wersja elektroniczna (pdf) - Homo communicativus - Uniwersytet im ...

Webplemię – próba eksplikacji pojęcia
31
opróżniła je po części z wszelkiej realnej treści 16 . Kolektywizm, powodujący poczucie
wyobcowania, doprowadził paradoksalnie do wzrostu dążenia do indywidualizmu,
związanego z pragnieniem wyrwania się choćby na chwilę z poczucia
nieważności i osamotnienia, którego nowoczesna jednostka doznaje pomimo faktu,
że żyje przecież w społeczeństwie 17 . Biurokracja doprowadziła do osłabienia
więzi kolektywnej, do której tęskni dzisiejsze społeczeństwo, próbując powrócić
do kolektywizmu pierwotnego, wynikającego z woli jednostek do bycia razem,
a nie z narzuconego prawnie obowiązku. W ten sposób w dzisiejszym społeczeństwie
przenikają się tendencje indywidualistyczne i kolektywne. Ich wyrazem jest
wyłonienie się nowego rodzaju wspólnotowości – neotrybalizmu, czy też neoplemienności,
będącej wyrazem przejścia od społeczeństwa do wspólnoty, od
Gesellschaft do Gemeinschaft, do ponownego „zaczarowania świata”.
Neoplemiona to nie nowy rodzaj związków społecznych, neoplemienność to
raczej nowy sposób organizacji grup ludzkich, na sposób wspólnotowy, wyrażający
się pewnymi cechami dystynktywnymi. Należą do nich: charakterystyczna
estetyka wyrażająca się w poczuciu wspólnoty, etyka, obecna w więzi zbiorowej,
oraz zwyczaj obecny w neoplemiennym życiu codziennym. 18 Estetyka jawi się
jako metoda wspólnego odczuwania, a także jako metoda rozpoznawania się.
Więź, o której mowa, oparta jest na afektualnej bliskości członków neoplemienia,
na uczuciowym, duchowym przywiązaniu jego członków do siebie nawzajem.
Neoplemiona nie są nastawione na realizację żadnych „projektów”, ich celem nie
jest zmiana świata czy walka o wspólną sprawę (tym m.in. różnią się od nowych
ruchów społecznych), przebywanie ze sobą jest dla członków neoplemion wartością
samą w sobie.
Są to więc, w najprostszym sensie tego słowa, owe sieci przyjaźni, które nie mają
żadnego celu poza gromadzeniem ludzi bez konkretnego zamiaru, bez określonego
projektu, a które w coraz większym stopniu przenikają życie codzienne wielkich
zbiorowości 19 .
Grupy te określają się w oparciu o terytorium (niezależnie, jakie terytorium
miałoby to być, może mieć nawet wymiar symboliczny) i wspólne emocje, niezależnie
od ich treści. Mogą ją stanowić „zainteresowania kulturalne, upodobania
seksualne, gusta odzieżowe, wyobrażenia religijne, motywacje intelektualne, zaangażowanie
polityczne. Można by do woli mnożyć czynniki decydujące o zrzeszaniu
się 20 . Maffesoli twierdzi, że można by je sprowadzić do dwóch biegunów:
16 M. Maffesoli, Czas plemion. Schyłek indywidualizmu w społeczeństwach ponowoczesnych,
Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2008, s. 140.
17 M.Kamińska, Rzeczywistość wirtualna jako „ponowne zaczarowanie świata”. Pytanie o status poznawczy
koncepcji, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, 2007, s.145.
18 M. Maffesoli, Czas plemion. Schyłek indywidualizmu w społeczeństwach ponowoczesnych,
Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2008, s. 49.
19 Ibidem, s. 53.
20 Ibidem, s. 201.