Pokaż cały numer - FPN - Farmaceutyczny PrzeglÄ d Naukowy

Farm Przegl Nauk, 2010, 12
Tab. II. Kryteria prognostyczne w reumatoidalnym zapaleniu stawów, wg [21], zmodyfikowano
Kryteria prognostyczne wskazujące na łagodną postać
reumatoidalnego zapalenia stawów
Kryteria prognostyczne wskazujące naagresywną postać
reumatoidalnego zapalenia stawów
Ostry początek choroby
Przewlekły początek choroby
Początek choroby w młodym wieku
Początek choroby w starszym wieku
Płeć męska
Płeć żeńska
Brak obecności guzków reumatoidalnych
Guzki reumatoidalne, wczesne nadżerki i zajęcie dużych
stawów
Niewielki wzrost wartości OB i stężenia CRP
Znaczny wzrost wartości OB i stężenia CRP
Brak lub niskie miano czynnika reumatoidalnego
Wysokie miano czynnika reumatoidalnego
Brak objawów układowych, stanów podgorączkowych/
gorączkowych, nieobecność niedokrwistości i
nadpłytkowości
Występowanie zmian pozastawowych i/lub powikłań
układowych, w tym zapalenia naczyń, zapalenia błony
naczyniowej oka
Podczas leczenia osób chorych na reumatoidalne zapalenie
stawów dąży się do zmniejszenia lub całkowitej eliminacji
objawów, w tym dolegliwości bólowych towarzyszących
ostrej fazie tego schorzenia, jak również zahamowania procesu
degradacji stawów oraz ograniczenia utraty sprawności
ruchowej [23, 24]. Do oceny skuteczności leczenia osób
chorych na reumatoidalne zapalenie stawów służy m. in.
wskaźnik – DAS 28 (Disease Activity Score), a celem terapii
jest uzyskanie u pacjentów minimalnej aktywności choroby
(DAS 28 < 2,6) [5, 24-27]. Aktywność procesu chorobowego
powinna być kontrolowana w odstępach miesięcznych,
aż do czasu uzyskania odpowiedzi klinicznej, która z reguły
następujące po około 3 – 4 miesiącach [5].
W farmakologicznym leczeniu osób chorych na reumatoidalne
zapalenie stawów stosuje się następujące grupy leków
[5, 28]:
1. Glikokortykosteroidy
2. Leki modyfikujące objawy choroby – niesteroidowe
leki przeciwzapalne (NLPZ)
3. Leki modyfikujące przebieg choroby (LMPCh) – leki
klasyczne, zwane także syntetycznymi
4. Leki modyfikujące przebieg choroby – leki biologiczne
Glikokortykosteroidy stosowane są w terapii reumatoidalnego
zapalenia stawów m. in w celu stłumienia procesu
zapalnego [28]. Ponadto wykazano, że glikokortykosteroidy
podawane w skojarzeniu z lekami modyfikującymi przebieg
choroby mogą zahamować powstawanie nadżerek kostnych
w przebiegu reumatoidalnego zapalenia stawów.
W terapii reumatoidalnego zapalenia stawów najczęściej
stosowany jest prednizon lub jego ekwiwalent w dawce 5 –
10 mg/ dzień. W przypadku leczenia dawkami większymi
prednizonu niż 7,5 mg na dzień (lub ich ekwiwalentu) i dłużej
niż 3 miesiące należy jednocześnie stosować profilaktykę
osteoporozy [5].
W leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów, niesteroidowe
leki przeciwzapalne są stosowane jako leki tzw.
pierwszego rzutu [28,29]. NLPZ podawane są pacjentom
w celu zmniejszenia bólu, stanu zapalnego i obrzęków stawowych.
W łagodnym przebiegu reumatoidalnego zapalenia
stawów są one najczęściej stosowanymi lekami, podawanymi
w skojarzeniu, głównie z lekami modyfikującymi
przebieg choroby.
Mechanizm działania niesteroidowych leków przeciwzapalnych
polega na blokowaniu działania izoenzymów
cyklooksygenaz, biorących udział w przemianach kwasu
arachidonowego [7, 28,29].
Ze względu na powinowactwo do blokowania poszczególnych
izoenzymów COX, niesteroidowe leki przeciwzapalne
dzieli się na trzy grupy: klasyczne, preferencyjne
i wybiórcze [28].
Klasyczne niesteroidowe leki przeciwzapalne blokują
zarówno działanie COX-1 i COX-2. Nieselektywność działania
tych leków jest główną przyczyną występowania dużej
ilości działań niepożądanych po ich zastosowaniu, głównie
ze strony układu krzepnięcia i przewodu pokarmowego.
Spośród klasycznych niesteroidowych leków przeciwzapalnych,
w leczeniu osób chorych na reumatoidalne zapalenie
stawów wykorzystuje się m. in.: ketoprofen, ibuprofen, naproksen,
diklofenak czy indometacynę. Do drugiej grupy
niesteroidowych leków przeciwzapalnych, charakteryzujących
się około 10 – 20 razy większym powinowactwem
do COX-2, zalicza się m. in.: nimesulid, nabumeton oraz
meloksykam [28]. Ostatnią grupę niesteroidowych leków
przeciwzapalnych tzw. wybiórczych, stosowanych obecnie
u pacjentów chorych na reumatoidalne zapalenie stawów
– blokujących aktywność COX-2 około 100 razy silniej
od COX-1, należą etorikoksyb, celekoksyb, parekoksyb
oraz waldekoksyb [28]. Selektywne inhibitory COX-2 są
lepiej tolerowane przez pacjentów, ze względu na rzadsze
występowanie powikłań ze strony układu pokarmowego
[7, 28].
Drugą grupę leków, tzw. podstawowych, stosowanych
w leczeniu osób chorych na reumatoidalne zapalenie stawów
stanowią leki modyfikujące przebieg choroby [5, 7, 20, 23,
28, 29]. Najczęściej stosowanymi LMPCh są: metotreksat,
sulfasalazyna, cyklosporyna A oraz leflunomid [5, 23, 30].
Ponadto, stosowane są też sole złota. Leki modyfikujące
przebieg choroby mogą być zarówno stosowane w monoterapii,
jak i w terapii skojarzonej [5, 30].
Leki modyfikujące przebieg choroby odgrywają kluczową
rolę w terapii farmakologicznej reumatoidalnego zapalenia
stawów. W wyniku zastosowanego odpowiedniego leczenia
LMPCh u osób na reumatoidalne zapalenie stawów,
obserwuje się znaczną poprawę kliniczną oraz obniżenie
stężenia czynnika reumatoidalnego oraz markerów stanu
zapalnego, w tym: stężenia CRP i wartości OB we krwi. Ponadto,
u pacjentów poddanych terapii LMPCh stwierdza się
opóźnione występowanie nadżerek kostnych [5].
Z grupy leków modyfikujących przebieg choroby, w le-
62