Pokaż caÅy numer - FPN - Farmaceutyczny PrzeglÄ d Naukowy
Pokaż caÅy numer - FPN - Farmaceutyczny PrzeglÄ d Naukowy
Pokaż caÅy numer - FPN - Farmaceutyczny PrzeglÄ d Naukowy
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
copyright © 2009 Grupa dr. A. R. Kwiecińskiego ISSN 1425-5073<br />
niczona i nie jest jeszcze jednoznacznie wyjaśniona. Dane<br />
z piśmiennictwa sugerują największy korzystny wpływ cynku<br />
na wrażliwość smakową [6,7,21].<br />
Cynk jest pierwiastkiem występującym praktycznie we<br />
wszystkich płynach ustrojowych organizmu, minerałem<br />
niezbędnym dla normalnego wzrostu, a także do syntezy<br />
białka, ochrony przed wolnymi rodnikami, do zachowania<br />
odporności humoralnej i komórkowej, utrzymania integralności<br />
komórek śródbłonka, a także prawidłowej aktywności<br />
ponad 200 metaloenzymów, spośród których wiele<br />
spełnia funkcje antyoksydacyjne dzięki zwiększeniu puli<br />
metalotioneiny cynkowej w wątrobie, nerkach i jelitach.<br />
Ponadto cynk jest potrzebny na każdym etapie cyklu komórkowego,<br />
reguluje ekspresję genów i jest niezbędny dla<br />
syntezy kwasów nukleinowych [17]. Wykazano, że nawet<br />
umiarkowane obniżenie stężenia tego pierwiastka u ludzi<br />
prowadzi do zaburzeń neurosensorycznych [6,7,21].<br />
Wiadomym jest, iż cynk odgrywa istotną rolę w procesach<br />
odczuwania smaku, gdyż jest kofaktorem gustducyny<br />
- białka G uczestniczącego w mechanizmie pobudzania<br />
komórek smakowych [27]. Komórki smakowe reagują na<br />
substancje smakowe dzięki receptorom obecnym w ich błonach<br />
komórkowych. Szczególnie transdukcja smaku słodkiego,<br />
gorzkiego i umami przebiega z zaangażowaniem<br />
receptorów należących do grupy receptorów związanych<br />
z białkami G (GPCR) [28]. Opisano zaburzenia smaku i węchu,<br />
którym towarzyszyły zmiany osobowości i anoreksja,<br />
u pacjentów z obniżonym poziomem cynku w przebiegu<br />
leczenia histydyną [25]. Mechanizm powstawania hipogeuzji<br />
na skutek deficytu cynku nie jest jeszcze jednoznacznie<br />
wyjaśniony. Wykazano, że osoby, które przyjęły cynk<br />
w postaci farmakologicznych suplementów zawierających<br />
cynk, a także stosujące dietę uwzględniającą produkty bogate<br />
w ten mikroelement, wykazywały mniej symptomów<br />
dysgeuzji. W przypadku idiopatycznej dysgeuzji uzyskano<br />
obiecujące wyniki po zastosowaniu glukonianu cynku<br />
w dawkach 140 mg na dobę przez 4 miesiące [29] lub 87<br />
mg na dobę przez 3 miesiące [30]. Skuteczność preparatów<br />
cynku w leczeniu zaburzeń smaku u większości badanych<br />
wykazali również Arcavi i wsp. [31]. Obniżenie wrażliwości<br />
smakowej obserwuje się też przy niedoborze witaminy<br />
A [32]. Uważa się, że wchłanianie, metabolizm, uwalnianie<br />
z wątroby, transport i zużycie przez tkanki witaminy A może<br />
być zależne od zawartości cynku w organizmie. Wykazano,<br />
że regulacja metabolizmu witamina A przez cynk może odbywać<br />
się za pośrednictwem dwóch mechanizmów. Jeden<br />
z nich polega na regulowaniu transportu witaminy A. Niedobór<br />
cynku może obniżać syntezę białka wiążącego retinol<br />
w wątrobie i prowadzić do zmniejszenia jego stężenia w surowicy.<br />
Drugi mechanizm dotyczy przekształcenia retinolu<br />
w retinal, procesu wymagającego działania enzymu dehydrogenazy<br />
retinolu [17,32]. Cynk przez obecność w dehydrogenazie<br />
