Miroslav Samardžić Tranzicija i manjine u Vojvodini Autonomna ...

Slične izveštaje o radu Skupštine objavili su i drugi listovi. 20 U Dnevniku se apostrofiraju
reči Dragoljuba Zbiljića da je ″ćirilično pismo i dalje u nemilosti, a naš veliki trud još nema
vidnijih rezultata″. Zbiljić se zapitao otkud toliki muk odgovornih za ovo kršenje osnovnog
ljudskog prava većinskog, srpskog naroda, u njegovoj državi.
List navodi da je Skupština usvojila zaključke o stradanju i mogućnostima obnove
ćirilice, u kojima se od vlasti zahtevaju preciznija zakonska rešenja o službenoj i javnoj upotrebi
jezika i pisma, kao i ćirilični kompjuterski programi.
U kratkom izveštaju Novosti navode kako je prof. dr Pižurica s ushićenjem zaključio da
je možda u trenutku rođenja ″]irilice″ bio pomalo sumnjičav, ali sada je siguran u opravdanost te
ideje. ″Broj onih koji danas slično razmišljaju daleko je veći, što je dovoljno da prvu godinu
postojanja ocenimo uspešnom. Naš cilj je da postanemo pokret, a to ćemo postići upornošću i
prosvetiteljskom delatnošću″.
Zaštitnici ćirilice latinicu vide isključivo kao hrvatsko, a ćirilicu kao srpsko pismo, pa
skoro uvek uz nazive pisma stavljaju odrednice: srpska, hrvatska (srpska ćirilica, hrvatska
latinica), iz čega očito proizlazi da latinica (pored ćirilice) nije srpsko pismo. Suprotne stavove,
međutim, možemo naći u pravopisima i gramatikama srpskog (srpskohrvatskog )jezika.
U Pravopisu srpskog jezika Matice srpske iz 1993, koji se, na osnovu odluke
ministarstva prosvete i kulture, primenuje od 1. januara 1997. godine u školama i ustanovama
kulture u Republici Srbiji, stoji:
″Osnov savremene, a uglavnom i istorijske evropske pismenosti čine tri pisma- grčko,
latinsko ili latiničko (latinica) i ćirilsko ili ćiriličko (ćirilica). ]irilica i latinica predstavljaju standardna
pisma našeg jezika″. 21
Prema ovom pravopisu, i ćirilica i latinica su grčkog porekla. Jednu varijantu
starogrčkog pisma preuzeli su stari Latini, a iz te izvorne, opšte latinice, nastala su savremena
nacionalna latinička pisma ″među kojima je i naše″.
I slovenska azbuka Konstantina (]irila)- glagoljica ″u osnovi je bila preoblika grčkog
pisma, uz doradu koju je iziskivao tadašnji slovenski glasovni sistem″. 22 Iz podunavskih zemalja
ovo pismo preneseno je u zemlje južnih Slovena. Glagoljica se u nekim krajevima zadržala čak
do XIX veka (Hrvatsko primorje).
]irilica je nastala potkraj IX veka (u bugarskoj državi), a činilo ju je grčko pismo
upotpunjeno ]irilovom slovenskom dopunom. Dok se u zapadnim krajevima (severna i srednja
Dalmacija) dugo upotrebljavala uporedo s glagoljicom, u istočnim krajevima srpskohrvatskog
jezičkog područja brzo je preovladala. ″Od kraja XII veka ćirilica ne samo što je konačno
ovladala u srpskoj državi nego se sve do turskog doba dokumentuje u Bosni, Humu i
Dubrovniku kao jedino ili glavno pismo kad god se pišu slovenski jezički tekstovi (akti, u Bosni i
crkveni spisi)″. 23 ″ Pored pravoslavnih sredina (gde će biti praktično jedino pismo sve do
stvaranja objedinjennog srpskohrvatskog standarda), ćirilica će se i dalje dosta upotrebljavati i u
muslimanskim i u pojedinim katoličkim sredinama (u Bosni i primorju) sve do XIX veka″. 24
U Belićevom Pravopisu srpskohrvatskog književnog jezika (1950) u odeljku Azbuke
piše: ″U našem su narodu u upotrebi dve azbuke: ćirilica, u onom obliku koji joj je dao 1818.g.
Vuk Karadžić, i latinica, koju je tridesetih godina prošlog veka za potrebe našeg jezika uveo
Ljudevit Gaj i koja se docnije razvila do svog današnjeg oblika″. 25
U Pravopisu srpskohrvatskoga knjižavnog jezika (1960) u poglavlju Zaključci
Novosadskog dogovora, u tački 3, stoji: ″Oba pisma, latinica i ćirilica, ravnopravna su; zato
treba nastojati da i Srbi i Hrvati podjednako nauče oba pisma, što će se postići u prvom redu
školskom nastavom″. 26
U Gramatici srpskoga jezika za srednje škole Ž.Stanojčića i Lj.Popovića navodi se da je
″sa gledišta nauke o jeziku, po njegovoj strukturi (sastavu)- fonetici, gramatičkim oblicima,
sintaksi, tvorbi reči i najvećem delu rečnika- srpskohrvatski književni jezik u XIX i XX veku
jedan isti jezik svugde gde se njime govori i piše. On je ekavskog i ijekavskog izgovora i ima dva
pisma - ćirilicu i latinicu... Zavisno od tradicije, negde će preovlađivati kao pismo latinica (u
20
Glas javnosti, Novosti, Dnevnik od 16.2.2002
21
Pravopis srpskoga jezika, Matica srpska, Novi Sad, 1993, str.17
22
Isto, str.19
23
Isto, str. 21
24
Isto, str.22
25
A.Belić, Pravopis srpskohrvatskog jezika, Prosveta, Beogrd 1950, str.7
26
Pravopis srpskohrvatskoga književnog jezika, Matica srpska, Matica hrvatska, Novi Sad, Zagreb, 1960,
str.7
16