GJ - Privredna komora Srbije

POLJOPRIVREDNA PROIZVODNJA NA DEPOSOLIMA POVRŠINSKIH
KOPOVA RB „KOLUBARA“
AGRICULTURAL PRODUCTION ON THE DEPOSOLS OF OPEN CAST
MINES OF RB “KOLUBARA”
REZIME
Gordana Đikić 1 , Dragan Milinković 1 , Novica Momĉilović 2 , Branko Momĉilović 2
1- “Klubara-Usluge, 2- PD RB „Kolubara“, Ogranak „Kolubara-Prerada“-Lazarevac
Površinska eksploatacija uglja ostavlja na hiljade hektara degradiranog zemljišta koje treba privesti kulturi.
Novoformirana antropogena zemljišta nastala su deponovanjem razliĉitih materijala prostorno mozaiĉno rasporeĊenih.
Veoma su heterogena na bliskom rastojanju, loših proizvodnih karakteristika. Rekultivacija jalovina obavlja se
organizovanjem poljoprivredne proizvodnje na ovim supstratima. Poljoprivredna proizvodnja na deposolima
površinskih kopova „Kolubara― zastupljena je gajenjem ratarskih kultura i odrţavanjem voćnog zasada.
Kljuĉne reĉi: RB Kolubara, rekultivacija, poljoprivredna proizvodnja, zaštita ţivotne sredine
ABSTRACT
Surface mining of the coal leaves behind thousands of hectares of land degraded and needed to be arranged for
cultivation. The newly formed anthropogenic soils have been created through deposition of various mosaic-style
spatially deposited materials. They are very heterogeneous in relatively small area, with poor production characteristics.
The recultivation of the overburden is performed through organized agricultural production on these substrates.
Agricultural production on the Kolubara mine deposols is represented by cultivation of crops and growing orchards.
Key words: RB Kolubara, recultivation, agricultural production, environmental protection
UVOD
Površinska eksploatacija uglja, humanizuje rad, ali zato u isto vreme iskopavanjem velikih koliĉina otkrivke
i njihovim ponovnim deponovanjem narušava ţivotnu sredinu, uništavajući plodno zemljište i skoro sve
oblike ţivota. Podruĉje kolubarskog basena obuhvata površinu od oko 600 km 2 . Nestalo je poljoprivredno
zemljište proseĉnog boniteta, nestali su ĉitavi ekosistemi, izmenjena je mikroklima podruĉja, biodiverzitet je
narušen kako brojnošću tako i samim postojanjem, jednom reĉju poljoprivredna proizvodnja je smanjena na
ovom podruĉju. RB „Kolubara― godišnje proizvodi oko 30 miliona tona uglja i ostavi na stotine hektara
degradiranog zemljišta. Odstranjeni zemljišni materijal je nesistematski deponovan. Razliĉiti slojevi se
nabacuju jedni preko drugih i obrazuju specifiĉan reljef sa kupastim uzvišenjima i udubljenjima izmeĊu njih
(Slika 1). S obzirom da su dominantni slojevi neaktivnih materijala iz većih dubina, prvobitni humusni
horizont je potpuno izgubljen. PrivoĊenje ovakvih površina poljoprivrednoj proizvodnji postaje sve
aktuelniji društveni zadatak. Na prethodno degradiranim površinama gde je završena eksploatacija uglja,
koje nisu tehniĉki ureĊene, kao i površinama koje će se rekultivisati 8.000-10.000 ha, potrebno je
organizovati intenzivnu poljoprivrednu proizvodnju.
Postavlja se pitanje poštovanja zakonske regulative o eksploatisanju poljoprivrednog zemljišta, kao i njegovo
vraćanje prvobitnoj nameni tj. poljoprivrednoj proizvodnji. U tom pravcu se preduzimaju ozbiljni koraci
kako po pitanju ubrzanja tehniĉke rekultivacije, tako i intenzivne biološke rekultivacije. U RB „Kolubara― se
pristupilo rekultivaciji odlagališta, sagledavajući postojeće stanje površina, a u tom pravcu predlaţu se mere
za njihovu popravku, kako bi se osposobile za ekonomski opravdanu poljoprivrednu proizvodnju. Na
odreĊenim rekultivisanim površinama su već zasnovani eksperimentalni zasadi voća i vinove loze sa više
voćnih vrsta (7) kao i sorte vinove loze – 5,40 ha i zasad jabuka na 7,5 ha. Što se tiĉe ratarske proizvodnje,
imamo oko 150 ha površina koje se biološki rekultivišu. Površine pod šumskom vegetacijom zauzimaju
ptostor od oko 900 ha .
301