wersja elektroniczna (pdf) - Homo communicativus - Uniwersytet im ...

Webplemię – próba eksplikacji pojęcia
29
i mobilizowane przez małe organizacje/stowarzyszenia społeczne” 6 . Po drugie,
nie wszyscy ludzie uczestniczą w opisywanych przez Castellsa ruchach społecznych,
wydaje mi się wręcz, że jest to mniejszość. Podzielam tym samym intuicje
Darina Barneya, według którego „Nie każdy, kto doświadcza odśrodkowych tendencji
globalizacji i technologii sieci, rozwija w sobie opór albo projekty tożsamości,
które wciągają go w ruchy społeczne starające się kwestionować panujący
w społeczeństwie obywatelskim porządek” 7 . Mimo organizowania się w ruchy,
którym Castells poświęca uwagę, ludzie pozostają sieciowymi indywidualistami.
Inne podejście do konstrukcji tożsamości prezentuje Zygmunt Bauman:
W nowoczesności tożsamości konstruowano długo, konsekwentnie i cierpliwie.
W ponowoczesności obowiązuje, zdaniem Baumana,
- zaczynania wciąż od nowa, eksperymentowania, tworzenia nowych form
na podłożu starych postaci 8 .
Dziś nie chodzi o zbudowanie trwałej, solidnej tożsamości, liczy się jej
multiplikacja.
Jeśli tylko poruszasz się dostatecznie szybko i nie przystajesz w miejscu, żeby spojrzeć
za siebie i podliczyć zyski i straty, możesz zmieścić w swoim krótkim istnieniu
dowolną liczbę istnień, nie mniejszą od tej, którą mógłbyś przeżyć w wieczności.
Czemuż innemu, jeśli nie temu właśnie, służy nieustanne, kompulsywne i obsesyjne
odrestaurowywanie, odnawianie, przetwarzanie, burzenie i tworzenie od podstaw
własnej tożsamości?9
Bauman uważa, że współcześnie jedynym polem stwarzającym możliwość odnowy,
symbolicznego narodzenia się na nowo, jest konsumpcja – towarów, usług,
informacji - wszystkiego. Logika konsumpcjonizmu dostosowana jest do potrzeb
ludzi, którzy próbują tworzyć, chronić i odnawiać swoją niepowtarzalną osobowość
(…) 10 . To dzięki niej, jeśli posiada się wystarczającą ilość środków finansowych,
można wybierać i stwarzać coraz to nowe tożsamości, z miesiąca na miesiąc,
z dnia na dzień. Ten stan rzeczy ocenia Bauman negatywnie, uważa, że to pułapka,
pogoń za spełnieniem, które jest niemożliwe do osiągnięcia. Ludzie skazani są
na ciągły stan napięcia, którego nie są w stanie rozładować kolejne konsumpcyjne
metamorfozy.
Jedynym , które z całą pewnością wyjdzie z tej karuzeli
przemian nie tylko bez szwanku, ale wręcz wzmocnione, jest homo eligens – człowiek
wybierający (…): trwale nietrwałe , w pełni niespełnione, ostatecznie
nieostateczne i autentycznie nieautentyczne11.
6 Ibidem, s. 12.
7 D. Barney, Społeczeństwo sieci, Wydawnictwo Sic! s.c., Warszawa, 2008, s. 174-175.
8 Z. Bokszański, Tożsamości zbiorowe, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2005, s. 255.
9 Z. Bauman, Płynne życie, Wydawnictwo Literackie, Kraków, 2007, s. 16.
10 Ibidem, s. 40.
11 Ibidem, s. 55.