Knjiga VI - Struktura poljoprivrednih gazdinstava - Znamo ... - Monstat

Popis poljoprivrede 2010. 

STRUKTURA POLJOPRIVREDNIH 

GAZDINSTAVA 

ZNAMO ŠTA IMAMO 

Podgorica, februar 2012.

Sadržaj 

Izdaje: 

Zavod za statistiku Crne Gore 

IV Proleterske 2, Podgorica 

Za izdavača: 

mr Gordana Radojević, direktor 

Pripremila Radna grupa: 

mr Jelena Zvizdojević, rukovodilac grupe, 

Dragan Peković, 

mr Nataša Vučković, Nataša Vojinović, 

Jelena Aprcović, Ivan Ivanović, 

Branka Raičević i Radmila Šišević 

Prevod: 

Katarina Bigović 

Grafički dizajn i priprema za štampu: 

Marko Mihailović, M Studio, Podgorica 

Štampa: 

Štamparija IVPE, Cetinje 

Tiraž: 500 primjeraka 

CIP – Katalogizacija u publikaciji 

Centralna narodna biblioteka Crne Gore, Cetinje 

ISBN 978-86-85581-41-0 

COBISS.CG-ID 19838992 

PREDGOVOR....................................................................................................................................................................................................................................................................... 1 

UVOD.................................................................................................................................................................................................................................................................................... 3 

1. OPŠTE KARAKTERISTIKE CRNE GORE.......................................................................................................................................................... 5 

2. OPŠTE KARAKTERISTIKE POLJOPRIVREDE U CRNOJ GORI...................................................................................................................... 9 

2.1. BRUTO DODATA VRIJEDNOST, UČEŠĆE SEKTORA POLJOPRIVREDE, LOVA I ŠUMARSTVA U BDP, 

ZAPOSLENOST I ZARADE U POLJOPRIVREDI................................................................................................................................................................................................11 

2.2. POLJOPRIVREDA I SPOLJNOTRGOVINSKA RAZMJENA.............................................................................................................................................................................12 

3. BROJ POLJOPRIVREDNIH GAZDINSTAVA..................................................................................................................................................15 

3.1 BROJ POLJOPRIVREDNIH GAZDINSTAVA - STRUKTURA............................................................................................................................................................................17 

3.2. BROJ PORODIČNIH POLJOPRIVREDNIH GAZDINSTAVA - POPIS POLJOPRIVREDE 2010 

I POPIS STANOVNIŠTVA, DOMAĆINSTAVA I STANOVA 2003...................................................................................................................................................................18 

4. RADNA SNAGA POLJOPRIVREDNIH GAZDINSTAVA................................................................................................................................19 

4.1. RADNA SNAGA NA PORODIČNIM POLJOPRIVREDNIM GAZDINSTVIMA 

PREMA POLU I STAROSNOJ STRUKTURI.........................................................................................................................................................................................................21 

4.2. RADNA SNAGA NA PORODIČNIM POLJOPRIVREDNIM GAZDINSTVIMA PREMA OBRAZOVANJU............................................................................................22 

5. STRUKTURA KORIŠĆENOG ZEMLJIŠTA PORODIČNIH POLJOPRIVREDNIH GAZDINSTAVA..............................................................23 

5.1. STRUKTURA KORIŠĆENOG POLJOPRIVREDNOG ZEMLJIŠTA PORODIČNIH POLJOPRIVREDNIH GAZDINSTAVA U CRNOJ GORI....................................25 

5.2. POVRŠINE POD POVRĆEM NA ORANICAMA I NA OKUĆNICAMA I/ILI BAŠTAMA, PO OPŠTINAMA...........................................................................................26 

5.3. POVRŠINE ZASAĐENE KROMPIROM NA ORANICAMA I NA OKUĆNICAMA I/ILI BAŠTAMA, PO OPŠTINAMA........................................................................27 

5. 4. BROJ STABALA NA OKUĆNICAMA I/ILI BAŠTAMA,BROJ EKSTENZIVNIH STABALA I BROJ STABALA NA PLANTAŽAMA PO OPŠTINAMA..................28 

6. BROJNO STANJE STOKE POLJOPRIVREDNIH GAZDINSTAVA.................................................................................................................29 

6.1. BROJNO STANJE STOKE PORODIČNIH POLJOPRIVREDNIH GAZDINSTAVA ......................................................................................................................................31 

7. CRNA GORA I ZEMLJE ČLANICE EVROPSKE UNIJE METODOLOŠKA OBJAŠNJENJA..........................................................................35 

METODOLOŠKA OBJAŠNJENJA.......................................................................................................................................................................40 

Skraćenice...........................................................................................................................................................................................................41

STRUKTURA POLJOPRIVREDNIH GAZDINSTAVA 2010 

PREDGOVOR 

„Znamo šta imamo“, naziv je šeste publikacije, u nizu objavljenih knjiga o rezultatima o strukturi poljoprivrednih gazdinstava i predstavlja odgovor na 

naš slogan ’’Da znamo šta imamo’’. Slogan je korišćen tokom pripreme, organizovanja i sprovođenja velike statističke operacije Popis poljoprivrede, 

a proizašao je iz razloga što se poslije 50 godina na sveobuhvatnoj teritoriji Crne Gore prvi put samostalno u nadležnosti Zavoda za statistiku vršilo 

prikupljanje, obrada i diseminacija podataka o strukturi poljoprivrednih gazdinstava. 

