Pokaż caÅy numer - FPN - Farmaceutyczny PrzeglÄ d Naukowy
Pokaż caÅy numer - FPN - Farmaceutyczny PrzeglÄ d Naukowy Pokaż caÅy numer - FPN - Farmaceutyczny PrzeglÄ d Naukowy
Roœliny lecznicze jako zasoby metali ciê¿kich podczas profilaktyki zio³oleczniczej Medicinal plants as source heavy metals during phytotheraphy prophylaxis Leczenie Nr 5/2007siarczanem glukozaminy Wspó³czesne choroby zwyrodnieniowej mo¿liwoœci wykorzystania stawów techniki stymulacji przezprze³ykowej serca Dr n. farm. Jolanta Kowol, Mgr farm. Aneta Urban, Dr Robert Rochel, Lek. Med. Katarzyna Gruszka, Mgr farm. Anna Halejak, Mgr farm. Dominika Dru¿ba Œl¹ska Akademia Medyczna, Katedra i Zak³ad Toksykologii, Ul. Jagielloñska 4, 41-200 Sosnowiec Kierownik Katedry: prof. dr hab. Jerzy Kwapuliñski Rośliny lecznicze kumulują metale niezbędne dla życia, lecz także metale ciężkie. Pierwiastki te przechodzą następnie z gotowego preparatu, poprzez napary do organizmu człowieka. Przy dłuższym stosowaniu fitoterapii mogą pojawić się efekty uboczne w postaci kumulacji metali ciężkich w organizmie. Odkryto również, że pierwiastki wchodzą ze sobą w interakcje w samej roślinie, jak i w układzie gleba-roślina. Dlatego ważna jest znajomość powinowactwa metalu do danego gatunku rośliny, a także do poszczególnych części morfologicznych roślin. Słowa kluczowe: kumulacja metali ciężkich, ziołolecznictwo Medicinal plants accumulate metals necessary for life but also heavy metals. These elements passage from plants during infusion to human body. During the long phytotheraphy side effect can appear itself. The scientists discovered that chemical elements react each other in the same plant and in system soil-plant. It is very important knowledge about relation between metals for given species plant, and morphological part of the plant. Key words: metal, accumulation, phytotheraphy Fitoterapia jest uznaną dziedziną wykorzystującą substancje czynne w roślinach leczniczych. Jednakże wartość lecznicza jest uzależniona w dużej mierze od stopnia kumulacji wybranych metali w roślinach uprawianych na plantacjach lub pozyskiwanych z naturalnych siedlisk. Nie bez znaczenia jest właściwy sposób przygotowywania surowców z tych roślin. Rośliny w sposób bardzo czuły reagują na zmiany składu chemicznego głównych elementów środowiska przyrodniczego, a także na zaburzenia homeostazy ekosystemów. Informacja na temat zawartości poszczególnych metali w roślinach leczniczych jest fragmentaryczna i niejednokrotnie dotyczy całych roślin. Wiadomo, że tylko niektóre części morfologiczne stanowią surowiec farmaceutyczny. Rośliny lecznicze są wykorzystywane jako leki gotowe lub do sporządzania z nich przetworów, np.: mieszanek, naparów. Fakt bezpośredniego przechodzenia toksycznych metali z gotowego preparatu poprzez napary sprawia, że możliwe jest narażenie człowieka na efekty toksyczne niektórych pierwiastków. Napary (infuzje) są tradycyjną postacią leku. Przyrządzamy je zalewając zioła (liście, kwiaty, ziele) gotującą woda a następnie pozostawiając w celu zaparzenia pod przykryciem. Po czasie minimum 15 minut (maks.2-3 godzin, gdy chcemy otrzymać wodny wyciąg ziół) odcedza się zioła, a napar stosuje się jako lek. Jednak podczas przygotowywania naparu pozostaje niewykorzystane ok.40% substancji aktywnych zioła [1]. Gotowym preparatem mogą być różne postacie tabletek ziołowych, drażetek, czopków, iniekcji dokładnie mianowanych na zawartość w nich składników czynnych surowca roślinnego np.: Raphacholin, Alax, Valerin. Poprzez swoje działanie fizjologiczne lek roślinny dostarcza wielu składników mineralnych i witamin. Jednak długotrwałe leczenie ziołami np. schorzeń wieku podeszłego, takich jak zaburzenia układu krążenia lub układu moczowego może pociągnąć za sobą wiele skutków ubocznych związanych z kumulacją metali ciężkich w organizmie. Farmaceutyczny Przegl¹d Naukowy 11
