GJ - Privredna komora Srbije
GJ - Privredna komora Srbije GJ - Privredna komora Srbije
THE POSSIBLE USE OF FLY ASH FROM THERMAL POWER PLANTS IN CONSTRUCTION MOGUĆNOST UPOTREBE ELEKTROFILTERSKOG PEPELA IZ TERMOELEKTRANA U GRAĐEVINARSTVU Dimitrijević Ţeljko, Vlado Mijanović, Ivan Pantelić RB „Kolubara” d.o.o. Lazarevac ABSTRACT Thermal power plants in its production process creates large amounts of ash and slag, which are the products of combustion of coal. In addition to transportation costs, the deposit of these materials, there are environmental problems (land egradation, air pollution ...). The solution to this problem is of general importance.Possibility of application of fly ash in road construction is that (the lower bearing layer construction of roads, the lower layer of fill, sanitary landfills ..) and in the manufacture of cement and building materials. Laboratory tests to determine the properties of these materials and on that basis to determine their quality and the ability to use well defined. Legislation for the use of ash in construction is undefined. Should be made mandatory regulations on the application of ash and slag in the area. ABSTRACT Pogoni termoelektrana u procesu proizvodnje stvaraju velike koliĉine pepela i šljake, koji su produkti sagorevanja ugljeva. Pored transportnih troškova, kod deponovanja tih materijala, javlja se ekološki problem(degradacija poljoprivrednog zemljišta, zagaĊenje vazduha…). Rešenje tog problema od opšteg je znaĉaja. Mogućnost primene elektrofilterskog pepela je kako u putogradnji( izgradnja donjeg nosivog sloja saobraćajnica, donjeg sloja nasipa, higijenskih deponija..) tako i u proizvodnji cementa i graĊevinskih materijala. Laboratorijskim ispitivanjama treba utvrditi svojstva tih materijala i na osnovu toga utvrditi njihov kvalitet i mogućnost taĉno definisane upotrebe. Zakonska regulativa za upotrebu pepela u graĊevinarstvu je nedifinisana. Treba doneti uredbe o obaveznoj primeni pepela i šljake u toj oblasti. Uvod U termoelektranama kao nusproizvod se dobija odreĊena koliĉina pepela i šljake što je procentualno oko 20 % od utrošene koliĉine uglja, što je oko 6 miliona tona pepela i šljake na godišnjem nivou u Srbiji. Ta koliĉina pepela i šljake zauzima odreĊeni prostor, koji se meri u hektarima zauzete obradive zemlje. Zauzeti prostor dat je tabelarno: Termoelektrana Proseĉna godišnja produkcija pepela (t) Godina Formiranja Ukupne površine(ha) Nikola Tesla A 2.200.000-2.500.000 1974 400 Nikola Tesla B 1.800.000-2.200.000 1984 600 Kostolac 550.000 1977 246 Kolubara 535.000 1976 78 Morava 90.000 1968 45 Ukupno u eksplataciji 5.875.000 1369 Kolubara Junkovac do 1976 40 Kostolac do 1976 85 Ukupne Površine 1494 Površina degradiranog zemljišta je data u gornjoj tabeli. Koliĉine sekundarnih materijala se iz dana u dan sve više i više uvećavaju i samim tim dolazi do problema NJIHOVOG DEPONOVANJA, NAĈINA DEPONOVANJA, ZAŠTITE DEPONIJA, KAO I ZAŠTITE OKOLINE OD DEPONIJA. Osim toga deponovanje izaziva niz problema kao što su: ZAUZIMANJE OGROMNIH PROSTORA OBRADIVIH I ZELENIH POVRŠINA, ZAGAĐENJE POVRŠINSKIH I PODZEMNIH VODA, VAZDUHA. Sve to se direktno odraţava na promenu ekosistema.. 555
