ÎšÎ±Ï„ÎµÏ Î¸ÏÎ½ÏƒÎµÎ¹Ï‚ Î ÏÎ¿Î¿Î´ÎµÏ Ï„Î¹ÎºÎ®Ï‚ Î”Î¹Î±ÎºÏ Î²Î­ÏÎ½Î·ÏƒÎ·Ï‚ - Science Stage

kef03:kef03 06/03/2009 13:59 Page 362
362 ΜΙΧΑΛΗΣ ΤΣΙΝΙΣΙΖΕΛΗΣ – ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΡΥΣΟΧΟΟΥ – ΚΩΝ/ΝΟΣ ΚΟΥΓΙΑΣ
μπή στο Ευρωπακό Συμβούλιο). Από αυτό το πλαίσιο εξαιρούνται η Βρετανία
και η Ιρλανδία (μετανάστευση, σύνορα, αστυνομική και ποινική συνεργασία)
μέσω μιας διαδικασίας προεπιλογής, βάσει της οποίας θα επιλέγουν τις πρωτοβουλίες
στις οποίες επιθυμούν να συμμετάσχουν. Επίσης, αν και η Χάρτα των
Θεμελιωδών Δικαιωμάτων αποκτά νομική ισχύ –αναγνωρίζοντας τα θεμελιώδη
δικαιώματα ως μέρος των γενικών αρχών του δικαίου της ΕΕ– εντούτοις,
δεν συμπεριλαμβάνεται στη Συνθήκη (όπως ορθά, για λόγους δημοκρατικής
τάξης, προέβλεπε η Συνταγματική Συνθήκη), ενώ αναφορικά με την (αναβαθμισμένη
πλέον) τήρηση της αρχής της επικουρικότητας, τα εθνικά κοινοβούλια
αποκτούν για πρώτη φορά το δικαίωμα να προβάλλουν αντίρρηση σε πρόταση
νομοθετικής πράξης μέσω αιτιολογημένης γνώμης (με απλή πλειοψηφία στο
πλαίσιο της συνήθους νομοθετικής διαδικασίας), αναγκάζοντας την Επιτροπή
να επανεξετάσει το σχετικό σχέδιο νόμου.
Αναφορικά με τη διαδικασία της συναπόφασης, επεκτείνεται η εφαρμογή
της, και μάλιστα σε κρίσιμους τομείς εσωτερικών υποθέσεων και δικαιοσύνης.
Επίσης, η Συνθήκη προβαίνει στην απόδοση νομικής προσωπικότητας στην
ΕΕ, θεσπίζει ρήτρα εξόδου αν ένα κράτος-μέλος επιθυμεί να αποχωρήσει από
την ΕΕ, οργανώνει τις αρμοδιότητες της ΕΕ σε αποκλειστικές, συντρέχουσες
και υποστηρικτικές, και απλοποιεί την ενεργοποίηση των ενισχυμένων συνεργασιών
(στην οποία διατηρείται η ομοφωνία, ενώ σε περίπτωση μόνιμης διαρθρωμένης
συνεργασίας προβλέπεται ειδική πλειοψηφία). Αναφορικά με τη
διαδικασία επικύρωσης, μετά το απορριπτικό Ιρλανδικό δημοψήφισμα επικρατεί
έντονος σκεπτικισμός ως προς τη φύση της πολιτικής ή θεσμικής διευθέτησης
της κρίσης. Καταλυτικό ρόλο εδώ, όπως άλλωστε αναμενόταν, έπαιξαν τα
απορριπτικά δημοψηφίσματα στη Γαλλία και την Ολλανδία τον Μάιο και τον
Ιούνιο του 2005 αντιστοίχως, παρά το γεγονός ότι 18 κράτη-μέλη είχαν ήδη επικυρώσει
τη Συνταγματική Συνθήκη. Πώς διαμορφώνεται το νέο τοπίο;
Εμπειρικές συνιστώσες και στρατηγικές
Μια από τις πλέον κρίσιμες συνιστώσες που θα επηρεάσουν την εσωτερική
συνοχή της ΕΕ αφορά τον τρόπο με τον οποίο θα αξιοποιήσει το ρόλο της ως
διαμορφωτή κοινωνικής πολιτικής και, εν γένει, ως φορέα επαναπροσδιορισμού
όχι μόνον της αποτελεσματικότητας, αλλά και της ίδιας της φύσης του ευρωπακού
προτύπου ανάπτυξης, με στόχο την κοινωνική ειρήνη, την κοινωνική
ενσωμάτωση και, συνολικά, την κοινωνική συνοχή. Με άλλα λόγια, η ιδέα (και
πράξη) του κοινωνικού κράτους, των προνοιακών συστημάτων και των εχεγγύων
διασφάλισης μιας αξιοπρεπούς διαβίωσης, όχι μόνον δεν έχει ξεπεραστεί
από τις διεθνείς εξελίξεις –ή τις επικρατούσες τάσεις των νεοφιλελεύθερων με-