Roœliny lecznicze jako zasoby metali ciê¿kich podczas profilaktyki zio³oleczniczej Nr 5/2007 W dzisiejszej polipragmazji są również stosowane leki ziołowe, które wyrównują różne niedobory składników, a szczególnie mineralnych, na zasadzie synergizmu z lekiem syntetycznym [1]. W świetle dotychczas przeprowadzonych badań [2- 4] okazało się, że zioła zawierały stosunkowo duże ilości metali ciężkich i co więcej, wykazane zostały tendencje wzrostowe ich zawartości w nawiązaniu do emisji daleko sięgającej, nawet nad tereny, które umownie uważane były za rekreacyjne. Sytuacje komplikuje fakt, że w glebie występują zróżnicowane ilości bezpośrednio biodostępnych (formy jonowymienne i adsorbowalne) i potencjalnie biodostępnych (węglany i połączenia organiczne) ilości metali w przypadku obecności kwaśnych deszczy. Ponadto ostateczna kumulacja tych metali w danej mierze zależy również od możliwych interakcji między tymi pierwiastkami. Interakcje te sa różne ze względu na gatunek rośliny. Przykładowo w roślinie Tussilago farfara stwierdzono reakcje synergizmu między pierwiastkami: Fe- Zn, Fe-Cd, Mn-Pb, Zn-Cu, Zn-Cr, Pb-Ni, Ni-Cr, Cr- Co. Istotne reakcje o charakterze antagonistycznym wystąpiły w przypadku Fe-Co, Mn-Cu, Mn-Zn, Zn- Pb, Pb-Cu, Cu-Ni, Cu-Co, a także Cd-Cr i Co [5]. W rzepiku (Agrimonia eupatoria) okazało się, że reakcje antagonistyczne wynikające ze zmian w zawartości Fe dotyczą Zn, Ni, Cd, Mn-Ni, Mn-Cd, Mn-Cr, Zn-Cr, Pb-Cd, Cu-Cd, Cu-Cr, Ni-Co, Cd-Co, Cr-Co. Istotne wartości korelacji wystąpiły w parach: Fe- Mn, Mn-Pb, Mn-Cu, Mn-Co, Zn-Pb, Zn-Cu, Zn-Ni, Pb-Cu, Cu-Co, a w pewnej mierze także Zn-Cd, Pb- Co [5]. Przeciętnie w naparach ziół zawartość poszczególnych metali jest następująca: – Cd – 1,33 µg/g – Fe – 20,98 µg/g – Cu – 6,57 µg/g – Mn – 21,90 µg/g – Co – 0,46 µg/g – Ni – 0,12 µg/g – Zn – 13,87 µg/g – Cr – 2,29 µg/g [1] Ogólną charakterystykę statystyczną przedstawiają dane w tabeli 1. Niepokojącym jest fakt, że współczynnik zmienności występowania Pb, Ni, Zn, Cu jest bardzo duży, co dodatkowo rzutuje na konieczność zachowania dużej ostrożności przy okazji przenoszenia wyników badań jednego obszaru na inne obszary. Maksymalne ilości Pb zawierały zioła pochodzące z ówczesnych województw kieleckiego, radomskiego, lubelskiego i piotrkowskiego – 13,89 µg/g Gatunkowe zróżnicowanie występowania wybranych metali ilustrują poniższe przykłady, a mianowicie największe ilości Cd, w granicach 0,95 – 3 µg/g stwierdzono w naparze sporządzonym z dziurawca zwyczajnego (Hypericum perforatum). Zawartosć Cd w ilości 0,95 µg/g stwierdzono w naparach sporządzonych z: – arcydzięgla lekarskiego (Archangelica officinalis), – kolendry siewnej (Coriandrum sativum), – biedrzeńca anyżu (Pimpinella anisium,) – mydlnicy lekarskiej (Saponaria officinalis), – nawłoci pospolitej (Solidago virgaurea). Średnie zawartości Cd rzędu 1 – 2,5 µg/g stwierdzono w naparach z: – chmielu zwyczjnego (Hymulus lupulus) – 2,15 µg/g, – melisy lekarskiej (
- Page 1 and 2: Nr 5/2007 Szanowni Państwo, Koleż
- Page 3 and 4: Schorzenia narz¹du ruchu - profila
- Page 5 and 6: Nr 5/2007 Lata 2000-2010 zostały o
- Page 7: Palenie papierosów jest szkodliwe
- Page 11 and 12: 14 Farmaceutyczny Przegl¹d Naukowy
- Page 13 and 14: Parametry ekotoksykologiczne przyda
- Page 15 and 16: Parametry ekotoksykologiczne przyda
- Page 17 and 18: Parametry ekotoksykologiczne przyda
- Page 19 and 20: XX Naukowy Zjazd Polskiego Towarzys
- Page 21 and 22: XX Naukowy Zjazd Polskiego Towarzys
- Page 23 and 24: XX Naukowy Zjazd Polskiego Towarzys
- Page 25 and 26: XX Naukowy Zjazd Polskiego Towarzys
- Page 27 and 28: XX Naukowy Zjazd Polskiego Towarzys
- Page 29 and 30: XX Naukowy Zjazd Polskiego Towarzys
- Page 31 and 32: English for Pharmacists, czyli jak
- Page 33 and 34: Regulamin publikacji prac naukowych
Roœliny lecznicze jako zasoby metali ciê¿kich<br />
podczas profilaktyki zio³oleczniczej<br />
Medicinal plants as source heavy metals during phytotheraphy prophylaxis<br />
