Coś na Progu #10

More documents

Recommendations

Info

TEMAT NUMERU ADRIANA SIESS Króol błlyskawic Gdy spytasz przeciętnego przechodnia o to, kto wynalazł elektryczność, bez większego zastanowienia odpowie: Thomas Alva Edison! Kiedy zagaisz go o radio, zastanowi się chwilę dłużej. Marconi? Jakoś tak. Gdy rozmowa zejdzie na radar, kilku wymieni nazwisko Watsona-Watta. Na pytanie o promienie X wszyscy zgodnie przywołają nazwisko Roentgena. Na kartkówce z historii w szkole podstawowej dostaliby piątkę... Zupełnie nieświadomie odbierając zaszczyty najbardziej zapomnianemu wynalazcy w dziejach świata. Czarodziejowi elektryczności. Wynalazcy XX wieku. Geniuszowi o pokolenia wyprzedzającemu własną epokę. Człowiekowi mającemu odpowiedzi na pytania, których ludzkość nie zdążyła jeszcze zadać. Kim właściwie był Nikola Tesla? Sporna kwestia narodowościowa Pochodził z serbskiej rodziny osiedlonej w Chorwacji, w małej wsi Smiljan. Wielokrotnie podkreślał, że czuje się pełnoprawnym obywatelem obu tych państw – był Serbem z racji krwi i Chorwatem z racji urodzenia. Tesla przyszedł na świat burzowej nocy 10 lipca 1856 roku jako syn prawosławnego prezbitera Milutina Tesli. Jego matką była Duka Tesla, zajmująca się wyrobem niewielkich narzędzi i mechanicznych urządzeń 1 . Jej ojciec także był prawosławnym duchownym. Rodzinna tradycja zaważyła na decyzji Milutina – przewidział on dla Nikoli karierę duchownego. Nic, co młody Tesla mówił lub robił, nie potrafiło wpłynąć na zmianę decyzji. Młody Nikola nie próżnował – w wieku pięciu lat wynalazł nowy model koła wodnego, zaś mając dziewięć zajął się konstruowaniem silnika zasilanego mocą... kilku chrząszczy. Odwidziało mu się dopiero wtedy, gdy jego serdeczny kolega postanowił udowodnić, że jest w stanie zjeść dosłownie wszystko i siła napędowa wynalazku Tesli została potraktowana jak przystawka. Pewnego razu, obserwując domowego kota, zauważył, że sierść zwierzaka elektryzuje się przy dotykaniu, co popchnęło go do rozmyślań nad naturą tego zjawiska i prawdopodobnie gdyby nie to zwierzę, wiek elektryczności nie nadszedłby tak szybko. Nikola już od najmłodszych lat charakteryzował się również niesamowitą, fotograficzną pamięcią – w wieku dwunastu lat potrafił wyrecyto- 1 Miała także nietypowy talent – znała na pamięć treść większości serbskich eposów narodowych. 18 COŚ NA PROGU
wać wszystkie tablice logarytmiczne. W tym czasie objawiły się również jego naturalne zdolności lingwistyczne – w ciągu całego życia nauczył się płynnie mówić po angielsku, czesku, niemiecku, francusku, węgiersku i włosku. Opanował również łacinę. Jednak żadne jego osiągnięcie nie wpłynęło na decyzję ojca o wysłaniu Nikoli na nauki kapłańskie. Milutin Tesla zmienił zdanie dopiero wtedy, gdy niemal umierający, zmorzony cholerą siedemnastoletni Nikola wyznał, że z pewnością poczuje się lepiej, jeśli ojciec pozwoli mu studiować inżynierię. Przyparty do muru prezbiter udzielił zatem synowi swojego błogosławieństwa. Nikola wyzdrowiał. Już kilka miesięcy później nauczyciel z rodzinnej wsi wystarał się dla niego o stypendium na prestiżowej Politechnice Austriackiej w Grazu. Naukę tam rozpoczął w roku 1875, w wieku 19 lat. Najważniejszy wynalazek w historii Przygodę ze studiami w Grazu Nikola Tesla zakończył już po trzech latach, uważając, że na Politechnice nie może się już nauczyć niczego więcej. Nic zresztą dziwnego – młody Serb był prawdziwym tytanem pracy. Wszystkie swoje obliczenia wykonywał „na oko” ze zdumiewającą dokładnością co do jednej dziesiątej milimetra, czym wprowadzał w osłupienie zarówno kolegów, jak i wykładowców. Potrafił poświęcać na naukę 20 godzin w ciągu doby, wielokrotnie zatracając się w czytaniu kolejnych książek z bogatej uniwersyteckiej biblioteki. Sypiał po dwie godziny, tłumacząc, że nie potrzebuje więcej, gdyż jego