Pokaż caÅy numer - FPN - Farmaceutyczny PrzeglÄ d Naukowy
Pokaż caÅy numer - FPN - Farmaceutyczny PrzeglÄ d Naukowy
Pokaż caÅy numer - FPN - Farmaceutyczny PrzeglÄ d Naukowy
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
copyright © 2010 Grupa dr. A. R. Kwiecińskiego ISSN 1425-5073<br />
w godzinach porannych pozwala jednoznacznie stwierdzić<br />
występowanie choroby Addisona, natomiast w godzinach<br />
wieczornych syndromu Cushinga. Przeprowadzone badania<br />
nie tylko potwierdziły występowanie ścisłej zależności pomiędzy<br />
wahaniami poziomu kortyzolu w obu materiałach<br />
biologicznych, ale również dostarczyły dowodu, iż oznaczanie<br />
hormonu w ślinie pozwala w dogodny sposób monitorować<br />
przebieg terapii obu schorzeń. Interesującym wydaje<br />
się fakt, iż w przypadku diagnozowania syndromu Cushinga<br />
metoda oznaczania kortyzolu w ślinie odznaczała się większą<br />
czułością, a tym samych zapewniła większą wykrywalność<br />
schorzenia.<br />
Poll i wsp. [13] badali wpływ sposobu pobierania śliny<br />
na wynik oznaczenia kortyzolu. Próbki materiału biologicznego<br />
pozyskiwano dwoma sposobami. Pierwszy z nich<br />
polegał na gromadzeniu śliny w wyniku żucia bawełnianych<br />
wacików (Salivette), co miało na celu zwiększenie<br />
jej produkcji. Drugi ze sposobów polegał na bezpośrednim<br />
przeniesieniu śliny z ust do probówki, bez wcześniejszej<br />
stymulacji jej wydzielania. Oba typy próbek pochodziły<br />
od zdrowych ochotników. Oznaczanie ilościowe kortyzolu<br />
w surowicy, jak również w ślinie wykonano przy pomocy<br />
metody enzymatycznej, a w efekcie przeprowadzonych<br />
badań wykazano, że nieznacznie wyższy współczynnik korelacji<br />
pomiędzy stężeniem kortyzolu w surowicy i ślinie<br />
osiągnięto w przypadku stymulacji produkcji śliny poprzez<br />
żucie bawełnianych wacików.<br />
Zależność między poziomem kortyzolu<br />
we krwi, moczu i ślinie<br />
Materiałem biologicznym, w którym oznaczano poziom<br />
kortyzolu, a następnie badano jego relację w stosunku do<br />
stężenia tego hormonu w osoczu, był również mocz. Kartsova<br />
i wsp. [14] oznaczyli poziom kortyzolu we krwi i moczu<br />
przy użyciu elektroforezy micelarnej z detekcją UV. W ten<br />
sposób określili przydatności tej metody do oznaczania kortykosteroidów<br />
u osób z różnymi zaburzeniami endokrynologicznymi.<br />
Oprócz kortyzolu oznaczano również kortyzon,<br />
kortykosteron i ich metabolity. W celu zwiększenia czułości<br />
metody do fazy ruchomej dodano surfaktantu oraz zastosowano<br />
zatężanie prób. Stwierdzono, iż dopiero w tych<br />
warunkach analiza wybranych kortykosteroidów pozwala<br />
na otrzymanie zadawalających wyników, porównywalnych<br />
z uzyskanymi metodą HPLC.<br />
Oznaczenie wolnego kortyzolu w moczu i ślinie posłużyło<br />
Yaneva i wsp. [15] do zdiagnozowania syndromu Cushinga<br />
oraz określenia relacji pomiędzy poziomem kortyzolu<br />
w ślinie i moczu u osób zdrowych oraz u chorych ze<br />
zdiagnozowanym syndromem Cushinga. Opierając się na<br />
wcześniejszych doniesieniach, określono poziom wolnego,<br />
czyli aktywnego hormonu w moczu i ślinie. Stężenie kortyzolu<br />
w obu materiałach oznaczono przy pomocy metody<br />
RIA. Stwierdzono występowanie zależności pomiędzy<br />
wyznaczonymi stężeniami kortyzolu w obu analizowanych<br />
płynach ustrojowych. Poziom kortyzolu w ślinie zmierzony<br />
około północy odzwierciedlał stężenie hormonu w dobowej<br />
zbiórce moczu i pozwala na jednoznaczne zdiagnozowanie<br />
