Pokaż cały numer - FPN - Farmaceutyczny PrzeglÄ d Naukowy

Roœliny lecznicze jako zasoby metali ciê¿kich podczas profilaktyki zio³oleczniczej
Nr 5/2007
W dzisiejszej polipragmazji są również stosowane
leki ziołowe, które wyrównują różne niedobory składników,
a szczególnie mineralnych, na zasadzie synergizmu
z lekiem syntetycznym [1].
W świetle dotychczas przeprowadzonych badań [2-
4] okazało się, że zioła zawierały stosunkowo duże
ilości metali ciężkich i co więcej, wykazane zostały
tendencje wzrostowe ich zawartości w nawiązaniu do
emisji daleko sięgającej, nawet nad tereny, które umownie
uważane były za rekreacyjne. Sytuacje komplikuje
fakt, że w glebie występują zróżnicowane ilości bezpośrednio
biodostępnych (formy jonowymienne i adsorbowalne)
i potencjalnie biodostępnych (węglany
i połączenia organiczne) ilości metali w przypadku
obecności kwaśnych deszczy.
Ponadto ostateczna kumulacja tych metali w danej
mierze zależy również od możliwych interakcji
między tymi pierwiastkami.
Interakcje te sa różne ze względu na gatunek rośliny.
Przykładowo w roślinie Tussilago farfara stwierdzono
reakcje synergizmu między pierwiastkami: Fe-
Zn, Fe-Cd, Mn-Pb, Zn-Cu, Zn-Cr, Pb-Ni, Ni-Cr, Cr-
Co. Istotne reakcje o charakterze antagonistycznym
wystąpiły w przypadku Fe-Co, Mn-Cu, Mn-Zn, Zn-
Pb, Pb-Cu, Cu-Ni, Cu-Co, a także Cd-Cr i Co [5].
W rzepiku (Agrimonia eupatoria) okazało się, że
reakcje antagonistyczne wynikające ze zmian w zawartości
Fe dotyczą Zn, Ni, Cd, Mn-Ni, Mn-Cd, Mn-Cr,
Zn-Cr, Pb-Cd, Cu-Cd, Cu-Cr, Ni-Co, Cd-Co, Cr-Co.
Istotne wartości korelacji wystąpiły w parach: Fe-
Mn, Mn-Pb, Mn-Cu, Mn-Co, Zn-Pb, Zn-Cu, Zn-Ni,
Pb-Cu, Cu-Co, a w pewnej mierze także Zn-Cd, Pb-
Co [5].
Przeciętnie w naparach ziół zawartość poszczególnych
metali jest następująca:
– Cd – 1,33 µg/g
– Fe – 20,98 µg/g
– Cu – 6,57 µg/g
– Mn – 21,90 µg/g
– Co – 0,46 µg/g
– Ni – 0,12 µg/g
– Zn – 13,87 µg/g
– Cr – 2,29 µg/g [1]
Ogólną charakterystykę statystyczną przedstawiają
dane w tabeli 1.
Niepokojącym jest fakt, że współczynnik zmienności
występowania Pb, Ni, Zn, Cu jest bardzo duży,
co dodatkowo rzutuje na konieczność zachowania
dużej ostrożności przy okazji przenoszenia wyników
badań jednego obszaru na inne obszary.
Maksymalne ilości Pb zawierały zioła pochodzące
z ówczesnych województw kieleckiego, radomskiego,
lubelskiego i piotrkowskiego – 13,89 µg/g
Gatunkowe zróżnicowanie występowania wybranych
metali ilustrują poniższe przykłady, a mianowicie
największe ilości Cd, w granicach 0,95 – 3 µg/g
stwierdzono w naparze sporządzonym z dziurawca
zwyczajnego (Hypericum perforatum). Zawartosć Cd
w ilości 0,95 µg/g stwierdzono w naparach sporządzonych
z:
– arcydzięgla lekarskiego (Archangelica officinalis),
– kolendry siewnej (Coriandrum sativum),
– biedrzeńca anyżu (Pimpinella anisium,)
– mydlnicy lekarskiej (Saponaria officinalis),
– nawłoci pospolitej (Solidago virgaurea).
Średnie zawartości Cd rzędu 1 – 2,5 µg/g stwierdzono
w naparach z:
– chmielu zwyczjnego (Hymulus lupulus) – 2,15
µg/g,
– melisy lekarskiej (