ROK XXXII - Instytut Maszyn Matematycznych
ROK XXXII - Instytut Maszyn Matematycznych ROK XXXII - Instytut Maszyn Matematycznych
Wojciech Przyłuski, TeleEdu – krok w kierunku sztucznej inteligencji pytań dotyczących zawartości bazy. Jeśli w ramach naszego przykładu sformułujemy pytanie: Czy figura o nazwie A jest prostokątem? otrzymamy odpowiedź twierdzącą. Na pytanie: Czy B jest trapezem? Otrzymamy odpowiedź przeczącą. Na pytanie Czy C jest kulą? Otrzymamy odpowiedź: Sformułuj inaczej swoje pytanie? 5 E-kurs ekspertowy Jeśli ostatecznym celem naszego działania miałoby być utworzenie systemu ekspertowego w zakresie jakiejś dziedziny wiedzy, nie ma raczej większego sensu budowanie go jako e-kursu zrealizowanego w TeleEdu. TeleEdu bowiem jest środowiskiem programistycznym, którego specyfika ukierunkowana jest na realizowanie adaptowalnych kursów e-learningowych (strategie nauczania i testowania). Prezentowany powyżej system „Czworokąty” zrealizowaliśmy w TeleEdu jedynie po to, aby sprawdzić czy jest możliwe „zaszycie” w e-kursie wiedzy eksperckiej, którą można w procesie edukacji elektronicznej odpowiednio dalej wykorzystać. Dotychczas tworzone w TeleEdu adaptowalne e-kursy też wykorzystywały wiedzę eksperta w danej dziedzinie oraz umożliwiały realizację różnych ścieżek edukacyjnych, ale wiedzę eksperta wykorzystywano w sposób wybiórczy i dotyczyło to zwykle pojedynczych sytuacji dydaktycznych (stosowano w nich m.in.: jednostki doszkalające, komentarze, zmiany nawigacyjne) (patrz [2]). Nie podjęto dotychczas próby opracowania e-kursu zawierającego rozległą wiedzę eksperta dotyczącą zarówno spraw merytorycznych jak i dydaktycznych i wykorzystującego tę wiedzę do projektowania wielu szkoleń dedykowanych różnym grupom kursantów. W dalszej części artykułu będziemy takie e-kursy nazywali e-kursami ekspertowymi. Tak więc, nasze obecne rozważania dotyczą tworzenia e-kursów ekspertowych w TeleEdu, kursów, które mają wbudowany w swoją strukturę system ekspertowy (to wspomniany wyżej „zelektronizowany ekspert”), który spełnia rolę nauczyciela analizującego po pierwsze: potrzeby, możliwości, kwalifikacje, chęci swoich przyszłych kursantów oraz po drugie: dobierającego w wyniku tej analizy i w oparciu o swoje doświadczenie dydaktyczne najlepszą koncepcję szkoleniową. E-kursy ekspertowe to nie jest wizja dalekiej przyszłości., bowiem już w tej chwili wspomniane kursy można w TeleEdu realizować. Jeśli jeszcze do tej pory pełne, profesjonalne wersje takich kursów nie powstały, to tylko z dwóch powodów. Pierwszym powodem jest brak popytu. Zleceniodawcy systemów e-learningowych potrzebują na ogół szybko i tanio zrealizowanych e-kursów atrakcyjnych graficznie i przykuwających uwagę użytkownika multimedialnymi środkami wyrazu. Ważne jest dla nich również, aby oferowane kursy spełniały określone standardy i mogły funkcjonować na różnorodnych platformach e- learningowych. Bardzo często nie zdają sobie sprawy, że dostępne są na rynku narzędzia autorskie, które umożliwiają tworzenie kursów z wbudowanymi mechanizmami analizy sytuacji szkoleniowej oraz doboru właściwych środków dydaktycznych. Drugim powodem, który zniechęca do realizowania nawet wersji reklamowych czy demonstracyjnych e-kursów ekspertowych, to fakt ogromnego nakładu pracy jakiego wymaga opracowanie choćby niewielkiego przykładu. Sam e-kurs „Czworokąty”, który odpowiada (jest przykładem) tylko części ekspertowej takiego e-kursu ekspertowego, wymagał zdefiniowania rozbudowanej drzewiastej struktury zawierającej ok. 340 jednostek z przypisanymi odpowiednimi akcjami . 35