syndromu Cushinga. Potwierdza to hipotezę, iż ślina stanowi<br />
najdogodniejszy sposób szybkiego i bezbolesnego wykrywania<br />
licznych schorzeń endokrynologicznych wynikających<br />
z zaburzeń wydzielania kortyzolu.<br />
Dla potwierdzenia zależności pomiędzy stężeniem kortyzolu<br />
w różnych materiałach biologicznych, często prowadzono<br />
również badania, podczas których oznaczano stężenie<br />
hormonu we krwi, a następnie w moczu oraz ślinie.<br />
Oznaczenie takie wykonali van Cruijsen i wsp. [16], określając<br />
poziom kortyzolu oraz katecholamin u osób z chorobą<br />
Ménière’a, a następnie porównując otrzymane wyniki<br />
z uzyskanymi od osób zdrowych. Hormon oznaczano przy<br />
pomocy metody RIA. Stwierdzono, iż u osób chorych stężenie<br />
kortyzolu zarówno w osoczu, jak i ślinie było wyższe niż<br />
u osób zdrowych. Świadczy to o podwyższonej aktywności<br />
osi HPA w przebiegu schorzenia, będącej prawdopodobnie<br />
jego skutkiem, a nie przyczyną. Wniosek taki wysunięto<br />
porównując poziom kortyzolu u pacjentów różniących się<br />
istotnie czasem trwania choroby. Stężenie hormonu u osób<br />
przewlekle chorych było wyższe, niż w przypadku tych,<br />
u których schorzenie zdiagnozowano niedawno.<br />
Porównanie poziomu kortyzolu w surowicy, ślinie oraz<br />
moczu wykonali Viardot i wsp. [17] w celu stwierdzenia<br />
występowania syndromu Cushinga. Do badań posłużyła<br />
ślina zbierana w godzinach wieczornych oraz krew pobierana<br />
rano, po supresji deksametazonem. Kortyzol oznaczono<br />
również w moczu pochodzącym z całodobowej zbiórki.<br />
Hormon w moczu oraz surowicy oznaczono przy użyciu<br />
metody enzymatycznej ELISA, natomiast w ślinie metodą<br />
RIA, stosując jako materiał odniesienia próbki otrzymane<br />
od osób zdrowych. Badania potwierdziły hipotezę, iż ślina<br />
może być dogodnym materiałem biologicznym służącym do<br />
oznaczania poziomu kortyzolu. Stanowi ona dobrą alternatywę<br />
dla krwi i moczu podczas diagnozowania syndromu<br />
Cushinga. Aktualnie, analiza moczu jest standardową procedurą<br />
stosowaną podczas badań przesiewowych przy wykrywaniu<br />
tego schorzenia.<br />
Podobnie Putignano i wsp. [18] zastosowali pomiar zawartości<br />
kortyzolu w ślinie podczas badań przesiewowych<br />
przy diagnozowaniu syndromu Cushinga. Następnie porównali<br />
otrzymane wyniki z poziomem tego hormonu w surowicy<br />
oraz moczu. W celu zmniejszenia wpływu stresu związanego<br />
z pobieraniem krwi na poziom kortyzolu, próbki<br />
śliny gromadzono przed pobraniem krwi. Mocz natomiast<br />
zbierano dobowo. Do ilościowego oznaczenia kortyzolu<br />
w zebranym materiale biologicznym użyto metody RIA.<br />
Stwierdzono, iż we wszystkich analizowanych przypadkach<br />
występuje zależność pomiędzy stężeniem hormonu we krwi<br />
oraz ślinie. Zaobserwowano również wysoki stopień korelacji<br />
kortyzolu w moczu oraz w surowicy. Potwierdzono tym<br />
sposobem przydatność śliny jako materiału biologicznego<br />
użytecznego w trakcie badań przesiewowych w teście podczas<br />
diagnozowania syndromu Cushinga.<br />
Podsumowanie<br />
Oznaczanie poziomu kortyzolu w organizmie jest niezwykle<br />
ważne z punktu widzenia diagnostyki medycznej.<br />
Jego analiza pomaga stwierdzić występowanie choroby lub<br />
ją wykluczyć. Przez wiele lat podstawowym materiałem do<br />
badań była krew. Jak już wspomniano pozwala ona oznaczyć<br />
poziom całkowitego kortyzolu, zarówno części związanej<br />
25
Change language