wersja elektroniczna (pdf) - Homo communicativus - Uniwersytet im ...

126 Monika Szufnarowska
obraz własnej wartości ucznia, wzmacnia jego samoocenę, zachęca do brania odpowiedzialności
za swoją wiedzę i umiejętności w formułowaniu myśli, jasno wyróżnia
pozytywne i negatywne odczucia nauczyciela, wskazuje na konkretne błędy
i niedostatki oraz sposoby ich poprawiania, kończy się uwagami, które mobilizują
ucznia do pracy. Z komunikacyjnego punktu widzenia taka recenzja w ocenianiu
kształtującym staje się więc elementem dyskursu edukacyjnego, to odpowiedź
ucznia na komunikat nadany przez autora wypowiedzi. Potwierdza się w ten sposób
fortunność dwufazowej interakcji, z drugiej otwiera się perspektywa komunikacji
porozumiewania się. 3
Patrząc na recenzję szkolną – twierdzi Maria Madejowa – w aspekcie psychologicznym,
należy podkreślić fakt, iż staje się ona wykładnikiem tzw. podmiotowości
w nauczaniu, ujawniającej się w pojęciu swoistego partnerstwa edukacyjnego. Służy
też budzeniu pozytywnej motywacji przez uwypuklenie wszelkich osiągnięć ucznia
i dodawanie mu otuchy, iż poradzi sobie z trudnościami. Przez recenzję urzeczywistnia
się także postulat indywidualizacji w nauczaniu. 4
W przeprowadzonych przeze mnie badaniach pilotażowych w trzech wielkopolskich
szkołach ponadgimnazjalnych w okresie od stycznia do marca 2010 r.
zaproponowałam 105 uczniom napisanie informacji zwrotnej do wypracowania
na temat: Przeprowadź analizę dialogu Pankracego z Mężem jako kluczowego fragmentu
„Nie-Boskiej komedii” Zygmunta Krasińskiego. W swojej pracy wykorzystaj
wiedzę o lekturze. Zadanie polegało na przeczytaniu pracy Piotra, poprawie błędów
w tekście i napisaniu w domu komentarza do tekstu kolegi. Uzupełnienie
badań stanowiło zredagowanie poradnika dla Piotra, jak pisać poprawnie.
Dodatkowo wypełniano kwestionariusz na temat oceny koleżeńskiej. Informację
zwrotną do wypracowania pisano według ściśle ustalonych kryteriów: zrozumienie
tematu, interpretacja, rzeczowość, wartościowanie, kompozycja, język, styl. 5
W opisie zebranego materiału interesować mnie będą dwie kwestie: pierwsza: Jak
funkcjonują relacje osobowe w komentarzu oduczniowskim?; druga: Jakie elementy
języka i stylu wypracowania oceniano najczęściej, a jakie najrzadziej?
1. Ocena koleżeńska jako akt komunikacji dydaktycznej
W literaturze spotyka się takie rozumienie recenzji szkolnej, które pozwala
traktować ten rodzaj informacji zwrotnej jako składową procesu dydaktycznego,
chodzi o rodzaj komunikacji społecznej, podczas której zachodzi przekaz in
3 M. Madejowa, op. cit., s. 200.
4 Ibidem.
5 Taki sposób postępowania zgodny jest z założeniem, że - aby recenzja miała spełniać swe funkcje
dydaktyczne – musi zawierać ustalone powszechnie uwagi omawiające treść (zrozumienie tematu, dobór
materiału, logiczność myślenia, samodzielność) i formę (kompozycja, poprawność gramatyczna, stylistyczna
i ortograficzna) pisemnej pracy ucznia. (M. Madejowa, op. cit., s. 202.)