wersja elektroniczna (pdf) - Homo communicativus - Uniwersytet im ...

Uczeń o uczniu. Ocena równieśnicza prac pisemnych z języka polskiego...
127
formacji między uczestnikami występującymi w roli nauczyciela i ucznia6 (przy
czym funkcję nauczyciela może pełnić też uczeń). Dialogowość recenzji w ocenianiu
kształtującym zakłada wymianę myśli między uczestnikami aktu komunikacji.
Odbiorca informacji zwrotnej może zawsze ustosunkować się do opinii
o swojej pracy, co jest wykładnią psychologicznego aspektu takiej oceny.
Językowy sposób wyrażania relacji osobowych między nadawcą a odbiorcą ma
w tej sytuacji specyficzny charakter7:
Nadawca. Najczęściej funkcję komunikacyjną w badanym materiale pełni
konstrukcja osobowa, w której nadawca (uczeń) identyfikuje się przez wyrażenia
w 1. os. l. poj. czasu teraźniejszego i przeszłego, trybu orzekającego: Uważam,
że praca zawiera zbyt wiele błędów, by mogła sprawiać pozytywne wrażenie.
Zauważyłam w tekście nieliczne błędy, np. powtórzenia. Rzadszą w komentarzach
oduczniowskich konstrukcją jest ja + x, gdzie ja to uczeń, a x to grupa, czyli my (ja
i x): Praca nad własnym stylem i językiem z pewnością zaowocuje w dorosłym życiu,
bo z formą listu, podania czy życiorysu nie rozstajemy się wraz z ukończeniem
szkoły. A. Okopień-Sławińska widzi w takiej wypowiedzi chwyt perswazyjny,
chodzi bowiem o maskowanie wiedzy N za pomocą zaimka MY 8 . Z kolei Maria
Madejowa uważa, iż:
Tak rozumiana formuła, z jednej strony, łagodzi wiadomość o braku wiedzy,
umiejętności O, z drugiej zaś zmniejsza dystans między N i O. Poza tym
N chce podkreślić, że należy razem z uczniem (i innymi użytkownikami języka) do
jednej społeczności językowej obowiązują ich wszystkich te same zasady w posługiwaniu
się językiem. Jest to nie tylko retoryczny gest komunikacyjny, ale i sposób
motywowania ucznia do utrwalania wiedzy o języku i doskonalenia umiejętności
językowych 9 .
Nadawca stosuje – co nie powinno dziwić - słownictwo wartościujące: Myślę,
że twoja praca nie jest zła, chociaż brakuje jej charakteru, dynamiki językowej
i większej szczegółowości – tego, co potrzebne, by oczarować czytelnika, czy co ważniejsze
– EGZAMINATORA. Według mnie, Twój język jest poprawny, bez polotu
i fantazji.
Odbiorca. Indywidualne potraktowanie ucznia widać w wykorzystaniu
przez oceniającego zaimka TY wyrażonego w 2 osobie liczby pojedynczej czasu
przeszłego i teraźniejszego trybu orzekającego (Dysponujesz bardzo ubogim
słownictwem, pracę wykonałeś ciekawie) lub w 2 osobie liczby pojedynczej trybu
6 S. Gajda, A. Słodzińska, Struktura językowa podręcznika, [w:] Podręczniki literatury w szkole średniej
wczoraj – dziś – jutro, pod red. B. Chrząstowskiej, Wydawnictwo Nakom, Poznań 1991, s. 117-135.
7 K. Bakuła wolałby widzieć zamiast nadawcy i odbiorcy mówiącego i słuchacza, bo pojęcia te
wprowadzają od razu akty mowy. Jego koncepcja nie jest jednak możliwa w opisywanej sytuacji badawczej.
(K. Bakuła, Komunikowanie i poznawanie w teoriach edukacyjnych, [w:] Polonistyka w przebudowie: literatura
– wiedza o języku – wiedza o kulturze – edukacja, Zjazd Polonistów, Kraków, 22-25 września 2004 r., pod
red. M. Czermińskiej, t. 2, Universitas, Kraków 2005, s. 678.
8 A. Okopień-Sławińska, Jak formy osobowe grają w teatrze mowy, „Teksty” 1977, z. 5-6, s. 54.
9 M. Madejowa, op. cit., s. 205.