Pokaż cały numer - FPN - Farmaceutyczny PrzeglÄ d Naukowy

Farm Przegl Nauk, 2009,8, 43-47
copyright © 2009 Grupa dr. A. R. Kwiecińskiego ISSN 1425-5073
Zwyrodnienie plamki związane z wiekiem (AMD)
– czynniki ryzyka i profilaktyka
Age-related macular degeneration (AMD)
– risk factors and prophylaxis
Alicja Zajdel, Adam Wilczok
Katedra i Zakład Biofarmacji; Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej,
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Streszczenie
Zwyrodnienie plamki związane z wiekiem (AMD – agerelated
macular degeneration) jest postępującą, chorobą
degeneracyjną centralnej części siatkówki (tj. plamki),
która odpowiada za widzenie centralne. AMD staje się
coraz częstszą przyczyną utraty wzroku u osób powyżej
50 roku życia starzejących się społeczeństw krajów wysoko
uprzemysłowionych. Przyczyną zmian występujących
w AMD jest zaburzony metabolizm w komórkach obszaru
plamki. AMD, którego patogeneza wciąż nie została
dokładnie wyjaśniona, jest schorzeniem o podłożu genetycznym,
któremu towarzyszą: stres oksydacyjny, stany
zapalne i dysfunkcja mitochondrialna. Czynnikami ryzyka
są wiek, płeć żeńska, rasa biała, jasny kolor tęczówki,
narażenie wzroku na intensywne światło, nadciśnienie
tętnicze, miażdżyca, wysoki poziom cholesterolu, otyłość,
palenia tytoniu oraz niedobór przeciwutleniaczy. Dotychczas
nie opracowano skutecznej metody profilaktyki i leczenia
AMD. W profilaktyce AMD znajdują zastosowanie
preparaty lecznicze i suplementy diety zawierające barwniki
plamki luteinę i/lub zeaksantynę, wielonienasycone
kwasy tłuszczowe omega-3 – EPA i/lub DHA, witaminy
C i E, oraz mikroelementy - cynk, selen i miedź. Preparaty
te przy zmianie stylu życia i sposobu odżywiania mogą
zmniejszać ryzyko zachorowania na AMD oraz hamować
progresję choroby.
Słowa kluczowe: AMD, czynniki ryzyka, profilaktyka
Abstract
Age-related macular degeneration (AMD) is a progressive
degenerative disease of central part of retina (macula),
which is responsible for central vision. AMD is the
leading cause of visual impairment and blindness in individuals
over the age of 50 years, particularly in ageing
communities of developed countries. The disturbed metabolism
within macular cells is the most likely the primary
cause in AMD, a disease which pathogenesis still remains
unexplained. Genetic predisposition, oxidative stress, inflammatory
response, and mitochondrial dysfunction play
a major role in the aetiology of AMD. Other risk factors
are: advanced age, female sex, white race, bright irises,
exposition to intensive light, hypertension, atherosclerosis,
increased cholesterol, obesity, smoking, and antioxidant
deficiency. There is no known effective prophylaxis
for AMD, and there is no effective treatment for most cases
of AMD. Usually in prophylaxis against AMD the Rx
and OTC (Over-the-counter) formulations containing macular
pigments lutein and/or zeaxanthin, polyunsaturated
omega-3 fatty acids EPA and/or DHA, vitamins C and E,
and microelements zinc, selenium, copper are used. Taking
such formulations together with changes in lifestyle
and healthy diet can significantly reduce occurrence and
progression of AMD.
Key words: AMD, risk factors, prophylaxis
Zwyrodnienie plamki związane z wiekiem (AMD – agerelated
macular degeneration) jest postępującą, przyczyniającą
się początkowo do dyskomfortu, a następnie ubytków
widzenia, późno pojawiającą się chorobą degeneracyjną
centralnej części siatkówki (tj. plamki), która wpływa na
widzenie centralne niezbędne w takich czynnościach jak
prowadzenie samochodu i czytanie, rozpoznawanie twarzy,
znaków drogowych. AMD staje się coraz częstszą chorobą
oczu starzejących się społeczeństw krajów wysoko uprzemysłowionych.
W zaawansowanych stadiach choroby dochodzi
do całkowitego zaniku widzenia centralnego. Szczególnie
wrażliwy na uszkodzenia w przebiegu AMD jest środek
plamki zwany dołkiem. Schorzenie to staje się problemem
społecznym ograniczającym funkcjonowanie osób ogólnie
sprawnych, gdyż jest najczęstszą przyczyną nieodwracalnej,
choć niecałkowitej utraty wzroku u osób powyżej 50.
roku życia. O tym jak poważny problem społeczny stanowi
zwyrodnienie plamki związane z wiekiem, mogą świadczyć
dane piśmiennictwa, według których AMD dotyka 25 milionów
ludzi na świecie. AMD jest przyczyną ślepoty u prawie
42% chorych, którzy utracili wzrok między 65-74 rokiem
życia, prawie 2/3 chorych, którzy utracili wzrok między 75-
84 rokiem życia i ¾ chorych, którzy utracili wzrok po 85
roku życia [1]. Wyniki przeprowadzonych w różnych regionach
świata (Europie, Ameryce, Australii, Japonii) badań
epidemiologicznych szacujących częstość występowania
zaawansowanych postaci AMD pokazują podobne ryzyko
rozwoju i częstość występowania choroby. Wykazano, że
43