You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
svijet gljiva<br />
GLJIVE KAO UZROČNICI BOLESTI ŠUMSKIH DRVEĆA<br />
Crvenorubna guba (Fomitopsis pinicola)<br />
Kao najznačajnija višegodišnja gljiva u<br />
mmama četinjača i uzročnil< sme.de truleži<br />
u drvu, crvenorubna guba raste tijekom<br />
cijele godine, pretežito kao saprofit. a u<br />
nas dolazi sporadično na panjevima, trulim<br />
trupcima, odumrlim stojećim stablima i<br />
izvalama<br />
M<br />
eđu glavnim činiteljima<br />
koji u crnogoričnim šumama<br />
razara odumrla<br />
stabla je rasprostranjena gljiva crvenorubna<br />
guba (Fomitopsis pinicola<br />
ili Fomes pinicola), koja kao<br />
parazit rana i saprofit na četinjačama<br />
dolazi na smreki, jeli i<br />
boru, a često i na listačama,<br />
uzrokujuči u drvu jaku smeđu trulež.<br />
Viđamo je na odumrlim stablima<br />
bukve i breze, na kojima nerijetko<br />
raste zajedno s bukovom<br />
gubom (Fomes fo-mentarius). Vrlo<br />
su jasno uočljive i ograničene<br />
bijela trulež, nastala djelovanjem<br />
bukove gube i smeđa trulež od crvenorubne<br />
gube.<br />
Crvenorubna guba raste tijekom<br />
cijele godine, pretežito kao saprofit,<br />
na panjevima, odumrlim stablima,<br />
na povredama živih stabala,<br />
vjetrolomima i na stablima oslabljenim<br />
zbog napada puze<br />
(mednjače) ili drugih činitelja. Brzo<br />
razara drvnu masu, a susrečemo je<br />
od nižih do visokoplaninskih predjela,<br />
kao najznačajniju višegodišnju<br />
gljivu u šumama četinjača.<br />
Ova gljiva u nas je nađena<br />
sporadično na panjevima, trulim<br />
trupcima, odumrlim stojećim stablima<br />
i izvalama. Premda na živim<br />
stablima nije utvrđena, lako može<br />
zaraziti stabla oštećena mehanizacijom<br />
ili radovima na sječi i izradi,<br />
uzrokujući trulež.<br />
Budući da se raspada na male<br />
prizmatične komade koji se među<br />
prstima drobe u prah, tamnosmeđe<br />
trulo drvo je neupotrebljivo (pu-kotine<br />
ispunjene bijelim mice-lijem).<br />
Trulež se, naime, brzo širi od periferije<br />
prema središtu debla, u<br />
početku je tamnocrvena, a poslije<br />
se pojave bijeli traci. Pojava<br />
plodišta znak je da je drvo već jako<br />
trulo.<br />
U svježem stanju crvenorubna<br />
guba je oštra, neugodna i kiseljkasta<br />
mirisa, a stvara mnogo godišnja<br />
gomoljasta ili kopitasta plodna<br />
tijela i do 30 cm široka, na različitoj<br />
visini na deblu ili panju. Gornja strana<br />
tih tijela je crnosiva do žućkasta.<br />
r<br />
s-y J\j\^ J ^^ s^J s^ Jw/ s^<br />
(Fomes fomenfarius)<br />
Najpoznatija i najuočljivija guba<br />
u šumama listača te poznati<br />
štetnik na bukvi je bukova<br />
guba (Fomes fomentarius). Ta gljiva,<br />
koja uzrokuje bijelu pjegavu trulež<br />
drveta, slabi je parazit rana na starim<br />
oštećenim ili mladim potisnutim deblima,<br />
posebice u nekim bukovim<br />
šumama srednje Europe, gdje je<br />
mjestimice vrlo proširena. Treba istaknuti<br />
da u sjevernoj Europi napada<br />
najviše brezu, a na području Sredozemlja<br />
hrastove. Gljiva je uočena i na<br />
mnogim drugim vrstama listača (grabu,<br />
topoli i dr.), a rijetko je nalazimo<br />
na stablima četinjača. Kao saprofit<br />
godinama nastanjuje odu-mrla,<br />
stojeća ili ležeća debla i grane, a drvo<br />
razara osobito aktivnom bijelom truleži.<br />
Kroz i najmanje ozljede i raspukline<br />
u stablima tanke kore (i<br />
zbog temperaturnih ekstrema), ili na<br />
odlomljenim granama, spore gljiva<br />
prodiru u drvo. Karakteristična sivkasta<br />
plodišta u obliku konzola na stablu<br />
redovito su znak da je<br />
unutrašnjost drveta trula. Poznato je<br />
iz šumarske prakse da se prelistale<br />
bukve, na čijim se deblima nalaze plodna<br />
tijela te gljive, znaju iznenada<br />
prelomiti. Ta pojava moguća je za<br />
vjetrovitog, ali i za mirnog vremena,<br />
te tada nailazimo na nekoliko metara<br />
visoka polomljena debla. Bukova<br />
guba na starim debelim bukvama<br />
dosiže ponekad širinu i veću od 50<br />
cm te je nekada bila značajna zbog<br />
uporabe za potpalu vatre. U sklopu<br />
preventive šumari moraju stalnim nadzorom<br />
sastojina te brzom sječom i<br />
izvozom zaraženoga drveta sprječavati<br />
širenje ove i njoj sličnih gljiva<br />
(F. igniarius i dr.), a uočena plodišta sa<br />
stabala učestalo skidati i uništavati.<br />
ili sa crvenom zonom na jos<br />
rastućem rubu (po tome je dobila<br />
naziv).<br />
I<br />
U sklopu preventive<br />
šumari moraju<br />
stalnim nadzorom<br />
sastojina te brzom<br />
sječom i izvozom<br />
zaraženoga drveta<br />
sprječavati sirenje te<br />
i njoj sličnih gljiva, a<br />
plodišta sa stabala<br />
učestalo skidati i<br />
uništavati<br />
Plodišta Fomes fomentarius na<br />
bukovom deblu<br />
Foto:<br />
Arhiva<br />
Broj 61/62 • siječanj/veljača 2002. HRVATSKE SUME 29
Change language