wersja elektroniczna (pdf) - Homo communicativus - Uniwersytet im ...

Uczeń o uczniu. Ocena równieśnicza prac pisemnych z języka polskiego...
131
tworzyć oraz przekazywać teksty językowe (…) 20 . Taką umiejętność Piotra doceniło
70 procent badanych licealistów.
Bożena Chrząstowska, porównując zabiegi językowe typowe dla rozprawki i
dla interpretacji, podkreślała: W obu formach wypowiedzi składnia powinna odzwierciedlać
proces rozumowania, ale w interpretacji, poza zwykłymi kryteriami
poprawności językowej, bierze się pod uwagę umiejętność stosowania aparatury
pojęciowej odpowiedniej do analizowanego tekstu (…). 21 Obecność terminów historycznoliterackich
w pracy Piotra nie powinna zatem dziwić. Problem w tym,
że 35 procent uczniów wzmiankuje na ten temat w recenzji, przy czym zaledwie
pięcioro dostrzega błędnie napisany wyraz prowidencjalizm pojawiający się
w wypracowaniu dwukrotnie.
Najczęściej w recenzjach rówieśniczych stosowano ogólne oceny błędów językowych.
W nielicznych przypadkach podawano konkretne przykłady z tekstu
i opatrywano je komentarzem.
Praca ucznia nad korektą i postacią ortograficzno-porządkową (…) wypracowania
w pewnym sensie pracę zecera czy korektora – podkreśla Zygmunt Saloni. (…)
Uczeń (…), jeśli czegoś nie wie lub wie źle, (…) to błędu nie dostrzeże i nie poprawi.
(…) Dotyczy to przede wszystkim tych uczniów, którzy mają poważne trudności
z zasadami ortografii i przestankowania 22 .
Najmniej uczniów dostrzegło błędy składniowe. Może to wynikać z pewnej
ważnej cechy, która charakteryzuje ocenianego i oceniającego. Wspomina o niej
Beata Udzik, kiedy analizuje przyczyny uczniowskich błędów składniowych,
wśród których wymienia: brak umiejętności abstrakcyjnego i formalnego myślenia,
brak refleksyjnego stosunku do tworzywa językowego, dzięki któremu
nadawca przekazuje informacje. Stąd obecność w wypowiedziach szablonów językowych,
konstrukcji modnych lub typowych dla stylu oficjalnego. 23 Większość
licealistów podkreślała natomiast obecność w pracy kolegi błędów interpunkcyjnych
i ortograficznych. 24
Referat rozpoczęłam od wniosków z badań Anny Tabisz. Na koniec chciałabym
do nich wrócić. Nauczyciele w swoich komentarzach najwięcej uwagi
poświęcają językowi wypowiedzi, uczniowie z kolei – czego dowodzi pilotaż
20 R. Pawłowska, Siatka podstawowych pojęć kształcenia językowego w szkole, [w:] W kręgu zagadnień
dydaktyki języka i literatury polskiej, pod red. H. Synowiec, Wyd. UŚ, Katowice 2002, s. 309.
21 B. Chrząstowska, Przedmiot, podmiot, proces, Szkice z metodyki kształcenia polonistycznego, oprac.
M. Kwiatkowska-Ratajczak, W. Wantuch, Wyd. „Poznańskie Studia Polonistyczne”, Poznań 2009, s. 91.
22 Z. Saloni, Jak pisać wypracowania, PZWS, Warszawa 1974, s. 126.
23 B. Udzik, Myśleć i pisać. Mechanizmy błędów składniowych w pracach pisemnych uczniów, ODN, Kalisz 2009,
s. 143.
24 Badania przeprowadzone przez Danutę Piper potwierdzają, że: zdecydowana większość gimnazjalistów
deklaruje ważność ortografii w życiu, niemalże wszyscy respondenci posiadają słownik ortograficzny
w domu, a korzysta z niego znaczny odsetek badanej grupy, najczęściej zaglądając do części hasłowej.
(D. Piper, Współczesna polska ortografia w szkole na przykładzie gimnazjum, Wyd. Uniwersytetu Warmińsko-
Mazurskiego, Olsztyn 2003, s. 66.) Myślę, że podobne wnioski można by wysnuć, badając uczniów szkół
ponadgimnazjalnych.