Ova publikacija je sublimat predhodnih pet knjiga o strukturi poljoprivrednih gazdinstava iz Popisa poljoprivrede 2010., a sadrži i podatke iz Popisa 

stanovništva, stanova i domaćinstava 2011., kao i rezultate nekih redovnih godišnjih statističkih istraživanja. 

Pripremljena je kao džepno izdanje i može biti kratak podsjetnik svim korisnicima statističkih podataka, a posebno kreatorima poljoprivredne 

politike prilikom donošenja odluka i otklanjanja dileme da li se poljoprivredna djelatnost u Crnoj Gori može posmatrati na jedan od tri načina kao: 

prioritet, biznis ili socijalna kategorija. 

Publikacija, kroz komentare ukazuje na analizu glavnih trendova, ključnih i interesantnih pokazatelja iz oblasti poljoprivrede, sažetih u nekoliko 

tabela i grafikona u cilju razumijevanja važnosti strukturnog, korelacionog i prostornog pristupa poljoprivrednom sektoru. 

Ova publikacija pripremljena je za štampu samostalno u Zavodu za statistiku i biće dostupna na drugim medijumima (CD, Internet i sl.). 

Podgorica, februar 2012. godine. 

Direktorica 

mr Gordana Radojević 

MONSTAT - Zavod za statistiku Crne Gore 

1


Od marta do kraja decembra 2011. godine objavljeno je ukupno pet publikacija o strukturi poljoprivrednih gazdinstava (I knjiga ‘’Ključne varijable’’, 

mart 2011; II knjiga ‘’Zemljišni fond’’, jul 2011; III knjiga “Stočni fond’’, jul 2011; IV knjiga ‘’Teme od posebnog interesa’’, oktobar 2011 i V knjiga ’’Tipologija 

farmi‘’, decembar 2011). U ovoj šestoj publikaciji objedinili smo podatke iz već objavljenih knjiga o strukturi poljoprivrednih gazdinstava iz Popisa 

poljoprivrede 2010., a sadrži i podatke iz Popisa stanovništva, stanova i domaćinstava 2011., kao i rezultate nekih redovnih godišnjih statističkih 

istraživanja. U ovoj publikaciji takođe izvršeno je poređenje nekih ključnih varijabli u Crnoj Gori sa zemljama Zapadnog Balkana i zemljama članicama 

EU. Cilj ove publikacije je da na jednom mjestu prikažemo podatke iz različitih izvora koji se odnose na poljoprivredu Crne Gore, kao što su podaci 

o bruto dodatoj vrijednosti, zaposlenosti i zaradama u poljoprivredi (iz redovnih statističkih istraživanja) i podaci o strukturi poljoprivrednih gazdinstava 

(iz popisa poljoprivrede), a koji se odnose na radnu snagu, zemljišni i stočni fond. 

Podsjećamo na postojanje opravdanih statističkih razloga za sprovođenje Popisa poljoprivrede kao što je nepostojanje registra porodičnih poljoprivrednih 

gazdinstava, koji je jedini valjani okvir za sva redovna statistička istraživanja. Takođe podsjećamo da: 

UVOD 

• Raniji popisi poljoprivrede na bivšoj teritoriji Jugoslavije svodili su se uglavnom na popise stoke, a vršeni su uz popise stanovništva. Opšti popisi 

poljoprivrede sprovedeni su 1931. i 1960. godine. Podaci o poljoprivredi su prikupljani i Popisom stanovništva, a posljednji koji je uključivao 

pitanja o poljoprivredi sproveden je 2003. godine. 

• Pripremu, organizovanje i sprovođenje trećeg opšteg, a prvog samostalnog Popisa poljoprivrede na teritoriji Crne Gore vršio je Zavod za statistiku- 

MONSTAT u periodu od 2008. do 2010. godine. 

• U martu 2008. formiran je Biro za pripremu i sprovođenje Popisa poljoprivrede-statističko stručno tijelo za pripremu, organizovanje i sprovođenje 

Popisa poljoprivrede. Iste godine započeta je saradnja sa FAO i EU konsultantima u cilju zadovoljavanja EU zahtjeva. 

• 15-20. oktobra 2008.godine sproveden je Probni popis poljoprivrede u cilju ocjene instrumenata koji će se koristiti u glavnom popisu. 

• 27. maja 2009. godine potpisan je ugovor između Vlade Crne Gore i Svjetske Banke za projekat reforme i jačanja Poljoprivrede Crne Gore. 

Obezbijeđena finansijska sredstva su iznosila 1,303 mil. eura (Midas projekat) i 127 hilj. eura (kofinansirala Vlada Crne Gore). 