Leczenie Nr 5/2007siarczanem glukozaminy Wspó³czesne choroby zwyrodnieniowej mo¿liwoœci wykorzystania stawów techniki stymulacji przezprze³ykowej serca<br />
Dr n. farm. Jolanta Kowol, Mgr farm. Aneta Urban, Dr Robert Rochel, Lek. Med. Katarzyna Gruszka,<br />
Mgr farm. Anna Halejak, Mgr farm. Dominika Dru¿ba<br />
Œl¹ska Akademia Medyczna, Katedra i Zak³ad Toksykologii, Ul. Jagielloñska 4, 41-200 Sosnowiec<br />
Kierownik Katedry: prof. dr hab. Jerzy Kwapuliñski<br />
Rośliny lecznicze kumulują metale niezbędne dla<br />
życia, lecz także metale ciężkie.<br />
Pierwiastki te przechodzą następnie z gotowego<br />
preparatu, poprzez napary do organizmu człowieka.<br />
Przy dłuższym stosowaniu fitoterapii mogą pojawić<br />
się efekty uboczne w postaci kumulacji metali<br />
ciężkich w organizmie.<br />
Odkryto również, że pierwiastki wchodzą ze<br />
sobą w interakcje w samej roślinie, jak i w układzie<br />
gleba-roślina. Dlatego ważna jest znajomość powinowactwa<br />
metalu do danego gatunku rośliny, a także<br />
do poszczególnych części morfologicznych roślin.<br />
Słowa kluczowe: kumulacja metali ciężkich, ziołolecznictwo<br />
Medicinal plants accumulate metals necessary<br />
for life but also heavy metals.<br />
These elements passage from plants during<br />
infusion to human body. During the long<br />
phytotheraphy side effect can appear itself.<br />
The scientists discovered that chemical elements<br />
react each other in the same plant and in system<br />
soil-plant. It is very important knowledge about<br />
relation between metals for given species plant, and<br />
morphological part of the plant.<br />
Key words: metal, accumulation, phytotheraphy<br />
Fitoterapia jest uznaną dziedziną wykorzystującą<br />
substancje czynne w roślinach leczniczych. Jednakże<br />
wartość lecznicza jest uzależniona w dużej mierze od<br />
stopnia kumulacji wybranych metali w roślinach<br />
uprawianych na plantacjach lub pozyskiwanych z naturalnych<br />
siedlisk.<br />
Nie bez znaczenia jest właściwy sposób przygotowywania<br />
surowców z tych roślin.<br />
Rośliny w sposób bardzo czuły reagują na zmiany<br />
składu chemicznego głównych elementów środowiska<br />
przyrodniczego, a także na zaburzenia homeostazy<br />
ekosystemów.<br />
Informacja na temat zawartości poszczególnych<br />
metali w roślinach leczniczych jest fragmentaryczna<br />
i niejednokrotnie dotyczy całych roślin. Wiadomo, że<br />
tylko niektóre części morfologiczne stanowią surowiec<br />
farmaceutyczny.<br />
Rośliny lecznicze są wykorzystywane jako leki gotowe<br />
lub do sporządzania z nich przetworów, np.:<br />
mieszanek, naparów.<br />
Fakt bezpośredniego przechodzenia toksycznych<br />
metali z gotowego preparatu poprzez napary sprawia,<br />
że możliwe jest narażenie człowieka na efekty toksyczne<br />
niektórych pierwiastków.<br />
Napary (infuzje) są tradycyjną postacią leku. Przyrządzamy<br />
je zalewając zioła (liście, kwiaty, ziele) gotującą<br />
woda a następnie pozostawiając w celu zaparzenia<br />
pod przykryciem. Po czasie minimum 15 minut<br />
(maks.2-3 godzin, gdy chcemy otrzymać wodny<br />
wyciąg ziół) odcedza się zioła, a napar stosuje się jako<br />
lek. Jednak podczas przygotowywania naparu pozostaje<br />
niewykorzystane ok.40% substancji aktywnych<br />
zioła [1].<br />
Gotowym preparatem mogą być różne postacie<br />
tabletek ziołowych, drażetek, czopków, iniekcji dokładnie<br />
mianowanych na zawartość w nich składników<br />
czynnych surowca roślinnego np.: Raphacholin,<br />
Alax, Valerin. Poprzez swoje działanie fizjologiczne lek<br />
roślinny dostarcza wielu składników mineralnych i witamin.<br />
Jednak długotrwałe leczenie ziołami np. schorzeń<br />
wieku podeszłego, takich jak zaburzenia układu<br />
krążenia lub układu moczowego może pociągnąć za<br />
sobą wiele skutków ubocznych związanych z kumulacją<br />
metali ciężkich w organizmie.<br />
<strong>Farmaceutyczny</strong><br />
Przegl¹d <strong>Naukowy</strong> 11
Change language