Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
AKTUELNI PROBLEMI<br />
samostalan, a njegov prijem i kretanje u<br />
službi moraju biti zasnovani na selekciji i<br />
unapređenju u skladu sa njihovim individualnim<br />
zaslugama i mogućnostima, što danas<br />
u Srbiji još uvek nije slučaj.<br />
Promena odnosa u upravi i rešavanje<br />
službeničkog pitanja mora biti praćena<br />
temeljnim izmena i političkog i zakonodavnog<br />
ambijenta u Srbiji. Aktuelni Zakon o državnoj<br />
upravi je zastareo. 4 Ovim zakonom je<br />
utvrđena organizaciona struktura uprave koja<br />
odgovara hijerarhijski organizovanoj i<br />
birokratizovanoj državi u kojoj je smer<br />
kretanja vlasti odozgo na dole, uz skoro<br />
nikakvu inicijativu činilaca sistema, bez<br />
negovanja i jačanja profesionalizacije i<br />
demokratskih vrednosti i kriterijuma,<br />
inicijativnosti i kreativnosti. Shodno tome, i<br />
Zakon o radnim odnosima u državnim<br />
organima, koji predstavlja osnovni zakon za<br />
javne službenike danas ne obezbeđuje<br />
precizne uslove za napredovanje u karijeri,<br />
permanetnu edukaciju, pa čak i ne definiše<br />
pojam „javni službenik“. 5 Suštinska promena<br />
zakonodavnog ambijenta zato mora ići u<br />
pravcu razgraničenja tzv. „političkih“ od<br />
„profesionalnih“ pozicija u javnoj upravi, što bi<br />
trebalo da omogući i veću samostalnost u<br />
radu javnih službenika, naročito u odnosu na<br />
političku hijararhiju i uticaj. Da bi se ovo<br />
ostvarilo neophoda su dva značajna<br />
preduslova: jasno određenje pojma „javni<br />
službenik“ i stvaranje jednog staleškog<br />
nezavisnog tela — Visokog saveta za<br />
službenike. Za ustanovljenje jednog ovakvog<br />
tela, neophodno je najpre određenje pojma<br />
javni službenik. U našoj pravnoj praksi, već<br />
više od 35 godina nema posebnog zakona o<br />
javnim službenicima. 6 Elementi pojma javnog<br />
službenika zato i nisu u potpunosti<br />
inkorporisani u postojeći Zakon o radnim<br />
odnosima u državnim organima koji je donet<br />
1991. godine. 7 Savremena uprava zahteva<br />
4 Zakon o državnoj upravi, „Službeni list RS“, br. 20 /92;<br />
6/93; 48/93; 67/93; 48/94; 49/99.<br />
5<br />
Uporedi: Zakon o radnim odnosima u državnim<br />
organima, „Službeni list RS“, br. 48 /1991; 66/91; 44/98;<br />
49/99; 34/01; 39/02.<br />
6 Uporedi: Zakon o javnim službenicima, „Službeni list<br />
FNRJ“, broj 53/1957.<br />
7<br />
Uporedi: Zakon o radnim odnosima u državnim<br />
organima, „Službeni list RS“, br. 48 /1991; 66/91; 44/98;<br />
49/99; 34/01; 39/02.<br />
savremenu normativnu regulaciju javnih<br />
(upravnih) službenika kojom je neophodno<br />
najpre utvrditi novi konceptualni model<br />
sistema javnih službenika, potpuno novi<br />
model radnih odnosa zaposlenih u upravi,<br />
kao i utvrđivanje i normativno postavljanje<br />
osnova nove koncepcije javnih službenika<br />
kao profesionalnog i depolitizovanog kadra<br />
uprave.<br />
Opšte razmatranje učesnika u aktivnosti<br />
države ukazuje na to da se u njoj nalazi veliki<br />
broj angažovanih lica. Da li se sva ta lica<br />
mogu nazvati jedinstvenim izrazom “javni<br />
službenik”? Ukoliko bi se odgovor tražio u<br />
savremenom konceptu uprave kao javne<br />
službe, onda bi pojam “javni službenik”<br />
trebalo da obuhvata sva lica koja na ovaj ili<br />
onaj način, ili u jednom ili drugom vidu,<br />
učestvuju u vršenju funkija uprave kao<br />
servisno orjentisane javne službe.<br />
U najširem smislu, pojam javni službenik<br />
obuhvata ne samo službenike državnog<br />
aparata, već i službenike zaposlene u<br />
privrednim organizacijama koje obavljaju<br />
delatnost od javnog interesa odnosno<br />
službenike u javnim preduzećima (elektroprivreda,<br />
vodoprivreda, avio saobraćaj,<br />
komunalne delatnosti i sl.), kao i službenike<br />
zaposlene u službama i ustanovama van<br />
privrede (bolnice, škole, univerziteti,<br />
rehabilitacioni centri i sl). Heterogenost<br />
delatnosti koje obavljaju javni službenici,<br />
ovako određeni, onemogućava određivanje<br />
jednog jedinstvenog režima i jednakog<br />
statusa svih javnih službenika u najširem<br />
smislu te reči. Međutim, u okviru ovog šireg<br />
pojma, jedna kategorija „službenika“ izdvaja<br />
se svojim specifičnim svojstvima. Reč je o<br />
profesionalnim službenicima ili činovnicima,<br />
odnosno službenicima i činovnicima od<br />
karijere (fonkctionnaires professionnels;<br />
fonctionaires de carriere). U užem smislu,<br />
pojam „javni službenik“ podrazumeva samo<br />
lica koja su trajno i profesionalno vezana za<br />
javnu upravu ali ne i za ustanove i javna<br />
preduzeća. Zapravo, izraz javni službenik u<br />
ovom kontekstu označava upravnog<br />
službenika — odnosno službenika u državnoj<br />
upravi (administraciji), koji se često odnosi i<br />
na službenike koji obavljaju administrativne<br />
poslove u pravosudnoj ili skupštinskoj upravi.<br />
Magazin o korupciji<br />
PULS<br />
maj 2005<br />
3
Change language