Miroslav Samardžić Tranzicija i manjine u Vojvodini Autonomna ...
Miroslav Samardžić Tranzicija i manjine u Vojvodini Autonomna ... Miroslav Samardžić Tranzicija i manjine u Vojvodini Autonomna ...
Pored zabrane diskriminacije, Zakon predviđa mogućnost donošenja mere za obezbeđivanje ravnopravnosti ″između pripadnika nacionalnih manjina i većinske nacije″ (čl.4). (Većinska nacija je navedena u jednini.) Takođe, drugim stavom ovog člana obavezuju se organi vlasti da donesu pravne akte i preduzmu mere s ciljem popravljanja položaja Roma. Ovakvi propisi i mere ne mogu se smatrati diskriminacijom. 50 Garantuje se sloboda izjašnjavanja ili neizjašnjavanja o nacionalnoj pripadnosti. Zabranjena je svaka registracija pripadnika nacionalnih manjina koja ih, protivno njihovoj volji, obavezuje da se izjasne o svojoj nacionalnoj pripadnosti, kao i nasilna asimilacija. Pripadnici nacionalnih manjina imaju pravo da slobodno zasnivaju i održavaju miroljubive odnose unutar SRJ i van njenih granica s licima koja zakonito borave u drugim državama posebno sa onima sa kojima dele zajednički identitet. Država može predvideti olakšice za ostvarivanje ovog prava. Pripadnici nacionalnih manjina obavezni su da poštuju ustavni poredak, pravila međunarodnog prava i javnog morala. Odredbama Zakona se ne menjaju niti ukidaju prava pripadnika nacionalnih manjina stečena prema propisima koji su se primenjivali do stupanja na snagu Zakona, kao i prava stečena na osnovu međunarodnih ugovora kojima je SRJ pristupila. Najveći deo Zakona posvećen je pravu na očuvanje posebnosti. Pripadnici manjina imaju pravo na slobodan izbor i korišćenje ličnog imena i imena svoje dece, kao i na njihovo upisivanje u sve javne isprave, službene evidencije i zbirke ličnih podataka na manjinskim jezicima i prema njihovim pravopisima. Ovim članom proširena su do sada postojeća prava budući da nijednim zakonom nije bilo izričito utvrđeno pravo na upis ličnih imena na manjinskim jezicima, već je republičkim zakonom o jeziku propisano da se javne isprave mogu izdavati dvojezično na područjima na kojima su i manjinski jezici u službenoj upotrebi. Ovo pravo sada je precizirano tako da nema nedoumica o tome kako se upisuju lična imena pripadnika nacionalnih manjina. Pripadnici manjina mogu slobodno upotrebljavati svoj jezik i pismo, privatno i javno. Na teritoriji jedinice lokalne samouprave gde tradicionalno žive pripadnici nacionalne manjine ″njihov jezik i pismo može biti u ravnopravnoj službenoj upotrebi″. Ukoliko udeo pripadnika neke manjine dostiže 15% stanovništva prema poslednjem popisu , jedinica lokalne samouprave obavezno će uvesti jezik te manjine u ravnopravnu službenu upotrebu. U onim lokalnim samoupravama u kojima je do donošenja ovog zakona u službenoj upotrebi bio i neki manjinski jezik, on će zadržati taj status. Prema Zakonu, službena upotreba manjnskih jezika podrazumeva naročito upotrebu ovih jezika ″u upravnom i sudskom postupku″ i vođenje ovih postupaka na manjinskim jezicima; upotrebu manjinskih jezika u komunikaciji ″organa sa javnim ovlašćenjima sa građanima″; izdavanje javnih isprava i vođenje službenih evidencija i zbirki ličnih podataka na manjinskim jezicima i prihvatanje ovih isprava kao punovažnih; upotreba tih jezika ″na glasačkim listićima i biračkom materijalu... kao i u radu predstavničkih tela″.