04.11.2014 Views

Cylchgrawn Gwylwyr S4C Rhifyn 4

Cylchgrawn Gwylwyr S4C Rhifyn 4

Cylchgrawn Gwylwyr S4C Rhifyn 4

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

<strong>Cylchgrawn</strong> <strong>Gwylwyr</strong> <strong>S4C</strong><br />

<strong>Rhifyn</strong> 4<br />

Sgrîn<br />

1


GAIR GAN Y GOLYGYDD, HANNAH THOMAS<br />

CYNNWYS<br />

Hir yw pob aros—ond mae’r disgwyl ar fin dod i ben. Ar<br />

7 Medi bydd holl gyffro Cwpan Rygbi’r Byd yn cychwyn,<br />

a bydd <strong>S4C</strong> yno i gofnodi pob cic, cais a sgarmes.<br />

Darlledir 25 gêm fyw ynghyd ag uchafbwyntiau cyffrous,<br />

dadansoddi treiddgar a golwg tu ôl i’r llenni ar garfan<br />

Cymru. Rygbi yw thema Apêl 2007 <strong>S4C</strong> hefyd—drwy<br />

Hybu Rygbi byddwn yn cynnig cymorth i gefnogwyr<br />

rygbi gyda’u gweithgareddau codi arian.<br />

Cynhelir cystadleuaeth o fath wahanol yn yr Eidal.<br />

Bydd drysau Casa Dudley yn agor yn Umbria wrth i wyth<br />

o gogyddion brwd frwydro i ennill teitl prif gogydd y Casa.<br />

Mae’r ardal yn enwog am ei chynnyrch ffres—ond sut flas<br />

fydd y cogyddion yn cael ar y cystadlu?<br />

O’r Eidal i fyd gangsters gorllewin Cymru, cefnlen drama<br />

newydd Y Pris. Mae’r sibrydion ar led bod hon yn gyfres<br />

herfeiddiol, sy’n cynnig golwg ar fyd tywyll y taffia.<br />

Drama, adloniant a chwaraeon, heb sôn am gomedi,<br />

rhaglenni dogfen a phen-blwydd <strong>S4C</strong> yn 25 oed—bydd<br />

digon i’ch diddanu yr hydref hwn. Dim ond un peth sydd<br />

ar ôl i’w wneud—dymuno pob lwc i dîm Cymru a<br />

chriw’r Casa!<br />

The waiting is almost over. This month, the Rugby World<br />

Cup kicks off, with <strong>S4C</strong> offering extensive coverage of the<br />

event. Rugby is also the theme of <strong>S4C</strong>’s 2007 charity appeal,<br />

Hybu Rygbi. In Italy, the doors of Casa Dudley open on<br />

a second series of this cookery competition, while the<br />

world of gangsters is the background to new drama, Y Pris.<br />

04 CYFLE CYMRU I DDISGLEIRIO<br />

YNG NGOLWG Y BYD<br />

CWPAN RYGBI’R BYD<br />

Cyfweliad gyda Derwyn Jones<br />

Barn Gwyn Jones<br />

Eleri Siôn yn edrych ’mlaen<br />

at y bencampwriaeth<br />

10 PC LESLIE WYNNE<br />

Sioe siarad newydd y<br />

plismon o Gricieth<br />

12 STORI ARBENNIG<br />

CASA DUDLEY<br />

Her molto difficile i griw<br />

o gogyddion o Gymru<br />

20 DRAMA NEWYDD<br />

Y PRIS<br />

Cynllwynio ynghanol y cocos<br />

26 PEN-BLWYDD HAPUS <strong>S4C</strong><br />

Dathlu’r chwarter canrif<br />

30 Y BRIODAS FAWR<br />

A fyddech chi’n gadael i griw<br />

o selebs drefnu’ch priodas?!<br />

34 Y SIOE GELF<br />

Taith ryfeddol Luned Emyr<br />

ar drywydd Dic Aberdaron<br />

36 FY HOFF LE I<br />

Yn y gogledd pell—<br />

Richard Wyn Jones yn Norwy<br />

37 Y GAIR OLAF<br />

Prif Weithredwr <strong>S4C</strong>, Iona Jones<br />

Allwedd/Key<br />

Y Dylluan/The Owl<br />

Isdeitlau ar gael.<br />

Subtitles available.<br />

Y Cyfrifiadur/The Computer<br />

Ar gael ar fand llydan.<br />

Available on broadband.<br />

LLUN CLAWR Alun-Wyn Jones gan Warren Orchard<br />

TÎM GOLYGYDDOL Eleri Twynog Davies, Eurgain Haf, Vici Jones, Owain Pennar, Hannah Thomas<br />

TÎM DYLUNIO Dylan Griffith, Vicky Hives, Stuart Oliver CYFRANWYR Luned Emyr, Siriol Haf Griffiths,<br />

Sharon Howell, Gwyn Jones, Tudur Owen, Richard Wyn Jones, Luned Whelan FFOTOGRAFFIAETH<br />

Warren Orchard FFOTOGRAFFIAETH YCHWANEGOL Archif <strong>S4C</strong>, Luned Emyr, Richard Wyn Jones,<br />

