Miroslav Samardžić Tranzicija i manjine u Vojvodini Autonomna ...

izborima 2000. došlo do povećanja broja glasova. Treba napomenuti da je republičke
parlamentarne izbore 1997. veći deo demokratske opozicije bojkotovao, a da je izlaz birača
2000. bio najveći. Zbirno prikazan odnos glasova koji su dobili SVM i DSVM u izbornim
jedinicama Zrenjanin i Subotica izgleda ovako:
1997 2000
SVM 47.794 47.768
DSVM 7.577 23.961
(Napomena: Za 1997. izostavljeni su glasovi koje su stranke dobile u opštini Bečej).
Uočljivo je da je DSVM na izborima septembra 2000. u ovim dvema izbornim jedinicama osvojio
čak tri puta više glasova nego 1997. Navodimo i odnos dobijenih glasova ovih dveju stranaka
2000.po opštinama ovih izbornih jedinica. Najpre je naveden broj glasova koji je dobila SVM,
potom DSVM: Bačka Topola 3.248:2.596; Mali Iđoš 1.281:677; Subotica 13.848:5.894; @itište
959:712; Ada 4.104:1.520; Zrenjanin 2.820:2.302; Kanjiža 8.410:3.146; Kikinda 1.539:1.516;
Nova Crnja 746:391; Novi Bečej 901:822; Novi Kneževac 951:733; Senta 6.255:2.200; Sečanj
214:339; ^oka 2.490:1.036.
Navedeni rezultati pokazuju da SVM ima ubedljivu prednost u bačkim opštinama,
naročito u Senti, Kanjiži, Adi i Subotici, u kojima je najveća koncentracija mađarskog
stanovništva. U banatskim opštinama odnos snaga je gotovo izjednačen, što se može tumačiti
manjim intresom banatskih Mađara za projekat SVM o terotorijalnoj autonomiji na severu
Vojvodine. Ipak, i u banatskim opštinama ove stranke su dobile značajno veći broj glasova nego
1997. U Adi, Senti i Kanjiži SVM je dobio više glasova 2000. nego 1997. ali je procenat
dobijenih glasova, zbog većeg izlaza, nešto niži. U ^oki je taj broj znatno viši, a u opštini
Subotica SVM permanentno gubi glasove.
1996. 24.112 (36,63%)
1997. 18.819
2000. 13.848 (15,99%)
Kada se saberu glasovi SVM i DSVM u opštini Subotica, dobija se zbir od 19.822.
DZVM je u ovoj opštini na republičkim izborima 1992. dobio 29.113 glasova. Na ovim izborima
tada jedina mađarska partija DZVM dobila je u celoj Vojvodini 140.825 glasova - 11,3%. To je
za sada najbolji rezultat koji je neka mađarska stranka postigla. Prethodno navedeni podaci
pokazuju da i u celoj IJ Subotica opada broj glasova koji dobijaju sve mađarske političke
stranke zajedno. Manji interes za etničke stranke može se tumačiti popuštanjem etničkih tenzija
u drugoj polovini devedesetih. Zanimljivo je ipak da SVM gubi glasove u opštini Subotica, koja je
inače centar mađarske političke elite u Vojvodini. Verovatno je takođe da zbog popuštanja
etničkih tenzija u drugoj polovini devedesetih birači mađarske nacionalne pripadnosti postaju
osetljiviji na socijalne i privredne probleme pa glasaju i za stranke koje nemaju dominantno
nacionalno obeležje. Najzad, kako bi se upotpunila slika o stranačkom odnosu snaga,
navešćemo rezultate nekih duela između kandidata dveju mađarskih nacionalnih stranaka u
prvom krugu izbora za pokrajinske poslanike. Na ovom nivou izbora u nekim izbornim
jedinicama kandidati SVM nastupali su u okviru DOS-a, a u nekim samostalno. Navešćemo
neke rezultate (SVM:DSVM): Ada-Senta (IJ br. 2) 2.467:317; Bačka Topola (012)- 4.175:689;
Kanjiža I (042)- 3.675:1.493; Senta (089)- 4.246:1.030; Subotica I (107) 4.064:2.452; Subotica
VII (113) 4.796:1.505; Subotica VIII (114) 5.057:1.516; Subotica IX (115) 4.213:1.933; ^oka
3.242:1.253.
Ovi rezultati pokazuju nešto izrazitiju dominaciju SVM mada treba imati u vidu činjenicu
da rezultate proporcionalnih i većinskih izbora nije lako porediti. Nesumnjivo da Agoštonova
Demokratska stranka vojvođanskih Mađara postaje ozbiljan konkurent Kasinom Savezu
vojvođanskih Mađara, te da se mađarsko biračko telo pluralizuje.
3. Pojave nacionalne netrpeljivosti
Mediji pod državnom kontrolom vodili su povremeno, naročito tokom prve polovine
devedesetih, prave kampanje protiv pripadnika drugih naroda u Srbiji, posebno Hrvata i
Muslimana/Bošnjaka. Nacionalna netrpeljivost često je ispoljavana u nastupima režimskih
političara, ali i nekih iz opozicionog tabora. Najveća promena posle oktobra 2000. uočljiva je
prvo u tom domenu: u programima državnih medija, posebno televizije, uglavnom više nema
13