2 - The Regional Environmental Center for Central and Eastern ...
2 - The Regional Environmental Center for Central and Eastern ... 2 - The Regional Environmental Center for Central and Eastern ...
Toka FLETË PUNE Tregimi për tokën Ishte një ditë e nxehtë gushti. Milingona Mimi dhe lejleku Stavre kënduan nën hijen e drurit të madh. Ato bisedonin se po afrohet dimri, prandaj duhet të sigurojnë ushqim për fëmijët e tyre. Ditën e ardhshme erdhi një familje në piknik nën hijen e drurit të madh. Mimi dhe Stavre menjëherë menduan se mund të shfrytëzojnë diçka nga ushqimi i tyre. Kur familja shkuan, në vendin e tyre kishte thërrime. Milingona dhe lejleku i morën thërrimet dhe i dërguan në shtëpitë e tyre. Atëherë Mimi u kujtua që ta ftojë urithin Rovko që t’iu ndihmojë që të gërmojnë shtëpi më të madhe. Rovko me kënaqësi u pajtua, sepse shumë dëshironte t’ju ndihmojë miqve të tyre. Ai është gërmues i mirë. Puna përfundoi shpejtë dhe tani ato kanë më shumë hapësirë në shtëpi. Ditën tjetër ra shi. Nga shiu hyri pak ujë në shtëpi, ndërsa tani kanë dhe çka të pinë. Vjeshta ngadalë po afrohet. Duke e ditur se vjen vjeshta, dallëndyshet shkuan drejt jugut. Ato morën fara të ndryshme me vete, duke menduar se janë ushqim i mirë për rrugës. Duke fluturuar mbi shtëpitë e Mimit dhe Stavres, nga qelli ranë disa fara. Nga gjethet që i bartën milingona dhe lejleku në shtëpitë e tyre toka u bë më e frytshme, ndërsa nga farat që i sollën dallëndyshe, pranverën e ardhshme mbinë lule shumëngjyrëshe: Këtë verë, Mimi dhe Stavre më shumë u kënaqën nën hijen e drurit të vjetër, kësaj here duke e ndjerë aromën e luleve të reja. 50
Energjia Energjia është e domsdoshme për të gjitha aktivitetet e njeriut. Me anë të saj, ngrohen shtëpitë, lëvizin automjetet, përpunohet toka dhe makinat punojnë. Shfrytëzimi i shpejtë i burimeve energjetike botërore gjatë disa shekujve të fundit parasheh një rritje të paparë në standardin jetësor. Në ditën e sotme njerëzit janë aq të varur prej energjisë që vështirë mund ta mendojnë jetën pa të. Energjia e diellit është burim i të gjitha llojeve të energjisë në botë dhe ajo e mundëson jetën. Një pjesë e energjisë së diellit kthehet në hapësirë. Pjesa tjetër e dritës mbetet në Atmosferën tokësore, për shkak të gazrave në ajër. Këto gazra janë si një batanie që e mbulojnë Tokën dhe luajnë rol natyror për mbajtjen e nxehtësisë së Tokës. Drita e diellit ka rëndësi në procesin e krijimit të ushqimeve te bimet. Është shumë e rëndësishme për ekzistencën e bimëve dhe kafshëve. Rajonet me dritë dhe ngrohje të volitshme në përgjithësi dallohen me shumëllojshmëri të madhe të bimëve dhe kafshëve, ndërsa jeta e njeriut është shumë më e lehtë. Sot njerëzit shfrytëzojnë lloje të ndryshme të energjisë: • Burime të paripërtritura (thëngjill, karburant, gaz natyror); • Burime të ripërtritura (diell, ujë, erë, ujë të ngrohtë natyror etj) Shfrytëzimi i energjisë prej burimeve të paripërtritura shkakton ndikime negative serioze ndaj mjedisit jetësor. Djegia e lëndëve djegëse të ngurta dhe të lëngta janë të shoqëruara me lirimin e gazrave helmues, pluhurit, tymit dhe ndotësve tjerë. Gërmimi i xeheve në gropa të hapura shkakton ndryshimin dhe shkatërrimin e rrethinës natyrore. Problemet e mëdha ekologjike, siç janë shirat helmues dhe ndryshimet klimatike, studiohen me shekuj dhe bëhen më të kuptueshme për njerëzit. Këto dukuri negative në masë të madhe shkaktohen nga procesi i shfrytëzimit të energjisë prej burimeve të paripërtritura. 51
- Page 3 and 4: Doracaku për arsimtarë
- Page 5 and 6: Përmbajtja Parathënie 2 Shfrytëz
- Page 7 and 8: mënyrë financiare dhe me anë të
- Page 9 and 10: Shfrytëzimi i „Paketës së Gjel
- Page 11 and 12: Lidhshmëria Në të kaluarën njer
- Page 13 and 14: Lidhshmëria Përgatitja ditore: Gj
- Page 15 and 16: Lidhshmëria Pjesa V: Lojë — Sa
- Page 17 and 18: Lidhshmëria FLETË PUNE Jeta varet
- Page 19 and 20: Lidhshmëria FLETË PUNE Drunjtë e
- Page 21 and 22: Ajri Ajri e mbështjell Tokën. Ajr
- Page 23 and 24: Ajri Pjesa II: Çka gjendet në aj