Llyfrgell Genedlaethol Cymru DARLUNIO Jon Oakes<br />

HYDREF 2007


Gareth Thomas/Alfie<br />

Byd<br />

Herio’r<br />

Gymru<br />

Cyfle i<br />

OWAIN PENNAR SY’N HOLI DERWYN<br />

JONES WRTH I <strong>S4C</strong> BARATOI I<br />

DDARLLEDU’N HELAETH O<br />

BENCAMPWRIAETH CWPAN RYGBI’R BYD.<br />

“ DYW E DDIM YN<br />

AMHOSIBL Y GALL<br />

CYMRU GYRRAEDD<br />

Y FFEINAL”<br />

Mae gan y sylwebydd rygbi Derwyn<br />

Jones a’r chwaraewr rygbi Gareth<br />

Thomas dipyn yn gyffredin. Fe<br />

chwaraeodd y ddau gyda’i gilydd yng<br />

Nghwpan Rygbi’r Byd 1995, mae’r ddau<br />

wedi chwarae rygbi i glybiau yn Ffrainc<br />

ac fe fyddant ill dau yng nghanol berw<br />

Cwpan Rygbi’r Byd 2007.<br />

Bydd Derwyn yn cadw cwmni i Wyn<br />

Gruffydd yn y blwch sylwebu ar gyfer<br />

darlledu cynhwysfawr <strong>S4C</strong> o Gwpan<br />

Rygbi’r Byd. Mae’n edrych ymlaen at<br />

weld Gareth ‘Alfie’ Thomas a gweddill<br />

y garfan ar drywydd llwyddiant yn y<br />

gystadleuaeth 6 wythnos o hyd sy’n<br />

dechrau ar 7 Medi.<br />

“Mae chwaraewyr fel Alfie, Stephen<br />

Jones, Dwayne Peel, Gethin Jenkins<br />

a Colin Charvis yn arweinwyr naturiol ac<br />

mae gennym chwaraewyr all newid gêm<br />

ym mhob rhan o’r cae,” meddai Derwyn,<br />

a ddaw’n wreiddiol o Bontarddulais.<br />

“Dyma’r cyfle gorau i Gymru ers<br />

blynyddoedd—mae’r grŵp yn un<br />

cymharol deg inni, rydym yn chwarae<br />

Awstralia gartre’ ac mae gennym obaith<br />

da o guro De Affrica neu Loegr yn y<br />

rownd go gynderfynol. Ac yn y rownd<br />

gynderfynol, y tîm sy’n rheoli eu nerf<br />

sy’n debyg o ennill. Dyw e ddim yn<br />

amhosibl y gall Cymru gyrraedd y<br />

ffeinal,” ychwanega.<br />

Fe fydd Derwyn yn rhan o dîm a all<br />

herio unrhyw garfan o gyflwynwyr ac<br />

arbenigwyr—criw sy’n cynnwys Gareth<br />

Roberts, Arthur Emyr, Gwyn Jones,<br />

Sarra Elgan, Eleri Siôn a llawer mwy<br />

a fydd yn brysur yn cyflwyno 25 o gemau<br />

byw a llond pac o uchafbwyntiau.<br />

Mae’r gŵr 36 oed—a chwaraeodd<br />

dros Gymru 19 o weithiau, yn ogystal<br />

ag i Gaerdydd, Béziers a Choleg<br />

Loughborough—bellach yn byw yn<br />

Y Bontfaen gyda’i wraig, Rachel<br />

a’i dri o fechgyn. Mae’n gweithio i<br />

gwmni RTL Solicitors fel ymgynghorydd<br />

i 15 o chwaraewyr rygbi ac mae’n<br />

sylwebydd ar Y Clwb Rygbi ar <strong>S4C</strong> ac ar<br />

ddarllediadau rygbi BBC Radio Cymru.<br />

Roedd Gareth Thomas ar ddechrau<br />

ei yrfa yng Nghwpan y Byd 1995<br />

pan oedd gyrfa rygbi Derwyn yn ei<br />

hanterth. Y pryd hynny, roedd Derwyn<br />

yn gawr mewn unrhyw lein, ac yntau’n<br />

6 troedfedd 10 modfedd, y chwaraewr<br />

talaf i chwarae i Gymru erioed.<br />

“Rwy’n cofio chwarae gyda Gareth yn<br />

ei gêm gyntaf dros ei wlad yn erbyn<br />

Japan yng Nghwpan Rygbi’r Byd, ac<br />

fe sgoriodd e dri chais. Ond yr hyn wy’n<br />

cofio mwyaf am y gystadleuaeth oedd<br />

y torcalon o fynd mas yn rownd y<br />

grwpiau ar ôl colli o bwynt i Iwerddon,”<br />

meddai Derwyn, a ymddeolodd yn<br />

gymharol ifanc yn 29 oed cyn dilyn gyrfa<br />

yn gyntaf fel athro chwaraeon ac yna<br />

fel rheolwr gyda rhanbarthau’r Gleision<br />

a’r Gweilch.<br />

“Ond wy’n gweld Cymru’n mynd<br />

ymhellach y tro hwn. Y pryd hynny,<br />

ynghanol y 90au, roedd timau Hemisffêr<br />

y De, Lloegr a Ffrainc ymhell o’n blaen<br />

ni o ran paratoi a hyfforddi. Ond nawr<br />

ry’n ni wedi dala lan, ac ar ein diwrnod,<br />

yn gallu cystadlu gyda’r gorau, fel y<br />

gwnaethom ni yng Nghwpan Rygbi’r<br />

Byd bedair blynedd yn ôl.”<br />

I Derwyn yn bersonol, fe fydd mynd i<br />

Ffrainc yn gyfle i gwrdd â hen ffrindiau<br />

a gyfarfu wrth chwarae i Béziers yn<br />

ei dymor olaf, 1999-2000.<br />

“Fe fydd yr awyrgylch yn arbennig yno,<br />

ac mae’r ffaith mod i’n gallu siarad<br />

Ffrangeg yn eitha’ da ac yn deall y<br />

diwylliant yn help i fi mas ’na. Fe fydd yn<br />

help i’r chwaraewyr hefyd bod rhai fel<br />

Gareth Thomas a Stephen Jones wedi<br />

chwarae yno achos mae’r diwylliant,<br />

bwyd, ffordd o fyw a’r profiad rygbi<br />

yn wahanol iawn.”<br />

Ond pwy fydd yn codi Cwpan Webb<br />

Ellis ym merw’r Stade de France, Paris<br />

ar 20 Hydref ym marn Derwyn?<br />

“Seland Newydd yw’r dewis amlwg, ond<br />

mae’r Crysau Duon yn dueddol o ildio o<br />

dan bwysau’r disgwyliadau. Dyna pam<br />

dy’n nhw heb ennill ers y gystadleuaeth<br />

gyntaf yn 1987. Rhaid imi ddweud mod<br />

i’n hoffi’r ffordd mae Awstralia yn siapio<br />

o dan John Connolly a Scott Johnson,<br />

fe allen nhw greu syrpreis y tro hwn<br />

eto. O ran y timau eraill, mae Ffrainc<br />

â’r fantais o fod gartref, mae De Affrica<br />

wastad yn beryglus, ac ie, fe all Cymru<br />

greu argraff hefyd…”<br />

Derwyn Jones and Gareth Thomas<br />

share many things in common. They<br />

both played in the 1995 Rugby World<br />

Cup, they’ve played for French teams<br />

and come September, they’ll be at the<br />

heart of the 2007 Rugby World Cup.<br />

In this interview, Derwyn, who played<br />

for Wales 19 times, as well as Cardiff,<br />

Béziers and Loughborough College,<br />

talks about his hopes for Alfie and<br />

the rest of the team in this year’s<br />

championship. Despite stiff competition,<br />

Derwyn thinks Wales could create an<br />

impression at this year’s tournament.<br />

5


Jones<br />

Gwyn<br />

Barn<br />

BYDD Y SYLWEBYDD A DADANSODDWR<br />

RYGBI, GWYN JONES YN AELOD<br />

ALLWEDDOL O BAC CYFLWYNO <strong>S4C</strong><br />

YNG NGHWPAN RYGBI’R BYD ELENI.<br />

YMA MAE CYN GAPTEN CYMRU YN<br />

EDRYCH YMLAEN AT Y GYSTADLEUAETH…<br />

“Ry’n ni fel Cymry yn dysgu dim. Nid yw<br />

hanes na phrofiad yn cael unrhyw effaith<br />

arnom. Dim ond hen atgof yw’r boen a’r<br />

siomedigaeth a deimlir mor gryf bob<br />

pedair blynedd. O fewn yr wythnosau<br />

nesa’ bydd Cymru yn cystadlu yng<br />

Nghwpan Rygbi’r Byd ac mae’r<br />

disgwyliadau yn uwch nag erioed.<br />

“Dros y blynyddoedd dyw synnwyr<br />

cyffredin a gobeithion y tîm cenedlaethol<br />

heb dreulio llawer o amser yng nghwmni<br />

ei gilydd, ond mae’r cyffro a’r<br />

disgwyliadau sy’n cyfarch yr ymgyrch<br />

nesaf yn rhyfeddol.<br />

“Ac er taw person drwgdybus ydw i o ran<br />

natur, mae’n rhaid i fi gyfadde’ fy mod i<br />

hefyd wedi cael fy nghyffwrdd gan yr holl<br />

emosiwn. Does dim rheswm i deimlo mor<br />

hyderus. Ond am ryw reswm, sydd y tu<br />

hwnt i’m dealltwriaeth i, mae gen i ffydd<br />

y bydd Cwpan y Byd yn gwbl arbennig.<br />

“Mae’n eironig i gofio mai ynghanol<br />

cystadleuaeth Cwpan y Byd ddiwethaf<br />

y dechreuodd yr adfywiad yn rygbi<br />

Cymru. Y gêm fythgofiadwy yn erbyn<br />

y Crysau Duon osododd sylfaen ar<br />

gyfer y gamp lawn ddwy flynedd yn<br />

ddiweddarach.<br />

“Mae Cymru nawr yn gwybod bod<br />

y gallu ganddyn nhw i guro unrhyw<br />

wrthwynebydd os yw’r tîm ar ei orau.<br />

Ac wrth i’r enwau gael eu tynnu o’r het<br />

a rhoi Awstralia ac wedyn Lloegr ar y<br />

trywydd i’r rownd gynderfynol, dau dîm<br />

mae Cymru wedi curo yn ddiweddar,<br />

fe ddechreuais i gredu fod Cwpan y<br />

Byd 2007 yn mynd i fod yn wahanol.<br />

“Serch hynny, y prif reswm y tu ôl i’r<br />

gobeithion sydd gen i yw’r cryfder<br />

sydd yn y garfan. Am unwaith does<br />

dim gwendid amlwg yn unrhyw safle<br />

ac mewn ambell safle mae yna fwy<br />

nag un y byddai Awstralia neu Loegr yn<br />

ddiolchgar i’w cael. Ac rydym yn hynod<br />

o ffodus bod gennym gwpl o’r chwaraewyr<br />

gorau yn y byd. Rydw i’n cyfeirio at<br />

Shane Williams, yr athrylith o asgellwr<br />

ac at James Hook, y maswr dawnus.<br />

Dau sy’n gallu newid unrhyw gêm.<br />

“Yn anffodus i ni’r Cymry ac i bob tîm<br />

arall sy’n gobeithio codi cwpan Webb<br />

Ellis, mae un wlad yn edrych gymaint<br />

yn well na phob un arall. Yr unig dîm all<br />

atal Seland Newydd rhag ennill Cwpan<br />

y Byd yw Seland Newydd ei hun. Efallai<br />

nad yw’r gagendor rhyngddyn nhw a’r<br />

gweddill mor fawr ag y bu, ond eto nhw<br />

sydd â’r tîm gorau, y chwaraewyr gorau<br />

a’r patrwm rygbi gorau.<br />

“Yn ogystal â hynny mae’r môr o brofiad<br />

sydd gan y tîm hyfforddi, rhwng Graham<br />

Henry, Steve Hansen a Wayne Smith,<br />

yn fantais sylweddol wrth i’r tensiwn<br />

gynyddu yn yr wythnosau sydd i ddod.<br />

“Tri pheth a thri pheth yn unig gallaf<br />

eich sicrhau chi. Mi fydd yna gyffro,<br />

mi fydd yna ddrama ac mi fydd yr<br />

holl beth ar <strong>S4C</strong>.”<br />

Former Wales captain, Gwyn Jones,<br />

will be a key member of <strong>S4C</strong>’s presenting<br />

squad at the 2007 Rugby World Cup.<br />

Gwyn is certain the championship will<br />

be action-packed this year, with plenty<br />

of exciting play from the likes of Shane<br />

Williams and James Hook.<br />

HYBU RYGBI<br />

Mae <strong>S4C</strong> wedi lansio Apêl 2007, Hybu<br />

Rygbi, gyda’r bwriad o helpu achosion<br />

sy’n agos at galonnau cymunedau<br />

rygbi yng Nghymru.<br />

Mae’r apêl, a arweinir gan Gwyn Jones,<br />

ychydig yn wahanol i apêl flynyddol<br />

arferol y Sianel, gan na fydd <strong>S4C</strong> yn codi<br />

arian yn uniongyrchol. Yn lle hynny, fe<br />

fyddwn yn cynnig cefnogaeth i glybiau,<br />

cymdeithasau, unigolion ac elusennau<br />

sy’n gysylltiedig â rygbi wrth iddyn nhw<br />

fwrw ati i gynnal eu digwyddiadau codi<br />

arian eu hun.<br />

Fe all y digwyddiadau amrywio o godi<br />

arian i helpu clybiau bychain i wella<br />

eu cyfleusterau i gefnogi timau plant<br />