• Jun 2009. usvojen Zakon o sprovođenju Popisa poljoprivrede. 

• 2. marta 2010. godine Vlada Crne Gore donijela je Odluku o datumu sprovođenja Popisa poljoprivrede. 

• U periodu od 07. 06. - 21.06.2010. godine sproveden je Popis poljoprivrede na čitavoj teritoriji države, po principu „od vrata do vrata“. 

• U periodu od 25. 06 - 05.07.2010. godine Zavod za statistiku, sproveo je post popisno istraživanje Kontrola kvaliteta i obuhvata popisa poljoprivrede. 

• 22. 07. 2010. objavljeni su Prvi rezultati popisa. 


3



1. 

OPŠTE KARAKTERISTIKE 

CRNE GORE 

4 MONSTAT - Zavod za statistiku Crne Gore 


5



Položaj: Crna Gora se nalazi na jugoistoku Evrope 

Površina (u km²): 13 812 

Stanovništvo Popis 2011: 620 029 

Gustina naseljenosti: 45 

Glavni grad (najveći grad): Podgorica 

Prijestonica: Cetinje 

Valuta: Euro 

Klima: kontinentalna, mediteranska i planinska 

Teritorijalna podjela: 

Broj opština: 21 

Broj naselja: 1307 

Gradska naselja: 58 



7



2. 

OPŠTE KARAKTERISTIKE 

POLJOPRIVREDE 

U CRNOJ GORI 



9



2.1. BRUTO DODATA VRIJEDNOST, UČEŠĆE SEKTORA POLJOPRIVREDE, LOVA 

I ŠUMARSTVA U BDP, ZAPOSLENOST I ZARADE U POLJOPRIVREDI 

U 2010. godini bruto dodata vrijednost u sektoru poljoprivrede, lova i 

šumarstva iznosila je 237,42 miliona eura što je manje za 3,58% u odnosu 

na 2009. godinu. 

U posmatranom periodu od 2006 - 2010. godine najveće učešće sektora 

poljoprivrede, lova i šumarstva u BDP (bruto domaćem proizvodu) bilo 

je u 2009. godini 8,26%, a najmanje u 2007. godini 7,21%. 

U 2010. godini učešće sektora poljoprivrede, lova i šumarstva u BDP 

iznosilo je 7,65%. 

Posmatrajući sektorsku strukturu zaposlenih Crne Gore u periodu od 

2006 - 2010. godine procentualno učešće zaposlenih u sektoru poljoprivrede, 

šumarstva i vodoprivrede u ukupnoj zaposlenosti Crne Gore 

karakteriše trend pada. 

Učešće ovog sektora u sektorskoj strukturi zaposlenih Crne Gore u 2006. 

godini iznosilo je 1,73%, a u 2010. godini 1,45%. 

U 2010. godini broj zaposlenih u ovom sektoru je iznosio 2 347, što je 

za 13,07% manje u odnosu na 2009. godinu. 

Grafikon 2.1. Bruto dodata vrijednost poljoprivrede, u mil. EUR-a 

Prosječna neto zarada u sektoru poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede u 2010. godini je iznosila 564 eura što je u poređenju sa 2009. godinom 

više za 79 eura odnosno 16,29%, a u poređenju sa 2008. godinom više za 166 eura odnosno 41,71%. 



11



2.2. POLJOPRIVREDA I SPOLJNOTRGOVINSKA RAZMJENA 

Grafikon 2.2.2. Uvoz-izvoz izabranih poljoprivrednih proizvoda 2008-2010 

U ukupnom uvozu Crne Gore uvoz poljoprivredno prehrambenih proizvoda u 2010. godini iznosio je 24,52%. Na strani izvoza u ukupnom izvozu 

Crne Gore u 2010. godini izvoz poljoprivredno prehrambenih proizvoda iznosio je 14,08%. 

Grafikon 2.2.1. Učešće poljoprivredno prehrambenih proizvoda u uvozu i izvozu, u % 

30 

25 

20 

15 

10 

5 

0 

16,85% 

9,86% 

24,04% 

2008 2009 2010 

I-U -385,350,855.86 -356,960,540.07 -359,800,621.50 

Navedeni podaci ukazuju na razliku u izvozno-uvoznoj vrijednosti poljoprivredno prehrambenih proizvoda u 2010. godini od -359,800,621.50 eura. 

14,69% 

24,52% 

2008 2009 2010 

UVOZ IZVOZ 

14,08% 

Vrijednost uvoza mlijeka i proizvoda od mlijeka u 2008. godini iznosila je 38,65 

miliona eura sa učešćem od 1,53% u ukupnom uvozu Crne Gore. U 2009. i 

2010. godini dolazi do porasta učešća uvoza mlijeka i proizvoda od mlijeka u 

ukupnom uvozu Crne Gore, tako da je u 2009. godini učešće iznosilo 2,10%, 

dok je u 2010. godini iznosilo 2,24% u ukupnom uvozu Crne Gore. 

