2 - The Regional Environmental Center for Central and Eastern ...

Zhvillimi shoqëror dhe mjedisi jetësor
Përgatitja ditore: Zhvillimi shoqëror
Kohëzgjatja
Koha vjetore
Vendi
Materialet
Qëllimet
Metodat
4-5 orë shkollore
Të gjitha stinat e vitit
Klasa
2 gota të ujit me madhësi të ndryshme, letër me ngjyrë
Nxënësit të:
• kuptojnë se në natyrë ekziston baraspeshë, e cila nuk guxon
të prishet
• vënë në pah dhe analizojnë shkaqet negative në mjedisin
jetësor, të cilat sjellin deri te paraqitja e problemeve të caktuara
• kenë të qartë se vështirësitë mund të tejkalohen përmes
bashkëpunimit dhe tolerancës
• kuptojnë se çdokush mund të kontribuojë për zhvillim
të qëndrueshëm të shoqërisë
Demonstrimi, diskutimi
Pjesa I: Kapaciteti i ngarkesës
(lidhja midis madhësisë së vendbanimit dhe numrit të njësive në të)
1
U shpjegoni nxënësve se kapaciteti i ngarkesës në natyrë e shënon numrin e organizmave,
të cilët mund të jetojnë në një vend. Faktorët më të rëndësishëm, të cilët e definojnë
kapacitetin e ngarkesës janë: qasja deri te uji, ushqimi, vendbanimi dhe hapësira. Kapaciteti
i ngarkesës vlen për gjithë organizmat e gjallë, edhe pse njerëzit mund të adaptohen
më lehtë në ndryshimet e paparapara në kushtet e mjedisit jetësor. Për bimët dhe shtazët,
adaptimi është më i vështirë. Adaptimi i organizmave në një mjedis jetësor ndryshon
varësisht nga ndryshimet e stinëve të vitit. Fatkeqësitë natyrore (për shembul, përmbytjet,
stuhitë, acaret, vullkanet) mund të ndikojnë mjaft ndaj aktiviteteve të njeriut.
2
Ja
3
Shpjegojuni
disa shembuj/pyetje për lidhjen midis madhësisë
së vendbanimit dhe numrit të njësive në të:
• Pyesni nxënësit se a ka dikush në shtëpinë e vet akuarium
dhe se a mund deri në pafundësi të shtojnë peshq të rinj
në të.
• Nga sa anëtarë ka çdo familje veç e veç. A ka raste kur
numri i njerëzve, të cilët jetojnë bashkë mund të rritet
dukshëm? (ndërtesa të mëdha, kampe) Si ndjehen
njerëzit kur jetojnë në hapësirë të ngushtë?
• Çka ndodhë me banorët në fushat e lagështa
(për shembull, kënetat pellgjet) pasi që ato të jenë tharë?
Cilët nga ta nisen në kërkim të vendbanimit të ri, e cilët nga ta vdesin?
• Nëse njerëzit, të cilët jetojnë në një rajon me lum/liqen vendosin që gjithë ujin
ta përdorin për qëllime të veta (për shembull, për pije, ujitje, industri), çka do të ndodhë
me bimët, kafshët dhe njerëzit, të cilët jetojnë pranë lumit? A mundet një situatë e këtillë
të shkaktojë problem?
nxënësve se kafshët ose shpërngulen ose vdesin. Bimët zakonisht nuk mund
të adaptohen mjaft dhe vdesin shpejt. Kjo situatë është më ndryshe te njerëzit,
sepse ata mund të të adaptohen shumë më lehtë në kushte të reja dhe të ballafaqohen
me vështirësi të ndryshme. Edhe krahas këtij adaptimi, tejkalimi i kapacitetit të ngarkesës
shpeshherë shkakton probleme, luftëra dhe vuajtje masive.
112