Zeszyt ABC.IT nr 2/2006(6) Przedstawimy teraz wizję e-kursu ekspertowego. W opisie pierwszego jego elementu „Analizy sytuacji szkoleniowej” posłużymy się analogią z opisanym wyżej systemem „Czworokąty”. Analiza sytuacji szkoleniowej Repozytorium Konfiguracja modelu e-kursu Rys. 2 Schemat e-kursu ekspertowego Analiza sytuacji szkoleniowej Kurs rozpoczyna analiza całej sytuacji szkoleniowej. Gromadzone i zapisywane są w bazie wiedzy dane dotyczące kursanta uzyskane w formie dialogowej (pytania lub testy kompetencyjne). – W systemie Czworokąty” były to stwierdzenia geometryczne wprowadzane w trybie dialogowym do BAZY FAKTÓW. Wbudowane do e-kursu ekspertowego reguły wnioskowania wyrażają wiedzę, doświadczenie i metody dydaktyczne nauczyciela. Wnioskami w takich regułach mogą być zarówno różne zalecenia natury ogólnej (np. dla projektowanego kursu przewidywany średni czas nauki wynosi 10 godz. czy projektowany kurs nie będzie zawierał testu końcowego) jak i propozycje konkretnych „ścieżek” edukacyjnych lub pojedynczych elementów nauczania - „cegiełek” edukacyjnych. W bazie wiedzy zostają zapisane wszystkie wnioski otrzymane w wyniku działania reguł. - W systemie „Czworokąty” regułami były twierdzenia geometryczne, a wnioskami fakty (stwierdzenia) dotyczące rozważanych figur. Wszystkie wnioski trafiały (po zaakceptowaniu ich przez użytkownika) do BAZY FAKTÓW. Wszystkie „ścieżki” oraz „cegiełki” edukacyjne pochodzą z repozytorium, którym dysponuje ekspert danej dziedziny. Umieszczone w bazie wiedzy zalecenia oraz „ścieżki” i „cegiełki” edukacyjne stanowią podstawę konfiguracji części ucząco-testującej naszego e-kursu. Konfiguracja e-kursu Po zakończonej analizie i na podstawie uzyskanych z niej wniosków (umieszczonych w bazie wiedzy), następuje faza skonfigurowania modelu części (klasycznej) ucząco-testującej e- kursu. Konfiguracja może być wykonana automatycznie bądź w formie dialogowej. Przykład tego drugiego rozwiązania został zrealizowany w TeleEdu i warto w tym momencie ten przykład zaprezentować. Przykład konfiguracji kursu Prezentowany przykład „Konfiguracja e-kursu” jest tylko szablonem (wzorcem), według którego można realizować mechanizm konfigurowania e-kursów. Drzewo tego szablonu jest następującej postaci: 36
- Page 1 and 2: ROK XXXII 2/2006(6) e-Kontent techn
- Page 3 and 4: ORACOWANIE I REDAKCJA: ZESPÓŁ ZAK
- Page 5 and 6: 8 UWAGI KOŃCOWE ..................
- Page 7 and 8: Zeszyt ABC.IT nr 2/2006(6) wiążą
- Page 9 and 10: Zeszyt ABC.IT nr 2/2006(6) na ekran
- Page 11 and 12: Zeszyt ABC.IT nr 2/2006(6) osób ko
- Page 13 and 14: Zeszyt ABC.IT nr 2/2006(6) Mogą to
- Page 15 and 16: Zeszyt ABC.IT nr 2/2006(6) 2.1.2 Zo
- Page 17 and 18: Zeszyt ABC.IT nr 2/2006(6) Kurs mo
- Page 19 and 20: Zeszyt ABC.IT nr 2/2006(6) 4 Wspó
- Page 21 and 22: Zeszyt ABC.IT nr 2/2006(6) PRZED B
- Page 23 and 24: Zeszyt ABC.IT nr 2/2006(6) 6 Zakoń
- Page 25 and 26: Zeszyt ABC.IT nr 2/2006(6) Najwięk
- Page 27 and 28: Zeszyt ABC.IT nr 2/2006(6) przedsta
- Page 29 and 30: Zeszyt ABC.IT nr 2/2006(6) 28
- Page 31 and 32: Zeszyt ABC.IT nr 2/2006(6) platform
- Page 33 and 34: Zeszyt ABC.IT nr 2/2006(6) 4 System
- Page 35: Zeszyt ABC.IT nr 2/2006(6) wzajemni
- Page 39 and 40: Zeszyt ABC.IT nr 2/2006(6) Rys. 4.