Vrijednost uvoza živih životinja u 2008. godini iznosila je 15,96 miliona eura sa 

učešćem od 0,63% u ukupnom uvozu Crne Gore. U 2009. i 2010. godini dolazi 

do porasta učešća uvoza živih životinja u ukupnom uvozu Crne Gore tako da 

je u 2009. godini učešće iznosilo 0,98%, dok je u 2010. godini iznosilo 1,31% u 

ukupnom uvozu Crne Gore. 

Na strani izvoza, učešće žitarica u ukupnom izvozu Crne Gore u 2008. godini iznosilo je 0,03% u vrijednosti od 131,40 hiljada eura. Izvoz žitarica u 2009. 

godini porastao je za 50% u odnosu na 2008. godinu, dok je u 2010. godini došlo do značajnog pada izvoza žitarica za 90% u odnosu na 2009. godinu. 

U strukturi izvoza u 2010. godini od izvoza voća za jelo prihodovano je 4,73 miliona eura, što je za 90,02% više prihoda od izvoza voća za jelo u 

odnosu na 2009. godinu. 

Sa vrijednošću od 3,45 miliona eura u 2010. godini izvoz povrća je učestvovao sa 1,04% u ukupnom izvozu Crne Gore. U odnosu na 2009. godinu 

bilježi pad za 7%. 

U posmatranom periodu od 2008. – 2010. godine u spoljnotrgovinskoj razmjeni Crne Gore karakterističan je porast uvoza mlijeka, proizvoda od 

mlijeka i živih životinja i porast izvoza voća za jelo. U ukupnoj struktruri uvoza Crne Gore uvoz povrća, žitarica i voća za jelo najveći je u 2009. godini. 



13



3. 

BROJ 

POLJOPRIVREDNIH 

GAZDINSTAVA 



15



3.1. POLJOPRIVREDNA GAZDINSTVA U CRNOJ GORI – STRUKTURA 

Popis poljoprivrede 2010. 

Ukupan broj poljoprivrednih gazdinstava iznosi 48 870. Od toga su 48 824 porodična 

poljoprivredna gazdinstva. 

Prema veličini razreda korišćenog poljoprivrednog zemljišta 15 418 porodičnih poljoprivrednih 

gazdinstava je u intervalu od 0,1 – 0,5 ha ili 31,6%. 

Crna Gora ima 23 242 poljoprivredna gazdinstava razvrstana kao specijalizovani tip proizvodnje 

za Uzgoj stoke, što predstavlja 47,56% od ukupnog broja gazdinstava. 

Od ukupnog broja porodičnih poljoprivrednih gazdinstava 43 125, tj. 88,3% porodičnih 

poljoprivrednih gazdinstava imaju višegodišnje livade i pašnjake, dok samo 122 gazdinstva, 

tj. 0,2% ima rasadnike. 

Najveći broj poljoprivrednih gazdinstava koji koriste višegodišnje livade i pašnjake je sa 

sjedištem gazdinstva u opštinama Nikšić, Podgorica, Bijelo Polje, Pljevlja i Berane. 

Na poljoprivrednim gazdinstvima radno angažovano je prosječno 2,03 lica. 

Od ukupno 48 824 nosioca porodičnih poljoprivrednih gazdinstava 6 286 su žene, tj. 12,87%, 

a 42 538 muškarci, tj. 87,13%. 

Prosječno porodično poljoprivredno gazdinstvo ima: 

- 6,0 ha ukupno raspoloživog zemljišta, 

- 4,3 ha poljoprivrednog korišćenog zemljišta, 

- 0,4 ha drugog neobrađenog poljoprivrednog zemljišta, 

- 0,2 ha poljoprivrednog neobrađenog zemljišta, 

- 0,8 ha šumskog zemljišta, 

- 0,2 ha neplodnog zemljišta 

- 3,6 uslovnih grla stoke. 

Ukupna vrijednost Ekonomske veličine poljoprivrednih gazdinstava u Crnoj Gori izražena u eurima iznosi 

125 817 765,2 ili prosječno 2 574,54 EUR po poljoprivrednom gazdinstvu. 

broj opština 

3 

5 

5 

3 

5 

broj gazdinstava 

manje od 500 

501 – 1000 

1001 – 2000 

2001 – 3000 

3001 i više 

Opština sa najmanjim brojem porodičnih poljoprivrednih gazdinstava je Tivat 169 što čini 0,35% ukupnog broja porodičnih poljoprivrednih 

gazdinstava. Opština sa najvećim brojem porodičnih poljoprivednih gazdinstava je Podgorica 7 276 što čini 14,89% ukupnog broja porodičnih 

poljoprivrednih gazdinstava. 



17



3.2. BROJ PORODIČNIH POLJOPRIVREDNIH GAZDINSTAVA - POPIS POLJOPRIVREDE 2010 

I POPIS STANOVNIŠTVA, DOMAĆINSTAVA I STANOVA 2003 

4. 

RADNA SNAGA 


GAZDINSTAVA 

Broj porodičnih poljoprivrednih gazdinstava karakteriše porast u odnosu na popis stanovništva, domaćinstava i stanova 2003. godine za 11,53%. 

