Pokaż caÅy numer - FPN - Farmaceutyczny PrzeglÄ d Naukowy
Pokaż caÅy numer - FPN - Farmaceutyczny PrzeglÄ d Naukowy
Pokaż caÅy numer - FPN - Farmaceutyczny PrzeglÄ d Naukowy
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Farm Przegl Nauk, 2010,12, 10-13<br />
Białka inhibitorowe apoptozy (IAP)<br />
nowe możliwości leczenia nowotworów<br />
Proteins inhibitors of apoptosis (IAP) new target cancer therapy<br />
Marcin T. Nowak 2 , Sławomir Dudek 1 , Katarzyna Lorenc 2 ,<br />
Magdalena Kwiecień 1 , Zbigniew Lorenc 2 , Sabina Jara-Nowak 1<br />
1<br />
Katedra i Zakład Biologii Molekularnej Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach<br />
2<br />
Oddział Chirurgii Ogólnej Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego nr 5 im. św. Barbary<br />
w Sosnowcu<br />
Streszczenie<br />
Białka inhibitorowe apoptozy (IAP) – niedawno opisane<br />
białka, odgrywające znaczącą rolę w życiu komórki,<br />
wpływające poprzez regulacje apoptozy, na podział<br />
i śmierć komórki. Białka IAP obecne są zarówno w schorzeniach<br />
degeneracyjnych (np. w chorobie Parkinsona)<br />
jak i w chorobach z niekontrolowaną proliferacją komórek<br />
(choroba nowotworowa). Stanowić mogą nowy marker<br />
diagnostyczny nowotworów oraz cel terapeutyczny. Ich<br />
obecność może być odpowiedzialna za oporność guzów<br />
na chemioterapię. W pracy przedstawiono aktualny stan<br />
wiedzy na temat białek IAP podkreślając ich obecność<br />
w różnych schorzeniach, w tym w chorobach nowotrworowych<br />
i możliwości wykorzystania ich w terapii przeciwnowotworowej.<br />
Słowa kluczowe: IAP, apoptoza, terapia przeciwnowotworowa<br />
Abstract<br />
The proteins inhibitors of apoptosis (IAP) – the recently<br />
described proteins, playing the significant role cell life,<br />
the influencing on division and the death of cell across<br />
the apoptosis. The IAP proteins are found both in degeneration<br />
illnesses (the disease the Parkinsona) and in<br />
diseases based on uncontrolled proliferation of cells (the<br />
neoplasmic disease). IAP could be new diagnostic marker<br />
of tumours as well as therapeutic aim. Their presence can<br />
be responsible for resistance of chemiotherapy. In this<br />
work was described the current state of knowledge of IAP<br />
proteins underlining their presence in different illnesses,<br />
mainly in cancer and possibility to used them in cancer<br />
therapy.<br />
Key words: IAP, apoptosis, cancer therapy<br />
Wstęp<br />
Białka inhibitorowe apoptozy – IAP (ang. Inhibitors of<br />
Apoptosis Protein) to opisane w ostatnim dziesięcioleciu<br />
proteiny mające wpływ na apoptozę, czyli zaprogramowaną<br />
śmierć komórki. Pełnią one różne funkcje, zarówno w czasie<br />
podziału, wzrostu i różnicowania komórek. Poznano<br />
osiem białek IAP: XIAP (ang. Human X Chromosome-Encoded<br />
IAP), IAP-1, IAP-2, ML-IAP/Liwin (ang. Melanoma<br />
IAP), ILP-2 (ang. IAP-like Protein 2), NAIP (ang. Neuronal<br />
Apoptosis-Inhibitory Protein), BRUCE/Apollon i surwiwina.<br />
Cała grupa charakteryzuje się obecnością co najmniej<br />
jednej domeny BIR (ang. Baculoviral IAP Repeat) - BIR1,<br />
BIR2 lub BIR3 i dodatkowo domen typowych dla danego<br />
białka [1, 8].<br />
Białka IAP wykryto w kilku schorzeniach, zarówno ze<br />
zmianami degeneracyjnymi komórek oraz ze zmianami<br />
proliferacyjnymi, czyli nadmiernym rozrostem komórek.<br />
Pierwsza grupa obejmuje choroby ze spadkiem odbudowy<br />
i regeneracji komórek takie jak choroby neurodegeneracyjne,<br />
z uszkodzeniem komórek nerwowych rdzenia i mózgu.<br />
Ograniczając zasięg apoptozy, wykorzystując m.in. białka<br />
IAP, można przyczynić się do zmniejszenia postępu choroby,<br />
a tym samym lepszego leczenia. Prowadzone są próby z wykorzystaniem<br />
adenowirusowych wektorów z NAIP, IAP-1<br />
i IAP-2. Przy pomocy wektorów można wprowadzić geny<br />
kodujące IAP powodując nadekspresje białek i przyblokowanie<br />
apoptozy, co w rezultacie może opóźnić niszczenie<br />
komórek. Początkowo zablokowano w ten sposób apoptozę<br />
in vitro w modelu z uszkodzeniem nerwu kulszowego [2]<br />
i wzrokowego [3]. Później wykazano, że nadekspresja NAIP<br />
ma działanie protekcyjne w hydroksydopaminowym modelu<br />
choroby Parkinsona [4]. Wszystkie te doniesienia pozwalają<br />
mieć nadzieje na leczenie chorób degeneracyjnych z udziałem<br />
wektorów genowych kodujących IAP.<br />
Kolejna grupa schorzeń to choroby z nadmierną proliferacją<br />
i namnażaniem komórek. Należą do nich choroby<br />
nowotworowe. Nowotwory to różna i heterogenna grupa<br />
chorób, rozwijająca się na bazie różnorodnych komórek,<br />
które namnażają się w niekontrolowany sposób. Z jednej<br />
strony nadmierny, niekontrolowany rozrost, z drugiej przyblokowana<br />
apoptoza i brak niszczenia zmutowanych komó-<br />
10
Change language