organizm inaczej się regeneruje. Martwił tym zarówno swoich rodziców, jak i nauczycieli – sam jednak nigdy nie przywiązywał wagi do swojego zdrowia. W całości oddawał się badaniom, eksperymentom i rozmyślaniom mającym przynieść określone wynalazki i unowocześnienia. Już wtedy, w XIX wieku, gdy ludzkość dopiero odkryła i zaczęła wydobywać ropę naftową, Nikola Tesla rozważał zastosowanie odnawialnych źródeł energii – wody, wiatru oraz energii kosmicznej, którą uważał za przyszłość całej planety. Pewnego dnia, podczas spaceru, młody wynalazca doznał właściwego sobie objawienia – obserwując zachód słońca, zauważył wirujące pole magnetyczne, które przyjęło kształt „harmonium”. To właśnie wtedy wpadł na jeden z najważniejszych wynalazków w dziejach: ideę prądu zmiennego (AC – alternating current), który obecnie znajduje się we wszystkich gniazdkach na świecie. Zaprezentował to jednemu ze swoich wykładowców, a ten, przy całej grupie słuchaczy, uznał, że Tesla wymyślił rzecz „godną perpetuum mobile, niemożliwą do skonstruowania”. Ten sam nauczyciel załatwił Nikoli pracę w biurze telegraficznym w Budapeszcie. Przenosząc się do jednej z dwóch stolic Monarchii Austro-Węgierskiej, młody wynalazca zerwał kontakt z rodziną i przyjaciółmi, całkowicie oddając się nowej pracy. TEMAT NUMERU Europejskie sukcesy Młody Serb szybko pokazał zakres swoich umiejętności – w nowym miejscu pracy natychmiastowo awansował na stanowisko głównego inżyniera. Dzięki jego wkładowi już niedługo później uruchomiono pierwszą linię telefoniczną na terenie Austro-Węgier. Po likwidacji urzędu telegraficznego Tesla przeniósł się do Paryża, podejmując pracę w europejskim oddziale firmy Thomasa Edisona. Francuska część korporacji była odpowiedzialna za produkcję prądnic i silników prądu stałego (DC – direct current) i oświetlenia, chronionych patentami słynnego amerykańskiego wynalazcy. Nikola został przydzielony do beznadziejnego przypadku instalacji elektrycznej w Strasburgu, którą jednak udało mu się naprawić. Charles Bathelor, ówczesny przełożony Tesli, zachwycony ostrością umysłu i umiejętnościami pracownika, namówił go na wyjazd do Stanów Zjednoczonych. Dał mu także swoją rekomendację, którą Tesla miał okazać Edisonowi po przybyciu do Ameryki. Zawierała ona jedynie dwa zdania: „Znam dwóch wielkich ludzi, a Ty jesteś jednym z nich. Drugim jest ten oto młody mężczyzna”. Poczucie humoru prosto z Ameryki Podróż do Stanów nie należała do najszczęśliwszych przeżyć – młody wynalazca został obrabowany, a w wyniku powstałych na pokładzie statku zamieszek omal nie stracił życia. Do Nowego Jorku dopłynął 6 czerwca 1884 roku, mając w kieszeni kilka centów i krótką notkę od Charlesa Bathelora. Od razu pojawił się pod drzwiami gabinetu Edisona, od razu został też zatrudniony w jego korporacji. Thomas Edison, zaintrygowany rekomendacją od swojego europejskiego menedżera, wyznaczył Tesli pewne skomplikowane zadanie. W zamian za zawrotną sumę 50 tysięcy dolarów (dziś jest to około miliona dolarów!) młody Serb miał zwiększyć wydajność transformatorów prądu stałego należących do Edisona. Tesla wykonał zadanie z przypisaną sobie lekkością i dokładnością. W ciągu roku udało mu się uzyskać około 50-procentową poprawę wydajności. Z sugestią, że może usprawnić je jeszcze bardziej, jeżeli Edison zastanowi się nad zmianą prądu stałego na zmienny, stawił się po swoją wypłatę. Jego pracodawca wyglądał na naprawdę zaskoczonego tym, że młodemu Europejczykowi udało się to, czego nie mogli osiągnąć jego najlepsi inżynierowie. Jednak na prośbę Tesli o spełnienie warunków umowy roześmiał się rubasznie: „Musi się pan jeszcze wiele nauczyć o amerykańskim poczuciu humoru”. W zamian Edison zaproponował Tesli dziesięciodolarową podwyżkę. Nietrudno sobie wyobrazić, jaka była odpowiedź oszukanego i wykorzystanego Serba. Tesla opuścił korporację amerykańskiego wynalazcy, rozpoczynając największą elektryczną wojnę w dziejach. COŚ NA PROGU 19
