Mars 2011 - Gazeta "Korça"

10
-K o r ç a-
mars 2011
Letërsi
B E S A
– Fragment nga romani TRADHTIA,
që para disa muajsh iu bë në Prishtinë botimi i pestë –
Kapllan Resuli
Pjetër Munella, nga Kucevishta
u kthye në shtab dhe,
pa u takue me Besën, që e thirri
disa herë nga dritarja e
dhomës, tue i thanë se kishte
nji sihariq të bukur për tw, iku
në mbledhjen e shtabit, që u
zhvillue në dhomën e spitalit,
ku ishte shtrue Arben
Presheva i plagosur. Nga
mbledhja e shtabit, gjithnji tue
mendue se ç’sihariq kishte
Besa, shkoi drejt e te ajo, aty
në dhomën e fjetjes, ku po e
priste shend e verë. Si i hodhi
duert në qafë dhe e puthi, ajo i
tha:
- A e merr me mend se ç’sihariq
kam për ty?
- Ke marrë ndonji letër nga
Shkodra ?!- e pyeti Pjetri.
- Jo!
- Atëherë duhet të kenë
zbarkue anglo-amerikanët në
Francë!
- Jo!
- Mos kanë hy trupat sovjetike
në Berlin?!
- Jo!
- Atëherë ma thuej ti se unë s’i
bie më të!
Dhe tue mos pritë që t’ia
thonte ajo, vazhdoi me
buzqeshje:
- Aha! Mos ke krap nga liqeni
i Shkodrës!
- U-u, edhe ti Pjetër! Ku të
shkon mendja!- bani Besa po
ashtu me buzqeshje, ndonëse
e dinte se Pjetri e hante shumë
krapin.- E ku ka këtu krap
Shkodre?!
Pjetri e shikoi me kujdes dhe,
tue mos i ra më te, i tha:
- Po ma thuej të shkretën, se
unë s’i bie më tw!
Besa prap fërkoi barkun dhe,
tue i buzqeshë si engjëll, i
pëshpëriti :
- Ma në fund...
- Ç’ka ma në fund?!- bani Pjetri
tue zgurdullue sytë me
pabesim.
- Ma në fund kam mbetë me
barrë,- vazhdoi Besa tue e
fërkue barkun me kënaqsi të
veçantë.
- Me barrë?!- thiri Pjetri si i
çmendun.
- Po, me barrë!- i tha Besa dhe
s’kuptoi asgja nga habija e
Pjetrit.
- E pamujtun!- vazhdoi Pjetri.
- Pse, Pjetër?- vazhdoi edhe
Besa.- Mjeku në Firence më
tha se nuk kisha ndonji
pengesë, se nuk duhet të
bahesha merak, se nji ditë do
të kem edhe unë nji bebe.
- Besa,- u përpoq Pjetri me e
mbledhë veten,- mos ndoshta
je gabim.
- Jo, nuk jam gabim,- nguli
kambë ajo.- Po bahet moji që
më janë vonue menstruacionet.
Në fillim edhe unë
mendova ashtu, se mos jam
gabim. Prandej nuk të kam ba
za. Dje më vizitoi mjeku i
spitalit partizan, ai, si e quejnë,
Iloja. Më tha se jam me barrë.
Pjetrit iu rrotullue dhoma.
Megjithë këtë e mbajti veten.
Besës nuk i tha asgja. Vetëm
doli si era prej dhome, tue mos
dijtë as vetë se nga po e
çojshin kambët. Ndjente nji
dëshirë të madhe që të ishte
sa ma larg prej saj. Që mos t’ia
shihte as ai fytyrën asaj dhe
as ajo fytyrën atij. Kishte frikë
se mos e tradhtonte fytyra.
Fytyrën e saj, që kishte marrë
pamjen e nji engjulli të vërtetë
(siç mendonte ai: për ta gënjye,
për t’ia fshehë të vërtetën!), po
ashtu nuk donte ma me e pa. Se
si iu duk, se si iu zvordh nga
zemra, nga shpirti, dhe e ndjeu
veten bosh, krejt bosh, krejtkrejt
të vetmuem, të tradhtuem e
të mjerë, të përbuzun, të fyem e
të poshtnuem.
«Ah!- bani me vete.- Këte nuk e
kam pritë prej teje, Besa!»
Te dera e spitalit u ndal dhe
pyeti veten:
«Po unë, ku shkoj kështu?! Te
Arbeni?!...Po ajo me të do të më
ketë tradhtue!»
