Miroslav Samardžić Tranzicija i manjine u Vojvodini Autonomna ...

Rumuni
U SRJ 1948. živela su 63.133 Rumuna, a 1991. bilo ih je 42.364, što predstavlja
umanjenje od 32,90%. Broj Rumuna u Vojvodini iznosio je 1948. godine 59.263 (3,6%
stanovništva), a 1991. bilo ih je 38.809 (1,9%). Ovako prilično veliko smanjenje (34,51%) tumači
se niskim a poslednjih godina čak i negativnim prirodnim priraštajem (-4,3 promila 1971, - 6,1
promila 1991), negativnim saldom spoljnih migracija, sklapanjem mešovitih brakova i drugim
činiocima. Rumuni imaju najveću prosečnu starost stanovništva u Vojvodini, 41,9 god., i
ubedljivo najveći udeo seoskog stanovništva, čak 82%.
Od ukupnog broja Rumuna u SRJ 91,61% živi u Vojvodini. Etnički su 1991. dominirali u
20 naselja (relativno ili apsolutno), ali nisu u većini ni u jednoj opštini. Uglavnom su
skoncentrisani u jugoistočnom Banatu, u opštinama Vršac (13,8% stanovništva) i Alibunar
(31,7%).
Hrvati
Prema popisu iz 1991. u SR Jugoslaviji je živelo 111.650 Hrvata, od toga 74.808 u
Vojvodini (67%). Hrvate u SR Jugoslaviji i Vojvodini odlikuje populacioni rast do šezdesetih
godina, a potom brojno opadanje, što se objašnjava smanjenjem prirodnog priraštaja,
emigracijama i promenom nacionalnog opredeljenja.
U SR Jugoslaviji bilo je 1948. god. 176.672 Hrvata (2,6% populacije), u Vojvodini
134.232 ili 8,1%. Hrvati u Vojvodini 1991. čine 3,7% stanovništva. Najveći pad zabeležen je u
periodu od 1981. do 1991. i iznosi 35,5%. Ovaj pad može se delimično tumačiti porastom broja
Bunjevaca i [okaca kojih je prema popisu iz 1981. bilo 9.755 odn. 199. a 1991. 21.434 odnosno
1.783. Udeo Bunjevaca u ukupnom stanovništvu porastao je sa 0,48% 1981. na 1,08% 1991, a
[okaca sa 0,01% na 0,08%. Ovaj skok je naročito uočljiv u nekim opštinama severne Bačke,
npr. u Subotci, u kojoj je udeo Bunjevaca skočio sa 5,75 na 11,66% i Somboru sa 0,74 na
3,09%. U istim opštinama opao je udeo hrvatskog stanovništva - u subotičkoj sa 21,08 na
10,87%, u somborskoj sa 15,36 na 9,05%, a porastao broj Jugoslovena - u subotičkoj sa
10,82% 1991. na 15,11% 1991, u somborskoj sa 14,18 na 15,95%. Političke i društvene prilike
u vreme popisa 1991. opisane su prethodno. Veliki pad u broju Hrvata bar delimično se može
objasniti opštom atmosferom koja je vladala u društvu te godine.
Hrvati su 1991. imali relativnu ili apsolutnu većinu u 12 vojvođanskih naselja, a najviše
su bili zastupljeni u opštinama Sremski Karlovci (18,1%), [id (16,6%) i Inđija (10,5%) gde su po
brojnosti na drugom mestu, posle Srba. Od 1991. dosta Hrvata napustilo je Vojvodinu tako da je
njihov broj znatno smanjen, ali o tome nema pouzdanih podataka. Naročito je opao broj Hrvata
u Sremu.
Više od polovine, 54,59% vojvođanskih Hrvata živi u gradskim naseljima. Njihova
prosečna strost je 41 god.
Rusini i Ukrajinci
U popisima 1948, 1953. i 1961. popisivani su zajedno. U SR Jugoslaviji 1948. bilo ih je
22.690, u Vojvodini 22.083 ili 1,3% stanovništva pokrajine. U SR Jugoslaviji 1991. bilo je 18.099
Rusina što u odnosu na 1971, kada ih je bilo 20.646, predstavlja blagi pad. U istom periodu broj
Ukrajinaca opao je sa 5.653 na 5.090.
Ove etničke grupe imaju veoma male populacione potencijale. Njihova glavna
koncentracija je u Vojvodini u kojoj je 1991. živelo 94,3% Rusina i 89,7% Ukrajinaca SR
Jugoslavije.
U intervalu od 1971. do 1991. broj Rusina opao je u Vojvodini sa 20.109 (1% ukupnog
stanovništva) na 17.652 (0,9%), a broj Ukrajinaca sa 5.006 (0,3%) na 4.565 (0,2%). Navedeni
trendovi posledica su nedovoljnog prirodnog obnavljanja, sklapanja mešovitih brakova, promene
nacionalnog opredeljenja (neki su se deklarisali kao Jugosloveni). Pripadnici ove dve
nacionalne manjine uglavnom žive u Bačkoj, izmešani sa Srbima i drugim etničkim grupama.
Romi
Broj Roma u Vojvodini povećao se sa 7.585 (0,5% stanovništva) u 1948. na 24.366
(1,2% ukupne populacije) u 1991. Ovo povećanje tumači se smanjenjem stope mortaliteta uz
4