wersja elektroniczna (pdf) - Homo communicativus - Uniwersytet im ...

148 Elżbieta Parciak
Człowiek ma prawo do otrzymania prawdziwych informacji o życiu społecznym,
gdyż tylko wówczas będzie w nim w pełni uczestniczył i poczuje się za nie
odpowiedzialny. Komunikacja wymaga, by prawda służyła tworzeniu relacji międzyludzkich
i w tych relacjach się rozwijała. Oznacza to także, że prawda nie jest
czymś, co w kontekście życia społecznego jest poznawane i przyswajane w sposób
definitywny, ale tym, co się wciąż poznaje. Nie oznacza to względności samej
prawdy, wskazuje jedynie na stopniowość procesu poznania 2 . Trzeba też pamiętać,
że w przekazie informacji nie poznajemy „prawdy czystej”, bo jest ona już
jakoś zinterpretowana przez tego, który ją przekazuje. W komunikacji społecznej
ważna jest relacja między przekazującym a odbiorcą informacji. Trzeba brać pod
uwagę to, czy słowo przekazu buduje wspólnotę i czy jest znakiem szacunku dla
drugiego człowieka. Stąd obowiązek prawdy w życiu społecznym wynika z obowiązku
miłości i jest znakiem tej miłości 3 . Życie społeczne opiera się na zaufaniu,
stąd tam, gdzie nie można zakładać prawdomówności, następuje dezintegracja
społeczeństwa.
Czasy dzisiejsze dostarczają, nie mniej niż przeszłość, przykładów braku
szczerości w postępowaniu ludzi. „Obłuda, hipokryzja i całkowite zakłamanie
bywają zbyt łatwo usprawiedliwiane, czy to wyższymi celami, czasami nawet natury
religijnej, czy to zwyczajną własną korzyścią, czy nawet wąsko pojętą obawą
o przyszłość czy karierę. Obłuda staje się nawet sposobem na życie w dzisiejszych
czasach, co stanowi bardzo smutną konstatację” 4 . Dlatego szczerość w praktycznym
działaniu człowieka wydaje się postawą, o którą trzeba walczyć. Życie
w prawdzie musi pozostać dla chrześcijanina, ale także dla każdego człowieka
dobrej woli, niczym niezastąpionym zadaniem moralnym.
Te podstawowe zasady i wymogi komunikacji międzyludzkiej stanowiły osnowę
wielu wypowiedzi Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Prymasa Tysiąclecia.
Wyzwania czasów, w których przyszło mu pełnić posługę prymasowską, uczyniły
z niego żarliwego rzecznika prawdziwej i opartej na szacunku komunikacji.
2. Prymas Tysiąclecia wobec zakłamania komunikacji w czasach
władzy ludowej
O potrzebie zachowania przekazu prawdy w komunikacji społecznej przypominał
Prymas Tysiąclecia, kiedy nawiązywał do obrony podstawowych praw
osobowych człowieka. Mówił o prawie do prawdy, wolności i sprawiedliwości
w sytuacji dominacji ideologii marksistowsko-komunistycznej. Współcześnie nagłaśniana
i upowszechniana ideologia liberalizmu i indywidualizmu w podobny
sposób podważa i ogranicza wymienione prawa.
Ksiądz Prymas nie unikał tematów ważnych, chociaż trudnych. Wiedział, że
na jego słowo czeka naród, że jest ono przyjmowane, a Polacy utożsamiają się
2 Por. R. Forycki, Czy prawda jest jedna?, „Communio” 7 (1987) nr 4, s. 37.
3 Por. H. Muszyński, Czynić prawdę w miłości, „Communio” 7 (1987) nr 4, s. 17.
4 S. Skobel, Czy istnieją wyjątki od reguły prawdy?, op. cit., s. 176.