Coś na Progu #10

ESEJ/FELIETON
powieściopisarz może zaczynać powieść, odkładać ją
na bok, spędzać nad nią dni na próżno i nie pisać nic
ponad chaotyczne dopiski. Lecz nie jest to domeną
początkującego.
Ludzka natura kieruje się kilkoma prawami.
Instynkt samozachowawczy zabrania człowiekowi
(motywowanemu i popychanemu przez świadomość braku
wcześniejszych sukcesów) znosić niedolę bezskutecznej
literackiej harówki ciągnącej się przez tygodnie. Musi
istnieć coś, z czego może czerpać nadzieję. Początkujący
pisarz musi mieć powiew natchnienia, łut szczęścia, musi
nadejść czas, w którym słowa i frazy układają się same
– aby chociaż zacząć. A gdy się zacznie, jak strasznie nie
można się doczekać zakończenia! Tak długo, jak wena
trwa i szczęście dopisuje, tak długo trzeba utrzymać tę
samą jakość stylu pisania – twe książkowe marionetki
muszą zawsze być pełne życia, zawsze spójne, zawsze
energiczne! Pamiętam, że w tamtych czasach patrzyłem
na każdą trzytomową powieść z szacunkiem – może nie
jak na literacki, ale co najmniej fizyczny i moralny wyczyn,
odwagę godną Ajaksa.
W roku, w którym dosięgło mnie moje przeznaczenie,
przeprowadziłem się do moich rodziców do Kinnaird,
niedaleko Pitlochry. Spacerowałem wtedy brzegiem
spalonego słońcem czerwonego wrzosowiska. Świeże
powietrze mych ojczystych gór ożywiło nas i wręcz
zainspirowało – wraz z żoną stworzyliśmy wspólnie tom
strasznych historii, do którego napisała „The Shadow on
the Bed”, ja zaś dorzuciłem „Thrawn Janet” i pierwszą
wersję „The Merry Man”.
Kocham to swojskie powietrze, lecz ono nie kocha
mnie. Ten cudowny okres zakończył się przeziębieniem,
opuchlizną po ugryzieniach i podróżą przez Strathardle
i Glenshee do Castleton of Braemar. Na zmianę lało
tam i wiało. Musiałem pogodzić się więc ze spędzeniem
kawałka życia w schronisku zwanym smętnie Late Miss
McGregor’s Cottage. Los jednak się do mnie uśmiechnął.
W Late Miss McGregor’s Cottage mieszkał młody uczeń,
wrócił właśnie z wakacji i szukał „potyczki umysłowej”.
Nic nie wiedział o literaturze, głos zabierał przelotnie
jedynie na temat prac Rafaela Santi. Z pomocą pióra,
atramentu i tanich akwareli w krótkim czasie zmienił jeden
z pokoi w galerię obrazów. Moim głównym obowiązkiem
w tej galerii było bycie przewodnikiem, czasami jednak
ustępowałem, dołączałem do artysty (że się tak wyrażę)
przy sztalugach i spędzałem popołudnia na rywalizacji
w tworzeniu rysunków. Pewnego razu stworzyłem mapę
wyspy. Była pięknie i misternie pokolorowana, a kształt
podobał mi się bardziej, niż mogę to wyrazić słowami.
Jej zatoki zachwyciły mnie niczym sonety i nieświadomy
tego, co nadejdzie, nazwałem moje dzieło „Wyspą
Skarbów”. Trudno mi uwierzyć, gdy ktoś mówi mi, że
są ludzie, którzy nie zwracają uwagi na mapy. Nazwy,
granice lasów, przebieg dróg i koryta rzek, prehistoryczne
ślady człowieka wciąż wyraźne i dające się odnaleźć na
wzgórzach i w dolinach, młyny i ruiny, jeziorka i statki,
być może stojący blok kamienny lub krąg druidyczny
na wrzosowiskach – to obiekt niekończących się
zainteresowań każdego człowieka, który widzi lub choć
trochę używa wyobraźni! Pamiętamy z dzieciństwa leżenie
w trawie, wpatrywanie w malutki las i dojrzewanie w
nim rosnącej armii wróżek. Gdy ja zatrzymywałem się
nad moją mapą „Wyspy Skarbów”, przyszły charakter
książki zaczął pojawiać się nad wyimaginowanymi lasami,
a czarne twarze, biegające we wszystkie strony, szukając
skarbu na kilku kwadratowych calach płaskiej imaginacji,
zerkały na mnie z niespodziewanych miejsc.
Następne, co pamiętam, to ja spisujący listę
rozdziałów na kilku kartkach papieru. Jak wiele razy już
132 COŚ NA PROGU