ac ieuenctid. Fe fydd Hybu Rygbi<br />

yn helpu codi ymwybyddiaeth am<br />

y digwyddiadau trwy gyfrwng<br />

rhaglenni a phersonoliaethau <strong>S4C</strong>.<br />

Os ydych chi â diddordeb mewn trefnu<br />

digwyddiad codi arian yn gysylltiedig<br />

â rygbi ac awydd cymorth gan <strong>S4C</strong>,<br />

yna ewch i’r wefan, s4c.co.uk/cefnogi<br />

am fanylion pellach a ffurflen gais.<br />

Fe allwch hefyd gysylltu â Gwifren<br />

<strong>Gwylwyr</strong> <strong>S4C</strong> ar 0870 6004141.<br />

James Hook/Hooky<br />

“RYDYM YN HYNOD<br />

O FFODUS BOD GENNYM<br />

GWPL O’R CHWARAEWYR<br />

GORAU YN Y BYD”<br />

<strong>S4C</strong> has launched its 2007 Appeal, Hybu<br />

Rygbi, which aims to help causes close<br />

to the hearts of rugby communities in<br />

Wales. Led by Gwyn Jones, the appeal<br />

is different from the Channel’s usual<br />

annual campaigns, as <strong>S4C</strong> will not be<br />

raising money directly. Instead, <strong>S4C</strong> will<br />

offer support such as publicity on its<br />

programmes or personal appearances<br />

by its personalities to clubs, societies<br />

and charities connected to rugby as<br />

they organise fund-raising events.<br />

Please visit s4c.co.uk/support for details<br />

or contact the <strong>S4C</strong> Viewers’ Hotline<br />

on 0870 6004141.<br />

6 7


Adam Jones/Bomb<br />

FE FYDD ‘CWPAN’ ELERI SIÔN YN LLAWN IAWN YN YSTOD Y<br />

GYSTADLEUAETH ELENI, GAN EI BOD YN UN O DÎM CYFLWYNO<br />

DARPARIAETH GYFLAWN <strong>S4C</strong> O GWPAN RYGBI’R BYD 2007.<br />

MAE DARLLEDIADAU’R SIANEL YN CYNNWYS 25 O GEMAU BYW,<br />

RHAGLENNI UCHAFBWYNTIAU A GOLWG TU ÔL I’R LLENNI AR<br />

GARFAN CYMRU. FE FYDD ELERI HEFYD YN UN O GYFLWYNWYR<br />

JONATHAN AC YN AELOD O DÎM CYFLWYNO BBC RADIO CYMRU.<br />

Cwpan<br />

Lawn<br />

Eleri<br />

Pam wyt ti’n hoffi’r<br />

gystadleuaeth gymaint?<br />

Hwn fydd fy mhedwerydd Cwpan<br />

Rygbi’r Byd ac mae’n brofiad ffantastig<br />

bob tro. Wy wedi gwneud cymaint o<br />

ffrindiau dros y blynyddoedd—mae’r<br />

bobl gwrddais i yn Awstralia y tro<br />

diwethaf eisoes yn cysylltu i<br />

drefnu cwrdd.<br />

Beth yw dy brofiad Cwpan Rygbi’r<br />

Byd gorau hyd yn hyn?<br />

Y tro cyntaf es i i’r bencampwriaeth<br />

oedd yn 1995 i Dde Affrica, pan oeddwn<br />

i’n gweithio i’r gyfres blant Cracabant.<br />

Fues i’n ddigon ffodus i weld Nelson<br />

Mandela yn dathlu gyda thîm De Affrica<br />

ar y cae. Roeddwn i’n eistedd jest o<br />

flaen carfan Seland Newydd, ac er eu<br />

bod nhw’n siomedig ar ôl i’w tîm golli,<br />

fe wnaethon nhw ymuno yn y dathlu<br />

gan fod y fuddugoliaeth yn golygu<br />

shwd gymaint i bobl De Affrica.<br />

Ond y profiad mwyaf bythgofiadwy<br />

ges i oedd gweld Cymru’n chwarae<br />

mor fentrus yn erbyn Seland Newydd<br />

a Lloegr yn y gystadleuaeth ddiwethaf.<br />

Fe wna i fyth anghofio wynebau’r Cymry<br />

yn y dorf pan oedd Cymru ar y blaen<br />

i Loegr. Rwy’n gwybod aethon nhw<br />

ymlaen i ennill, ond roedd hwnnw’n<br />

rhywbeth i drysori!<br />

Sut wyt ti’n goroesi Cwpan Rygbi’r Byd?<br />

Oes ’da ti dips handi?<br />

Rhaid imi gyfadde’ bod fi’n joio’r<br />

gystadleuaeth—mae fe’n galed o<br />

ran stamina, gan fod shwd gymaint<br />

o gymdeithasu. Y tro hwn fe fyddai’n<br />

brysur iawn, gan fy mod yn cyflwyno<br />

eitemau ar <strong>S4C</strong>, gemau byw ar Radio<br />

Cymru ac yn un o gyflwywyr pum sioe<br />

arbennig Jonathan o’r Ffatri Bop,<br />

felly ni fydd ’na lawer o nosweithiau<br />

hwyr i mi.<br />

Ond fy nhip i yw i bobl yfed digon<br />

o ddŵr a diarolyte cyn mynd i gysgu<br />

i stopio dehydration! Wy wastad yn<br />

gwisgo thermals mewn unrhyw gêm<br />

achos mae’n gallu bod yn ofnadwy<br />

o oer. Fydda i’n cario beiro a mobeil<br />

i bob man hefyd i sicrhau fy mod yn<br />

cael y straeon gorau ac yn gallu<br />

tynnu lluniau o selebs a chefnogwyr<br />

rygbi lliwgar!<br />

Fyddi di’n mynd i siopa o gwbl yn<br />

ystod y gystadleuaeth?<br />

Ni fydd cyfle i wneud rhyw lawer o<br />

siopa y tro hwn, gan y byddaf ’nôl ac<br />

ymlaen dipyn rhwng Cymru a Ffrainc.<br />

Ond wy’n gobeithio ymweld â gwinllan<br />

ger Nantes i drio sparkling wine yr ardal<br />

sydd cystal â champagne, medden nhw.<br />

Ym mhob Cwpan y Byd, heblaw’r un yng<br />

Nghymru, dwi wedi ymweld â gwinllan!<br />

Roedd yn rhaid i fi ddibynnu ar Brain’s<br />

Bitter fan hyn yn 1999!<br />

Pwy ti’n meddwl sy’n<br />

mynd i ennill?<br />

Seland Newydd yw’r ffefrynnau<br />

o hyd ar ôl ennill Pencampwriaeth<br />

y Tair Gwlad, ond ni allwn ddiystyru<br />

Awstralia achos bod nhw wastad mor<br />

benderfynol. Ond wy am roi pum punt<br />

ar Dde Affrica—wnaethon nhw ddim<br />

chwarae eu tîm cryfaf yn ystod y Tair<br />

Gwlad—ac mae ’da nhw lot fawr o<br />

dalent. Ac wy’n gobeithio hefyd y bydd<br />

Cymru’n cyrraedd y rownd gynderfynol<br />

y tro hwn trwy guro Lloegr yn rownd<br />

yr wyth olaf yn Marseilles! Dewch<br />

’mlaen, bois!<br />

Ond pwy sydd â’r kit perta’?<br />

Yr Eidal sydd â’r kit ymarfer gorau,<br />

gyda Ffrainc yn ail agos. Ond sai’n<br />

keen ar y kit chwarae tynn sydd gyda’r<br />

timau. Maen nhw’n rhy debyg i kits pêldroed.<br />

Maen nhw’n iawn i chwaraewyr<br />

pêl-droed achos bod nhw i gyd yn<br />

denau, ond so nhw’n edrych yn iawn ar<br />

chwaraewyr rygbi, sydd â two-pack yn<br />

hytrach na six-pack. Ond y tîm perta’,<br />

kit neu beidio, yw bois Seland Newydd,<br />

yn fy marn i!<br />

Pwy antics fydd ’da chi ar Jonathan?<br />

Fe fydd y gyfres ychydig bach yn<br />

wahanol i’r arfer, gan y bydd Nigel<br />

Owens a Rowland Phillips yn cyfrannu<br />

eitemau tu fas i’r stiwdio’r tro hwn<br />

achos bod nhw mor brysur gyda’r<br />

gystadleuaeth. Ond rydym eisoes<br />

yn paratoi ar gyfer y sioe yn y Ffatri<br />

Bop trwy fentro torri coed, reslo Sumo<br />

ayb. Galla i ddim dweud rhagor. Cewch<br />

chi wybod mwy yn ystod y pum sioe!<br />

CWPAN RYGBI’R BYD<br />

Medi a Hydref<br />

O Gymru gan<br />

Sunset & Vine Cymru<br />

s4c.co.uk/rygbi<br />

GWESTY CYMRU<br />

Medi a Hydref<br />

O Gymru gan SMS<br />

JONATHAN<br />

Medi a Hydref<br />

O Gymru gan Avanti<br />

i BBC Cymru<br />

Eleri Siôn is bracing herself for a busy<br />

championship. She’ll be playing a part<br />

in <strong>S4C</strong>’s comprehensive coverage from<br />

the event, which includes 25 live games,<br />

highlights packages and a behind-thescenes<br />

look at the Welsh camp. Eleri is<br />

also taking part in five special editions<br />

of Jonathan Davies’ <strong>S4C</strong> entertainment<br />

show, Jonathan and is working on BBC<br />

Radio Cymru’s coverage. Eleri’s tips for<br />

the event include drinking plenty of<br />

water—to keep dehydration at bay—<br />

and wearing thermals to every match.<br />

A mobile phone to take photos of<br />

celebrities and fans is also a must!<br />

RYGBI 100%<br />

Medi a Hydref<br />

O Gymru gan Cwmni Da<br />

s4c.co.uk/rygbicantycant<br />

9


PC LESLIE WYNNE<br />

Yn yr hydref<br />

O Gymru gan<br />

Alfresco, rhan o Grŵp<br />

Boomerang<br />

PC LESLIE<br />

WYNNE YN YR<br />

YSTAFELL HOLI<br />

WEL, TIPYN O SGŴP I HOGYN O GRICIETH<br />

YN TYDI...CAEL CYFLWYNO DY SIOE DY<br />

HUN! SUT DDIGWYDDODD Y PETH?<br />

Wel, ers i mi gael fy newis gan y Chief<br />

Constable (mae rhai yn ei alw’n Rich<br />

ond mae’n well gen i Dick!) i fod yn<br />

“Caring Face of North Wales Police”,<br />

mae fy mywyd i wedi bod fel breuddwyd.<br />

Dwi ’di cael pob math o experiences,<br />

dwi ’di cael cyfarfod y Cwîn a phob<br />

dim! Ond dwi’n meddwl ’mod i ’di cael<br />

y chance yma gan <strong>S4C</strong> achos ’mod i’n<br />

natural communicator ac achos fod<br />

fy Nghymraeg i’n dda.<br />

YDI HYN YN GWIREDDU BREUDDWYD I TI?<br />

Dwi ’di bod yn breuddweidio am hyn<br />

ers oeddwn i’n hogyn bach yn eistedd<br />

o flaen y telifision yng Nghricieth. Dwi’n<br />

cofio sbïo ar brogram Elinor Jones a<br />

meddwl “un diwrnod dwi’n mynd i fod<br />

fel hi.” A sbïwch arna i rŵan, dwi’n cael<br />

gwneud program fy hun a chyfweld<br />

â Heledd Cynwal—a phwy ydi mam<br />

hi? Elinor Jones!! Spŵci ta be?<br />

WYT TI WEDI HONGIAN DY HANDCYFFS<br />

ER MWYN BOD YN GYFLWYNYDD TELEDU<br />

LLAWN AMSER?<br />

O na, no way! Mae fy nhraed i ar y<br />

ddaear. Faswn i byth yn gadael yr<br />

Heddlu. Cofiwch, os fasa Elinor Jones<br />

yn penderfynu cael gwared â’r John<br />

Hardy ’na oddi ar Wedi 3, mi faswn<br />

i ar y soffa ’na fel shot.<br />

NID DYMA’R TRO CYNTAF I TI<br />

ARALLGYFEIRIO...<br />

Ym… ella ddim… ond sori dwi’m yn<br />

gwbod be mae hynna’n feddwl.<br />

Gwylia dy hun Jonathan Ross—mae PC<br />

Leslie Wynne yn rhoi ei drynshyn yn y to<br />

am y tro er mwyn cyflwyno ei sioe siarad<br />

ei hun. Eurgain Haf fu’n holi mwy...<br />

TRIO PETHA’ GWAHANOL!<br />

O na, dwi’n licio trio petha’ gwahanol.<br />

Dwi ’di ’neud bob math o jobs. Es i<br />

weithio mewn Siop Eis Crîms ar ôl gadael<br />

’rysgol, a hefyd nes i weithio yn Butlins<br />

am dipyn yn ’llnau chalets. Ond plisman<br />

oeddwn i isio bod ers oeddwn i’n hogyn<br />

bach. Tra roedd gweddill yr hogia yn yr<br />

ysgol yn breuddweidio bod yn Kenny<br />

Dalglish neu Kevin Keegan oeddwn i yn<br />

torri ’mol isho bod yn Cagney neu Lacey.<br />

A YW DY SIOE YN MYND I FOD YN PC<br />

(SGWISIA’R PYN!) NEU A YW’R PYNCIAU<br />

TRAFOD YN YMYLU AT Y ‘GLAS’!?<br />

Wel, efo Rhodri Ogwen ar y rhaglen<br />

pwy a ŵyr be’ fydd yn digwydd!<br />

