GJ - Privredna komora Srbije

i organizaciono- institucionalne, ekonomske, tehnološke, informacione i druge mere. Integralni pristup je
koncipiran tako da mu jedan od osnovnih ciljeva bude komplementarnost delatnosti u funkciji ostvarivanja većih
efekata zaštite uz minimiziranje ekoloških i socijalnih rizika. Pošto nema ni jedne privredne aktivnosti koja ne
narušava uslove ţivotne sredine, ne treba teţiti potpunoj ekologizaciji koja bi dovela do iskljuĉivanja
ekonomskog principa jer bi to dovelo u pitanje odrţivi razvoj.
Ekosistemi na prostoru Kolubarskog basena nisu u stanju da izdrţe sadašnji tempo i filosofiju rudarstva i
energetike, ĉija je glavna karakteristika intenzivna eksploatacija prirode. Ograniĉena mogućnost povećanja
proizvodnje uglja i energije, problemi sa vodom i zemljištem, kao i ekonomski uticaji oštećenih ekosistema su
neki od faktora koji onemogućavaju dalju primenu sadašnjeg obrasca. Sistem za eksploataciju i preradu uglja,
kao i stanovnici ovog prostora će se suoĉiti sa ĉinjenicom da su ekosistemi i resursi ipak ograniĉeni, i kao takvi
mogu predstavljati rizik kako za prirodnu sredinu, tako i za zdravlje i ţivote ljudi.
RB „Kolubara“, Ogranak „Prerada“ Vreoci
Kolubarski lignitski basen nalazi se na 50 km jugozapadno od Beograda. Zauzima delove teritorija opštine
Lazarevac, Lajkovac i Ub, kao i manje delove teritorija opština Koceljeva i Obrenovac, ukupne površine oko
600 km 2 . Karakterišu ga ravniĉarski i blago zatalasani tereni aluvijuma reke Kolubare i njenih pritoka Tamnave,
Peštana i Turije. Reka Kolubara deli basen na dva dela: istoĉni i zapadni. Istraţenost leţišta lignita je dosta
neujednaĉena, istoĉni deo basena je relativno dobro istraţen, dok je zapadni deo istraţen samo u zoni kopa
"Tamnava" i, delimiĉno, u zoni budućeg kopa "Radljevo". Istraţni radovi se obavljaju kontinualno što utiĉe na
promenu bilansnih rezervi uglja. Takozvani "produktivni deo" basena (geološke konture leţišta lignita u kojima
je moguća eksploatacija), zauzima površinu od oko 520 km 2 , dok površina eksploatacionog podruĉja (prema
sadašnjim procenama) iznosi oko 130 km 2 . Iznad lignita se nalazi preteţno poljoprivredno zemljište visokog
boniteta koje se koristi uglavnom za ratarstvo i voćarstvo. Preko leţišta lignita prolaze vaţne putne i ţelezniĉke
saobraćajnice: "Ibarska magistrala", ţelezniĉka pruga Beograd-Bar i dr. U granicama produktivnog dela basena
nalazi se oko 60 naselja, od kojih ĉetiri imaju funkciju opštinskog centra (Lazarevac, Lajkovac, Ub i Koceljeva).
Teritorijalno pomeranje i kretanje stanovništva i naseljavanje su orijentisani prema opštinskim centrima i
naseljima u blizini industrijskih i preraĊivaĉkih pogona. Vodotokovi, koji se takoĊe nalaze iznad leţišta lignita,
zajedno sa naseljima, saobraćajnicama i drugim strukturama izmeštaju se u skladu sa dinamikom napredovanja
površinskih kopova. Zona uticaja Ogranka „Prerada―, Vreoci nalazi se neposredno uz kopove rudnika
„Tamnava― (Istoĉno polje), polje „B― i polje „D― a, na udaljenosti oko 6km severno od Lazarevca i oko 50km
juţno od Beograda. Sa severa je otvorena prema Panonskoj niziji a, sa istoka, juga i jugozapada, na odstojanju
od 10-20km okruţena je pobrĊem proseĉne nadmorske visine oko 250m.
Ocena rizika i nesigurnosti
Rizik se uglavnom definiše kao potencijalna opasnost po ljude i materijalna sredstva, kao funkcija verovatnoće
nastanka (V), i mogućih posledica (P), opasnog dogaĊaja, pojave i procesa koji se dešava ili se moţe desiti, i koji
će izazvati opasnosti i štete po ţivot i zdravlje ljudi, ţivotnu sredinu i materijalna dobra. R = (V, P), gde se
smanjivanjem jednog ili oba elementa, smanjuje i verovatnoća rizika (Todorović M., Bakraĉ S. 2010). Ocena
rizika predstavlja i prvu fazu u procesu upravljanja rizikom, i podrazumeva identifikovanje rizika: prema
izvorima: prirodnim, socio-demografskim, socio-ekonomskim, tehnološkim i dr., zatim procena verovatnoće i
procena uticaja, odnosno odreĊivanje i definisanje predispozicija odreĊenih aktivnosti i delatnosti na rizike.
Istraţivanje, odnosno podzemna eksploatacija uglja u Kolubarskom basenu otpoĉela je 1896. godine u zapadnom, a 1906.
godine u istiĉnom delu basena. Jamskom eksploatacijom u periodu od 1896. godine pa 1974 14 . godine otkopano je 15 000
000 tona uglja. Na bazi ove podzemne eksploatacije „Šumadijsko Elektro Preduzeće― (ŠEP) je 1936. godine izgradilo u
Vreocima termoelektranu snage 12MW, koja je u to vreme bila najveća termoelektrana u tadašnjoj Jugoslaviji. Nedugo
zatim termocentrala je inicirala podizanje „Vojno- Tehniĉkog zavoda― 1939. godine, koji je uništen u šestoaprilskom
bombardovanju 1941. godine (danas interni naziv za prostor „Prerade― je „Zavod―).
Prvi površinski kop u Kolubarskom basenu je polje „A― koje je otvoreno 1952. godine. Posle ovog pristupilo se otvaranju
i eksploataciji na polju „B― 1956. god. a, na polju „D― 1961. godine. Površinski kop „Tamnava― poĉeo je sa proizvodnjom
1979. godine.
142