GJ - Privredna komora Srbije

IDEJNO RJEŠENJE KONTROLE I MOGUĆNOSTI POBOLJŠANJA
KVALITETA UGLJA SA LEŢIŠTA GACKO
CONCEPTUAL DESIGN OF CONTROL AND QUALITY IMPROVEMENT
OPPORTUNITIES WITH THE COAL DEPOSITS GACKO
REZIME
Boško Vuković 1 , Ranko Stojanović 2
1,2 Rudnik i termoelektrana Gacko, Republika Srpska
U radu je prikazano idejno rješenje kontrole kvaliteta uglja koji se otkopava sa leţišta uglja Gacko i isporuĉuje kao
energetsko gorivo za potrebe termoelektrane Gacko kao i za potrebe komercijalne potrošnje. Od ukupno proizvedenih
koliĉina uglja sa površinskog kopa, koje na godišnjem nivou prosjeĉno iznose 2,2 Mt, za potrebe termoelektrane Gacko
isporuĉi se 98% a za komercijalnu potrošnju 2%. U toku dosadašnje eksploatacije, sa aspekta kvalitativnih karakteristika
uglja, evidentirana su odstupanja u pogledu rezultata toplotne vrijednosti uglja dobijenih detaljnim geološkim
istraţivanjima i rezultata dobijenih laboratorijskim analizama na dozatorima TE Gacko. UvoĊenje automatskog mjerenja
toplotne vrijednosti uglja, koje u dosadašnjem radu rudnika i termoelektrane (1983-2012.godina) nije bilo zastupljeno,
predstavljalo bi prvu kariku sistema kontrole kvaliteta uglja koji se otkopava na površinskom kopu. Time bi se stvorili
uslovi za upravljanje kvalitetom uglja i homogenizaciju uglja na deponiji termoelektrane sa ciljem isporike goriva
termoelektrani ujednaĉenih kvalitatisnih karakteristika. Sa druge strane, dobijanjem informacija o kvalitetu omogućiće se
veća efektivnost slektivne eksplotacije uglja na površinskom kopu. Posle detaljne geološke analize leţišnih uslova
sedimentacije ugljene materije kao i strukture ugljenog sloja i naĉina na koji se isti eksploatiše, kroz rad su prikazana idejna
rješenja poboljšanja kvaliteta uglja, tj. tehnološka rješenja oplemenjivanja i klasiranja uglja, koja su do sada primjenjivana
na drugim rudnicima uglja u Republici Srpskoj i rudnicima drţava u okruţenju.
Kljuĉne rijeĉi: toplotna vrijednost, struktura sloja, kontrola kvaliteta, oplemenjivanje, klasiranje.
ABSTRAKT
The paper describes the concept of quality control of excavated coal from coal Gacko and delivers energy as fuel for power
plants Gacko as well as for commercial consumption. Since the total output of coal from surface mines, which annually
amounts to 2.2 Mt on average, for power plant Gacko to deliver a 98% to 2% of commercial consumption. In process of
exploitation, in terms of qualitative characteristics of coal, recorded the variations in terms of heat value of coal results
obtained by detailed geological surveys and the results obtained from laboratory analysis of the thermal dispensers Gacko.
The introduction of automatic measurement of the heat value of coal, which in previous work the mine and power plant
(1983-2012) was not present, would be the first link quality control system of excavated coal from the mine. It would be
fashioned in terms of coal quality control and homogenization of the coal power plant at the landfill in order to fuel power
plant isporike kvalitatisnih uniform characteristics. On the other hand, getting quality information will enable greater
effectiveness slektivne exploitation of coal from the mine. After a detailed geological analysis of reservoir sedimentation
conditions as a matter of coal and coal seam structure and how to exploit the same, the work presents the preliminary design
to improve the quality of coal, ie. technological solutions processing and classification of coal, which have so far applied to
other coal mines in the Republic of Serbian state and the mining environment.
Keywords: heating value, the layer structure, quality control, processing, grading.
UVOD
Ugalj je, sa rezervama većim od rezervi svih ostalih fosilnih goriva, jedan od najvećih izvora energije na svijetu.
Većina ugljeva u svijetu ima upotrebnu vrijednost prije svega kao energent. Pri tome sa stepenom
karbonifikacije raste energetska moć uglja svedena na jedinicu mase. Ali, ugalj gotovo nikad ne dolazi ĉist u
zemljinoj kori. Ima više materija koje su s ugljenom supstancom još od njegova nastanka pomiješane i koje mu
smanjuju energetsku moć (balasti). Ugalj gataĉkog ugljenog basena, kao energetsko gorivo termoelektrane
Gacko, definisan je putem klasiĉnih imedijatnih analiza. MeĊutim, rezultati takvih istraţivanja ĉesto odstupaju
od onih koji su provjereni u praksi. Projektnim rešenjima nije predviĊeno separisanje uglja, pa je od izuzetne
vaţnosti da u drobiliĉna postrojenja ulazi što "ĉistiji" ugalj. To se u ovom momentu postiţe selektivnim
otkopavanjem uglja, odnosno iz ugljenog sloja selektivno se izdvajaju svi slojevi meĊuslojne jalovine deblji od
20 cm. Ni pri ovakvoj eksploataciji sagorevanjem uglja u termelektrani ne dobijaju se proraĉunate toplotne
114