GJ - Privredna komora Srbije

Bolje termiĉko iskorištenje uglja iz leţišta Gacko
Na osnovu dosadašnjih rezultata laboratorijskih analiza uglja iz leţišta Gacko, kao i iskustava u pojedinim
rudnicima uglja u zemljama okruţenja, postoje mnogi pokazatelji da meki mrki ugalj (lignit) iz leţišta Gacko ne
treba posmatrati iskljuĉivo kao termoenergetski izvor, već kao znaĉajnu sirovinsku bazu hemijsko-tehnološke
prerade. Ugalj proizveden u rudniku Gacko nije naknadno tehnološki oplemenjivan, dok se u Ugljeviku
primjenjuje Parnaby tehnologija oplemenjivanja uglja za komercijalne potrebe, ĉime se postiţe bolje termiĉko
iskorišćenje uglja. Da bi se sagledala mogućnost dobijanje goriva boljih kvalitativnih karakteristika neophodno
je izvršiti ispitivanja uglja iz leţišta Gacko kroz razliĉite tehnološke procese oplemenjivanja uglja (briketiranje,
gasifikacija, sušenje lignita, likvifakcija-teĉni proizvod hidrogenizacije) sa ciljem dobijanja produkata uglja veće
toplotne vrijednosti. Pri izboru tehnologije oplemenjivanja mekog mrkog uglja, potrebno je prethodno utvrditi
njegove fiziĉke i hemijske karakteristike, kao i izvršiti ispitivanje kvalitativno-kvantitativnom mikropetrografskom
analizom (Vuković i dr.,2004). Najznaĉajnija fiziĉka svojstva uglja su: optiĉke osobine,
mehaniĉko-strukturne osobine, specifiĉna gustina, elektriĉne osobine, osobine specifiĉne površine. TakoĊe,
potrebno je sagledati mogućnost primjene uglja iz leţišta Gacko kao sirovine u hemijsko-tehnološkim procesima
i to: proizvodnja poli-karbonatnih kiselina i proizvodnja ugljenohumusnih Ċubriva.Primjena ugljenohumusnih
Ċubriva u poljoprivredi je oteţana, zbog toga što se pri Ċubrenju nekontrolisano razvejava kao svaka prašina ali
njihovim granuliranjem otklonio bi se taj nedostatak.
ZAKLJUĈAK
Komleksno iskorištenje mineralne sirovine iz leţišta uglja Gacko, zahtijeva intezivnija istraţivanja u cilju
pronalaţenja adekvatnih rješenja na smanjenju gubitaka i razblaţenja u procesu eksploatacije uglja. Smanjenjem
gubitaka i razblaţenja uglja u prcesu eksploatacije na površinskom kopu, smanjuju se i troškovi eksploatacije
jedinice mineralne sirovine ĉime se postiţe veća efektivnost proizvodnje uglja. Dobijanja goriva projektovane
(zagarantovane) toplotne vrijednosti za potrebe termoelektrane Gacko zahtijeva detaljniju studijsku analizu jer
rezultati geoloških istraţivanja i ispitivanja pokazuju kvalitativne karakteristike uglja ĉije su vrijednosti veće u
odnosu na eksploatacione uslove; prekomjerna razblaţenja ili je u pitanju nešto drugo? Kontinualnim praćenjem
kvalitativnih parametara uglja (pepeo, vlaga i DTE) i homeogenizacijom uglja na deponiji TE, gorivo je
ujednaĉenih kvalitativnih karakteristika, što omogućava stabilan rad kotlovskog postrojenja. Analizirajući
prethodno date karakteristike uglja gataĉkog ugljenog basena moţe se izvesti zakljuĉak da postoji realna
predpostavka da se isti moţe uspješno oplemenjivati Parnaby tehnologijom. Naravno, nauĉno utemeljen odgovor
po pitanju mogućnosti primjene Parnaby tehnologije u sluĉaju uglja leţišta Gacko, moguće je dati tek poslije
izrade studije mogućnosti oplemenjivanja ovog uglja. Eventualnim uvoĊenjem tehnološkog procesa Parnaby,
valorizovala bi se cjelokupna koliĉina uglja leţišta Gacko.
Ovaj rad ne daje odgovor na mnoga pitanja. Na ţalost, prostor nam ne dozvoljava detaljnija objašnjenja mnogih
detalja koji su samo ovlaš dodirnuti.
LITERATURA
1. Olujić J., Glavaš S., Nikolić D. (2007): Elaborat o klasifikaciji, kategorizaciji i proraĉunu rezervi uglja
u leţištu Gacko sa stanjem 31.12.2006. god., Geozavod – Zvornik, str. 10 – 48.
2. Projekat (2005): Dopunski rudarski projekat površinskog kopa Graĉanica - Gacko do kraja eksploatacije,
Centar za površinsku eksploataciju, Beograd.
3. Stojanović R., Vuković B. (2011): Primjena hidrauliĉnih bagera kašikara na selektivnoj eksploataciji uglja na
PK „Graĉanica― Gacko, -Zbornik radova, Rudarstvo 2011, Vrnjaĉka Banja, str.353-362
4. Vuković B., Petrović M., Petrović P., Bijelić V., Stanimirović B. (2004): Mogućnost poboljšanja
kvaliteta uglja sa PK „Graĉanica‖ Gacko uvoĊenjem paranaby tehnologije, Nauĉno-struĉni skup ―Savremena
dostignuća u istraţivanju, eksploataciji i korišćenju mineralnih sirovina u R. Srpskoj‖, Gacko, str.96-111.
5. Vuković B. (2006): Uticaj meĊuslojne jalovine na toplotni efekat ĉistog uglja kao energetskog goriva
za potrebe termoelektrane Gacko, - Zbornik radova, II savjetovanje geologa BiH, Teslić, str.213.
6. Vuković B.(2011): Izvještaj o izvršenoj kontroli kvaliteta uglja na dozatorima TE Gacko, u periodu 05.03-
02.04. 2011. godine, Arhiv Geološke sluţbe RiTE Gacko.
7. Vuković B. (2011): Geološko-ekonomska ocena neobnovljivih energetskih resursa Republike Srpske u
funkciji nacionalne i komercijalne isplativosti, doktorska disertacija,RGF, Beograd, str.127-129.
120