Primenom tj. upotrebom sekundarnih materijala, navedeni problemi bi izostali. Najznaĉajniji vid upotrebe ovde konkretno elektrofilterskog pepela je u putogradnji. Neki od mogućih naĉina primene su u: - izgradnja donjeg nosivog sloja saobraćajnica - izgradnja aerodroma, parkirališta - izgradnja higijenskih deponija - proizvodnja cementa - proizvodnja graĊevinskih materijala Primenom bi rešili već nabrojane probleme koji se javljaju pri deponovanju pepela tj. šljake. Da bi se odreĊena sirovina u ovom sluĉaju elektrofilterski pepeo tj. šljaka upotrebio treba uraditi: - LABORATORIJSKA ISPITIVANJA koja podrazumevaju: 1 Hemijska analiza pepela i šljake sa deponija i elektrofilterskog pepela 2 Ispitivanje mešavine pepela i šljake i izrada receptura 3 Ispitivanje granice teĉenja i indeksa plastiĉnosti 4 Optimalna vlaţnost i maksimalna zapreminska masa suvog materijala 5 CBR(kalifornijski indeks nosivosti mešavine) 6 Granulometrijski sastav komponenti 7 Pritisna jednoaksijalna ĉvrstoća 8 Bubrenje 9 Koeficijent filtracije 10 Modul stišljivosti 11 Zapreminska masa u rastresitom i zbijenom stanju 12 Upijanje vode ISTRAŢIVANJA NA TERENU(in Situ) 1 OdreĊivanja radnog sastava mešavine 2 OdreĊivanje tehnologije ugradnje mešavine u konkretan objekat 3 Kontrola kvaliteta ugradnje prema laboratorijskim kriterijumima i parametrima, kao i vrsti objekata - Marketing bi se sastojao u istraţivanju firmi koje bi proizvodile i ugraĊivale masu prema recepturama i vrsti objekata - Ispitivanje kako FIZIĈKO-MEHANIĈKIH, HEMIJSKIH I RADIOAKTIVNOG UTICAJA PEPELA I ŠLJAKE - Izrada RECEPTURA ZA MEŠAVINU PEPELA, ŠLJAKE, KAMENOG AGREGATA I VEZIVA. Upotreba pepela i ušteda Upotrebom elektrofilterskog pepela u putogradnji dovelo bi do znatne uštede u izradi puteva od 30-80%. Pepeo se ne upotrebljava zbog zakoneske regulative u ovoj oblasti. Trebalo bi doneti uredbu o obaveznoj primeni elektorfilterskog pepela u oblasti putogradnje. 2007 godine preduzeće putevi Srbije uradilo je istraţivanje o korišćenju pepela i šljake iz termoelektrana Kostolac i Obrenovac (u okviru bilaterarnog sporazuma sa Ĉeškom). Prema toj studiji pepeo se moţe koristiti u donjim slojevima(nasipima puteva i autoputeva) i da je 30-80% jeftiniji od šljunkovitog peska koji se inaĉe koristi. Studija je raĊena sa pepelom iz proizvodnje. Sadašnje deponije bi ostale, ali se barem ne bi stvarale nove. Trebalo bi uraditi studiju i ispitivanja o mogućnosti korišćenja pepela sa sadašnjih deponija tj. studiju izvodljivosti, mogućnost upotrebe pepela sa već postojećih deponija. Sam EPS daje besplatno pepeo za velike infrastrukturne radove koje obavljaju drţavne institucije. Drugi vid primene je u proizvodnji cementa, 80-ih je u Kosjeriću probno pravljen cement od pepela. 556
- Page 506 and 507: Slika 10 - Uprošćena geološka ka
- Page 508 and 509: NEMETALIĈNE MINERALNE SIROVINE - P
- Page 510 and 511: Kolicina adsorbovanog aresenata, mg
- Page 512 and 513: Sa Slike 3 se moţe videti da je i
- Page 514 and 515: Hercegovine. Pomijeranjem masa u kl
- Page 516 and 517: Slika 4. Velika livada u vršnom di
- Page 518 and 519: površinskom dijelu, stijene ovog k
- Page 520 and 521: FORMIRANJE SIROVINSKE DEPONIJE OPTI
- Page 522 and 523: Sirovinski deo obuhvata les, glinu,
- Page 524 and 525: 14,65 9,1 3,6 7,84 min 19,88 17,2 3
- Page 526 and 527: sadrţaja CaCO 3 od 13,26% (vrednos
- Page 528 and 529: REZULTATI HIDROGEOLOŠKIH I INŢENJ
- Page 530 and 531: deponija je formirana u uvali nasta
- Page 532 and 533: STRATEGIJA SMANJENJA GLOBALNOG ZAGR
- Page 534 and 535: 3. Kjoto protokol Slika 2. Odstupan
- Page 536 and 537: Krive graniĉnog troška kontrole M
- Page 538 and 539: Tabela 1. Terminski ugovor Datum tr
- Page 540 and 541: METODOLOŠKI OKVIR IDENTIFIKACIJE A
- Page 542 and 543: 2.3. Opis proizvodnog procesa i nje
- Page 544 and 545: 3.2.1. Matriĉni metod procene rizi
- Page 546 and 547: 4.2. Princip vrednovanja stvarnih i
- Page 548 and 549: 5. ZAKLJUĈAK Iz priloţenih istra
- Page 550 and 551: Sl.1 Geografski poloţaj kamenoloma