retinolu katalizuje przemianę witaminy A do jej<br />
formy aktywnej – retinolu. Pierwiastek ten jest niezbędny<br />
zatem do utrzymania prawidłowego stężenia witaminy A<br />
w osoczu krwi. Cynk w enzymach może występować jako<br />
element strukturalny, katalizator i stabilizator. Dehydrogenaza<br />
mleczanowa i alkoholowa, fosfataza zasadowa, anhydraza<br />
węglanowa są najpowszechniejszymi enzymami,<br />
w których występuje cynk [17].<br />
Uważa się, że umiarkowane niedobory cynku występują<br />
dość powszechnie, ale jednoznacznie trudno to potwierdzić,<br />
ze względu na brak prostych wskaźników oceny stanu odżywienia<br />
pod tym względem. Niedobory cynku występują<br />
zwykle łącznie z niedoborami innych składników odżywczych,<br />
co również utrudnia ich zdiagnozowanie. Grupami<br />
ryzyka wystąpienia niedoborów tego pierwiastka są dzieci,<br />
kobiety ciężarne i karmiące, ludzie starsi, osoby odżywiające<br />
się głównie produktami pochodzenia roślinnego i alkoholicy.<br />
Reasumując, cynk jest bardzo ważnym składnikiem<br />
mineralnym dla organizmu człowieka przez okres całego<br />
życia osobniczego, a odpowiednia jego ilość pobierana<br />
z pożywieniem, uzupełniana w miarę potrzeby preparatami,<br />
zmniejsza ryzyko wystąpienia różnych chorób w tym zaburzeń<br />
smaku.<br />
Wrażliwość smakowa jest cechą indywidualną, zależną<br />
od wielu uwarunkowań zewnętrznych i metabolicznych,<br />
toteż pomimo stosowania różnych metod<br />
gustometrycznych umożliwiających ocenę stopnia zaburzeń<br />
percepcji smakowej terapia pacjentów z objawami<br />
nieprawidłowego odczuwania smaku jest niezwykle<br />
trudna.<br />
Studiowanie piśmiennictwa dotyczącego badań poczucia<br />
smaku oraz czynników warunkujących doznania smakowe,<br />
nasuwa refleksję, że wiele niewiadomych wciąż pozostaje<br />
do wyjaśnienia.<br />
Piśmiennictwo<br />
1. Traczyk WZ: Czucie i percepcja. W: Traczyk WZ,<br />
Trzebski A. (red): Fizjologia człowieka z elementami<br />
fizjologii stosowanej i klinicznej. Wydawnictwo Lekarskie<br />
PZWL. Warszawa. 2004, 135-178.<br />
2. Djordjevic J, Zatorre RJ, Jones-Gotman M. Odor-induced<br />
changes in taste perception. Exp Brain Res 2004; 159:<br />
405-408.<br />
3. Doty RL, Shah M, Bromley SM. Drug induced taste disorders.<br />
Drug Saf 2008; 31: 199-215.<br />
4. Briggs ER. Taste disturbances related to medication use.<br />
Consult Pharm 2009; 24: 538-543.<br />
5. Obrębowski A i wsp.: Uwagi do systematyki i terminologii<br />
zaburzeń węchu i smaku. Otolaryngol Pol 1991; 45:<br />
104-107.<br />
6. Takeda N i wsp.: Zinc deficiency in patients with idiopathic<br />
taste impairment with regard to angiotensin converting<br />
enzyme activity. Auris Nasus Larynx 2004; 31:<br />
425-428.<br />
7. Halczy-Kowalik L. Ocena wrażliwości zmysłu smaku<br />
w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy. Annales<br />
Academiae Medicae Stetinensis. Roczniki Pomorskiej<br />
Akademii Medycznej im K. Świerczewskiego w Szczecinie.<br />
1986; 32: 229-247.<br />
8. Schlegel-Zawadzka M. Cynk - aspekty zdrowotne i lecznicze,<br />
przyczyny i objawy niedoborów. Farm Pol 2002;<br />
58: 452-459.<br />
9. Hänsch R, Mendel RR. Physiological functions of mineral<br />
micronutrients (Cu, Zn, Mn, Fe, Ni, Mo, B, Cl). Curr<br />
Opin Plant Biol 2009; 12: 259-266.<br />
10. Sahin K i wsp.: Role of dietary zinc in heat-stressed poultry.<br />
Poult Sci 2009; 88: 2176-2183.<br />
41