2 - The Regional Environmental Center for Central and Eastern ...

Toka
Dheu kryen shumë funksione të ndryshme:
• Ai është bazë për prodhimin e ushqimit për bimët,
kafshët dhe për njerëzit. Gjithashtu, shtresimi i bimëve
të vdekura dhe kafshëve bëhet në dhe.
• I pastron ujërat nëntokësore dhe ka rol të (filtrit) pastruesit
natyror.
• Shërben si vendbanim i bimëve dhe kafshëve.
• Shërben për marrjen e materialeve për ndërtim.
• Shërben si burim i ripërtritur i karburantit natyror
(p.sh, kashtë, torfë, mbetjet e drurit).
• Ai është mjedis historik, që e ruan vlerën e trashëgimisë historike dhe kulturore.
Shtresa e dheut është e holluar dhe në shumë vende cilësia e tij është përkeqësuar.
Duhet ta pengojmë procesin e shkatërrimit të dheut, me qëllim që t’i kryej funksionet e veta.
Problemet më serioze dhe kërcënimet e tokës janë shpërndarja e saj me ujë, ndotja,
acidimi dhe kripëzimi nga industria.
Rreth 75% të të gjithë tokës së planetit i është zvogëluar
pjellshmëria për shkak të lagështisë dhe ngrohjes
së pamjaftueshme. Njëri prej fakteve më shqetësues është se,
për shkak të menaxhimit jo të mirë, pjesa më e madhe nga toka
pjellore humbet çdo vit, që shkakton në kthimin e tokave
natyrore (livadheve, pyjeve dhe kullotave) në tokë ndërtimore.
Më shumë se më parë, shoqëria duhet t’i orientojë përpjekjet
e saj drejt mbrojtjes së tokës dhe ruajtjes së frytit. Ajo duhet t’i
zvogëlojë, sa më shumë që të jetë e mundur, efektet negative
të aktiviteteve të njeriut ndaj cilësisë së tokës.
Mbrojtja e tokës është shumë e rëndësishme. Ajo shumë lehtë
absorbon materie të dëmshme të lëshuara nga burime të ndryshme të ndotjes në mjedisin
jetësor. Periudha e dekompozimit të materieve të dëmshme në tokë është më e gjatë
në krahasim me ate të ajrit ose ujit.
Për dallim nga ajri dhe uji, toka mund të të jetë pronësi private, që e vështirëson mbrojtjen
e saj, sepse ajo varet nga vullneti i pronarëve.
Përgatitje ditore: Çka dimë për tokën?
Kohëzgjatja
Koha vjetore
Vendi
Materialet
Qëllimet
Metodat
2-3 orë të mësimit
Të gjitha kohët vjetore
Klasa, hapësirë e hapur
Tabelë, markerë, shkumës, fleta pune për ngjyrosje, kavanoz
i madh prej qelqi ose plastike, rërë e trashë, rërë, gjethet, krimbat
dhe insektet artificiale (mund të bëhen nga letra), uji, lugë e
madhe, qelq zmadhues, dhe i mbledhur nga vende të ndryshme,
3-4 qelqe laboratorike, letër, thikë, letër që thithë ose letër-filtër
Nxënësit të:
• njihen me tokën me funksionet themelore dhe karakteristikat
e saja
• kuptojnë se krijimi i tokës vazhdon gjatë kohë
Diskutim, eksperiment, punë e pavarur
42