″ Na područjima jedinica lokalne samouprave u kojima udeo manjinskog stanovništva dostiže 15% imena organa koji vrše javna ovlašćenja, nazivi jedinica lokalne samouprave, naseljenih mesta, trgova i ulica i drugih toponima ispisuju se na jeziku dotične nacionalne manjine, prema njenoj tradiciji i pravopisu″ (čl.11 st.4) 51 Republički zakon o jeziku ne dozvoljava upotrebu 50 Za uvođenje mera pozitivne diskriminacije u Ustavu SRJ ne postoji osnov budu}i da on ne predviđa izuzetke od principa građanske ravnopravnosti Prema članu 1 tačka 4 Međunarodne konvencije o ukidanju svih oblika rasne diskriminacije, ″posebne mere, donete jedino radi obezbeđivanja odgovarajućeg napretka izvesnih rasnih ili etničkih grupa ili lica kojima je neopohodna zaštita koje mogu da budu potrebne radi garantovanja, uživanja i ostvarivanja ljudskih prava i osnovnih sloboda pod jednakim uslovima, ne smatraju se kao mere rasne diskriminacije, pod uslovom da nemaju za rezultat održanje različitih prava za razne rasne grupe i da se ne održavaju na snazi kada se postignu ciljevi radi kojih su ove mere bile preduzete″. 51 Prema čl. 11 tačka 3 Okvirne konvencije,″ u oblastima tradicionalno naseljenim znatnim brojem pripadnika nacionalnih manjina, ugovornice će nastojati, u okviru svojih pravnih sistema, uključujući, gde je to pogodno, ugovore s drugim državama, a uzimajući u obzir svoje posebne uslove, da tradicionalni lokalni nazivi, imena ulica i druge topografske oznake namenjene javnosti budu takođe ispisane na lokalnom jeziku kada postoji dovoljna tražnja za takvim oznakama. Prema objašnenjima :″ovaj član ima za cilj da unapredi mogućnost da se lokalni nazivi, imena ulica i druge topografske oznake namenjene javnosti takođe daju na manjinskom jeziku. U sporovo|enju ovog načela države imaju pravo da vode računa o posebnim okolnostima i okvirima svojih pravnih sistema uključujući, gde je pogodno, sporazume s drugim državama. U oblasti obuhvaćenoj ovom odredbom, podrazumeva se da ugovornice nemaju obavezu da zaključuju sporazume s drugim državama. I obrnuto, mogućnost zaključivanja takvih sporazuma se ne isključuje. Takođe se podrazumeva da se ne dira u pravno obavezujuću prirodu postojećih sporazuma. Ova odredba ne znači nikakvo zvanično priznavanje lokalnih imena na manjinskim jezicima.″ 26
tradicionalnih manjinskih toponima ukoliko se oni razlikuju od zvaničnih. U prvoj polovini devedesetih bilo je više sporova oko ispisivanja naziva naseljenih mesta na mađarskom jeziku. Savezni zakoni i propisi objavljuju se i na jezicima nacionalnih manjina u skladu sa posebnim propisom. Pripadnici manjine koja dostiže 2% stanovništva u SRJ mogu se obratiti saveznim organima na svom jeziku i imaju pravo da dobiju odgovor na tom jeziku. Narodni poslanik pripadnik manjine čiji je udeo u stanovništvu SRJ 2% ima pravo da se obraća Saveznoj skupštini na svom jeziku, što se bliže utvrđuje poslovnicima o radu skupštinskih veća. Zakonskim članovima o službenoj upotrebi manjinskih jezika prošireno je ovo pravo budući da su manjinski jezici u ravnopravnoj službenoj upotrebi, a takođe, barem delimično, omogućena je i službena upotreba manjinskih jezika i na federalnom nivou. (^l. 15 st. 2 Ustava SRJ glasi: ″Na područjima Savezne Republike Jugoslavije gde žive nacionalne manjine u službenoj upotrebi su i njihovi jezici i pisma, u skladu sa zakonom″.) Prema članu 12 Zakona, pravo na negovanje kulture i tradicije nacionalnih manjina i njihovih pripadnika neotuđivo je individualno i kolektivno pravo. Pripadnici manjina imaju pravo da osnivaju posebne kulturne, umetničke i naučne ustanove, društva i udruženja iz svih oblasti kulturnog i naučnog života koja su samostalna u svom radu ″Država će učestvovati u