2 - The Regional Environmental Center for Central and Eastern ...

Shumëllojshmëria biologjike
4
Sqarojuni
nxënësve besimin se shpërngulja e shpezëve
është mënyra më e lehtë dhe më e sigurtë që ato të
ballafaqohen me dimrin, por në realitet nuk është kështu.
Shpërnguljet janë shpeshherë të rrezikshme për zogjtë
Gjatë shpërnguljes, shpezëve u nevojitet shumë energji,
ushqim, vend për pushim. Ato duhet t’u ikin grabitqarëve
dhe të jenë të aftë të gjejnë vendbanime adekuate kur
do të arrijnë.
Pjesa III: Lojë — Zinxhir i jetës
1
Lojën fillojeni me ndarje të roleve midis nxënësve. Një fëmijë është „diell“, disa janë
„zbërthyes“, ndërsa të tjerët janë bimë dhe kafshë. Bisedoni për rëndësinë e diellit për
jetën e përgjithshme në tokë dhe shikoni se a e dinë fëmijët pse. Dielli direkt do të lidhet
me bimën, sepse vetëm bimët mund ta marrin energjinë diellore dhe pastaj ta shndërrojnë
në formë, të cilën organizmat tjerë e shfrytëzojnë si energji. Siç lidhen ato, çdo anëtar i ri le
të marrë një pjesë nga litari i gjatë, kështu që ata do të përfundojnë të lidhur në mënyrën
e njejtë siç kanë qenë të lidhur me zinxhirin e ushqimit. Duhet të ketë më shumë lidhje
midis organizmave të ndryshëm — p.sh: të gjitha bimët të jenë të lidhura me diellin.
2
Pasi ta formoni zinxhirin, tregojuni nxënësve se po vjen
dimër i ftohtë dhe se do të shkatërojë disa prej bimëve
andaj ata nxënës ulen. Pas dimrit minjtë dhe vemjet
(ose kafshët tjera) nuk kanë ushqim të mjaftueshëm
dhe vdesin, andaj edhe ata nxënës ulen etj. Së shpejti
të gjithë do të ulen, përveç Diellit, tokës, ujit, ajrit dhe
zbërthyesve. Zbërthyesit mund të kërcejnë lartë-poshtë
për të treguar se sa janë të lumtur që kanë ushqim
të mjaftueshëm. Flisni për atë se si ata do ti zbërthejnë
trupat në materie themelore të cilat do ta pasurojnë tokën,
me ate që bimët sërish do të rriten, ndërsa vemjet
do të kenë çfarë të hanë, kështu që secili fëmijë ngritet
ashtu siç çdo nga lloji i vet kthehet pas ndyshimit.
3
Bisedoni me nxënësit për atë se çdo organizëm i gjallë
është njësoj i rëndësishëm në zinxhirin e ushqimit.
Potencojeni faktin se zhdukja e ndonjë lloji negativisht
pasqyrohet ndaj ekzistencës së llojeve tjera që në mënyrë
direkte apo indirekte janë të lidhura me të. I përkujtoni
se njeriu me sjelljen e vet duhet të kontribuojë për ruajtjen
e llojeve të ndyshme të botës së gjallë.
Aktivitete tjera
• Lusni nxënësit që të interesohen për më shumë informata në lidhje me llojet e ndryshme
të shpezëve që shpërngulen. Ky le të jetë një diskutim për një nga orët e ardhshme.
• Lusni nxënësit që t’i marrin në shtëpi fletat e punës nga ky plan i orës që të bisedojnë,
për atë që e kanë mësuar dhe përjetuar në orën e mësimit, me anëtarët e familjes.
• Nxënësit le ta marrin tekstin „Bëhu mik i shpezëve dhe bimëve“. Organizoni një diskutim
në grupe për secilën pyetje. Arrini në përfundim se është shumë e rëndësishme që njerëzit
gjithmonë duhet të mendojnë para se të bëjnë diçka dhe për atë se çfarë ndikimi do të ketë
ndaj mjedisit jetësor.
• Lexoni dilemën „Një çift lejlekësh”. Diskutoni me nxënësit tuaj për përmbajtjen e saj dhe
për zgjidhjet e ofruara të problemit. Lejoni nxënësit që të japin ide të ndryshme për ate
se çka mendojnë ata se është e drejtë që të bëhet.
68