- Page 25 and 26: Ajri DILEMA Kundërvajtës Paramend
- Page 27 and 28: Ajri FLETË PUNE Mbajtja e ajrit t
- Page 29 and 30: Uji Pjesa më e madhe e sipërfaqes
- Page 31 and 32: Uji Përgatitja ditore: Domosdoshm
- Page 33 and 34: Uji 3 Sqaroni 4 Jepni se shfrytëzi
- Page 35 and 36: Uji 3 Sqaroni 4 Lusni se miliona vi
- Page 37 and 38: Uji DILEMA Pikë pas pike Ju jeni n
- Page 39 and 40: Uji FLETË PUNE Sa ujë ka në? 35
- Page 41 and 42: Uji FLETË PUNE Burimet e ndotjes s
- Page 43 and 44: Uji FLETË PUNE Burimet e ndotjes s
- Page 45 and 46: Toka Dheu është shtresa e sipërm
- Page 47 and 48: Toka Pjesa I: Çka është toka (di
- Page 49 and 50: Toka Përgatitja ditore: Toka dhe n
- Page 51 and 52: Toka Pjesa IV: Loja — Tingulli i
- Page 53: Toka FLETË PUNE Çka e rrezikon to
- Page 57 and 58: Energjia 4 Lusni • Burimet tjera
- Page 59 and 60: Energjia Pjesa II: Lojë — Njihen
- Page 61 and 62: Energjia FLETË PUNE Format e energ
- Page 63 and 64: Energjia FLETË PUNE Si të kursejm
- Page 65 and 66: Energjia FLETË PUNE Si të kursejm
- Page 67 and 68: Shumëllojshmëria biologjike Organ
- Page 69 and 70: Shumëllojshmëria biologjike 4 Pë
- Page 71 and 72: Shumëllojshmëria biologjike 4 Pas
- Page 73 and 74: Shumëllojshmëria biologjike • F
- Page 75 and 76: Shumëllojshmëria biologjike FLET
- Page 77 and 78: Shumëllojshmëria biologjike FLET
- Page 79 and 80: Shumëllojshmëria biologjike FLET
- Page 81 and 82: Shumëllojshmëria biologjike FLET
- Page 83 and 84: Shumëllojshmëria biologjike FLET
- Page 85 and 86: Shumëllojshmëria biologjike FLET
- Page 87 and 88: Shumëllojshmëria biologjike FLET
- Page 89 and 90: Shumëllojshmëria biologjike FLET
- Page 91 and 92: Shumëllojshmëria biologjike FLET
- Page 93 and 94: Pasuritë natyrore Kur flasim për
- Page 95 and 96: Pasuritë natyrore Pjesa II: Për p
- Page 97 and 98: Pasuritë natyrore FLETË PUNE E q
- Page 99 and 100: Popullata Toka gjithnjë e më tep
- Page 101 and 102: Popullata 3 I 4 I lusni nxënësit
- Page 103 and 104: Popullata FLETË PUNE Mollët Në k
Energjia<br />
Energjia është e domsdoshme për të gjitha aktivitetet e njeriut. Me anë të saj, ngrohen shtëpitë,<br />
lëvizin automjetet, përpunohet toka dhe makinat punojnë. Shfrytëzimi i shpejtë i burimeve<br />
energjetike botërore gjatë disa shekujve të fundit parasheh një rritje të paparë në st<strong>and</strong>ardin<br />
jetësor. Në ditën e sotme njerëzit janë aq të varur prej energjisë që vështirë mund ta mendojnë<br />
jetën pa të.<br />
Energjia e diellit është burim i të gjitha llojeve të energjisë në botë dhe ajo e mundëson jetën.<br />
Një pjesë e energjisë së diellit kthehet në hapësirë. Pjesa tjetër e dritës mbetet në Atmosferën<br />
tokësore, për shkak të gazrave në ajër. Këto gazra janë si një batanie që e mbulojnë Tokën<br />
dhe luajnë rol natyror për mbajtjen e nxehtësisë së Tokës.<br />
Drita e diellit ka rëndësi në procesin e krijimit të ushqimeve te bimet. Është shumë<br />
e rëndësishme për ekzistencën e bimëve dhe kafshëve. Rajonet me dritë dhe ngrohje të<br />
volitshme në përgjithësi dallohen me shumëllojshmëri të madhe të bimëve dhe kafshëve, ndërsa<br />
jeta e njeriut është shumë më e lehtë. Sot njerëzit shfrytëzojnë lloje të ndryshme të energjisë:<br />
• Burime të paripërtritura<br />
(thëngjill, karburant, gaz natyror);<br />
• Burime të ripërtritura<br />
(diell, ujë, erë, ujë të ngrohtë natyror etj)<br />
Shfrytëzimi i energjisë prej burimeve të paripërtritura<br />
shkakton ndikime negative serioze ndaj mjedisit jetësor. Djegia<br />
e lëndëve djegëse të ngurta dhe të lëngta janë të shoqëruara<br />
me lirimin e gazrave helmues, pluhurit, tymit dhe ndotësve tjerë.<br />
Gërmimi i xeheve në gropa të hapura shkakton ndryshimin<br />
dhe shkatërrimin e rrethinës natyrore. Problemet e mëdha<br />
ekologjike, siç janë shirat helmues dhe ndryshimet klimatike,<br />
studiohen me shekuj dhe bëhen më të kuptueshme për njerëzit. Këto dukuri negative në masë<br />
të madhe shkaktohen nga procesi i shfrytëzimit të energjisë prej burimeve të paripërtritura.<br />
51