Dhe iu kujtuen takimet e Arbenit
me Besën që nga dita e parë.
Buzqeshjet që i falshin njanitjetrit,
fjalët që ndrojshin,
bisedat e tyne ma shum në
gjuhën franceze se shqip, lulet
që herë ia falte Arbeni Besës e
herë Besa Arbenit, pjesmarrja e
Besës në luftimet me Arbenin,
vrapimi i saj në ato pjesë të
frontit ku ishte Arbeni, fjetja e
saj nën qiellin e hapun e nëpër
kasollet e barinjve pranë
Arbenit, plagosja e saj para nji
moji dhe kthimi i saj në bazë
natën, mbas mesnate, vetëm për
vetëm me Arbenin.
«Po, po!- bani prap me vete.- Me
Arbenin do ta ketë!»
Dhe menjiherë u kthye mbrapa.
Shpresa, motra e Arbenit, e pa
nga dritarja e dhomës së saj dhe
shpejt e shpejt zbriti në dhomën
e spitalit, ku kishin veçue
Arbenit.
-Beni!- i pëshpëriti me shqetsim.
- Diçka ka ndodhë me Pjetrin!
Arbeni e ndëgjoi deri në fund,
mandej i tha:
- Nisu menjiherë te Pjetri! Shiko
ç’mund të ketë ndodhë!
Shpresa doli me vrap prej
spitalit…
……………………………………………….
Që kur i tha Besa se kishte mbetë
me barrë, Pjetri s’u takue ma me
të. Shkonte nga baza në bazë,
nga katundi në katund e nga
mbledhja në mbledhje. Përgjithsisht
andej edhe flinte. Nji
natë që i takoi me fjetë në shtab,
qëndroi deri vonë në zyre, dhe,
ndërsa Besa po e priste në
shtrat, ai u fut në dhomën e
Arbenit dhe fjeti aty. Nuk donte
me e pa ma as me sy. Me vete
mendonte ç’të bante me të. T’ia
denonconte Partisë se ajo e
kishte tradhtue?
«Për këtë gja atë e pret
plumbi!...Kush e di...ndoshta
pse asht me barrë edhe mund ta
falin. Po prej Partije do të
fluturojë se s’ban!...Arbeni
poashtu...Jo vetëm që do të
fluturojë prej Partije, por edhe
do ta pushkatojnë... megjithqë
ai me siguri nuk do ta pranojë
kurr se ka pasë marrdhanie intime
me Besën...e poashtu edhe
Besa...Po, po, edhe ajo kurr nuk
do ta pranojë se ka mbetë me
barrë me Arbenit...Do të na
shtiret si Shën Mrija, se ka mbetë
me barrë me frymën e shenjtë...
Ose do të ngulë kambë se e ka
me mue!...Prej nji grueje që të
tradhton, çdo gja mund të
presish, edhe poshtërsinat ma
të mëdha, edhe ate që s’ta pret
mendja».
Pjetri ishte i ndërgjegjshëm se
situata ishte tepër e koklavitun.
Pa dyshim, kur t’u thotë shokve
se Besa e kishte tradhtue, ata do
ta besojnë, se këtë gja mund t’ua
vërtetonte me ekspertizën
mjeksore. Ai ishte i gatshëm me
shkue edhe deri në Shkup, te
mjeku, me këndo që t’ia caktonte
Partija. Mirpo për Arbenin nuk
mund të vërtetohej se kishte pasë
marrdhanije me Besën, pa e
pranue ai vetë këtë gja, ose pa e
pranue Besa. E Pjetri ishte i
bindun se Arbeni e Besa kurr
nuk do ta pranojshin atë gja. Nga
ana e tij ai ishte i sigurtë se Besa
ja e kishte tradhtue me Arbenin,
ja me askënd.
«Sa e ultë u tregue!- tha me vete.
-S’mjafon që më tradhtoi, por
don që edhe kopilin e saj me ma
lanë në dorë!...Nuk kanë thanë
kot se atë, që ta ban grueja, s’ta
ban as hasmi ma i egër!...Ajo së
paku të më kishte thanë se nuk
më don ma, do të ishim nda dhe
mandej mund të bante ç’t’i donte
qefi, edhe të martohej me te, të
bante fëmijë e...e të mos e
detyronte veten me u shtirë, me
ba palaçollëqe, si ndonji femën
rrugash...»
Menjiherë mbas këtyne
mendimeve atë e preokupoi edhe
problemi i luftës, i udhëheqjes.