finansiranju tih društava i udruženja u skladu sa svojim mogućnostima″(čl.12 st.3). Za podsticaj i podršku ovakvih institucija mogu se osnivati posebne fondacije. Muzeji, arhivi i institucije za zaštitu spomenika kulture čiji je osnivač dražava obezbediće predstavljanje i zaštitu kulturnoistorijskog nasleđa nacionalnih manjina sa svoje teritorije. Predstavnici manjinskih nacionalnih saveta će učestvovati u odlučivanju o načinu predstavljanja kulturno-istorijskog nasleđa svoje zajednice. (Inače, predstavljanje kulturno-istorijskog nasleđa je stručni posao koji bi trebalo da obavljaju eksperti slobodni od bilo čijeg uticaja, pa i nacionalnih saveta koji su pak tipično politička tela, što ćemo videti niže. Ovakva odredba omogućava političku instrumentalizaciju kulturne tradicije, što je inače tipično za nacionalizam.) Zakonom se ne samo garantuje pravo pripadnicima manjina da osnivaju institucije iz oblasti kulture već i obavezu države da ih finansira (″Država će učestvovati u finansiranju.... u skladu sa svojim mogućnostima). Prema članu 47 Ustava SRJ, pripadnici manjina imaju pravo da, u skladu sa zakonom, osnivaju prosvetne i kulturne organizacije ili udrženja, koja se finansiraju na načelu dobrovoljnosti, a država ih može pomagati (podvukao M.S.) Prema čl. 13 Zakona, pripadnici manjina imaju pravo na obrazovanje na svom jeziku na predškolskom nivou, u osnovnim i srednjim školama. Minimalan broj učenika za otvaranje odeljenja može se propisati, ali on može da bude manji od minimalnog broja koji je zakonom propisan za ″obezbeđivanje odgovarajućih oblika nastave i obrazovanja″. Obrazovanje na manjinskom jeziku ne isključuje obavezno učenje srpskog jezika. Program nastave koji se obavlja na manjinskom jeziku ″....u delu koji se odnosi na nacionalni sadržaj, u značajnoj meri će sadržati teme koje se odnose na istoriju, umetnost i kulturu nacionalne manjine″. U izradi nastavnog plana za predmete sa nacionalnim sadržajem obavezno učestvuju i nacionalni saveti nacionalnih manjina. Ukoliko u momentu donošenja zakona nije postojalo obrazovanje na jeziku neke nacionalne manjine, država je dužna da stvori uslove za organizovanje obrazovanja na jeziku te manjne u okviru sistema javnog obrazovanja. Dok se ti uslovi ne stvore, država je dužna da obezbedi dvojezičnu nastavu ili izučavanje jezika nacionalne manjine sa elementima nacionalne istorije i kulture. Plan i program rada u obrazovnim ustanovama i školama u kojima se nastava izvodi na srpskom jeziku ″treba da sadrži gradivo koje sadrži saznanja o istoriji, kulturi i položju nacionalnih manjina, te druge sadržaje koji pospešuju međusobnu toleranciju i suživot. Na teritorijama gde je jezik nacionalne manjine u službenoj upotrebi, plan i program u obrazovnim ustanovama i školama sa srpskim nastavnim jezikom treba da sadrže mogućnosti učenja jezika nacionalne manjine″. U okviru višeg i visokog obrazovanja obezbediće se katedre i fakulteti na kojima će se na manjinskim jezicima ili dvojezično obrazovati vaspitači, učitelji i nastavnici manjnskih jezika. Pored toga, drugi fakulteti će organizovati lektorate na manjnskim jezicima koji će omogućiti studentima pripadnicima manjina da savladaju stručne termine na svom jeziku. Država će takođe pomagati stručno osposobljavanje i terminološko usavršavanje nastavnika i pospešivati međunarodnu saradnju ″....s ciljem da se omogući da pripadnici nacionalnih manjina studiraju u inostranstvu na maternjem jeziku i da se tako stečene diplome priznaju u skladu sa zakonom″.(čl.14) 27