Porast broja porodičnih poljoprivrednih gazdinstava bilježi se u svim opštinama osim u Pljevljima, Podgorici, Tivtu, Ulcinju i Žabljaku. U Nikšiću 

bilježi se najveći porast broja porodičnih poljoprivrednih gazdinstava i to za 2 705 gazdinstava, odnosno 39,29%. 



19




PREMA POLU I STAROSNOJ STRUKTURI 

U Crnoj Gori ima 98 949 radno angažovanih lica na poljoprivrednim gazdinstvima, od čega na porodičnim pojoprivrednim gazdinstvima je 98 341. 

Na nivou porodičnog poljoprivrednog gazdinstva radno angažovana lica imaju prosječno 0,47 godišnju jedinicu rada (GJR). Polnu strukturu radno 

angažovanih lica porodičnih poljoprivrednih gazdinstava čini 59 405 lica muškog pola, odnosno 60,40% i 38 936 lica ženskog pola, odnosno 39,60%. 

Grafikon 4.1. Radno angažovana lica na porodičnim poljoprivrednim gazdinstvima prema starosti 

Na porodičnim poljoprivrednim gazdinstvima 23 198 radno angažovanih lica je staro 65 godina i više, što čini 23,58% ukupne radne snage. Najveći 

broj radno angažovanih lica sa starošću 65 i više godina nalazi se u opštini Nikšić, odnosno 3 206, a najmanji broj u opštini Tivat odnosno 71 radno 

angažovano lice. 

Na porodičnim poljoprivrednim gazdinstvima 6 717 radno angažovanih lica je staro ispod 24 godine, što čini 6,83% ukupne radne snage. Najveći 

broj radno angažovanih lica starosti ispod 24 godine nalazi se u opštini Bijelo Polje, odnosno 1 264, a najmanji broj u opštini Budva odnosno 8 

radno angažovanih lica. 



21




PREMA OBRAZOVANJU 

Radnu snagu na porodičnim poljoprivrednim gazdinstvima čini 33 180 lica sa 4 godine druge srednje škole, odnosno 33,74%, od čega 22 157 su 

muškarci, tj. 66,78% i 11 023 žene, tj. 33,22%. 

Broj lica sa višim ili visokim poljoprivrednim obrazovanjem je 1 446 što čini 1,47% ukupne radne snage porodičnih poljoprivrednih gazdinstava. 

Broj muškaraca sa višim ili visokim poljoprivrednim obrazovanjem je 1 054, tj. 72,89%, a žena 392, odnosno 27,11%. Učešće lica sa drugim višim ili 

visokim obrazovanjem u ukupnoj radnoj snazi je 7,62% od čega 74,37% su muškarci i 25,63% žene. 

Grafikon 4.2. Radna snaga na porodičnim poljoprivrednim gazdinstvima prema polnoj i obrazovnoj strukturi 

5. 

STRUKTURA 

KORIŠĆENOG ZEMLJIŠTA 

PORODIČNIH 


GAZDINSTAVA 

Sagledavajući obrazovnu strukturu radne snage na porodičnim poljoprivrednim gazdinstvima po opštinama, najveći broj lica sa višim ili visokim 

obrazovanjem nalazi se u Podgorici, Nikšiću i Bijelom Polju. Najveći broj lica sa višim ili visokim poljoprivrednim obrazovanjem nalazi se u Beranama, 

Podgorici i Nikšiću. 



23



5.1. STRUKTURA KORIŠĆENOG POLJOPRIVREDNOG ZEMLJIŠTA PORODIČNIH 

POLJOPRIVREDNIH GAZDINSTAVA U CRNOJ GORI 

Površina korišćenog poljoprivrednog zemljišta porodičnih poljoprivrednih 

gazdinstava iznosi 212 724,4 ha što predstavlja 72,2% ukupno raspoloživog 

zemljišta. 

Grafikon 5.1. Korišćeno poljoprivredno zemljište 

porodičnih poljoprivrednih gazdinstava 

Prosječna površina korišćenog poljoprivrednog zemljišta po porodičnom 

poljoprivrednom gazdinstvu iznosi 4,4 ha. 

Ostale kategorije zemljišta kao okućnice, oranice, vinogradi, voćnjaci i rasadnici 

čine skupa nešto manje od 4%. 

Na oranicama najviše se gaje žita za zrno i to na površini od 1 257,1 ha, tj. 31,05%, 

zatim slijedi krmno bilje 976,2 ha, tj. 24,1% i krompir na površini od 890 ha, tj. 21,9%. 

Od žita za zrno najviše je zastupljen kukuruz za zrno, a od krmnog bilja djetelina. 

Na okućnicama i/ili baštama najviše se gaji krompir i to na površini od 806,6 ha. 

Najveću površinu u strukturi korišćenog poljoprivrednog zemljišta zauzimaju 

livade i pašnjaci (96,1%). 