OES GEN TI FAND AR Y SIOE?<br />

Mae ’na dri o hogia’ bach neis iawn<br />

wedi cytuno i helpu fi. Wel doedd<br />

ganddyn nhw’m dewis achos mae<br />

o’n rhan o’u community service nhw.<br />

Dwi ’di meddwl am enw iddyn nhw—<br />

Yr Asbos—da ’te?<br />

AI CHDI FYDD ATEB CYMRU I PARKINSON<br />

NEU JONATHAN ROSS?<br />

O ia, dwi’n licio nhw, ac mae ganddyn<br />

nhw fandiau hefyd yn does? Four Poofs<br />

and a Piano sydd gan Jonathan Ross<br />

ynte? A be’ dwi’n gael? Dau asbo<br />

a probation!<br />

PWY FYDDAI DY WESTAI DELFRYDOL?<br />

Julie Andrews. Dwi’n gwbod bob un gair<br />

o Sound of Music a baswn i wrth fy modd<br />

yn cyfarfod â hi. Dwi’m yn licio Connie<br />

Fisher—mae ’i hips hi’n rhy llydan.<br />

PA BERSON FYDDAI DY HUNLLEF FWYA’<br />

I’W GYFWELD NEU EI CHYFWELD?<br />

Rhywun efo dannedd drwg—fedrai’m<br />

consyntretio wrth siarad efo pobol sydd<br />

efo dannedd drwg. Dwi’n cofio rhoi<br />

cyfweliad i suspect oedd gan geg fel<br />

hen fynwent unwaith, ac ’nes i adael<br />

iddo fynd, fedrwn i’m diodda’ sbïo<br />

arno fo!<br />

PA BUM PETH FYDDET TI’N HOFFI<br />

HOLI RICHARD BRUNSTROM?<br />

1/Mae gen i syniadau ar gyfer lliwiau<br />

mwy soft i wisg yr heddlu—bydde fo’n<br />

cysidro turquoise reit ddistaw, neu<br />

ryw faun efo chocolate trim?<br />

2/Ydio’n rhugl yn y Gymraeg?<br />

3/Ydio angen help i gael ei dafod<br />

rownd unrhyw beth?<br />

4/Ydio’n hapus?<br />

5/Pam dydi o’m yn ateb fy e-byst?<br />

PWY YW DY HOFF DDITECTIF<br />

AR Y TELEDU?<br />

Mary Beth Lacey (Tyne Daly) oddi ar<br />

Cagney & Lacey. Oedd ’na lot yn deud<br />

’mod i’n debyg iddi pan oeddwn i’n<br />

fengach. Oeddwn i’n hogyn bach dros<br />

fy mhwysa ers talwm, a phan nes i dyfu<br />

mwstash oedd y tebygrwydd yn spŵci!<br />

BE’ MAE DY DEULU YN EI FEDDWL<br />

O DY ENWOGRWYDD NEWYDD?<br />

Mae Eryl (chwaer fawr) yn deud fod<br />

hi ’di gorfod rhoi double doors ar ei<br />

chonsyrfatori newydd achos bod fy<br />

mhen i ’di chwyddo. Ond tynnu coes<br />

mae hi, dwi’n meddwl. A doedd Mam<br />

ddim yn rhy cîn efo’r holl fuss, tan iddi<br />

gael standing ovation yng nghlwb<br />

yr henoed. Mae hi wrth ei bodd efo’r<br />

sylw rŵan.<br />

BE’ AM DY GYDWEITHWYR<br />

YN Y FFORS?<br />

Mi oeddwn i’n poeni fod yr hogia’<br />

yn mynd yn flin achos ’mod i’n treulio<br />

gormod o amser i ffwrdd o’r stesion<br />

yn ffilmio, ond mae pob un ’di deud<br />

fod nhw’n falch iawn o’n gweld i’n<br />

mynd—neis ’te!<br />

BETH YW’R PETH GORAU AMDANAT?<br />

Dwi’n mynd yn frown yn hawdd.<br />

BETH YW’R PETH GWAETHAF AMDANAT?<br />

Mae gen i draed seis 11 ac mae’n<br />

andros o job cael sgidia dwi’n licio.<br />

Since first appearing on the <strong>S4C</strong> sketch<br />

show, Mawr, Leslie Wynne has become<br />

Wales’ most infamous policeman. In the<br />

publicity stakes, he has even eclipsed<br />

his ‘boss’ at North Wales Police, Richard<br />

Brunstrom. After all, the controversial<br />

cop boss has never had his own<br />

chat show. In this exclusive for Sgrîn,<br />

Eurgain Haf puts the Cricieth-born<br />

copper on the couch and asks him<br />

what has influenced his career both as<br />

a policeman and as Wales’ answer to<br />

Michael Parkinson. She finds out that<br />

Leslie Wynne is set to interview Heledd<br />

Cynwal and Rhodri Ogwen among<br />

others on his show and that Julie<br />

Andrews is one of his favourite things.<br />

10 11


Ciao,<br />

Casa<br />

Dudley<br />

12 13


AR OCHR BRYN UWCHBEN GWINLLAN<br />

CANTINA TABARRINI DI MONTEFALCO<br />

YN UMBRIA, YR EIDAL, MAE TŶ MELYN<br />

TRAWIADOL YN SEFYLL. FEL ARFER,<br />

YSGOL WIN YDY HI. OND AM<br />

BYTHEFNOS YN YR HAF, CAFODD Y<br />

CANTINA EI DRAWSNEWID YN GARTREF<br />

I GYSTADLEUAETH GOGINIO O GYMRU.<br />

DYMA LEOLIAD CASA DUDLEY. AETH<br />

LUNED WHELAN I GNOCIO AR Y DRWS.<br />

Cymru dros yr haf—gwlad y glaw.<br />

Ond mae criw o gogyddion amatur<br />

ar fin troi eu hwynebau at yr haul a<br />

defnyddio’u sgiliau am y gorau i geisio<br />

ennill cystadleuaeth Casa Dudley.<br />

Eisoes maen nhw wedi brwydro trwy<br />

ddwy rownd i sicrhau eu lle yn yr wyth<br />

olaf. Bydd cyfres o sialensiau newydd<br />

yn eu disgwyl yn yr Eidal unwaith mae<br />

drysau cegin y Casa yn agor. Mae<br />

pris i’w dalu am golli hefyd. Fesul<br />

diwrnod bydd y person fydd yn methu<br />

â chyflawni’r her i’r safon angenrheidiol<br />

yn dychwelyd adre, gan adael, yn<br />

y pen draw, un enillydd.<br />

Am y tro, mae hyn oll yn teimlo’n bell<br />

i ffwrdd wrth i fi ymuno â’r cystadleuwyr<br />

cyffrous ar ben eu taith hir i Umbria<br />

—cuore verde d’Italia; calon werdd<br />

yr Eidal. Ac yn wir, mae hi’n ardal<br />

hardd. Wrth deithio ar hyd y draffordd,<br />

mae mynyddoedd bob ochr i’r ffordd,<br />

a threfi annisgwyl sy’n edrych fel<br />

petaent ar fin syrthio oddi ar ochr y<br />

bryn. Piffian chwerthin wrth ddringo<br />

i’r mynyddoedd a phasio trwy bentref<br />

o’r enw Bastardo (wir, yr), a heb fod<br />

yn hir wedi hynny, dyma gyrraedd<br />

Montefalco, a’r Hotel Villa Pambuffetti.<br />

Cartref teulu fu’r Villa Pambuffetti am<br />

flynyddoedd, ond bellach mae’n westy<br />

hyfryd, gyda golygfeydd godidog<br />

i’r gogledd dros Assisi, Spoleto a<br />

Bevagna, tref ganoloesol hynod<br />

ddeniadol. Mae’r mynyddoedd yn<br />

gefnlen yn y pellter, ac mae’r gwres<br />

yn pelydru dros bob man.<br />

Mae bwrdd sy’n llwythog â bwyd ffres<br />

lleol, gwin a dŵr yn ein disgwyl—mae<br />

e i gyd fel manna ar ôl y siwrnai hir.<br />

Mae’r cystadleuwyr yn bwyta—ac yna’n<br />

rhedeg. Maen nhw wedi derbyn eu<br />

cyfarwyddyd cyntaf. Ble maen nhw’n<br />

mynd? Ai dyma’r her gyntaf? Ond mae’r<br />

bechgyn yn bachu ychydig mwy o fwyd<br />

cyn ei throi hi am y daith ddirgel!<br />

Beth mae e’n feddwl am gogyddion<br />

y Casa? “Fel bachgen o’r cymoedd,<br />

fy ngreddf i yw bod yn gyfeillgar, ond<br />

mae’n rhaid cadw hyd braich rhyngon<br />

ni fel tîm cynhyrchu a nhw, sy’n despret<br />

i wybod beth sy nesa! Felly dyw hynny<br />

ddim yn rhwydd. Ond wy wedi gweld<br />

talent a photensial yn y rowndiau<br />

cynderfynol, felly wy’n edrych ymlaen<br />

at weld beth ddaw.”<br />

Mae Ffion yn synnu pa mor wahanol<br />

yw naws y gyfres hon: “Mae ’na deimlad<br />

hollol wahanol i Provence yma. Mae’r<br />

Eidalwyr yn barod iawn eu croeso,<br />

ac rydyn ni’n teimlo’n rhan o’r gymuned<br />

eisoes. Mae’r dirwedd yn ddiddorol<br />

hefyd, ac mae’n bleser ffilmio gyda’r<br />

pentrefi a’r bryniau y tu cefn i mi. Er<br />

ei bod mor eang, mae ’na agosatrwydd<br />

yma. Mae’r winllan yn fodern iawn,<br />

mae cymaint o egni gan Giampaolo,<br />

sy’n rhedeg y busnes, ac mae bwrlwm<br />

o ffresni yma.”<br />

Gyferbyn â’r winllan, mae’r cwm yn<br />

estyn fel carped hud byw tuag at y<br />

mynyddoedd, a chaeau’n aeddfedu<br />

at y cynhaeaf. Mae coed olewydd<br />

a choed bythwyrdd yn grud i’r tai<br />

melyn a hufen gyda’r caeadau gwyrdd<br />

sydd mor nodweddiadol o dai’r wlad<br />

brydferth hon.<br />

Giampaolo Tabarrini<br />

“ DWI ANGEN I’R<br />

CYSTADLEUWYR FOD<br />

YN ANGERDDOL AM<br />

FWYD OND I ADNABOD<br />

EU CYNHWYSION<br />

HEFYD”<br />

Y CANTINA<br />

Yn Cantina Tabarrini, mae cegin wedi<br />

cael ei hadeiladu’n benodol ar gyfer<br />

Casa Dudley. Mae Giampaolo Tabarrini,<br />

perchennog y winllan, a’i wraig Federica<br />

yn groeso i gyd. Mae Monia Caneschi,<br />

sydd wedi bod yn drefnydd allweddol,<br />

yn brysur ar y ffôn. Mae pawb yn<br />

edrych ymlaen at weld y cystadleuwyr<br />

yn cyrraedd.<br />

Mae’r dyn ei hun, Dudley Newbery, a’i<br />

gyd-gyflwynydd, Ffion Dafis yn barod<br />

i dderbyn y criw. Wedi blynyddoedd<br />

o gyflwyno ei gyfres ei hun ar <strong>S4C</strong>,<br />

a rhedeg sawl menter fusnes, mae<br />

Dudley’n enw ac yn wyneb adnabyddus<br />

yng Nghymru. Cododd ei bac y llynedd,<br />

symud y cynhyrchiad dramor, cyflwyno’r<br />

elfen o gystadleuaeth a mwynhau<br />

llwyddiant mawr gyda’r gyfres Chez<br />

Dudley, a ffilmiwyd yn Provence.<br />

Eleni mae e wedi cyrraedd Umbria.<br />

Mae’r gegin yn wag. Mae’r llestri’n lân;<br />

y gwydr yn disgleirio a’r cyfarpar<br />

yn aros. Wedi cyfnod paratoi caled,<br />

mae’r criw yn aros. Ac mae’r wyth ar fin<br />

cyrraedd. Buan iawn y daw ffrwydrad<br />

o weithgarwch—camerâu’n ffilmio,<br />

meicroffonau’n recordio a drysau<br />

Casa Dudley yn agor. Mae’r aros ar<br />

fin dod i ben.<br />

“Dwi angen i’r cystadleuwyr fod yn<br />

angerddol am fwyd ond i adnabod<br />

eu cynhwysion hefyd,” meddai’r pen<br />

cogydd. “Gall y person gorau yn y<br />

gegin fethu oherwydd camgymeriad<br />

sylfaenol gyda’r bwyd sydd o’u blaen.”<br />

14 15


“MAE’N GYFLE ARBENNIG I DDANGOS I CHI<br />

YNG NGHYMRU, AC I’R BYD, FOD CYNNYRCH<br />

O MONTEFALCO A’R ARDAL YN FWYD A<br />

DIOD O SAFON UCHEL”<br />

CIAO<br />

Ond nawr, dim ond y presennol sy’n<br />

cyfri. O’r diwedd, mae’r plât olaf yn<br />

cael ei osod o flaen y beirniaid, ac<br />

wedi cryn drafodaeth rhwng Marco<br />

a Nazzerano, mae’r dyfarniad yn<br />

barod. Mae newyddion drwg i un o’r<br />

wyth, a fydd yn mynd adre gyntaf.<br />

Mae’n siom, wrth gwrs, ond mae’r<br />

profiad o gael dod yma i gystadlu a<br />

dysgu yn lleddfu’r boen rhyw ychydig.<br />

Wrth i’r cystadleuydd siomedig gerdded<br />

i lawr y grisiau, mae bwrdd du bychan<br />

wrth droed y grisiau yn datgan: Casa<br />

Dudley—Ciao! Ac mae Ciao yn golygu<br />

dau beth: helo—a ffarwel…<br />

