Coś na Progu #10

ESEJ/FELIETON
własnej wyobraźni – to był jego typ malowniczości. Nie
tylko słuchał codziennie z zachwytem – zaczął je też
współtworzyć. Gdy nadszedł czas plądrowania skrzyni
Billy’ego Bonesa, większość dnia spędzić musiał na
spisaniu na wielkiej kopercie jej zawartości, do której
całkowicie się zastosowałem, a nazwa „starego statku
Flinta” – Mors została mu nadana na jego osobiste
życzenie. Wtedy odwiedził nas nie kto inny, a dr Japp.
Od tego momentu wysoko ceniłem sobie jego opinię.
Gdy nas opuszczał, spakował rękopis do swojego
kufra, by przekazać go przyjacielowi (od tego momentu
także mojemu) – panu Hendersonowi, który zgodził się
opublikować go w swoim czasopiśmie „Young Folks”.
Sympatia, pomoc i pozytywne zaangażowanie
podtrzymywało mnie na duchu. Trzymałem się bardzo
prostego stylu. Porównać można go do „The Merry Men” 3
pochodzącego z prawie tego samego okresu. Niektóremu
czytelnikowi może odpowiadać taki styl, drugiemu inny –
jest to kwestia charakteru, być może nastroju, ale żaden
znawca nie może pominąć faktu, że jeden z nich jest o
wiele łatwiejszy do utrzymania na podobnym poziomie.
Oznacza to, że człowiek doświadczony i wykształcony
mógłby z zaangażowaniem tworzyć dziennie wiele stron
„Wyspy Skarbów”, pykając sobie przy tym fajkę. Ale
niestety! Nie w moim przypadku. Przez piętnaście dni
trzymałem się tego i stworzyłem piętnaście rozdziałów.
Wtedy, przy początkowych akapitach szesnastego,
niechybnie utraciłem wątek. Zablokowałem się, w moich
trzewiach nie było grama pomysłu na dalszy ciąg „Wyspy
Skarbów”. To dowodziło, że czas na korektę jej początku
w pubie „Hand and Spear” 4 ! Tak też robiłem, wiodąc
głównie samotny żywot, spacerując po wrzosowisku
w Weybridge w mgliste jesienne poranki, całkiem
zadowolony z tego, czego dokonałem, i niewyobrażalnie
przerażony tym, ile jeszcze pozostało do zrobienia.
Miałem 31 lat, byłem głową rodziny, straciłem zdrowie,
nie udało mi się spłacić długów i nigdy jeszcze nie
zarobiłem 200 funtów w ciągu roku.
Naprawdę byłem bliski rozpaczy, ale zagryzłem zęby i
podczas podróży do Davos, gdzie miałem spędzić zimę,
postanowiłem myśleć o innych rzeczach i zagłębić się
3 Chodzi o opowiadanie „The Merry Men”, opublikowane w 1882 roku
w „Cornhill Magazine”. „Wyspa Skarbów” ukazała się w druku rok
później, w roku 1883. (przyp. red.)
4„Hand and Spear”, znajdujący się w Weybridge na Old Health Road,
został zbudowany jako letnia rezydencja Petera Kinga, barona Ockham
w latach 1830-1833. Po jego śmierci został przemianowany na bar.
Nazwa „Hand and Spear” powstała od znaku rodowego Kingów – ręki
dzierżącej włócznię. (przyp. red.)
w lekturze powieści M. du Boisgobey. Gdy dotarłem na
miejsce, usiadłem nad nieskończoną opowieścią pewnego
ranka – i znów przejrzałem na oczy! Słowa zaczęły płynąć
jak potok i w drugiej fali zachwytu, znów pisząc rozdział
dziennie, skończyłem „Wyspę Skarbów”. Musiałem
dokonać transkrypcji prawie w całości – moja żona była
chora, młody chłopiec jako jedyny pozostał wierny, a John
Addington Symonds 5 (któremu nieśmiało wspomniałem,
nad czym pracuję) patrzył na mnie podejrzliwie. Uważał
wtedy, że powinienem pisać o „Charakterach” Teofrasta
– jak dziwne opinie wygłaszać mogą najmądrzejsi ludzie.
Ale Symons (zaznaczając) nie był gorliwym sympatykiem
chłopięcych powieści. Był człowiekiem wielkiego umysłu,
„człowiekiem z zasadami” – jeśli tacy istnieli. Jednak
sama nazwa mojego przedsięwzięcia sugerowała mu tylko
deficyt realizmu i niski styl. Cóż! Nie był daleki od prawdy.
„Wyspa Skarbów” – pan Henderson bowiem odrzucił
pierwszy tytuł, „Morskiego Kuka” – pojawiła się zgodnie
z planem w czasopiśmie literackim, haniebnie figurując
gdzieś w środku wydania, bez ilustracji, przykuwając mało
uwagi. Nie przejąłem się tym. Lubiłem tę opowieść, w dużej
mierze z tych samych powodów, z których mojemu ojcu
spodobał się jej początek. To był mój typ malowniczości.
Byłem też bardzo dumny z Johna Silvera, do tej pory
całkiem podziwiam tego łagodnego i budzącego szacunek
poszukiwacza przygód. O wiele lepsze od tego było jednak
to, że dotarłem do celu, ukończyłem opowieść i napisałem
„KONIEC” na rękopisie, czego nie udało mi się dokonać
od „The Pentland Rising”, gdy byłem szesnastolatkiem
bez szkoły.
Prawdę mówiąc, było to w dużej mierze dziełem
przypadku. Gdyby dr Japp nie przyszedł w odwiedziny,
gdyby słowa nie wypływały z taką łatwością, musiałbym
zaniechać czynu, odłożyć książkę wzorem poprzedniczek,
znaleźć okrężną drogę do celu. Puryści powiedzieliby, że
słusznie by się stało, ale ja nie jestem tej myśli. Powieść
dała mi wiele przyjemności oraz – co było dla mnie istotne
– przyniosła ciepło, jedzenie i napitek (lub dała szansę
na ich zdobycie) rodzinie, która sobie na to zasłużyła. A
muszę przyznać, że tak było w naszym przypadku.
Nie był to jednak koniec przygód z „Wyspą Skarbów”.
Pisałem w zgodzie z mapą. Była ona głównym elementem
mojej fabuły. Przykładowo, nazwałem wysepkę
5 Poeta i krytyk literacki, przyjaciel Stevensona, o którym ten napisał w
eseju „Talks and Talkers”: „Najlepszy z mówców, wychwalający ziemię,
sztukę, kwiaty, klejnoty, wino i muzykę w blasku księżyca, z manierą
serenady, lekkością gitary”. (przyp. red.)
134 COŚ NA PROGU