- Page 1 and 2: Miroslav Samardžić Tranzicija i m
- Page 3 and 4: stanovništva) da bi taj porast bio
- Page 5 and 6: zadržanu visoku stopu nataliteta,
- Page 7 and 8: Tokom devedesetih u Vojvodinu su pe
- Page 9 and 10: Beloj Crkvi (30,6%) i Plandištu (3
- Page 11 and 12: Pavle Nikolić, Leon Koen, Kosta Č
- Page 13 and 14: izborima 2000. došlo do povećanja
- Page 15 and 16: U poslednje vreme ističu se u vojv
- Page 17 and 18: Hrvatskoj), negde ćirilica (u Srbi
- Page 19 and 20: Kikinde da Kikindske novine ne šta
- Page 21 and 22: ćirilice ponekad iznose skrivenije
- Page 23 and 24: mogućnost brojčanog ograničenja,
- Page 25: većinsko-manjnske odnose treba def
- Page 29 and 30: manjine (čl. 24 st. 2). Elektori m
- Page 31 and 32: zajednica prethodno dostavi na miš
- Page 33 and 34: i Zakon o lokalnoj samoupravi. Prem
- Page 35 and 36: Nastava na nekom od ovih jezika org
- Page 37 and 38: ukupno 239 nastavnika i saradnika 7
- Page 39 and 40: oko Transilvanije itd.). Usmerenost
- Page 41 and 42: decembra 1992. izabrana su u Vojvod
- Page 43 and 44: oja) 12 ih je u opštinama sa slova
- Page 45 and 46: Sedam Hrvata i Bunjevaca su sudije
- Page 47: važili do Miloševićevog dolaska
Pored zabrane diskriminacije, Zakon predviđa mogućnost donošenja mere za<br />
obezbeđivanje ravnopravnosti ″između pripadnika nacionalnih manjina i većinske nacije″ (čl.4).<br />
(Većinska nacija je navedena u jednini.) Takođe, drugim stavom ovog člana obavezuju se<br />
organi vlasti da donesu pravne akte i preduzmu mere s ciljem popravljanja položaja Roma.<br />
Ovakvi propisi i mere ne mogu se smatrati diskriminacijom. 50 Garantuje se sloboda<br />
izjašnjavanja ili neizjašnjavanja o nacionalnoj pripadnosti. Zabranjena je svaka registracija<br />
pripadnika nacionalnih manjina koja ih, protivno njihovoj volji, obavezuje da se izjasne o svojoj<br />
nacionalnoj pripadnosti, kao i nasilna asimilacija. Pripadnici nacionalnih manjina imaju pravo da<br />
slobodno zasnivaju i održavaju miroljubive odnose unutar SRJ i van njenih granica s licima koja<br />
zakonito borave u drugim državama posebno sa onima sa kojima dele zajednički identitet.<br />
Država može predvideti olakšice za ostvarivanje ovog prava. Pripadnici nacionalnih manjina<br />
obavezni su da poštuju ustavni poredak, pravila međunarodnog prava i javnog morala.<br />
Odredbama Zakona se ne menjaju niti ukidaju prava pripadnika nacionalnih manjina stečena<br />
prema propisima koji su se primenjivali do stupanja na snagu Zakona, kao i prava stečena na<br />
osnovu međunarodnih ugovora kojima je SRJ pristupila. Najveći deo Zakona posvećen je pravu<br />
na očuvanje posebnosti. Pripadnici manjina imaju pravo na slobodan izbor i korišćenje ličnog<br />
imena i imena svoje dece, kao i na njihovo upisivanje u sve javne isprave, službene evidencije i<br />
zbirke ličnih podataka na manjinskim jezicima i prema njihovim pravopisima. Ovim članom<br />
proširena su do sada postojeća prava budući da nijednim zakonom nije bilo izričito utvrđeno<br />
pravo na upis ličnih imena na manjinskim jezicima, već je republičkim zakonom o jeziku<br />
propisano da se javne isprave mogu izdavati dvojezično na područjima na kojima su i manjinski<br />
jezici u službenoj upotrebi. Ovo pravo sada je precizirano tako da nema nedoumica o tome kako<br />
se upisuju lična imena pripadnika nacionalnih manjina.<br />
Pripadnici manjina mogu slobodno upotrebljavati svoj jezik i pismo, privatno i javno. Na<br />
teritoriji jedinice lokalne samouprave gde tradicionalno žive pripadnici nacionalne <strong>manjine</strong><br />