25



5.2. POVRŠINE POD POVRĆEM NA ORANICAMA 

I NA OKUĆNICAMA I/ILI BAŠTAMA, PO OPŠTINAMA 

5.3. POVRŠINE ZASAĐENE KROMPIROM NA ORANICAMA I NA OKUĆNICAMA I/ILI BAŠTAMA, PO OPŠTINAMA 

Po uzgoju povrća na oranicama Podgorica zauzima prvo mjesto, a kada je riječ o uzgoju povrća na okućnicama i/ili baštama prvo mjesto pripada 

opštini Bijelo Polje. 

Krompir se gaji na površini od 1 598,6 ha od čega je 792 ha na oranicama, a 806,6 ha na okućnicama i/ili baštama. Krompir obuhvata rani, kasni i 

sjemenski krompir na oranicama, bez obzira da li je namijenjen za sopstvenu potrošnju, prodaju ili za ishranu stoke. Na okućnicama i/ili baštama 

krompir je namijenjen uglavnom za sopstvenu potrošnju. 

Grafikon 5.2. Površine pod povrćem na oranicama i okućnicama i/ili baštama po opštinama 

Grafikon 5.3. Površine zasađene krompirom na oranicama i na okućnicama i/ili baštama, po opštinama 

Na oranicama porodična poljoprivredna gazdinstva najviše se bave uzgojem krompira, žita za zrno i povrća (3 926 porodičnih poljoprivrednih gazdinstava, 

tj. 8% od ukupnog broja porodičnih poljoprivrednih gazdinstava uzgaja žita za zrno; 5 692, tj. 11,6% uzgaja krompir, dok se 3 897 ili 8% bavi 

uzgojem povrća). U Crnoj Gori 37 010 poljoprivrednih gazdinstava koristi 2 412,8 ha okućnica i/ili bašta za gajenje povrća, krompira, voća i vinove loze. 

Najviše površine na kojima se gaji krompir na oranicama su u Podgorici i Nikšiću, a na okućnicama i/ili baštama krompir dominira u Nikšiću i Bijelom Polju. 



27



5. 4. BROJ STABALA NA OKUĆNICAMA I/ILI BAŠTAMA, BROJ EKSTENZIVNIH STABALA I BROJ STABALA 

NA PLANTAŽAMA PO OPŠTINAMA 

U strukturi stabala voća udio ekstenzivnih stabala je 71,5% u ukupnom broju stabala i predstavlja tradicionalni način uzgoja voća na porodičnim 

poljoprivrednim gazdinstvima. Popisom nijesu obuhvaćena domaćinstva koja nijesu zadovoljila kriterijume gazdinstva, iako posjeduju zemlju, ali 

je ne koriste. Iz tog razloga površina od 773,1 ha ili 0,15 ha po gazdinstvu ne reflektuje aktuelnu površinu ekstenzivnih voćnjaka. 

Grafikon 5.4. Broj stabala na okućnicama, broj ekstenzivnih stabla 

i broj stabala na plantažama po opštinama 

6. 

BROJNO STANJE STOKE 


GAZDINSTAVA 

Najveći broj stabala voća na okućnicama i/ili baštama karakterišu gazdinstava na teritoriji opštine Podgorica, i u Bijelom Polju. Njih karakterišu 

ekstenzivna stabla, dok plantažna stabla su najzastupljenija na gazdinstvima u Ulcinjskoj opštini. 



29



6.1. BROJNO STANJE STOKE PORODIČNIH POLJOPRIVREDNIH GAZDINSTAVA 

Popis poljoprivrede 31.05.2010. i Anketa o stoci 15.01.2010. 

Popis poljoprivrede, 2010: 

Broj gazdinstava koja uzgajaju goveda 24 616 

Broj goveda 78 633 

Broj krava za mužu 50 888 

Broj gazdinstava koja uzgajaju ovce 6 082 

Broj ovaca za mužu 130 459 

Broj gazdinstava koja uzgajaju svinje 13 465 

Broj suprasnih nazimica 280 

Broj gazdinstava koja uzgajaju živinu 16 304 

Broj živine 411 086 

Grafikon 6.1.1. Brojno stanje stoke – Popis 2010. 

i Anketa o stoci – 15. januar 2010. 

Anketa o stoci 15. januar 2010 godine (uzoračko 

istraživanje okvir popis stanovništva 2003.): 

Broj goveda 79 797 

Broj krava za mužu 53 907 

Broj ovaca ukupno 177 808 

Broj ovaca za mužu 131 824 

Broj svinja ukupno 4 428 

Broj suprasnih nazimica 140 

Broj živine 257 904 



31



Upoređujući podatke popisa poljoprivrede sprovedenog u 2010.godini sa podacima popisa stanovništva iz perioda 2003. godine može se zaključiti 

da broj goveda porodičnih poljoprivrednih gazdinstava bilježi pad od 2,4%; dok je broj ovaca porastao za 42,3%; koza 157,8%; svinja 37,7%; živina 

74% i broj košnica pčela za 103,6%. 

