2. - Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej

2. Syntetyczny opis zawodu
Państwowa Inspekcja Pracy jest organem powołanym do nadzoru i kontroli
przestrzegania prawa pracy, w szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa
i higieny pracy. Podstawowym organem Państwowej Inspekcji Pracy jest
inspektor pracy, do którego podstawowych uprawnień należy przeprowadzanie
kontroli wszystkich pracodawców pod kątem przestrzegania przez nich przepisów
prawnych dotyczących prawa pracy oraz bezpieczeństwa i higieny pracy.
Wykonując czynności kontrolne inspektor pracy ma prawo żądania od pracodawców
pisemnych i ustnych informacji o sprawach objętych kontrolą, legitymowania
osób zatrudnianych przez pracodawców, wglądu w dokumenty zakładu
pracy ilustrujące szczegółowe zagadnienia objęte zakresem tematycznym kontroli.
W wyniku poczynionych ustaleń inspektor pracy jest uprawniony do wydawania
decyzji administracyjnych zwanych nakazami, w wyniku których pracodawca
jest zobligowany do usunięcia stwierdzonych uchybień polegających
na naruszeniu przepisów bądź zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a tym samym
doprowadzenia stanu faktycznego do zgodnego z prawem. Decyzją administracyjną
może nakazać też wypłacenie przez pracodawcę należnego pracownikowi
wynagrodzenia bądź innego świadczenia, wstrzymać prace powodujące
bezpośrednie zagrożenie dla życia bądź zdrowia pracownika lub skierować zatrudnionych
wbrew obowiązującym przepisom przy pracach wzbronionych,
szkodliwych lub niebezpiecznych do innych prac. Dokonując w ramach swoich
uprawnień odbiorów nowo budowanych lub przebudowywanych zakładów pracy
lub ich części i stwierdzając bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia
przyszłych zatrudnionych, inspektor pracy ma możliwość zgłoszenia sprzeciwu,
uniemożliwiając w ten sposób eksploatację tych zakładów do czasu usunięcia
zagrożeń.
Inspektor pracy uprawniony jest ponadto do kierowania do pracodawców
i ich organów założycielskich wystąpień o usunięcie stwierdzonych naruszeń
prawa pracy, a także o wyciągnięcie konsekwencji służbowych w stosunku do
osób, które się tych naruszeń dopuściły. W przypadku uregulowań szczegółowych
inspektor pracy ma prawo wydawania postanowień lub opinii.
Inspektor pracy został również ustawowo upoważniony do ścigania wykroczeń
określanych w przepisach prawa pracy i przepisach kodeksu wykroczeń
jako wykroczeń przeciwko prawom pracownika lub prawom osób wykonujących
pracę zarobkową. Inspektor pracy ma prawo do karania pracodawców
i innych osób działających w jego imieniu bądź odpowiedzialnych za określony
zakres spraw, grzywnami nakładanymi drogą mandatu karnego, bądź w przypadkach
poważniejszych uchybień przepisom prawnym kierowania spraw do
sądu.
Zadaniem inspektora pracy jest również badanie i wyjaśnianie między innymi
skarg ze stosunku pracy, udzielanie porad prawnych i technicznych.
Szczególna rola przypada inspektorom pracy w analizowaniu wypadków
przy pracy, zwłaszcza tych z poważnymi skutkami dla poszkodowanych, i cho-
95