Kush do ta zavendësonte
Arbenin? Kishte person në
batalion që do ta zinte vendin e
tij, që do ta bante detyrën e tij,
që do t’i udhëhiqte gjithë këta
luftëtarë kështu si i ka udhëheqë
deri tash Arbeni?
«Edhe sikur të mos më besojnë
se Besa më ka tradhtue me
Arbenin, do t’ia kenë ma besimin
kështu siç ia kanë sot? Nuk do
të përhapen thashë e thana
kundër Arbenit? Nuk do të
krijohen dyshime?...Mbi të
gjitha, a mund të qëndroj edhe
unë ma gjatë në krye të Komitetit
të Partisë së batalionit?...Patjetër
që edhe unë, vullnetarisht, duhet
të largohem nga posti që kam dhe
nga batalioni...Duhet të kthehem
në Shqipni...Largimi im dhe i
Arbenit nga postet që kemi i
shërben çashtjes së luftës, apo
anmikut tonë?...E gjithë kjo që më
ndodhi, në shërbim të kujt
asht?...Ah, Besa, Besa!...Me
tradhtinë tande, me poshtërsinë
tande, ç’më bane mue dhe
batalionit, gjithë lëvizjen
nacional-çlirimtare! Si s’e
mendove këtë gja, moj Besa ?! »
Tue akuzue Besën që s’e kishte
mendue damin e pallogaritshëm
që do t’i bahet çashtjes së luftës
me tradhtinë e saj, ai mendoi
edhe për veten e tij se ç’dam të
pallogaritshëm do t’i bante po
asaj çashtjeje në qoftë se do ta
nxirrte në shesh tradhtinë e saj.
Mendimet e tija hidheshin nga
dega në degë. Herë mershin
karakter personal, herë pushtoheshin
nga interesi i përgjithshëm,
që ai e dinte shum mir
se duhej ngritë mbi interesin
personal.«Si t’ia baj?»- pyeti
veten dhe mbasi u mendue për
këtë problem gjat, disa dit, tue
shkue bazë më bazë e katund më
katund, mbledhje më mbledhje,
vendosi me u ballafaque me
Besën dhe me folë me karta të
hapuna, shoqnisht e me
mirkuptim, ashtu siç u ka hije
intelektualve në përgjithsi dhe
komunistave në veçanti.
Kështu iu fut në dhomë kur ajo
nuk e priste. Po edhe ai nuk
kishte nga me ia mbajtë më tutje,
se atë natë Arbeni doli prej
spitalit dhe u rivendos në
dhomën e tij. Pra, Pjetri nuk
kishte ku me fjetë, pa ra në sy
se ishte zanë me të shoqen.
Besa, që gjatë këtyne netve nuk
e mori gjumi nga meraku e sikleti
që kishte, i hapi sytë dhe e shikoi
e trembun. Si e mori veten, u
ngrit prej shtratit në rrobet e
gjumit, dhe i foli e para:
- Pjetër, ç’ka ndodhë kështu me
ty?!
- Asgja, asgja!- bani Pjetri dhe
mori karrigen, u ul ngadalë, me
sy për tokë, se nuk dinte si e
nga ta niste.
- Mos thuej asgja, Pjetër, se kjo
jo vetëm që nuk asht asgja, por
asht nji gja e madhe, tepër e
madhe. Që kur të thashë se kam
mbetë me barrë, ti u largove, ike
prej meje dhe ma nuk të kam pa
me sy. U solle me mue sikur të
isha ndonji femën rrugash.
Tashti që mbeta me barrë me ty,
don të largohesh prej meje?!
Mos harro, Pjetër, se jam grueja
jote! Mos harro, Pjetër, se nuk
më ke gjetë në rrugë! Mos harro,
Pjetër, se të kam ardhë virgjine
dhe, veç teje, deri më sot nuk ka
vu kush dorë në mue.
- Leni ato fjalë, po më thuej me
kend e ke atë fëmi?- i tha ai.
- Me kend e kam kët fëmi?! Si ta
nxjerr goja atë fjalë, Pjetër?! Je
në vete kur flet ashtu?!
- Shiko, Besa! Nuk due shum
fjalë. Ta them troç se qysh nga
momenti që më ke thanë se je
me barrë, unë nuk e kam mbyllë
synin për asnji çast. Jam i
dërmuem fizikisht dhe psiqikisht.