- Page 41 and 42: Zeszyt ABC.IT nr 2/2006(6) KAPSUŁA
- Page 43 and 44: Zeszyt ABC.IT nr 2/2006(6) 42
- Page 45 and 46: Zeszyt ABC.IT nr 2/2006(6) ! najnow
- Page 47 and 48: Zeszyt ABC.IT nr 2/2006(6) 46
- Page 49 and 50: Zeszyt ABC.IT nr 2/2006(6) Obecnie
- Page 51 and 52: Zeszyt ABC.IT nr 2/2006(6) ! Refere
- Page 53 and 54: Zeszyt ABC.IT nr 2/2006(6) Spośró
Zeszyt ABC.IT nr 2/2006(6)<br />
Przedstawimy teraz wizję e-kursu ekspertowego. W opisie pierwszego jego elementu<br />
„Analizy sytuacji szkoleniowej” posłużymy się analogią z opisanym wyżej systemem<br />
„Czworokąty”.<br />
Analiza sytuacji<br />
szkoleniowej<br />
Repozytorium<br />
Konfiguracja modelu<br />
e-kursu<br />
Rys. 2 Schemat e-kursu ekspertowego<br />
Analiza sytuacji szkoleniowej<br />
Kurs rozpoczyna analiza całej sytuacji szkoleniowej.<br />
Gromadzone i zapisywane są w bazie wiedzy dane dotyczące kursanta uzyskane w formie<br />
dialogowej (pytania lub testy kompetencyjne). – W systemie Czworokąty” były to<br />
stwierdzenia geometryczne wprowadzane w trybie dialogowym do BAZY FAKTÓW.<br />
Wbudowane do e-kursu ekspertowego reguły wnioskowania wyrażają wiedzę, doświadczenie<br />
i metody dydaktyczne nauczyciela. Wnioskami w takich regułach mogą być zarówno różne<br />
zalecenia natury ogólnej (np. dla projektowanego kursu przewidywany średni czas nauki<br />
wynosi 10 godz. czy projektowany kurs nie będzie zawierał testu końcowego) jak i<br />
propozycje konkretnych „ścieżek” edukacyjnych lub pojedynczych elementów nauczania -<br />
„cegiełek” edukacyjnych. W bazie wiedzy zostają zapisane wszystkie wnioski otrzymane w<br />
wyniku działania reguł. - W systemie „Czworokąty” regułami były twierdzenia geometryczne,<br />
a wnioskami fakty (stwierdzenia) dotyczące rozważanych figur. Wszystkie wnioski trafiały (po<br />
zaakceptowaniu ich przez użytkownika) do BAZY FAKTÓW.<br />
Wszystkie „ścieżki” oraz „cegiełki” edukacyjne pochodzą z repozytorium, którym dysponuje<br />
ekspert danej dziedziny. Umieszczone w bazie wiedzy zalecenia oraz „ścieżki” i „cegiełki”<br />
edukacyjne stanowią podstawę konfiguracji części ucząco-testującej naszego e-kursu.<br />
Konfiguracja e-kursu<br />
Po zakończonej analizie i na podstawie uzyskanych z niej wniosków (umieszczonych w bazie<br />
wiedzy), następuje faza skonfigurowania modelu części (klasycznej) ucząco-testującej e-<br />
kursu. Konfiguracja może być wykonana automatycznie bądź w formie dialogowej. Przykład<br />
tego drugiego rozwiązania został zrealizowany w TeleEdu i warto w tym momencie ten<br />
przykład zaprezentować.<br />
Przykład konfiguracji kursu<br />
Prezentowany przykład „Konfiguracja e-kursu” jest tylko szablonem (wzorcem), według<br />
którego można realizować mechanizm konfigurowania e-kursów. Drzewo tego szablonu jest<br />
następującej postaci:<br />
36
Change language