wersja elektroniczna (pdf) - Homo communicativus - Uniwersytet im ...

10 Tomasz Paliwk
podlega z jednej strony interpretacji, z drugiej sam interpretuje. Tak w skrócie
można przedstawić koncepcje znaku i znaczenia u amerykańskiego filozofa.
Inne rozumienie „znaczenia” prezentuje Gottlobem Frege, znany filozof analityczny,
który obok Russela i Wittgensteina wywarł znaczący wpłynął na rozwój
tego kierunku filozoficznego. Swoje rozważania na temat „znaczenia” Frege
zawarł w swoich Pismach semantycznych w rozdziale sens i znaczenie. Jego ujęcie
znaczenia jak i sensu pozostaje w ścisłym związku jego rozumieniem myśli.
Zatem zanim przejdę do pojęcia „znaczenie” u Fregego, naszkicuje to, czym była
dla niego myśl.
Myśl wiążę się u Fregego z językiem, który służy do jej wyrażania. Chcąc ją
scharakteryzować można powiedzieć, że nie jest egzystencjalnie związana z podmiotem
( nosicielem); nie jest zindywidualizowana do określonego nosiciela; nie jest
epistemicznie prywatna, lecz – by tak rzec – epistemicznie publiczna; nie jest tym,
co posiadamy, lecz tym co zastajemy i odkrywamy 11 , do wymienionych cech można
dodać, że jest ona również bez czasowa. Dla takiego tworu, jakim jest myśl,
Frege wprowadza trzecie królestwo, w którym występują myśli. Występuje ono
obok królestwa przedmiotów zewnętrznych oraz królestwa przedstawień, myśl
nie jest ani rzeczą świata zewnętrznego, ani przedstawieniem. Trzeba uznać trzecie
królestwo. To, co do niego należy jest podobne do przedstawień, o tyle, że nie jest
zmysłowo postrzegalne, a do rzeczy, o tyle, że nie wymaga nosiciela 12 . Myśl jednak
nie może przynależeć do jednego z pozostałych królestw wyróżnionych przez
Fregego, ponieważ, przedstawienia, które z jednej strony, podobnie jak myśli,
nie są postrzegalne zmysłowo, to z drugiej jednak potrzebują nosiciela, którego
myśl nie potrzebuje. Dzięki temu, że myśl nie wymaga nosiciela, ma ona charakter
obiektywny, w przeciwieństwie do subiektywnych przedstawień. Natomiast
w przypadku rzeczy świata zewnętrznego, to w przeciwieństwie do myśli jest on
postrzegalny zmysłowo. Można powiedzieć, że różnica pomiędzy owymi królestwami
sprowadza się do innego sposobu ujmowania obiektów pod niepodpadających,
rzeczy świata zewnętrznego widzimy, przedstawienia mamy natomiast
myśli ujmujemy lub myślimy. Mając już tak scharakteryzowaną myśl, możemy
zapytać, w jaki sposób staje się dla nas uchwytna? Elementem służącym do wyraźnego
ujmowania myśli jest nasz język, język jest – jak mówi Frege – pewnym
mostem, po którym przechodzimy z tego co niezmysłowe, do tego co zmysłowe 13 .
Myśl przyobleka szatę językową w ten sposób stając się dla nas uchwytną.
Mając za sobą to krótkie wprowadzenie, możemy przyjrzeć się sposobowi
w jaki Frege w swojej koncepcji używa terminu „znaczenie”. W rozdziale sens
i znaczenie, termin ten analizowany jest w odniesieniu do nazw jak i do zdań
oznajmujących. Podążając za myślą autora Pism semantycznych, swoja analizę,
przeprowadzę w odniesieniu do nazw, aby następnie przejeść do zdań.
11 A. Gut, Gottlob Frege i problemy współczesnej filozofii. Wyd.KUL. Lublin 2005. s.325.
12 G. Frege, Pisma semantyczne, tłum. B. Wolniewicz. Warszawa PWN, s.117.
13 A. Gut, Gottlob Frege… .s.342.