Nuk mundem ma gjat
kështu. Duhet të sqarohemi për
çdo gja. Të merremi vesh si
njerëz dhe ndamjen ta bajmë pa
zhurmë e shamatë, pa u ra
njerëzve në sy për asgja, pa e
marrë vesh askush as se jemi
nda. Më thuej si qëndron puna.
Me kend e ke atë fëmi? Të
garantoj se do ta mbyll gojën
dhe askujt nuk do t’i them asnji
fjalë. Do të largohesh menjiherë
për Shkodër. Shko te prindët e
tu e thueju se për shkak të barrës
ke marrë leje nga unë dhe
komanda e batalionit që të
qëndrojsh në shtëpi deri sa ta
lindish fëmiun. Mbas lufte, po
u ktheva gjall në Shkodër,
merremi vesh që të bajmë edhe
ndamjen zyrtare dhe ti shko në
rrugën tande e unë në timen.
- Pjetër! Ç’thue ashtu, Pjetër?!
Ti e di se sa shum e kam dëshirue
kët fëmi! Ti e di se sa shum jam
përgjërue për kët fëmi! Mbas të
gjitha këtyne, në vend që të
gëzohesh me mue, ti po ma
helmon shpirtin me dyshimet e
tua.
- Leni ato fjalë, Besa, se atë fëmi
nuk e ke me mue!
- Më thuej atëherë, Pjetër, me
kend e paskam? Unë e di se e
kam me ty. Të betohem, Pjetër,
për çdo gja të shenjtë që kam,
se veç teje nuk njoh mashkull
tjetër.
- Besa, kur shkuem te mjeku në
Firence, ty të tha se mundesh
me mbetë me barrë dhe ja ku e
bane beli se mundesh. Po mue,
Besa, mjeku më tha se kurr nuk
do të baj fëmij!
- E megjithë ate, ja ku e ke ba!- ia
priti Besa tue i tregue barkun e
vet.- Mandej, ti më the se edhe
ty mjeku të ka thanë se do të
kesh fëmijë!
- Po, Besa, ashtu të kam thanë.
Atëherë nuk mujta me ta thanë
të vërtetën.
- Mir, mir!- bani Besa.- Ajo gja
nuk ka randësi. Randësi ka se
unë jam me barrë dhe ti mendon
se nuk e kam me ty?!
- Po, Besa, atë fëmi ti nuk e ke
me mue!
- E pra, edhe me frymën e
shenjtë nuk kam mbetë me barrë,
Pjetër!- i tha ajo.
- Edhe unë them se me frymën e
shenjtë nuk ke mbetë me barrë.
- Atëherë, Pjetër, të shkojsh
edhe nji herë te mjeku dhe të
bajsh analizat, se ky fëmi ja asht
i yti, ja e kam ba me frymën e
shenjtë.
- Nuk asht nevoja me ba edhe
nji herë analizat, se fjalët e
mjekut të Firences i ka vërtetue
koha.
- Jo, jo! Do të bajsh edhe nji herë
analizat,- nguli kambë Besa.-
Dhe menjiherë! Nuk mundem me
jetue, Pjetër, asnji minut me
barrën e dyshimit tand. Hajt,
ngreu të nisemi për Shkup !
- Besa!
- Ngreu të nisemi për Shkup,
Pjetër, dhe dije se po dole i aftë
për me ba fëmijë, bushtër qofsha
në qoftë se kam me të lanë me
më prekë ma me dorë. Edhe
qenve do u jepem, po ty jo!
Ajo hoqi rrobet e gjumit dhe u
vesh. Mandej i futi krahun
Pjetrit dhe i tha:
- Urdhno që të na bahen gadi
kuajt!
- Besa, si të dalim kështu,
natën?! Unë nuk due që të
merret vesh asgja. Të thashë, ti
do të shkojsh për Shkodër, do
të qëndrojsh atje, pranë prindve
të tu. Mbas lufte e zgjidhim
problemin.
- Jo mbas lufte, por tash, në këtë
moment!- nguli kambë ajo e
nevrikosun dhe e bame si bishë
ma e egër.
Pjetri nuk pati nga me ia mbajtë.
Ngriti prej gjumit Ilaz Bullaçain
dhe i tha:
- Urgjentisht më bani gadi kalin
tim për rrugë dhe nji kalë të butë
për Besën.
- Ku do të shkoni, shoku
komisar?
- Në Shkup.
- Pse?
- Besa asht e sëmundë. Duhet
ta çoj urgjentisht te mjeku.