Ukupan broj poljoprivrednih gazdinstava koji uzgajaju stoku je 32 675, dok je ukupan broj uslovnih grla (UG) 117 753,1. Struktura stočarske proizvodnje 

je nesrazmjerna između porodičnih poljoprivrednih gazdinstava i poslovnih subjekata. Karakteristika porodičnih poljoprivrednih gazdinstava 

je da imaju relativno malu i mješovitu stočnu proizvodnju sa 3,6 UG po gazdinstvu, dok poslovni subjekti imaju 257,4 UG po gazdinstvu. 

Tabela 6.1 Broj gazdinstava koji koriste višegodišnje livade i pašnjake i brojno stanje stoke 

Grafikon 6.1.2. Broj stoke po vrstama, živine i košnica pčela porodičnih poljoprivrednih gazdinstava 

popis poljoprivrede 2010 i popis stanovnistva, domaćinstava i stanova 2003, Crna Gora 

Broj 

gazdinstava 

Višegodišnje 

livade 

i pašnjaci 

ha 

Broj 

goveda ovce koze svinje živina 

konji, 

magarci, 

mule 

Crna Gora 43 142 210 182 80 209 229 037 35 756 47 673 620 802 4 397 1,78 

Površina 

po UG 

Prema podacima iz Popisa poljoprivrede ukupan broj poljoprivrednih gazdinstava u Crnoj Gori koji koriste višegodišnje livade i pašnjake 

iznosio je 43 142. Prosječna površina višegodišnjih livada i pašnjaka po poljoprivednom gazdinstvu je 4,87 ha, a po uslovnom grlu 1,78 ha. 

Najveći broj poljoprivrednih gazdinstva uzgaja goveda 24 624 gdje je prosječan broj goveda po poljoprivrednom gazdinstvu 3,3 grla. 

Prosječno po poljoprivrednom gazdinstvu koja se bave uzgojem živine dolazi 38 komada živine, koja se bave uzgojem svinja 3,5 svinja, 

koja se bave uzgojem koza 9,9 koza. 

Tabela 6.2 Broj gazdinstava koji uzgajaju ovce 

Broj gazdinstava 

Broj ovaca 

Broj gazdinstava koja 

izdižu ovce na katune 

Broj ovaca na katunu 

Crna Gora 6 088 229 037 3 512 148 867 

Broj gazdinstava koja izdižu ovce na katune iznosi 3 512 što čini 57,7% od ukupnog broja poljoprivrednih gazdinstava koja uzgajaju ovce. 

Stočni potencijal Crne Gore leži u uzgoju ovaca, što potvrđuje i podatak da prosječno svakom poljoprivrednom gazdinstvu pripada po 37,62 ovaca. 



33


7. 

CRNA GORA 

I ZEMLJE ČLANICE 

EVROPSKE UNIJE 

35



Tabela 7.1. Učešće korišćenog poljoprivrednog zemljišta u ukupnoj teritorijalnoj površini zemlje 

EU-27 

Latvia 

Malta 

Češka 

Bugarska 

Belgija 

Grčka 

Danska 

Njemačka 

Estonija 

Irska 

Španija 

Francuska 

Italija 

Kipar 

Litvanija 

Luksemburg 

Mađarska 

Holandija 

Austrija 

Poljska 

Portugalija 

Rumunija 

Slovenija 

Slovačka 

Finska 

Velika Britanija 

Švedska 

Crna Gora 

Ukupna 

teritorijalna 

površina 

1 000 ha 

441 412 

6 456 

32 

7 887 

11 100 

3 053 

13 198 

4 310 

35 713 

4 523 

7 029 

50 537 

63 795 

30 132 

925 

6 530 

259 

9 303 

3 736 

8 387 

31 268 

9 191 

23 839 

2 027 

4 904 

33 842 

24 410 

45 030 

1 381 

Ukupno 

korišćeno 

poljoprivredno 

zemljište 

% 

41,5 

28,4 

32,6 

44,7 

45,5 

44,7 

28,9 

61,2 

47,3 

9,3 

59,6 

45,1 

55,1 

44,3 

13,4 

41,2 

50,6 

62,2 

50,1 

37,8 

50,5 

40,1 

59,8 

8,3 

39,2 

6,8 

71 

6,8 

16 

Izvor: Popis poljoprivrede 2010 i Pocketbooks ‘’Agriculture and fishery statistics edition” 2011 

Učešće ukupnog korišćenog poljoprivrednog zemljišta u ukupnoj teritorijalnoj površini posmatranih zemalja varira, pa u Švedskoj iznosi 7 %, Velikoj 

Britaniji 71 % dok je u Crnoj Gori učešće korišćenog poljoprivrednog zemljišta 16 % u ukupnoj teritorijalnoj površini. 



37



Grafikon 7.1. Poređenje Crne Gore sa zemljama EU u odnosu na broj goveda, ovaca i svinja 

Grafikon 7.2. Glavne kategorije stoke, (%) 


Crna Gora raspolaže sa 80 209 goveda što u odnosu na zemlje članice Evropske unije (Publikacija Eurostata, 2007.) čini 0,12 % od ukupnog broja 

goveda. U istom poređenju ukupan broj ovaca od 229 037 čini 2,12 % od ukupnog broja ovaca, a sa 47 673 svinja učestvuje sa 0,14 %. 


