2 - The Regional Environmental Center for Central and Eastern ...

Zhvillimi shoqëror dhe mjedisi jetësor
FLETË PUNE
Tatëpjetë
Më parë na ishte një lumë i thellë i zhurmshëm,
i cili buronte në mal si përrua i vogël. Përroi rridhte
nëpër kullosat malore, duke u kënaqur nga pamja
e kopeve të mëdha të deleve, dhive dhe lopëve.
Pastaj përroi kalonte nëpër një pyll të madh, duke
u dhënë një pjesë të ujit të vet drunjve, bimëve
dhe kafshëve. Përrenjtë tjerë iu bashkangjitnin
dhe në fund ai përrua dilte nga pylli si një lumë
i thellë dhe i madh, i cili qetë arrinte deri te lugina.
Kalonte nëpër fusha dhe livadhe dhe ujërat e tij
ishin shtëpi për shumë peshq dhe krijesa të tjera
të lumenjve. Pasi që bënte shumë vepra të mira
gjatë udhëtimit të tij të gjatë, më në fund lumi
takohej me detin dhe derdhej i lumtur në të.
Ishte një fshat në rrjedhën e sipërme të lumit,
banorët e të cilit i kullosnin kafshët e tyre,
gjuanin ose mblidhnin çfarëdo frytesh.
Ishte edhe një fshat tjetër në luginë, banorët
e të cilit i mbillnin dhe korrnin fushat e tyre,
kultivonin kafshë dhe gjuanin peshq në këtë lumë.
Ndonjëherë shkonin të gjuanin në pyll. Fshatarët
ishin të lumtur. Ndonjëherë bënin tregti mes vete.
Vizitoheshin, gostiteshin dhe i martonin djemtë
dhe vajzat e tyre me ata nga fshati tjetër.
Në këtë mënyrë, dy fshatrat jetonin në paqe
dhe harmoni deri në ditën kur kryeplaku i fshatit
të x epërm nuk propozoi vendosjen e pendës
së lumit. „Nëse ruajmë më tepër ujë nga lumi —
u tha ai njerëzve — do të mund të ruajmë më tepër
kafshë. Do të ndërtojmë një repart të vogël
elektrik, i cili do bënte të punojnë sharrat elektrike
në punishtet tona. Do të jetojmë më mirë dhe
do të përparojmë“. Fshatarët u pajtuan dhe ndërtuan pendën e lumit, duke lënë vetëm një
pjesë të vogël nga uji i tij që të rrjedhë tatëpjetë. Ata e zmadhuan numrin e kopeve të tyre
dhe së shpejti kishin nevojë për më tepër drunj për përpunim në punishtet me sharra.
Ndryshimet u vërejtën shpejtë në fshatin e mëposhtëm. Uji i cili arrinte në fushat
dhe kullosat e tyre nuk ishte i mjaftueshëm. Kullosat nga fushat u zhdukën dhe peshqi
kishte gjithnjë e më pak. Në pyll gjithnjë e më pak gjendeshin kafshë dhe fryte.
Njerëzit e fshatit të poshtëm bëheshin gjithnjë e më të varfër.
Shoqërimi midis dy fshatrave u ndërpre dhe nuk organizoheshin më gosti të përbashkëta.
Disa nga të rinjtë e fshatit të poshtëm u larguan, duke u shpërngulur gjithandej,
duke kërkuar jetë më të mirë. Midis atyre që mbetën, disa u grindën me njerëzit nga fshati
i epërm. Në këtë mënyrë, lumturia dhe paqja ishin larguar nga të dy fshatrat.
118