On a hillside in Umbria, Italy, the vineyard<br />

of the Cantina Tabarrini di Montefalco<br />

is overlooked by a striking yellow house.<br />

It usually houses a wine school, but<br />

for two weeks this summer, the Cantina<br />

became the setting for a special cookery<br />

challenge. Casa Dudley is the Italian<br />

follow-up to last year’s hit cookery reality<br />

show Chez Dudley, held in Provence,<br />

France. Sgrîn’s Luned Whelan follows<br />

chef Dudley Newbery and presenter<br />

Ffion Dafis to Umbria, where she sees<br />

a crew of keen Welsh amateur cooks<br />

learn the art of Italian cooking in what<br />

is one of the country’s culinary centres<br />

of excellence.<br />

DYNWARED DUDLEY YN Y GEGIN!<br />

I gael cyfle i ennill peiriant gwneud<br />

pasta a phecyn o fwydydd Eidalaidd,<br />

atebwch y cwestiwn canlynol:<br />

Ym mha ranbarth o’r Eidal mae<br />

lleoliad Casa Dudley?<br />

Anfonwch eich ateb ar e-bost at<br />

sgrin@s4c.co.uk neu ar gerdyn post at:<br />

Cystadleuaeth Casa Dudley, Sgrîn,<br />

<strong>S4C</strong>, Blwch Post 353, Caerdydd CF24<br />

5XA. Y dyddiad cau yw dydd Llun,<br />

15 Hydref.<br />

PETHAU’N POETHI<br />

Mae’r croeso yn gynnes, a’r prynhawn<br />

yn fwy felly. Mae pethau’n poethi wrth<br />

i’r cystadleuwyr weld y gegin am y<br />

tro cyntaf. Maen nhw i gyd yn edrych<br />

ymlaen yn ogystal â bod yn nerfus,<br />

ddwedwn i. Yna cânt gynnig gwydraid<br />

o win, a chyfle i ddarllen eu pecynnau<br />

gwybodaeth. Maen nhw’n canolbwyntio<br />

ar y rhain pan ddaw Dudley allan i holi<br />

a ydyn nhw’n iawn, ac i ddweud fod<br />

y gystadleuaeth ar gychwyn…<br />

A pha ffordd well i ddechrau na<br />

chroesawu dau gogydd lleol<br />

adnabyddus fel beirniaid ar gyfer y<br />

gystadleuaeth gyntaf? Mae Marco<br />

Gubbiotti yn berchen ar seren Michelin<br />

ar gyfer ei fwyty, La Castiglia, yn<br />

Spello, tua hanner awr o Montefalco.<br />

Mae Nazzerano Brodoloni yn rhedeg<br />

bwyty Sparafucile yn Foligno, ac yn<br />

gyrru tacsi du fel rhai Llundain, sy’n<br />

edrych yn estron iawn yma yn Umbria!<br />

Wrth i’r cystadleuwyr ddechrau ar eu<br />

tasg, mae’r gegin yn llenwi â synau ac<br />

arogleuon y paratoadau dan lygad<br />

barcud Dudley—a’r beirniaid. Nid yn<br />

unig hynny, ond mae camerâu yn dilyn<br />

eu holl symudiadau, ac mae’r tensiwn<br />

bron i’w weld yn ffrwtian yn y stêm<br />

dros y padelli ar y stôf.<br />

Mae’r ffilmio yn Montefalco wedi<br />

creu tipyn o gynnwrf yn lleol hefyd,<br />

a thrigolion y pentrefi cyfagos yn<br />

chwilfrydig i ddod i weld beth sy’n<br />

digwydd yn Casa Dudley. Mae hyd<br />

yn oed Maer Montefalco, Valentino<br />

Valentini, yn picio draw i helpu gyda’r<br />

gwaith blasu a beirniadu. Mae e’n<br />

eithriadol o falch fod Casa Dudley’n<br />

cael ei ffilmio yn Montefalco. “Mae’n<br />

gyfle arbennig,” meddai gyda gwên,<br />

“i ddangos i chi yng Nghymru, ac i’r byd,<br />

fod cynnyrch o Montefalco a’r ardal<br />

yn fwyd a diod o safon uchel, sy’n cael<br />

eu dangos â balchder. Dwi’n falch<br />

iawn ’mod i’n medru dod i’ch croesawu,<br />

ac roedd cael rhan yn y ffilmio—<br />

a’r bwyta(!)—yn bleser mawr.”<br />

Dros y dyddiau nesaf, bydd y<br />

cystadleuwyr yn cwrdd â rhai o<br />

gynhyrchwyr bwyd a diod blaenllaw’r<br />

ardal, yn cael y fraint o rannu cegin<br />

gyda Marco Bistarelli, cogydd seren<br />

Michelin o fwyty Il Postale yn Città di<br />

Castello, ac yn mynd ar daith ddirgel<br />

gyda chanlyniad annisgwyl.<br />

Marco Gubbiotti<br />

Nazzerano Brodoloni<br />

16 17


BUON<br />

APPETITO<br />

O<br />

UMBRIA!<br />

Roedd silffoedd cegin Casa Dudley<br />

yn gwegian dan bwysau’r cynnyrch<br />

a gyfrannodd perchnogion busnesau<br />

lleol at y cynhyrchiad teledu. Roedd<br />

poteli o olew olewydd, saffrwm,<br />

lenticchie (corbys), farro (emer, sef<br />

grawnfwyd cyflawn a grawnfwyd wedi<br />

ei falu), cawsiau, orzo (barlys wedi ei<br />

blisgo), salumeria (cig wedi ei sychu<br />

megis salami a prosciutto), pasta, blawd<br />

ac wrth gwrs, gwin y tŷ, Sagrantino<br />

di Montefalco Tabarrini. Mae un peth<br />

gan bawb yn gyffredin: angerdd at<br />

eu hardal a’i chynnyrch.<br />

Giampaolo Tabarrini a’i deulu ydy’r<br />

pumed genhedlaeth i redeg gwinllan<br />

Cantina Tabarrini. Umbria ydy’r unig<br />

le yn y byd lle mae gwinwydden<br />

Sagrantino’n cael ei thyfu, a Giampaolo<br />

ydy’r cyntaf i botelu gwin y tŷ. Cyn<br />

hynny, cawsai ei werthu’n lleol mewn<br />

cawgiau. Bellach, mae’r gwin ar gael<br />

mewn 25 gwlad, ond y poteli sy’n<br />

plesio Giampaolo fwyaf ydy’r 1000 y<br />

flwyddyn a werthir ym Mharis, lle mae<br />

“ HEN DRADDODIAD<br />

ARALL A ADFERWYD<br />

YN DDIWEDDAR YDY<br />

CYNHYRCHU MEDD.”<br />

anfodlonrwydd Ffrancwyr i brynu gwin<br />

o dramor yn chwedlonol! Y Rosso (coch)<br />

Montefalco ydy’r llwyddiant mwyaf,<br />

ac ar draws y chwe gwin, cynhyrchir<br />

50,000-70,000 o boteli’r flwyddyn. Dim<br />

ond y grawnwin maen nhw’n tyfu sy’n<br />

cael eu defnyddio, felly mae’r hinsawdd<br />

yn bwysig. Mae hi’n un ddelfrydol,<br />

gyda gwres yr haul a gwynt cyson<br />

sy’n cadw’r grawnwin yn sych ac yn<br />

eu hatal rhag pydru. Mae Giampaolo’n<br />

credu’n gryf mewn cyfuno traddodiad a<br />

thechnoleg, felly er bod y grawnwin yn<br />

cael eu casglu â llaw, mae cyfrifiaduron<br />

yn monitro tymheredd y casgenni<br />

anferth sydd yn y selar. Caiff y gwin<br />

ei gadw am 40-45 diwrnod yn hytrach<br />

na’r 15 arferol cyn ei botelu, sy’n rhoi’r<br />

dyfnder a’r safon iddo. Galla i dystio<br />

fod ganddo arogl a blas bendigedig.<br />

Mae Marco Viola yn ddyn ifanc arall<br />

sy’n gofalu am etifeddiaeth ei deulu<br />

tra’n cynyddu masnach yn y byd<br />

modern. Mae olew olewydd Viola wedi<br />

bod yn cael ei gynhyrchu ers canrif a<br />

mwy, a blaenoriaeth Marco ydy safon<br />

aruchel. Mae’r ffrwyth yn dal i gael ei<br />

gasglu â llaw bob mis Hydref, ac mae<br />

llwyddiant y tri math o olew yn cael<br />

ei fesur gan ddefnyddio’r synhwyrau<br />

—golwg, arogl a blas. Defnyddiwch olew<br />

ysgafn ar gyfer pysgod a chig gwyn;<br />

un canolig ar gyfer cawl a chig ac un<br />

cryf pan fod angen blas cadarn, fel<br />

ar ddail amrwd. Braster da ydy olew<br />

olewydd, meddai Marco, ond byddwch<br />

yn ymwybodol o faint a sut rydych<br />

yn ei ddefnyddio.<br />

Dyn arall sy’n pwysleisio elfen iachus<br />

ei gynnyrch ydy Gianluca Polidori,<br />

Llywydd Cymdeithas Saffrwm Cascia.<br />

Er bod traddodiad tyfu saffrwm yn<br />

Umbria yn hynafol, aeth pum canrif<br />

heibio heb gnwd nes i’r Gymdeithas<br />

adfer y traddodiad yn 1999 fel ffordd o<br />

adfywio ardal dlawd. Dau brif ddefnydd<br />

saffrwm ydy fel pigment ym myd celf ac<br />

mewn bwyd. Mae ymchwil diweddar yn<br />

awgrymu fod iddo ddefnydd fferyllol ym<br />

meysydd lleddfu iselder a thrin clefyd<br />

Alzheimer, ac mae’n hysbys ei fod yn<br />

wrthocsidydd cryf iawn. Mae pob llinyn<br />

bach coch yn cario nerth ymhell tu<br />

hwnt i’w faint.<br />

Mae Francesco a Rita Rossi hefyd yn<br />

rhan o’r diwydiant saffrwm, ond caws<br />

ydy eu prif gynnyrch nhw yn Colforcella,<br />

Cascia. Gyda 220 o ddefaid ac 80 gafr,<br />

mae 4 gweithiwr llawn amser gyda<br />

nhw yn cynhyrchu cawsiau gwahanol.<br />

Synnwyd fi gan y syniad o gaws<br />

tymhorol, ond yn wir, mae cawsiau<br />

ar y gweill ddau fis ymlaen llaw ar<br />

gyfer Nadolig, Pasg a Gŵyl Awst. Maen<br />

nhw’n llwyddiannus oherwydd eu bod<br />

yn nodweddiadol o’r ardal, meddai<br />

Francesco. Mae llinyn cyswllt cryf rhwng<br />

Umbria a Rhufain, lle mae nifer fawr<br />

o deuluoedd yn ymfudo, a phan ddaw<br />

pawb adre adeg gwyliau mawr, blas<br />

yr ardal yw’r hyn maen nhw’n hiraethu<br />

amdano.<br />

Hen draddodiad arall a adferwyd<br />

yn ddiweddar ydy cynhyrchu medd.<br />

Gwenynwr ydy Alberto Mattoni,<br />

cynhyrchydd medd Chimere, a oedd<br />

yn chwilio am ffordd o ddefnyddio’r<br />

mêl oedd ganddo dros ben mewn<br />

dull masnachol. Tynnodd fy nghoes<br />

trwy ddweud y dylwn i wybod am<br />

hanes y ddiod, gan ei bod yn gryf yn<br />

y traddodiad Celtaidd! Disgrifiodd hi<br />

hefyd fel coppa madre (mam gwpan)<br />

Ethiopia ac Eritrea, lle caiff ei hyfed<br />

mewn gwleddoedd priodas. Mae<br />

Alberto hefyd yn pasio’i grefft ymlaen<br />

at wenynwyr eraill er mwyn sicrhau<br />

fod y traddodiad yn perthyn i’r<br />

dyfodol yn ogystal â’r gorffennol.<br />

Mae’n ddigon rhwydd i ni yng Nghymru<br />

feddwl fod bwyd Eidalaidd yn unffurf<br />

ar draws y wlad, ond mae’n werth i<br />

chi chwilio am gynnyrch rhanbarthol<br />

Umbria i brofi faint o amrywiaeth all<br />

fod—a chael blas arbennig. Un piacere<br />

che non finisce mai—pleser nad<br />

yw’n gorffen.<br />

The shelves in the Casa Dudley kitchen<br />

were groaning with a variety of delicious<br />

local produce. As well as the Tabarrini<br />

wines, there was locally produced mead<br />

to drink. There were dried meats such<br />

as salami and prosciutto; a wide choice<br />

of goat and sheep cheeses; lentils and<br />

other pulses; saffron and some seriously<br />

good olive oils. It’s worth looking for<br />

Umbrian goods in your local deli and<br />

discovering the true taste of the heart<br />

of Italy.<br />

CASA DUDLEY<br />

Yn yr hydref<br />

O Gymru gan Opus TF<br />

s4c.co.uk/casadudley<br />

18<br />

19


GANGSTERS<br />

Y GORLLEWIN<br />

Cyfres ddrama feiddgar sy’n goctel o gyffuriau a hiwmor tywyll, trais a serch—a’r cyfan<br />

