ROK XXXII - Instytut Maszyn Matematycznych

Wojciech Przyłuski, TeleEdu – krok w kierunku sztucznej inteligencji
Nawet w zakresie nauk ścisłych (a co dopiero w humanistycznych) nie można stworzyć
uniwersalnej definicji jakiegoś pojęcia, która pasowałaby całkowicie do różnych form
wykładu. Gdyby było to możliwe, to przecież zupełnie inaczej wyglądałby nasz rynek
klasycznych podręczników książkowych. Wydawnictwom opłacałoby się w oparciu o swoje
zasoby (quasi-repozytoria) tworzenie wersji składanek z wielu autorów. Tak się jednak nie
dzieje, dlatego, że odbiorcy poszukują autorskich podręczników ceniąc sobie bardzo
przejrzystość, spójność oraz język wykładu. Osiągnięcie takich cech w ramach
wspomnianej składanki jest raczej niemożliwe.
Jednak ideę repozytoriów można łatwo uratować przyjmując założenie, że z każdym
repozytorium związany jest ekspert lub grupa ekspertów stanowiących rodzaj filtru pomiędzy
repozytorium a światem zewnętrznym, a zadaniem tego filtru (wcale zresztą nie błahym, a
może czasem wręcz niewykonalnym) jest właśnie zapewnienie wspomnianych już
przejrzystości, spójności oraz jednolitości języka opisu zgromadzonych treści
edukacyjnych.
Mówiąc dalej o repozytoriach przyjmuję to właśnie powyższe założenie.
3 Co to jest sztuczna inteligencja i systemy
ekspertowe?
Sztuczna inteligencja (Artificial Intelligence – AI) to interdyscyplinarna dziedzina nauki
łącząca w sobie zagadnienia m.in. z dziedziny informatyki, neurologii, psychologii,
elektroniki, filozofii. Jej zadaniem jest konstruowanie sprzętu komputerowego i
oprogramowania umożliwiających imitowanie procesu myślowego człowieka. Wśród
problemów, którymi się zajmuje, warto wymienić: analizę i syntezę języka naturalnego,
rozumowanie logiczne, dowodzenie twierdzeń, gry logiczne, systemy doradcze i
diagnostyczne. Właśnie systemy ekspertowe to, obok gier logicznych, najbardziej znane
zastosowanie sztucznej inteligencji. Systemy ekspertowe (systemy z bazą wiedzy) są to
systemy komputerowe wspomagające korzystanie z wiedzy i ułatwiające podejmowanie
decyzji. Wyróżnić w nich można bazę wiedzy oraz system wnioskujący. Użytkownicy
systemu mogą kierować do niego pytania w języku naturalnym i uzyskują na nie stosowne
odpowiedzi. Systemy ekspertowe mogą wspomagać bądź zastępować ludzkich ekspertów w
danej dziedzinie, mogą dostarczać rad, zaleceń i diagnoz dotyczących problemów tej
dziedziny.
W świetle naszych rozważań dotyczących elektronizowania eksperta jasne jest, że problem
przed którym stoimy to stworzenie w ramach e-learningu uniwersalnych kursów z „zaszytą”
w nich wiedzą ekspercką (nauczycielską czyli dotyczącą zarówno spraw merytorycznych, jak
i dydaktycznych), którą można wykorzystać (w oparciu o odpowiednie repozytoria) do
opracowania i prowadzenia dedykowanych szkoleń. Mówiąc bardzo skrótowo chcemy
tworzyć e-kursy, które są częściowo systemami ekspertowymi.
Postaram się teraz udowodnić, że narzędzie autorskie TeleEdu Editor umożliwia tworzenie
takich kursów. Jako pierwszy krok tego dowodu przedstawię zrealizowany za pomocą tego
narzędzia system ekspertowy. Kolejny krok to wykazanie, że w TeleEdu można opracować e-
kurs zawierający mechanizm samo-konfigurujący.
Zaczniemy od prezentacji zrealizowanego w TeleEdu systemu ekspertowego „Czworokąty”.
31