Page 3 and 4: S P I T R E Ś C I TEMAT NUMERU - S
Page 5 and 6: TEMAT NUMERU Wojciech Sawłowicz 1,
Page 7 and 8: konstrukcję i 130-konny 2 silnik V
Page 9 and 10: TEMAT NUMERU ZBUDUJ WŁASNEGO FRANK
Page 11 and 12: które pozwalało na pięć i pół
Page 13 and 14: Iwanow był doktorem Uniwersytetu C
Page 15 and 16: TEMAT NUMERU Na przestrzeni kilkudz
Page 17: Batmana, musicie zatriumfować nad
Page 21 and 22: tego słynny patent Edisona, skonst
Page 23 and 24: akterie. Do tego miał dziwną obse
Page 25 and 26: że na miejscu nie odnaleziono jesz
Page 27 and 28: Dopiero boskie tchnienie życia spr
Page 29 and 30: że podanie o praskim Golemie zosta
Page 31 and 32: filmów 7 jak „Nosferatu - symfon
Page 33 and 34: TEMAT NUMERU 731 PAULINA ANACKA BAD
Page 35 and 36: wieku i płci, nie szczędząc przy
Page 37 and 38: TEMAT NUMERU Odrażający, zły i z
Page 39 and 40: EGIPSKA ESKAPADA W 1928 roku księ
Page 41 and 42: inwestorów. Wraz z zakończeniem w
Page 43 and 44: tutejsi mieszkańcy czczą Moreau,
Page 45 and 46: na człowieka, arcydziełem chirurg
Page 47 and 48: impulsy, sprawiając nosicielom nie
Page 49 and 50: TEMAT NUMERU Dwuskrzydłowe drzwi u
Page 51 and 52: zamyślony, nieobecny. Jego myśli
Page 53 and 54: Nie dopuszczał do swojej świadomo
Page 55 and 56: odprysków kina nowej przygody - ni
Page 57 and 58: VARIA wygłoszony przez Nadę po wk
Page 59 and 60: VARIA pisanie jest trudne. Nauczył
Page 61 and 62: monstrualnej maszkary z koszmarów
Page 63 and 64: VARIA wyrwa mu uszy, po czym przyk
Page 65 and 66: The Toxic Crusaders „Toksyczny M
Page 67 and 68: podobny riddle box możemy znaleź
Page 69 and 70:
he’s pickin fights with his best
Page 71 and 72:
STREFA KRYMINAŁU I SENSACJI od „
Page 73 and 74:
STREFA KRYMINAŁU I SENSACJI niej,
Page 75 and 76:
STREFA KRYMINAŁU I SENSACJI zeznaw
Page 77 and 78:
STREFA KRYMINAŁU I SENSACJI WIDMO
Page 79 and 80:
STREFA KRYMINAŁU I SENSACJI barona
Page 81 and 82:
STREFA KRYMINAŁU I SENSACJI się p
Page 83 and 84:
- Potrzebuję tej ekspertyzy na dzi
Page 85 and 86:
jego rozmówca - co pozytywy, któr
Page 87 and 88:
mężczyzna, który go wcześniej p
Page 89 and 90:
wywiązywała się ze swoich obowi
Page 91 and 92:
pułku. Ta kombinacja jest moim zda
Page 93 and 94:
yło takiego zakamarku ani zakątka
Page 95 and 96:
“Nie miał więc pan żadnej wied
Page 97 and 98:
międzyczasie pisuję opowiadania.
Page 99 and 100:
poczytne. Wszystko stało się nauk
Page 101 and 102:
odpowiednią dla zaspokojenia swoje
Page 103 and 104:
nastawieniem aparatury zamieszam w
Page 105 and 106:
krwawy ślad. Sullivan popłynął
Page 107 and 108:
zrobiło się mokre i lepkie, a po
Page 109 and 110:
i odepchnął od siebie młodzieńc
Page 111 and 112:
yło teraz najważniejsze. Frank wi
Page 113 and 114:
piętnaście lat praktyki w moim w
Page 115 and 116:
jako jedna z nielicznych handlował
Page 117 and 118:
Tequili usta, przez co prawie zerwa
Page 119 and 120:
powiedział, spoglądając na dopal
Page 121 and 122:
CDN... COŚ NA PROGU 121
Page 123 and 124:
GRY RETRO I BEZ PRĄDU woźny! Hawk
Page 125 and 126:
GRY RETRO I BEZ PRĄDU rozprowadza
Page 127 and 128:
STREFA GIER wszystko, co tylko się
Page 129 and 130:
STREFA GIER powstał szał na Mad M
Page 131 and 132:
ESEJ/FELIETON ROBERT LOUIS STEVENSO
Page 133 and 134:
to robiłem i nic nie szło do przo
Page 135 and 136:
„Wyspą szkieletów”, nie wiedz
Page 137 and 138:
ESEJ/FELIETON Rzeczywiście tak si
Page 139 and 140:
ESEJ/FELIETON powtórnie, dzicy mog
Page 141 and 142:
COŚ NA PROGU 141
Page 143 and 144:
COŚ NA PROGU 143
Page 145 and 146:
COŚ NA PROGU 145
Page 147 and 148:
COŚ NA PROGU 147
Page 149 and 150:
RETRO DZIEWCZYNY Edwige Fenech KUNK
show all

Coś na Progu #10

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?