- Na kemi mjekun tonë.
- Iloja nuk asht specijalist për
gjinekologji. Besa ka nevojë për
gjinekolog.
- Po të shkojë dikush tjetër me
Besën, jo ju, shoku komisar!- i
foli Iljazi.
- Duhet të shkoj personalisht
unë.
- Mir, po jo kështu! T’i ndroni
së paku rrobet.
- Keni të drejtë, Iljaz. Më jepni
edhe nji palë rrobe katundari
makedon.
Mbas disa minutash, Pjetri
përpara dhe Besa mbas tij,
kaluen mbi kuaj Grykën e
Kaçakut. Diku nga mesnata ata
mbrrijtën në vendin ku para nji
moji e sa ajo ishte plagosë. Si e
pa atë vend, Besës iu kujtue
Arbeni dhe të mbathunat e tija,
që i kishte mbathë, me që të
sajat, nga gjaku që i kishte
rrjedhë prej plage, ishin ba të
papëdorshme. Tue kujtue atë
ngjarje, atë e theri diçka në
zemër, po për çudi – nuk ndjeu
dhimbje. Përkundrazi, iu duk
sikur iu hap qielli dhe prej atje,
fytyra e nji bebushi, e nji
kolopuçi i qeshte, tue u alternue
orë e çast me fytyrën e Arbenit.
Ajo frenoi kalin menjiherë dhe i
tha Pjetrit:
- Ndal, Pjetër! Më duket se nuk
qenka nevoja me shkue në
Shkup.
Dhe ajo i tregoi me sinqeritet se
si, kur u plagos, kishte
mbathëtlinat e Arbenit dhe
ç’duhet të ketë ndodhë.
- Ka mundësi që të kenë qenë
me spermë!
- Po më thue të vërtetën, apo
po më ban ndonji dredhi?- e
pyeti Pjetri.
- Për dredhi nuk të kisha sjellë
deri këtu. Do të ta kisha thanë
këtë gja qysh atje, në shtab, në
dhomën tonë të fjetjes, Pjetër!
- Mir, kthehemi atëherë !- i tha
Pjetri dhe ktheu kalin i pari.
Besa e ktheu mbas tij dhe i grahu
që ta arrinte e të ecte krah për
krah me tw. Rrugën deri te vendi
i plagosjes së saj e kishin kalue
në heshtje, ma saktë tue folë
secili me vete. Tash, tue u
kthye, ata e thyen heshtjen e
folën gjatë gjithë rrugës. Besa i
tha:
- Megjithqë paske pasë të drejtë
me dyshue, sa të jetë jeta, Pjetër,
nuk kam me ta falë dyshimin
tand. Edhe e gjithë bota sikur
të ishte ngritë me të thanë se e
ke gruen kurvë, ti nuk asht
dashtë me e besue!
Mbas pak shtoi:
- Këtë fëmi unë do ta lind, kurse
ti, në daç më mbaj për grue, në
mos daç - më ndaj. Unë nuk të
kam tradhtue dhe, megjithqë
nuk e dijsha se nuk mundesh
me ba fëmij, isha betue që kurr
të mos ndahem prej teje. Kurse
tashti, jam e gatshme me u nda.
Kur të duesh, Pjetër, e bajmë
divorcin. Faktikisht ti e ke ba
që atë natë që more vesh se jam
me barrë.
- Kemi kohë, Besa, me u mendue
për çdo gja.
Kur mbrrijtën para shtabit, po
agonte. Pjetri zhdrypi prej kalit
dhe e shikoi me habi Besën, që
nuk po zhdrypte.
- He, zhdryp!- i tha ai.
- Jo, Pjetër!- ia priti ajo me
zemrim, që i lexohej në sy.-
Sonte po shkoj me fjetë te
Shpresa.
Dhe i grahu kalit drejt spitalit.
Edhe atë natë Besa nuk e mbylli
asnjenin sy. Në përqafimin e
Shpresës, ajo u shkreh në të
qame dhe nëpër lotë iu rrëfye,
ia tha të gjitha. Vetëm mbas
kësaj ndjeu nji lehtësim dhe u
qetsue. Mbas pak e zuni edhe
gjumi. Shpresa e puthi në ballë
dhe i vuni çelsin derës, që të
mos e shqetsonte askush. E
kishte vendosë me fjetë pikrisht
n’atë dhomë e n’atë shtrat, ku
deri nji natë ma parë kishte fjetë
Arbeni.