2 - The Regional Environmental Center for Central and Eastern ...

Shumëllojshmëria biologjike
FLETË PUNE
Rëndësia e organizmave të gjallë
Bimët janë organizma që nuk lëvizin dhe kanë klorofil, që është
i rëndësishëm për procesin e krijimit të materieve ushqyese — fotosintezës.
Të gjitha bimët marrin frymë, në mënyrë të pavarur ushqehen, mud të
shumohen dhe nuk e ndërrojnë vendin e banimit. Shumica e bimëve kanë
rrënjë, trung, dhe gjethe. Ekzistojnë shumë lloje të bimëve në Tokë.
Ato kanë rol kryesor për jetën në vend, sepse lëshojnë oksigjen dhe
prodhojnë ushqim për kafshët dhe njerëzit. Duke e shfrytëzuar energjinë
e diellit, bimët krijojnë materie ushqyese, sepse luajnë rolin e prodhuesve në vendbanimet.
Bimët e mbetura në tokë para miliona vitesh u bënë lëndë djegëse natyrore, që i përdorim
si burim i energjisë.
Kafshët janë organizma që kanë shumë shqisa të ndryshme, të afta
janë për lëvizje të pavarur dhe mund të shumohen. Kafshët për dallim
nga bimët janë të ndërtuara nga organe dhe sisteme organike
(sistemi nervor, sistemi i gjakut etj.). Të gjitha kafshët varen nga materiet
ushqyese që krijohen nga bimët, ndërsa këtë energji kafshët e marrin
përmes ushqimit. Ushqimi i kafshëve varet nga bimët, sepse ata janë
konsumues në kuadër të bashkësive jetësore. Ato marrin frymë duke
thithë oksigjen nga mjedisi jetësor dhe pastaj lëshojnë dioksid karboni.
Kërpudhat janë zbërthyes të trupit të bimëve dhe kafshëve të vdekura.
Disa kërpudha zhvillohen përgjatë rrënjës së drunjve, ndërsa me këtë
i ndihmojnë drurit që ta marrë ujin dhe kripërat minerale nga toka.
Ekzistojnë shumë lloje të kërpudhave.
Bakteret janë organizma të vegjël që nuk shihen me syrin e njeriut,
poashtu, zbërthyes. Këto gjenden në të gjitha kontinentet, në ajër, ujë,
tokë, bimë, kafshë, njerëz, prodhime të ushqimit dhe në gjësende.
Ato marrin pjesë në krijimin dhe shkatërimin e mineraleve dhe xeheve,
si dhe në përbërjen e pjellshmërisë së tokës. Ekzistojnë baktere që
përdoren për prodhimin e ushqimit (kosit, djathit). Disa baktere shkaktojnë
sëmundje te bimët, kafshët dhe njerëzit (p.sh. tuberkulozin, brucelozën). Mendohet se
bakteret janë organizmat e parë që janë paraqitur në Tokë.
Kërpudhat dhe bakteret kanë rëndësi plotësuese për botën e gjallë. Ato quhen
zbërthyes, meqë i shtresojnë materiet ushqyese përmes i shndërrojnë në materie
joorganike. Në këtë mënyrë, zinxhirët e ushqimit mbyllen dhe bimët e gjelbra mund
t’i ti pranojnë materiet joorganike që të krijojnë sërish materie ushqyese. Zbërthyesit
kon-tribuojnë për përmirësimin e plleshmërisë së tokës.
72