- Page 552 and 553: Srednji koeficijent otkrivke iznosi
- Page 554 and 555: Prednost projektovanja u 3D okruţe
- Page 558 and 559: Treći vid primene je u izradi gra
- Page 560 and 561: G L A V N E S T R U K T U R E D I N
- Page 562 and 563: Predmetna istraţna polja spadaju u
- Page 564 and 565: KARAKTERIZACIJA KAOLINSKE GLINE IZ
- Page 566 and 567: Gubitak mase, % DTA, V Slika 7. Dif
- Page 568 and 569: TEHNOLOGIJA IZVOĐENJA BUŠAĈKO-MI
- Page 570 and 571: paralelan autoputu, širine 6m i im
- Page 572 and 573: „uklanjanja― bouldera sa trase
- Page 574: obavezan nadzor inspektora policije
Primenom tj. upotrebom sekundarnih materijala, navedeni problemi bi izostali.<br />
Najznaĉajniji vid upotrebe ovde konkretno elektrofilterskog pepela je u putogradnji. Neki od mogućih naĉina<br />
primene su u:<br />
- izgradnja donjeg nosivog sloja saobraćajnica<br />
- izgradnja aerodroma, parkirališta<br />
- izgradnja higijenskih deponija<br />
- proizvodnja cementa<br />
- proizvodnja graĊevinskih materijala<br />
Primenom bi rešili već nabrojane probleme koji se javljaju pri deponovanju pepela tj. šljake.<br />
Da bi se odreĊena sirovina u ovom sluĉaju elektrofilterski pepeo tj. šljaka upotrebio treba uraditi:<br />
- LABORATORIJSKA ISPITIVANJA koja podrazumevaju:<br />
1 Hemijska analiza pepela i šljake sa deponija i elektrofilterskog pepela<br />
2 Ispitivanje mešavine pepela i šljake i izrada receptura<br />
3 Ispitivanje granice teĉenja i indeksa plastiĉnosti<br />
4 Optimalna vlaţnost i maksimalna zapreminska masa suvog materijala<br />
5 CBR(kalifornijski indeks nosivosti mešavine)<br />
6 Granulometrijski sastav komponenti<br />
7 Pritisna jednoaksijalna ĉvrstoća<br />
8 Bubrenje<br />
9 Koeficijent filtracije<br />
10 Modul stišljivosti<br />
11 Zapreminska masa u rastresitom i zbijenom stanju<br />
12 Upijanje vode<br />
ISTRAŢIVANJA NA TERENU(in Situ)<br />
1 OdreĊivanja radnog sastava mešavine<br />
2 OdreĊivanje tehnologije ugradnje mešavine u konkretan objekat<br />
3 Kontrola kvaliteta ugradnje prema laboratorijskim kriterijumima i<br />
parametrima, kao i vrsti objekata<br />
- Marketing bi se sastojao u istraţivanju firmi koje bi proizvodile i ugraĊivale masu prema<br />
recepturama i vrsti objekata<br />
- Ispitivanje kako FIZIĈKO-MEHANIĈKIH, HEMIJSKIH I RADIOAKTIVNOG UTICAJA<br />
PEPELA I ŠLJAKE<br />
- Izrada RECEPTURA ZA MEŠAVINU PEPELA, ŠLJAKE, KAMENOG AGREGATA I VEZIVA.<br />
Upotreba pepela i ušteda<br />
Upotrebom elektrofilterskog pepela u putogradnji dovelo bi do znatne uštede u izradi puteva od 30-80%.<br />
Pepeo se ne upotrebljava zbog zakoneske regulative u ovoj oblasti. Trebalo bi doneti uredbu o obaveznoj<br />
primeni elektorfilterskog pepela u oblasti putogradnje. 2007 godine preduzeće putevi <strong>Srbije</strong> uradilo je<br />
istraţivanje o korišćenju pepela i šljake iz termoelektrana Kostolac i Obrenovac (u okviru bilaterarnog<br />
sporazuma sa Ĉeškom). Prema toj studiji pepeo se moţe koristiti u donjim slojevima(nasipima puteva i<br />
autoputeva) i da je 30-80% jeftiniji od šljunkovitog peska koji se inaĉe koristi. Studija je raĊena sa pepelom<br />
iz proizvodnje. Sadašnje deponije bi ostale, ali se barem ne bi stvarale nove. Trebalo bi uraditi studiju i<br />
ispitivanja o mogućnosti korišćenja pepela sa sadašnjih deponija tj. studiju izvodljivosti, mogućnost upotrebe<br />
pepela sa već postojećih deponija. Sam EPS daje besplatno pepeo za velike infrastrukturne radove koje<br />
obavljaju drţavne institucije. Drugi vid primene je u proizvodnji cementa, 80-ih je u Kosjeriću probno<br />
pravljen cement od pepela.<br />
556
Change language