Na prikazanom grafikonu dati su uporedivi podaci za svaku zemlju EU ponaosob, kao i za Crnu Goru. Posmatrajući navedeni grafikon, dominatno je 

učešće broja ovaca izraženo u procentima, u Grčkoj sa 56 %, u Luksemburgu broj goveda sa 87 %, dok u Danskoj preovladava broj svinja u ukupnom 

broju goveda, ovaca i svinja. Takođe, posmatrajući Crnu Goru po vrstama stoke, procenat učešća istoga iznosi: ovaca 64%, goveda 22% i svinja 13 

% u odnosu na njihov ukupan broj. 

Evropska Unija raspolaže sa 136 miliona uslovnih grla, dok Crna Gora raspolaže sa 117 753,1 uslovnih grla. 



39



METODOLOŠKA OBJAŠNJENJA 

1. EU I FAO DOKUMENTA 

- Regulativu (EC) broj 1166/2008 Evropskog parlamenta i Savjeta po pitanju istraživanja strukture farmi i istraživanja metoda poljoprivredne proizvodnje, 

kojom se povlači regulativa savjeta (EEC) 571/88 za nadzor strukture farmi; 

- Priručnik o implementaciji FSS i SAPM definicija; 

- Priručnik za tipologiju i 

- Preporuke za Popis poljoprivrede 2010 (FAO). 

2. OSNOVNE DEFINICIJE 

Poljoprivredno gazdinstvo predstavlja jedinstvenu tehničko ekonomsku jedinicu sa jedinstvenom upravom, koje obavlja poljoprivrednu djelatnost 

i koje može biti porodično poljoprivredno gazdinstvo ili poslovni subjekat; 

Porodično poljoprivredno gazdinstvo je predstavljalo jedinicu koja se popisuje, a koja je u vrijeme popisa koristila najmanje 1000 m² poljoprivrednog 

zemljišta ili manje od 1000 m² poljoprivrednog zemljišta, a posjedovala je: 

- 1 kravu i 1 tele ili 1 kravu i jedno june, ili 

- 1 kravu i dva odrasla grla sitne stoke, ili 

- 5 odraslih ovaca ili koza, ili 

- 3 odrasle svinje, ili 

- 4 odrasla grla ovaca ili koza ili svinja zajedno, ili 

- 50 komada odrasle živine, ili 

- 20 košnica pčela. 

Ukupno korišćeno poljoprivredno zemljište je površina korišćenog poljoprivrednog zemljišta (okućnice, oranice-uključujući ugare, vinogradi, 

voćnjaci, rasadnici, livade i pašnjaci). Predstavlja zbir površina poljoprivrednog zemljišta u vlasništvu, poljoprivrednog zemljišta uzetog u zakup 

umanjenog za površine poljoprivrednog zemljišta koje su date u zakup. 

Stočni fond predstavlja broj i vrstu stoke po kategorijama. 

Radnu snagu na gazdinstvu činila su sva lica koja su imala 15 godina starosti, a koja su obavljala posao na gazdinstvu u referentnom periodu od 

01.06.2009. - 31.05.2010. 

SKRAĆENICE: 

BDP – Bruto domaći proizvod je makroekonomski indikator koji pokazuje vrijednost finalnih dobara i usluga proizvedenih u zemlji tokom godine, 

izražen u novčanim jedinicama 

EC – (European Commission) Evropska komisija je izvršni organ Evropske Unije i predstavlja interese Evrope u cjelini sa sjedištem u Briselu 

EEC – (European Economic Community) Evropska ekonomska zajednica je međunarodna organizacija stvorena sa ciljem da dovede do ekonomske 

integracije uključujući i jedinstveno tržište između 6 evropskih zemalja: Belgija, Francuska, Njemačka, Italija, Luksemburg i Holandija 

FAO – (Food and Agriculture organisation) Organizacija Ujedinjenih Nacija za hranu i poljoprivredu, koja vodi međunarodne napore da se pobijedi glad. 

FSS – (The Farm structure survey) Istraživanje o strukturi farmi 

SAPM – (Survey on Agricultural Production Methods) Istraživanje metoda poljoprivredne proizvodnje 

UG – Uslovno grlo standardna mjerna jedinica koja omogućava agregiranje različitih kategorija stoke radi poređenja 

GJR – Godišnja jedinica rada je zaposlenost ekvivalentna punom radnom vremenu, tj. ukupno odrađeni sati (broj dana x prosječan broj sati) podijeljeni 

sa prosječnim godišnjim satima odrađenim na poslovima sa punim radnim vremenom u zemlji 

MIDAS – Projekat institucionalnog razvoja i jačanja poljoprivrede Crne Gore 

Zavod za statistiku, u periodu od 07.-21.06.2010. godine sproveo je Popis poljoprivrede, prvi poslije 50 godina na sveobuhvatnoj teritoriji Crne Gore, 

koristeći logo i slogan: 



41

Knjiga VI - Struktura poljoprivrednih gazdinstava - Znamo ... - Monstat

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?