wedi ei leoli yn Sir Gâr. Eurgain Haf sy’n esbonio mwy am Y Pris...<br />

20 21


Sir Gâr. Ardal hamddenol a phrydferth<br />

yng ngorllewin Cymru sy’n nythu rhwng<br />

y Bannau Brycheiniog a Sir Benfro ac<br />

sy’n enwog am ei hanes a’i chyfoeth<br />

o chwedloniaeth. Ond mae’r ddelfryd<br />

honno ar fin cael ei thrawsnewid gan<br />

gyfres ddrama newydd ar <strong>S4C</strong>.<br />

Byd llawn gangsters, lle mae cyffuriau,<br />

gynau a rhyfeloedd tiriogaethol yn<br />

themâu amlwg, yw byd Y Pris. Curiad<br />

calon y cyfan yw’r Frawdoli’eth, sefydliad<br />

hynafol lle mae bod yn aelod yn ddibynnol<br />

ar fod yn ddyn, yn siaradwr Cymraeg<br />

ac yn grwc.<br />

Mae’r Frawdoli’eth yn gyfrifol am<br />

nifer o fusnesau—cyfreithlon ac<br />

anghyfreithlon—fel masnachu cig, hel<br />

cocos, puteindra, gamblo, cyffuriau<br />

a tharmacio. Am ganrifoedd mae penteulu<br />

gwryw teuluoedd sefydledig o fewn<br />

y gymdeithas wedi bod yn rhedeg<br />

y busnesau yma.<br />

Ond mae’r busnesau bach a’r hen<br />

draddodiadau dan fygythiad. Felly hefyd<br />

ffordd o fyw Llywydd Y Frawdoli’eth,<br />

y cyfeirir ato fel Y Ffarmwr Cocos.<br />

Mae bradwr yn aelod o’r Frawdoli’eth<br />

ac mae’n bygwth chwalu hygrededd<br />

teulu’r Edwards, sy’n flaenllaw iawn yn<br />

yr isfyd hwn. Daw bygythiad o gyfeiriad<br />

arall hefyd, sef giang o’r dwyrain sy’n<br />

tresmasu ar eu tiriogaeth trwy ddelio<br />

cyffuriau. Fel y dychmygir, mae’r cyfan<br />

yn datblygu’n stori ddramatig o ddial<br />

a thrasiedi a rhamant gyda phris i’w<br />

dalu am bob gweithred.<br />

Cwmni Fiction Factory, sydd hefyd<br />

yn gyfrifol am gyfresi Caerdydd, yw<br />

cynhyrchwyr Y Pris. Ymhlith y cast mae<br />

enwau cyfarwydd fel Philip Madoc, Nia<br />

Roberts, Rhodri Meilir, Matthew Gravelle,<br />

Mark Lewis Jones, Huw Ceredig, Jâms<br />

Thomas a Catrin Arwel.<br />

Ysgrifennwyd y gyfres gan Tim Price,<br />

cyn-newyddiadurwr 27 mlwydd oed o<br />

Aberdâr ac un o enillwyr Cystadleuaeth<br />

Sgriptio Ffilm a Drama <strong>S4C</strong> yn 2001.<br />

“Ennill y gystadleuaeth honno roddodd<br />

yr hwb i’m gyrfa fel sgriptiwr. Fe es i o<br />

weithio fel newyddiadurwr ar bapur<br />

lleol y Cynon Valley Leader, ac yn un<br />

nad oedd erioed wedi ysgrifennu dim ar<br />

gyfer y teledu, i gael cynnig ysgrifennu<br />

cyfres ddrama i <strong>S4C</strong>. Fe wnaeth hynny<br />

wireddu breuddwyd,” eglura Tim, sydd<br />

erbyn hyn wedi sefydlu ei hun fel awdur<br />

llawn amser ac yn gweithio ar gyfresi<br />

Belonging a Caerdydd ac hefyd yn<br />

ysgrifennu dramâu ar gyfer y theatr.<br />

O le y daeth y syniad am Y Pris felly, ac<br />

fel gŵr sydd â’i wreiddiau yn y cymoedd,<br />

pam lleoli’r ddrama yn y gorllewin?<br />

“Mae Sir Gaerfyrddin yn agos at fy<br />

nghalon ac ro’n i’n arfer mynd yno lot<br />

ar wyliau pan oeddwn i’n blentyn. Mae’n<br />

lle diddorol iawn sy’ wastad wedi codi<br />

chwilfrydedd ynof i. Mae’n fy atgoffa<br />

i o Twin Peaks.<br />

“Mae’r broses o ysgrifennu Y Pris wedi<br />

pontio tua thair blynedd a thros y<br />

cyfnod hynny rwy’ wedi bod yn aros<br />

mewn gwahanol ardaloedd yn Sir<br />

Gaerfyrddin i ddod i adnabod yr ardal<br />

a’r bobl yn well. Fe fues i’n aros mewn<br />

fflat yn Nhalacharn yn agos i gartref<br />

Dylan Thomas. Mae gen i barch mawr<br />

at Dylan Thomas yn y ffordd nad yw<br />

ofn cymysgu comedi a thrasiedi ochr<br />

yn ochr ac mae’r beiddgarwch sydd<br />

yn fy ngwaith yn deillio o’i ddylanwad<br />

e arna i,” ychwanega.<br />

Yn ôl Fizzy Oppe, cynhyrchydd Y Pris,<br />

roedd beiddgarwch Tim i wthio’r ffiniau<br />

mewn drama deledu yn apelio. “Mae fel<br />

y Sopranos ger y lli yn y Gymraeg–yn<br />

llawn straeon dramatig gyda digon o’r<br />

llon a’r lleddf i gydio yn y gynulleidfa.<br />

Ond nid hanes gangsters yn unig sydd<br />

yma. Mae’n gyfres am gymuned a beth<br />

mae’r gymuned honno yn barod i’w<br />

wneud i gadw’r hen ffordd o fyw a’r<br />

hen draddodiadau i oroesi.”<br />

Y Pris is a daring new drama series<br />

on <strong>S4C</strong> that’s been described as<br />

‘The Sopranos by the seaside.’ Set in<br />

Carmarthenshire, the story follows the<br />

tangled lives of a group of gangsters<br />

who hide their illicit dealings—drugs,<br />

gun-running and gambling—behind<br />

the façade of a number of legitimate<br />

businesses, including cockle farming.<br />

The series stars a number of well-known<br />

faces, including Philip Madoc, Matthew<br />

Gravelle, Nia Roberts and Rhodri Meilir.<br />

Former journalist Tim Price is the<br />

series’ author.<br />

“ MAE’N GYFRES<br />

AM GYMUNED A BETH<br />

MAE’R GYMUNED<br />

HONNO YN BAROD<br />

I’W WNEUD I GADW’R<br />

HEN FFORDD O<br />

FYW A’R HEN<br />

DRADDODIADAU<br />

I OROESI.”<br />

Y PRIS<br />

Yn yr hydref<br />

O Gymru gan<br />

Fiction Factory<br />

22 23


01<br />

02 03<br />

04<br />

05<br />

PWY YW PWY<br />

YN Y PRIS<br />

01 LYN<br />

Matthew Gravelle sy’n chwarae Lyn, un o brif<br />

gymeriadau’r gyfres. Mae Lyn yn bennaeth y cartél<br />

cyffuriau ac ef sydd biau’r garej ceir. Ar ddechrau’r<br />

gyfres mae’n bygwth cefnu ar Gymru er mwyn dilyn<br />

ei gariad i Sbaen. Ond mae’n rhaid iddo dyfu lan<br />

yn gyflym pan fo’i dad, Rhidian, yn dioddef strôc<br />

ac mae’r Frawdoli’eth yn ei dderbyn yn aelod.<br />

02 KIRSTI<br />

Nia Roberts sy’n chwarae Kirsti, merch i berchennog<br />

cyfoethog cwmni papurau newydd yn Llundain. Mae<br />

wedi dod i’r gorllewin i weithio fel cyw newyddiadurwr<br />

ar bapur newydd lleol. Ond mae ganddi orffennol—<br />

bu’n gaeth i’r cyffur cocaine. Mae’n syrthio mewn<br />

cariad â Lyn.<br />

03 BRYN<br />

Mae Bryn yn aelod o griw Lyn, ac mae’n chwarae<br />

rôl bwysig ym mhob agwedd ar y busnes—boed<br />

yn gyfreithlon neu’n anghyfreithlon. Bryn yw’r<br />

unig aelod o’r grŵp sy’n briod, a hynny gyda<br />

Ruth, gwraig brydferth sy’n ennyn edmygedd ei<br />

gyfeillion. Aled Pugh sy’n chwarae Bryn.<br />

04 STEVE<br />

Yn wreiddiol o’r gogledd, Steve yw ffrind pennaf Lyn.<br />

Rhodri Meilir sy’n chwarae’r cymeriad cymhleth hwn,<br />

sy’n cyd-redeg y busnes cyffuriau gyda Lyn. Steve,<br />

hefyd, sy’n rheoli’r clwb nos.<br />

05 IEUAN<br />

Ieuan yw’r ‘heavy’ sy’n cadw’r cwsmeriaid a’r<br />

dealers dan reolaeth. Mae’n driw iawn i’w ffrindiau,<br />

ond ei wendid mawr yw ei fod yn hypochondriac.<br />

Jâms Thomas sy’n chwarae Ieuan.<br />

WHO’S WHO<br />

Lyn is involved in running both the legitimate family<br />

car business and a highly illegal drugs ring. Steve,<br />

Bryn and Ieuan are members of his closely-knit gang.<br />

When Lyn falls in love with journalist Kirsti, there’s a<br />

distinct feeling that there’s a cuckoo in the nest who<br />

could ruffle a few feathers.<br />

24 25


Mae <strong>S4C</strong> yn dathlu 25 mlynedd<br />

o ddarlledu ar 1 Tachwedd 2007.<br />

Luned Whelan sy’n bwrw golwg ar<br />

rai o’r rhifau pwysig sydd wedi ffurfio<br />

rhan hanfodol o fywyd y Sianel dros<br />

y chwarter canrif diwethaf.<br />

HANES DARLLEDU<br />

Yn yr hydref<br />

O Gymru gan<br />

BBC Cymru<br />

DECHRAU CANU<br />

DECHRAU CANMOL<br />

Yn yr hydref<br />

O Gymru gan Avanti<br />

s4c.co.uk/dechraucanu<br />

<strong>S4C</strong><br />

HAPUS<br />

BLWYDD<br />

PEN-<br />

CEFN GWLAD<br />

Yn yr hydref<br />

O Gymru gan<br />

ITV Cymru<br />

04 WAL<br />

Yn yr hydref<br />

O Gymru gan Fflic,<br />

rhan o Grŵp Boomerang<br />

s4c.co.uk/04wal<br />

CWPWRDD DILLAD<br />

Yn yr hydref<br />

O Gymru gan Fflic,<br />

rhan o Grŵp Boomerang<br />

s4c.co.uk/cwpwrdddillad<br />

25/<br />

2//<br />

3///<br />

5/////<br />

1/<br />

4////<br />

27


1/<br />

Ar 1 Tachwedd 1982 dechreuodd <strong>S4C</strong><br />

ddarlledu—yr unig sianel deledu<br />

Gymraeg yn y byd.<br />

2//<br />

Dai Jones—un o wynebau mwyaf<br />

cyfarwydd a phoblogaidd <strong>S4C</strong>. Mae Dai<br />

wedi cyflwyno 27 cyfres o Cefn Gwlad.<br />

3///<br />

Jones Jones Jones—torrwyd y record<br />

byd am gasglu’r nifer fwyaf o bobl â’r un<br />

cyfenw yn yr un man ym mis Tachwedd<br />

2006. Darlledodd <strong>S4C</strong> y gyngerdd a<br />

gynhaliwyd i ddathlu’r digwyddiad yng<br />

Nghanolfan y Mileniwm, Caerdydd.<br />

4////<br />

Y nifer o enwebiadau ar gyfer Oscar®<br />

a dderbyniodd ffilmiau <strong>S4C</strong> (Hedd Wyn,<br />

Yr Enwog Ffred, Y Wraig o Gaerfaddon,<br />

Solomon a Gaenor).<br />

5/////<br />

Y nifer o wobrwyon cartref a<br />

rhyngwladol mae’r gyfres ddrama Con<br />

Passionate wedi ennill hyd yma (Rose<br />

d’Or, dwy wobr Prix Europa, Gŵyl y<br />

Cyfryngau Celtaidd a BAFTA Cymru).<br />

6//////<br />

6 ffilm oedd yng nghyfres gyntaf<br />

Shakespeare: Y Dramâu wedi’u<br />

Hanimeiddio. Gwerthwyd y rhaglenni<br />

i dros 50 o wledydd ac enillodd<br />

y gyfres wobrau yng Ngŵyl Ffilm<br />

Efrog Newydd a’r Primetime Emmys<br />

yn America.<br />

7///////<br />

Bydd cyfres 7 o Tipyn o Stâd yn<br />

cael ei darlledu yn 2008.<br />

8////////<br />

Mae’r rhif 8 yn allweddol i’n gwasanaethau<br />

ar y sgrîn. Mae is-deitlau Saesneg ar<br />

888 ac is-deitlau Cymraeg i ddysgwyr<br />

ar 889. Mae dros 80% o arlwy <strong>S4C</strong> yn<br />

