GJ - Privredna komora Srbije

ISTRAŢIVANJA OPASNOSTI OD IZNENADNIH PRODORA VODE U
PODZEMNIM RUDNICIMA UGLJA U SRBIJI
THE RESEARCH OF THE ACCIDENTAL DANGERS OF WATER
BREAKAGE IN THE UNDERGROUND COAL MINES IN SERBIA
Jelena Trivan 1 , Tošić Draţana 1 , Ljubica Figun 1 , Ljiljana Tankosić 1
1 Rudarski fakultet Prijedor
Izvod
U toku otkopavanja leţišta uglja postoji stalna interakcija uticaja rudarskih radova na reţim podzemnih voda i istovremeni
uticaj tih voda na odvijanje rudraskih radova. Ta interakcija u osnovnom zavisi od hidrogeoloških karakteristika leţišta i
pratećih stena, mada je znaĉajan uticaj i drugih faktora, posebno klimatskih, meteoroloških, hidroloških. U ovom radu su
prikazani rezultati istraţivanja vodonosnosti u aktivnim rudnicima uglja u Srbiji i data ocena njihove ugroţenosti sa aspekta
mogućih prodora vode i potapanja, a time efikasne zaštite zaposlenih i objekata.
Kljuĉne reĉi: ugalj, rudnik, podzemne vode, odvodnjavanje rudnika
Apstract
During of the coal deposits exploitation there is a constant interaction of the mining activities effects on the underground
exploitation regime. This interaction depends on the basic hydrogeological characteristics of the deposit and the surrounding
rocks, although the effect of the other factors, especially climatic, meteorological and hydrological factors.
This paper presents the research results of bearing water in the active coal mines in Serbia and given the evaluation of their
endangering from the aspects of possible break of water and sinking and thus the efficient protection of the employees and
facilities.
Key words: coal, mine, groundwater, mine drainage
1. UVOD
Podzemnu eksploataciju leţišta uglja gotovo po pravilu prati pojava vode, koja pritiĉe u rudarske prostorije i
otkopne površine. Prodor vode u podzemne rudniĉke prostorije po definiciji je neoĉekivan , iznenadan proces
brzog potapanja rudniĉkih prostorija koje se projektnim sistemom za odvodnjavanje ne moţe savladati. U
podzemnim rudnicima u Srbiji zabeleţeno je više pojava prodora vode koje su dovele do potapanja cele jame, od
kojih su najkarakteristiĉnija potapanja jama Senjski rudnik, Jasenovac, Jarando-spušteni deo i Štavalj.
Prodori i potapanja rudniĉkih prostorija pored ugroţavanja zaposlenih izazivaju velike troškove i to kako
troškove zbog privremenog prekida rudarskih radova, tako i troškove od oštećenja opreme, ureĊaja i rudarskih
prostorija. Da bi se eliminisale opasnosti i štete od prodora vode neophodno je preduzimanje niza mera zaštite i
to od sprovoĊenja detaljnih istraţivanja uslova odvodnjenosti leţišta, projektovanja adekvatnih mera tehniĉke
zaštite do preduzimanja aktivnih mera i postupaka zaštite od prodora vode. U ovom radu daje se prikaz opasnosti
od prodora vode u aktivnim podzemnim rudnicima u Srbiji, a zasnovan na steĉenim iskustvima i rezultatima
kompleksnih istraţivanja.
Pri obradi rada korišćene su informacije iz brojnih studija o hidrogeološkim istraţivanjima u leţištima uglja i
rezultati praćenja priliva vode u jamama, a što se obavezno vrši shodno rudarskim propisima.
2. USLOVI ZA POJAVE VODE U JAMAMA
Pritok vode u podzemne rudniĉke prostorije moţe biti razliĉit od sluĉaja do sluĉaja i veoma promenljiv u toku
izrade, a i kasnije tokom korišćenja. Zavisno od uslova zaleganja odvodnjenih stena, priliv vode u prostorije koje
se izraĊuju je obiĉno, kod statiĉkih voda, najveći u poĉetku izrade prostorije, da bi se potom ustalio na
konstantan priliv. U pojedinim sluĉajevima izradom prostorije ocede se okolne stene, tako da priliv vode opadne
238