wersja elektroniczna (pdf) - Homo communicativus - Uniwersytet im ...

122 Katarzyna Tracewicz
autorytetu i pozycji20. Mocny chód może być odczytywany jako oznaka wiary
w swoje możliwości i wysoką samoocenę. Osoba tak poruszająca się jest spostrzegana
jako w pełni przekonana o swoich umiejętnościach i celu, do którego
dąży. Uczniowie w przypadku pierwszego kontaktu z nauczycielem, są
szczególnie wyczuleni na jego zachowania niewerbalne. Poprzez obserwacje,
jego ruchów próbują sprawdzić na ile czuje się pewny w nowej sytuacji i na ile
można sobie pozwolić na jego lekcjach. Nauczyciel, który przechadza się po całej
klasie ma możliwość bliskiego kontaktu ze swoimi uczniami, co wpływa bardzo
pozytywnie na ich samopoczucie. Uczniowie dzięki temu odczuwają, że są
w centrum uwagi, mają większą motywację do nauki i przejawiają więcej optymizmu
podczas pracy na lekcji21.
Równie ważnym elementem zachowania nauczyciela są gesty, jakie wykonuje.
Gestykulacja zależy od indywidualności nauczyciela, od jego temperamentu.
Ważnym jest jednak, aby wzmacniał on swoją słowną wypowiedź gestami22.
Jeżeli wypowiadanym przez nauczyciela słowom towarzyszą gesty wzbudza
on zainteresowanie i koncentruje uwagę uczniów oraz okazuje zaangażowanie
w to, co chce przekazać. W sytuacji, gdy wypowiadanym słowom nie towarzyszą,
żadne gesty, albo pojawiają się bardzo rzadko, uczniowie mogą mieć poczucie
słabego zaangażowania nauczyciela w prowadzenie zajęć. Wytwarza się wzajemny
dystans i zmniejsza zainteresowanie uczniów lekcją. Treść mało interesująca
może stać się obojętna, uczniowie szybko się dekoncentrują i przestają uważać na
lekcji23.
Interpretacja gestów może również okazać się przydatna do odczytywania
stanów emocjonalnych uczniów. Warto zauważyć, że sygnałami pobudzenia są
wszelkiego rodzaju ruchy związane z ciałem, jak bawienie się własnymi włosami,
zagryzanie warg, dotykanie ramion, czoła, pocieranie oczu. Mogą to być sygnały,
że uczeń czuje się niepewnie w danej sytuacji, przejawia lęk, niepokój24.
Uczeń często działa w zależności od tego, jakie przeświadczenie ma o sobie, nie
zaś biorąc pod uwagę cechy, jakimi naprawdę dysponuje. Jeżeli nauczyciel swoim
zachowaniem stworzy w nim przekonanie, iż nie jest zdolny, jego motywacja automatycznie
spadnie.
Konkludując należy podkreślić, że w całym procesie edukacyjnym sprawne
komunikowanie się jest jednym z najważniejszych i podstawowych środków
nauczania. Efektywne realizowanie zaplanowanych zadań związane jest nie tylko
z wiedzą jaką posiada nauczyciel, ale również z relacją jaka towarzyszy mu
w codziennych kontaktach z uczniami. Wykorzystanie sygnałów niewerbalnych
takich jak: uśmiech, kontakt wzrokowy, wykonywanie odpowiednich gestów
20 J. Robertson, Jak zapewnić dyscyplinę, ład i uwagę w klasie, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne,
Warszawa 1998, s. 21
21 W. Garstka, Komunikacja niewerbalna a terapeutyczna rola nauczyciela, „Życie Szkoły” (1999) nr
7, s. 485.
22 Ibidem, s. 483.
23 Ibidem.
24 M. Dymek, Komunikacja niewerbalna też ważna, „Nowa Szkoła” (1996) nr 3, s. 21.