cael ei his-deitlo.<br />

9/////////<br />

Rhif crys Dwayne Peel, chwaraewr<br />

talentog ifanc yng ngharfan rygbi<br />

Cymru a chyflwynydd Rygbi 100%.<br />

10//////////<br />

Mae 10 Disg Amryddawn Digidol (DVD)<br />

o un o gyfresi mwyaf poblogaidd <strong>S4C</strong>,<br />

C’Mon Midffîld, wedi gwerthu bron i<br />

10,000 o gopïau ar label Sain, ar ben y<br />

miloedd o fideos a werthwyd cyn hynny.<br />

11///////////<br />

Mae gwefan weithredol wedi bod gan<br />

<strong>S4C</strong> ers 11 mlynedd. Aeth y tudalennau<br />

cyntaf ar-lein yn 1996!<br />

12////////////<br />

Dechreuodd Rownd a Rownd yn 1995,<br />

ac eleni mae’n dathlu deuddeg mlynedd<br />

ar y sgrîn. Mae’r set yn atyniad mawr<br />

ym Mhorthaethwy, tra bod ambell i<br />

ymwelydd wedi credu bod y caffi a’r<br />

siop trin gwallt yn llefydd go iawn!<br />

13/////////////<br />

Mae cyfres Sali Mali wedi gwerthu i<br />

13 o diriogaethau dros y byd. Mae’r<br />

ferch fach hoffus a’i ffrindiau’n apelio<br />

at blant ym mhob man.<br />

14//////////////<br />

Mae Gwifren <strong>Gwylwyr</strong> <strong>S4C</strong> wedi bod yn<br />

derbyn galwadau gan y cyhoedd ers<br />

i’r gwasanaeth gael ei lansio yn 1993.<br />

Hyd yma eleni, mae’r Wifren wedi derbyn<br />

dros 8,000 o ymholiadau.<br />

15///////////////<br />

Mae <strong>S4C</strong> wedi darlledu cystadleuaeth<br />

Cân i Gymru ers 15 mlynedd, er bod y<br />

gystadleuaeth ei hun yn dyddio’n ôl<br />

i 1969—yn hŷn o dipyn nag <strong>S4C</strong>!<br />

16////////////////<br />

Bu 16 o gyflwynwyr yn eich croesawu<br />

i Uned 5 ers i’r rhaglen gychwyn yn<br />

1994. Ym mis Tachwedd eleni bydd<br />

yn darlledu rhifyn 1,000.<br />

17/////////////////<br />

Gwerthwyd y gyfres animeiddio Holi<br />

Hana i 17 o wledydd. Bydd ail gyfres<br />

o hanesion yr hwyaden gymwynasgar<br />

yn siŵr o gadw’r plant sydd wedi<br />

cymryd ati’n hapus iawn.<br />

18//////////////////<br />

Nifer y rhaglenni dros 3 cyfres o Tair<br />

Chwaer, hanes un teulu cythryblus ond<br />

agos yng ngorllewin Cymru.<br />

19///////////////////<br />

Bydd Sgorio tymor 2007-8 yn golygu fod<br />

y gyfres bêl-droed boblogaidd ar <strong>S4C</strong><br />

ers 19 tymor—mae hwnna’n lot o gôls!<br />

20////////////////////<br />

Caiff 20 peint o laeth y diwrnod eu<br />

defnyddio mewn diodydd poeth gan<br />

staff ac ymwelwyr <strong>S4C</strong>!<br />

21/////////////////////<br />

Oed Sam Tân. Daeth Pontypandy yn fyw<br />

yn 1986, gyda Sam, Norman, Elvis, Bella<br />

a’r criw yn diddanu plant Cymru a’r byd.<br />

22///////////////////////<br />

Dyma oedd oedran Matthew Rhys pan<br />

enillodd ei wobr BAFTA Cymru cyntaf am<br />

ei ran yn y ffilm Bydd yn Wrol. Bellach<br />

mae e’n wrol ar y teledu yn Brothers<br />

and Sisters ar C4 ac <strong>S4C</strong>.<br />

23///////////////////////<br />

Oedran Ioan Gruffudd pan lamodd i<br />

ddyfroedd dyfnion Hollywood yn y ffilm<br />

Titanic, a datblygu ei yrfa ar ochr arall<br />

y Môr Iwerydd. Dechreuodd ei yrfa actio,<br />

wrth gwrs, ar Pobol y Cwm, cyfres sebon<br />

fwyaf hirhoedlog y BBC.<br />

24////////////////////////<br />

Oed yr animeiddwraig dalentog Joanna<br />

Quinn pan wnaeth hi ei ffilm gyntaf am<br />

Beryl. Yn 2007 enillodd Beryl, y Briodas<br />

a’r Fideo wobr BAFTA Cymru. Roedd<br />

y ffilm eisoes wedi ennill 25 o wobrau<br />

mewn gwyliau animeiddio ledled y byd.<br />

25/////////////////////////<br />

Mae <strong>S4C</strong> yn gwasanaethu ei chynulleidfa<br />

ers 25 mlynedd—Pen-blwydd Hapus!<br />

As <strong>S4C</strong> reaches an historic milestone,<br />

its 25th anniversary, Luned Whelan<br />

looks at some important numbers in the<br />

Channel’s history. Did you know that <strong>S4C</strong><br />

has received four Oscar® nominations<br />

—for films Hedd Wyn and Solomon a<br />

Gaenor and animations Famous Fred<br />

and The Wife of Bath? Or that children’s<br />

cartoon Sali Mali has been sold to 13<br />

different territories around the world?<br />

13/////////////<br />

6//////<br />

7/////// 8////////<br />

11///////////<br />

14//////////////<br />

16////////////////<br />

9/////////<br />

10//////////<br />

12////////////<br />

15///////////////<br />

17//////////<br />

///////<br />

21/////////////////////<br />

18//////////////////<br />

20////////////////////<br />

23///////////////////////<br />

24////////////////////////<br />

25/<br />

22//////////////////////<br />

19///////////////////<br />

28 29


Y Briodas<br />

Fawr<br />

BYDD PUMP O WYNEBAU CYFARWYDD IAWN YN CHWARAE RHAN ALLWEDDOL<br />

YM MHRIODAS PÂR IFANC O’R GOGLEDD, ANNA ROBERTS A LEE OPENSHAW.<br />

SIRIOL HAF GRIFFITHS SY’N HOLI’R PUMP AM EU TASGAU A’U PROFIADAU PRIODASOL.<br />

30 31


Beth fydd eich tasg yn Y Briodas Fawr?<br />

Rwy’n gorfod mynd â’r modrwyau i’r<br />

pâr priod—ond yr amod yw fy mod i’n<br />

gwneud skydive yn gyntaf gyda’r Red<br />

Devils ar y ffordd i’r seremoni briodas!<br />

A oes ofn arnoch?<br />

Sai’n dweud ’ny, ond wy’n gwybod bod<br />

ishe paratoi a hyfforddi’n iawn. Wy wedi<br />

gwneud bungee jump o’r blaen, ond<br />

mae hwn bach yn wahanol.<br />

A oes unrhyw briodas yn sefyll<br />

mas yn eich cof?<br />

Es i un briodas ar Manley Beach yn<br />

Sydney, lle oedd jyst y pâr ac ychydig<br />

o dystion. Roedd y lle yn arbennig iawn<br />

ac yn dawel neis ar y pryd.<br />

Ydych chi wedi chwarae rôl allweddol<br />

mewn priodas erioed?<br />

Na, ddim wir. Wy wedi cael cynnig bod<br />

yn was priodas ddwywaith, ond wedi<br />

ffaelu mynd y ddau dro achos bo fi<br />

wedi bod ar deithiau rygbi.<br />

Beth ydych chi’n meddwl am briodasau’r<br />

sêr a phobl enwog?<br />

Sai’n dilyn priodasau’r sêr yn fanwl.<br />

Ond fe fuodd fy mhriodas i yn Hello!<br />

ac roedd e wedi cael ei wneud yn neis<br />

i gyd. Sai’n lico fe pan mae’r selebs yn<br />

gwneud pethau tacky.<br />

Beth yw’r gân orau ar gyfer y ddawns<br />

gyntaf mewn parti priodas? A’r un<br />

waethaf?<br />

Mae unrhyw gân Gymraeg yn grêt ’da<br />

fi! Ond wy’n credu taw beth sy’n bwysig<br />

i’r pâr sy’n cyfrif. Fe all fod yn gân<br />

ddoniol neu ysgafn, ’sdim ots, rhywbeth<br />

personol iddyn nhw yw e.<br />

Beth fydd eich tasg chi yn<br />

Y Briodas Fawr?<br />

Fi sy’n gyfrifol am drefnu’r briodas;<br />

pob dim o’r blodau i’r ffotograffydd<br />

a’r mis mêl.<br />

Rydych chi’n dod drosodd fel person<br />

hynod o drefnus? Ydy hynny’n wir?<br />

Mae’n rhaid i fi fod yn onest, cyn i fi roi<br />

genedigaeth i’r mab, Gwern, doeddwn<br />

i ddim yn or-drefnus, nac yn flêr chwaith.<br />

Ond bellach, oherwydd bod yn rhaid<br />

i mi drefnu amser bwydo a gwisgo ac<br />

ati, rwy’n llawer mwy trefnus. Felly<br />

diolch i Gwern am hynny!<br />

Faint o waith paratoi wnaethoch chi<br />

tuag at eich priodas eich hun?<br />

Mam nath y rhan fwyaf! Ro’n i’n rhoi<br />

peth mewnbwn ond wnes i ddim lot.<br />

Beth yw’r peth gorau am briodasau<br />

yn gyffredinol?<br />

Wy’n dwli arnyn nhw i gyd oherwydd<br />

yr hapusrwydd. Hyd yn oed os oes<br />

pethau yn mynd o le ar y dydd, mae pob<br />

un yna i gael sbri, felly does dim ots.<br />

A fuoch chi’n rhan o unrhyw ffwlbri<br />

priodasol erioed?!<br />

Wy’n dod o Landeilo lle mae ’na<br />

draddodiad cryf o felltith. Wy’n cofio pan<br />

wnaeth un o fy ffrindiau weldio carafán<br />

at glwyd y ffermdy fel bod neb yn gallu<br />

gadael na chyrraedd—ac wedyn rhoi<br />

slurry dros yr hewl rhwng y ffermdy a’r<br />

seremoni er mwyn achosi ffwdan.<br />

Lle yn y byd mae’r lleoliad mwyaf<br />

rhamantus i briodi?<br />

Bues i mewn priodas ym Mhortmeirion<br />

ac roedd honno’n hynod o ramantus.<br />

Roedd y tywydd yn braf, gaethon ni<br />

fwyd ar y lawnt ac roedd golygfeydd<br />

anhygoel o’r traeth a’r môr. Paradwys.<br />

Beth fydd eich tasg chi yn<br />

Y Briodas Fawr?<br />

Fy swydd i yw sicrhau bod y bechgyn,<br />

y priodfab a’r best man, yn cyrraedd<br />

y briodas mewn da bryd—mewn cwch<br />

hwylio! Bydda i’n eu cludo yn y cwch<br />

o Sir Fôn i Ddeganwy. Capten Jonsi<br />

Pugwash go iawn fydda i!<br />

Ydy’r ffaith bod chi ofn dŵr ac yn methu<br />

nofio wedi achosi problemau?!<br />

Mae ofn dŵr wedi bod arna i erioed,<br />

a be sy’n codi ofn arna i yw’r tywyllwch<br />

o dan y dŵr. A dwi ddim yn hoff o<br />

sut ma’ llongau yn siglo o ochr i ochr<br />

chwaith. Dwi wedi bod yn derbyn lot<br />

fawr o hyfforddiant, a diolch byth am<br />

hynny! Nid dim ond dysgu sut i hwylio<br />

ydw i’n gorfod gwneud, ond hefyd<br />

dysgu am y môr a’r llanw. Hyd yma dwi<br />

wedi bod yn lwcus oherwydd ma’ pob<br />

diwrnod hyfforddi wedi bod yn braf ac<br />

mae’r môr wedi bod yn ddistaw. Dwi’n<br />

cofio croesi’r Solent un tro a bod yn<br />

sâl fel ci dros yr ochr!<br />

Beth sy’n eich poeni fwyaf am y dasg?<br />

Rwy’n gobeithio y bydd y tywydd yn<br />

braf, neu fydda i’n chwydu, heb os. Rwy<br />

hefyd yn gobeithio y byddai’n gallu deall<br />

y llanw yn iawn—mae hynny’n hanfodol.<br />

Ond yn bennaf, rwy’n poeni na fydd y<br />

priodfab na’r gwas yn cyrraedd<br />

mewn pryd!<br />

Beth yw’r wisg waetha i chi weld<br />

mewn priodas?<br />

Fedra i ddim dioddef top hat!! Does gen<br />

i ddim syniad pam fod dynion yn dewis<br />