″njihov jezik i pismo može biti u ravnopravnoj službenoj upotrebi″. Ukoliko udeo pripadnika neke<br />
<strong>manjine</strong> dostiže 15% stanovništva prema poslednjem popisu , jedinica lokalne samouprave<br />
obavezno će uvesti jezik te <strong>manjine</strong> u ravnopravnu službenu upotrebu. U onim lokalnim<br />
samoupravama u kojima je do donošenja ovog zakona u službenoj upotrebi bio i neki manjinski<br />
jezik, on će zadržati taj status. Prema Zakonu, službena upotreba manjnskih jezika<br />
podrazumeva naročito upotrebu ovih jezika ″u upravnom i sudskom postupku″ i vođenje ovih<br />
postupaka na manjinskim jezicima; upotrebu manjinskih jezika u komunikaciji ″organa sa javnim<br />
ovlašćenjima sa građanima″; izdavanje javnih isprava i vođenje službenih evidencija i zbirki<br />
ličnih podataka na manjinskim jezicima i prihvatanje ovih isprava kao punovažnih; upotreba tih<br />
jezika ″na glasačkim listićima i biračkom materijalu... kao i u radu predstavničkih tela″.″ Na<br />
područjima jedinica lokalne samouprave u kojima udeo manjinskog stanovništva dostiže 15%<br />
imena organa koji vrše javna ovlašćenja, nazivi jedinica lokalne samouprave, naseljenih mesta,<br />
trgova i ulica i drugih toponima ispisuju se na jeziku dotične nacionalne <strong>manjine</strong>, prema njenoj<br />
tradiciji i pravopisu″ (čl.11 st.4) 51 Republički zakon o jeziku ne dozvoljava upotrebu<br />
50 Za uvođenje mera pozitivne diskriminacije u Ustavu SRJ ne postoji osnov budu}i da on ne predviđa<br />
izuzetke od principa građanske ravnopravnosti Prema članu 1 tačka 4 Međunarodne konvencije o ukidanju<br />
svih oblika rasne diskriminacije, ″posebne mere, donete jedino radi obezbeđivanja odgovarajućeg<br />
napretka izvesnih rasnih ili etničkih grupa ili lica kojima je neopohodna zaštita koje mogu da budu potrebne<br />
radi garantovanja, uživanja i ostvarivanja ljudskih prava i osnovnih sloboda pod jednakim uslovima, ne<br />
smatraju se kao mere rasne diskriminacije, pod uslovom da nemaju za rezultat održanje različitih prava za<br />
razne rasne grupe i da se ne održavaju na snazi kada se postignu ciljevi radi kojih su ove mere bile<br />
preduzete″.<br />
51 Prema čl. 11 tačka 3 Okvirne konvencije,″ u oblastima tradicionalno naseljenim znatnim brojem<br />
pripadnika nacionalnih manjina, ugovornice će nastojati, u okviru svojih pravnih sistema, uključujući, gde je<br />
to pogodno, ugovore s drugim državama, a uzimajući u obzir svoje posebne uslove, da tradicionalni lokalni<br />
nazivi, imena ulica i druge topografske oznake namenjene javnosti budu takođe ispisane na lokalnom<br />
jeziku kada postoji dovoljna tražnja za takvim oznakama. Prema objašnenjima :″ovaj član ima za cilj da<br />
unapredi mogućnost da se lokalni nazivi, imena ulica i druge topografske oznake namenjene javnosti<br />
takođe daju na manjinskom jeziku. U sporovo|enju ovog načela države imaju pravo da vode računa o<br />
posebnim okolnostima i okvirima svojih pravnih sistema uključujući, gde je pogodno, sporazume s drugim<br />
državama. U oblasti obuhvaćenoj ovom odredbom, podrazumeva se da ugovornice nemaju obavezu da<br />
zaključuju sporazume s drugim državama. I obrnuto, mogućnost zaključivanja takvih sporazuma se ne<br />
isključuje. Takođe se podrazumeva da se ne dira u pravno obavezujuću prirodu postojećih sporazuma.<br />
Ova odredba ne znači nikakvo zvanično priznavanje lokalnih imena na manjinskim jezicima.″<br />
26
Change language