GJ - Privredna komora Srbije

UTICAJ NA ŢIVOTNU SREDINU ZVUĈNIH TALASA KOJI SE
RASPROSTIRU KROZ STJENSKI MASIV POREMEĆEN PODZEMNIM
RUDARSKIM RADOVIMA PRI MINIRANJIMA NA POVRŠINSKOM KOPU
INPACT ON THE ENVIRONMENT BY SOUND WAVES WHICH
SPREADS THROUGH ROCK MASSIF WHICH IS DEISRUPTED BY
UNDERGROUND MINING FROM BLASTING AT OPEN PIT
Siniša Arsenović, dipl. inţ. infor. tehnologija, Student dipl. akad. stud. II – Geofizika 1
Dr sci. Nuraga Duranović
1 - "CTU - IPKIN" d.o.o. Bijeljina
Rezime
Zvuĉni talasi nastali pri miniranjima na površinskim kopovima, koji se prenose kroz ĉvrsti medij, odnosno stjenski
masiv u specifiĉnim uslovima sadejstva prirodnih i vještaĉkih faktora koji imaju bitan uticaj u fazama njihovog
nastanka, a potom i rasprostiranja kroz stjenski masiv, izazivaju znaĉajne negativne efekte u ţivotnoj sredini u momentu
kada se njihovo rasprostiranje nastavi kroz zraĉnu sredinu.
Kljuĉne rjeĉi: Monitoring, geofizika, reflektivna seizmika
Abstrakt
Sound waves incurred in blasting at open pit mines, which are transmitted through solid medium, or rock massif in
the specific conditions of natural and artificial factors that have a significant influence in phases of their creation, and
then the propagation through rock massif, cause significant negative environmental effects at the moment when
their propagation continue through air.
Key words: Monitoring, geophysics, seismic reflective
1. UVOD
Eksploatacija leţišta mineralnog resursa obavlja se u sve sloţenijim montan-geološkim uslovima njegovog
zaljeganja u stjenskom masivu i uz sve rigoroznije zahtjeve za obezbjeĊenje ekonomiĉne, pouzdane i
bezbjedne eksploatacije sa zadatim proizvodnim obimom i racionalnim iskorišćenjem rezervi mineralnog
resursa u leţištu. Sa druge strane negativno dejstvo primjenjenih tehnologija eksploatacije na eko sisteme,
ţivotnu i radnu sredinu sve je veće pa samim tim i sve veće su potrebe za njihovim nadziranjem i kontrolom.
Na podruĉju bazena Zgošća RMU Kakanj eksploatacija uglja prvobitno je vršena sa dva jamska objekta i to:
glavni ugljeni sloj - Stara jama i podinski ugljeni sloj jama Orasi. Jama Orasi otvorena je 1937 godine sa
kote 381 m na nivo prvog sprata Stare jame. Podruĉje eksploatacionog polja jame Orasi bilo je ograniĉeno sa
severa starim radovima, sa juga izdanaĉkom zonom podinskog ugljenog sloja, a sa zapada linijom tadašnjih
istraţnih radova u kom pravu se jama i razvijala. Eksploatacija uglja se odvijala na tri širokoĉelna otkopa uz
primjenu tehnologije bušaĉko minerskih radova sve do 1965 godine, odnosno katastrofe koja se dogodila u
njoj i nakon koje je jama zatvorena. Osamdesetih godina na podruĉju eksploatacionog polja jame Orasi
obnavlja se eksploatacija uglja uz primjenu površinske eksploatacije, odnosno otvara se površinski kop
Vrtlište (PK ―Vrtlište‖). Zbog dosta niskog koeficijenta iskorišćenja leţišta u prethodnoj fazi jamske
ekslotacije, a s druge strane obzirom na relativno malu dubinu zaleganja ugljenog sloja, vanbilansne rezerve
u ovom segmentu leţišta su za površinski sistem eksploatacije prevedene u bilansne rezerve. Fiziĉko
mehaniĉke karakteristike krovinskih sedimenata leţišta uglja, uslovile su da se sistem površinske
eksploatacije na PK ―Vrtlište‖ odvija uz primjenu tehnologije bušaĉko-minerskih radova.
Prirodno veoma sloţen strukturno-tektonski sklop krovinskih sedimenata u stjenskom masivu leţišta
(parketna struktura) u znaĉajnoj mjeri je pogoršan dejstvom konsolidacionih procesa u zonama stjenskog
masiva koje su bile pdvrgnute dejstvu prethodne jamske eksploatacije. S druge strane, ova znaĉajna
usloţnjenost montan-geoloških uslova radne sredine u kojima se odvija proce eksploatacije uz primjenu
tehnologije miniranja, uslovili su znaĉajno ispoljavanje njenog negativnog dejstva na ţivotnu sredinu.
353