wersja elektroniczna (pdf) - Homo communicativus - Uniwersytet im ...

Hermeneutyczne kształcenie (Bildung) i edukacja...
15
Rzeczywistość, w której człowiek żyje, jest pełna układów kopii i imitacji,
dla których jedynym odniesieniem są inne kopie i imitacja. Oryginały nie są już
potrzebne, aby doświadczyć poczucia autentyczności. Ludzie stają się nomadami,
włóczęgami; ciągle gdzieś zmierzają, są w ruchu, tracą poczucie czasu oddając
się konsumpcjonizmowi. Tak jak napisał Zygmunt Bauman w książce pt.
„Globalizacja”:„(...) problem naszej współczesnej cywilizacji polega na tym, że przestała
zadawać pytania samej sobie1.
I w tym właśnie momencie na arenę wkracza filozofia, a przynajmniej wkroczyć
powinna. Uważam, że i hermeneutyka, i etyka posiadają ogromny potencjał,
który odpowiednio wykorzystany pomógłby odnaleźć się niejednemu zagubionemu
człowiekowi. Poprzez zadawanie odpowiednich pytań, pobudzanie do myślenia,
rozmowy, rozważań, poprzez stymulację, kształcenie naturalnych zdolności
i kompetencji, filozofia może pomóc obudzić się współczesnemu człowiekowi
z wyścigu o sukces, karierę, pieniądze i materializm. W mym krótkim wystąpieniu
chciałabym się skupić na pojęciach kształcenia (Bildung) H.-G. Gadamera
i edukacji demokratycznej, która ostatnimi czasy bardzo szybko rozwija się
w ramach etyki.
Jednym z głównych problemów dotykających dzisiaj ludzi jest nieumiejętność
prowadzenia i brak rozmowy. Osobisty kontakt zastąpiony został sms - ami, e - mailami
czy komunikatorami internetowymi. Ludzie przekazują sobie krótkie, zwięzłe
informacje, a kiedy już dochodzi do spotkania w cztery oczy, nie potrafią podtrzymać
rozmowy, mają problem z wyrażeniem swoich myśli, uczuć. Niejednokrotnie
uważają, że lepiej jest użyć argumentu pięści niż słowa; nie umieją lub nawet nie
chcą zrozumieć drugiego człowieka. Ludzie żyją tu i teraz, nie zastanawiają się co
i jak ich ukształtowało. Jak wspominałam, na znaczeniu traci rodzina, szkoła, kościół,
tradycja, w ogóle przeszłość. Gdzie jest miejsce hermeneutyki, czyli teorii
rozumienia i interpretacji? Moim zdaniem hermeneutyka ma szansę stać się pośrednikiem,
wychowawcą, mediatorem; może, powinna kształcić.
Gadamer w swym dziele życia, Prawda i metoda, przedstawia „kształcenie”
jako główne pojęcie humanistyczne. Pokazuje on jak owe słowo zmieniało swe
znaczenie na przestrzeni dziejów. Pisze, iż kształcenie wiąże się najściślej z pojęciem
kultury i oznacza przede wszystkim swoiście ludzki sposób wykształcenia
naturalnych predyspozycji i zdolności człowieka2. Podkreślić należy, iż Gadamer
skupia się na kształceniu w sensie estetycznym i historycznym. Kształcenie
młodzieży oznacza przyswajanie jej kultury, obyczajów, tradycji społeczeństwa,
w którym funkcjonuje. Z jednej strony poznaje i nabywa akceptowane przez
większość zasady, wzory normy i reguły, a z drugiej strony, w pewnym momencie
swego życia, zaczyna nad nimi reflektować. Nazwać to można inaczej wychowaniem
i socjalizacją. Nieprzypadkowe jest zastosowanie przez Gadamera
pojęcia „Bildung”(nadawanie kształtu, kształtowanie siebie). W słowie tym
1 Z. Bauman, Globalizacja, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2000, s.10.
2 H.-G..Gadamer, Prawda i metoda, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007, s. 36.