eu gwisgo nhw!<br />

Beth yw’r llinell orau i chi glywed gan<br />

was priodas neu dad y briodferch?<br />

“Fydda i’n gweld priodi fel ‘three ring<br />

circus’. Mae gen ti’r engagement ring,<br />

y wedding ring ac wedyn mae gen ti<br />

lot o suffering!”<br />

Beth fydd dy dasg di yn Y Briodas Fawr?<br />

Fi sy’n gyfrifol am y colur, a hefyd y<br />

wacsio a’r massages.<br />

Faint o baratoi sydd angen ar gyfer<br />

tasg o’r fath?<br />

Mae angen lot o hyfforddiant a dwi<br />

wedi gorfod dysgu lot fawr yn barod.<br />

Ond diolch byth, mae gen i athrawes<br />

—Patricia—sy’n amyneddgar iawn ac<br />

sy’n egluro pethau’n hawdd. Rwy wedi<br />

bod yn ymarfer drwy roi colur ar Heledd!<br />

Oes thema arbennig ar gyfer y colur?<br />

Er enghraifft, yr 80au/gothic/punk?<br />

Yr unig thema yw edrych yn hardd.<br />

Wyt ti wedi chwarae rôl allweddol<br />

mewn priodas erioed?<br />

Roeddwn i’n usher ym mhriodas fy<br />

chwaer. Ond dim ond gorfod dangos<br />

pobl i’w seddi oeddwn i.<br />

Beth fyddai’r wisg waetha, yn dy<br />

farn di, ar gyfer priodas?<br />

Unrhywbeth sy’ ddim yn naturiol. Mae<br />

priodas yn rhywbeth traddodiadol<br />

ac fe ddylsai pobl wisgo felly. Rwy’n<br />

credu mai gwisgo fel chavs fyddai’r<br />

wisg waetha!<br />

Lle yn y byd mae’r lleoliad mwyaf<br />

rhamantus i briodi?<br />

Capel Bowydd, Blaenau Ffestiniog.<br />

Beth fyddai dy ddewis di fel cân<br />

gynta’ ar gyfer y parti priodas?<br />

‘Is This Love’ gan Whitesnake.<br />

A fedrwch chi roi cliw i ni am beth<br />

fydd eich tasg?<br />

Mae e’n beth ‘corfforol’ iawn.<br />

Oes angen unrhyw hyfforddiant?<br />

Oes. Mae’r hyfforddiant yn hynod o<br />

arbenigol ac mae’n drylwyr tu hwnt.<br />

Beth yw’r peth gorau am briodasau<br />

yn gyffredinol?<br />

Roedd gen i hanner dwsin o briodasau<br />

dros yr haf. Ac un o’r pethau gorau am<br />

hynny oedd gallu gwisgo lan. Ond dyna<br />

beth sy’n hunllef hefyd. Roedd yr un<br />

bobl yn mynychu bob priodas, ac roedd<br />

yn rhaid i fi drio cael gafael ar ffrogiau<br />

gwahanol, oedd yn uffernol o ddrud!!<br />

Beth yw’r wisg waetha i chi weld<br />

mewn priodas?<br />

Rwy bob amser yn synnu at bobl sy’n<br />

mynd i briodasau heb edrych yn y drych!<br />

Rwy’n cofio mynd i briodas lle’r oedd<br />

un ferch wedi gwisgo ffrog o ddefnydd<br />

cheesecloth ble roeddech chi’n gallu<br />

gweld yn syth drwyddi! Mae’n hynod<br />

o bwysig cyn gadael y tŷ cael cipolwg<br />

yn y drych, ac yn enwedig o’r tu ôl!!<br />

Beth yw’r dewis gorau a’r gwaethaf<br />

am gân ar gyfer y ddawns gynta’?<br />

Y ddwy gân orau fyddai ‘Nwy yn y Nen’<br />

gan Dewi Pws a ‘Walk on the Wild Side’<br />

gan Lou Reed. Y gân waethaf fyddai<br />

‘I will always love you’ gan Whitney<br />

Houston—mae hi’n ofnadwy!<br />

Five Welsh celebrities are to play<br />

a key role in the real-life wedding of<br />

north Wales couple, Anna Roberts and<br />

Lee Openshaw, in the latest series of<br />

this hit reality tv show. Former rugby<br />

international, Jonathan Davies will<br />

be parachuting the rings direct to the<br />

wedding; Big Brother finalist Glyn Wise<br />

is in charge of the bride’s make-up;<br />

presenter Heledd Cynwal is the wedding<br />

planner and Radio Cymru DJ, Jonsi has<br />

to conquer his fear of water in order to<br />

transport the groom and best man by<br />

boat from Anglesey to the wedding,<br />

held in Deganwy. Weather presenter,<br />

Siân Lloyd’s task remains a secret<br />

at the moment…watch this space!<br />

SIÂN LLOYD<br />

GLYN WISE<br />

JONSI<br />

HELEDD CYNWAL<br />

JONATHAN DAVIES<br />

Y BRIODAS FAWR<br />

22 Hydref<br />

O Gymru gan<br />

Teledu Solo<br />

s4c.co.uk/ybriodasfawr<br />

32 33


TREMPYN<br />

YN<br />

YSBRYDOLI<br />

GWEITHIAU<br />

CELF<br />

Paentiad William Roos<br />

o Dic Aberdaron<br />

Cyflwynydd Y Sioe Gelf Luned Emyr sy’n<br />

rhannu ei phrofiad o ffilmio taith dditectif<br />

arbennig gyda’r arbenigwr celf, Peter Lord.<br />

Pwy feddyliai fod trempyn o Aberdaron<br />

wedi ysbrydoli mwy o weithiau celf nag<br />

unrhyw Gymro neu Gymraes arall?<br />

Dyma ddamcaniaeth ddiweddaraf Peter<br />

Lord am yr ieithydd o’r ddeunawfed<br />

ganrif, Dic Aberdaron. Ond beth am<br />

Christmas Evans a Twm o’r Nant,<br />

meddech chi? Siawns eu bod nhw<br />

wedi sbarduno mwy na’r trempyn o Lŷn?<br />

Er eu poblogrwydd hwythau, a chydag<br />

eithriad posib David Lloyd George,<br />

mae’n debyg mai Dic Aberdaron ydi’r<br />

ffigwr gynhenid Gymreig sydd â’r<br />

mwyafrif o eiconau wedi eu seilio arno.<br />

Er fy mod i’n amau’r ddamcaniaeth<br />

i ddechrau, mae dadleuon Peter yn<br />

gryf a’i chwilfrydedd yn heintus. Erbyn<br />

i’r camera droi, dwi’n awyddus i weld<br />

i ble, ac at beth y bydd y daith hon<br />

yn mynd â ni.<br />

Ieithydd oedd Richard Robert Jones<br />

(1780-1843), neu ‘Dic Aberdaron’ fel y<br />

câi ei adnabod gan amlaf. Yn fab i saer<br />

coed, mae’n debyg iddo fedru siarad<br />

o leiaf 14 o ieithoedd. Ond nid ieithydd<br />

y llyfrgelloedd sychion oedd hwn,<br />

ond un a anturiai ar droed mor bell<br />

â Llanelwy, Lerpwl, Llundain a Dover<br />

yng nghwmni ei lyfrau a’i gath.<br />

Pam, felly, y dewisai Dic deithio o un<br />

man i’r llall? Mae’n debyg nad oedd<br />

yna le i bobl anghonfensiynol o’r fath<br />

yn ardaloedd gwledig ei gynefin. Rwy’n<br />

tybio mai cam digon naturiol oedd i’r<br />

dyn athrylithgar lliwgar gael ei ddenu<br />

i’r dinasoedd mawrion. Yno câi nawdd<br />

a chefnogaeth ariannol gan bobl fel<br />

yr hanesydd a’r gwleidydd William<br />

Roscoe o Lerpwl.<br />

Roedd y crwydryn dysgedig yn ffigwr<br />

digon difyr i gydio yn nychymyg llu<br />

o artistiaid proffesiynol ac amatur<br />

ei ddydd. Wrth i Peter a mi deithio o<br />

amgylch Cymru—a thros y ffin—down ar<br />

draws amrywiaeth o weithiau celf. Yn eu<br />

plith, mae peintiadau gan William Roos,<br />

casgliad gwerthfawr o ddarluniau gan<br />

Ellis Owen Ellis a cherflun trawiadol gan<br />

artist dienw yn y Llyfrgell Genedlaethol.<br />

Rydym ni hefyd yn dod o hyd i luniau<br />

gan arlunwyr amatur sydd wedi eu<br />

seilio ar engrafiad poblogaidd o Dic<br />

Aberdaron gan William Clements.<br />

“ MAE’N DEBYG NAD<br />

OEDD YNA LE I BOBL<br />

ANGHONFENSIYNOL<br />

O’R FATH YN<br />

ARDALOEDD GWLEDIG<br />

EI GYNEFIN.”<br />

Wrth i Peter ddarganfod gweithiau o’r<br />

math, mae ei chwilfrydedd yn tanio o<br />

ddifri’. Nid ‘celfyddyd uchel’ sy’n mynd<br />

â’i fryd. Celf y werin sy’n cydio yn<br />

nychymyg yr arbenigwr hwn sydd wedi<br />

cyfrannu’n helaeth at ein dealltwriaeth<br />

o’n hetifeddiaeth gelfyddydol. Fel hyn<br />

y mae’n crynhoi ei feddyliau:<br />

“Er bod celfyddyd uchel—gweithiau<br />

Cézanne, Picasso a’r lleill —o ddiddordeb<br />

i mi, dydyn nhw ddim yn fy nghyffroi<br />

yn yr un ffordd â chelfyddyd y werin,<br />

sef portreadau o waith ein harlunwyr<br />

gwlad, a’r engrafiadau poblogaidd a<br />

gâi eu gwerthu am ychydig geiniogau<br />

ar y strydoedd tua chant a hanner o<br />

flynyddoedd yn ôl. Pethau darfodedig<br />

oedden nhw, ac felly’n hynod brin<br />

erbyn hyn, ond celfyddyd sy’n dod<br />

â ni’n agosach o lawer at feddylfryd<br />

cyffredinol cyfnod na chelfyddyd<br />

uchel yr orielau mawr.”<br />

Peter Lord gyda cherflun o Dic Aberdaron gan<br />

artist anhysbys yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru<br />

Difyr yw sylwi bod nifer o’r gweithiau<br />

wedi eu creu ar ôl cyfnod Dic. A’r hyn<br />

sy’n fy nharo i dro ar ôl tro yw ein bod<br />

ni fel Cymry fel petaem wedi perchnogi<br />

Dic Aberdaron fel rhyw fath o ffigwr<br />

mytholegol yn sgîl y delweddau<br />

adnabyddus hyn. Dyma ddelweddau<br />

sydd mor gyfarwydd nes eu bod nhw<br />

bron â bod yn rhan o isymwybod<br />

ein cenedl. Daw hyn yn glir i mi pan<br />

awn i Ysgol Gynradd Crud y Werin yn<br />

Aberdaron i weld darluniau’r plant o<br />

Dic Aberdaron. Er nad ydyn nhw wedi<br />

gweld yr un darlun o Dic Aberdaron,<br />

mae’r nodweddion corfforol sydd<br />

yn eu lluniau yn asio â’r rheini sydd<br />

yn y darluniau adnabyddus a llai<br />

adnabyddus.<br />

Beth, tybed, fyddai ymateb y trempyn<br />

o Lŷn petai’n gweld y corff helaeth<br />

yma o waith sydd wedi ei seilio arno?<br />

Fel y dywed Peter yn gyffro i gyd ar ôl<br />

darganfod darlun arall o Dic Aberdaron<br />

mewn ffrâm ddu gerfiedig ar wal coridor<br />

yng nghrombil Llŷn, “Mae ’na ddigon<br />

o ddarnau celf ’da ni nawr ar gyfer<br />

arddangosfa!”<br />

SEARCHING FOR DIC ABERDARON<br />

According to art historian, Peter Lord,<br />

Dic Aberdaron, an eighteenth-century<br />

tramp from the Llŷn Peninsula, has<br />

inspired more works of art than any other<br />

Welsh figure, with the possible exception<br />

of David Lloyd George. Dic, whose real<br />

name was Richard Robert Jones, spoke<br />

at least 14 languages and travelled far<br />

and wide with his books and faithful cat.<br />

Y Sioe Gelf presenter Luned Emyr joins<br />

Peter as they follow in Dic Aberdaron’s<br />

footsteps across Wales and beyond,<br />

discovering paintings, engravings and<br />

sculptures inspired by the multilingual<br />

North Walian. In this article, Luned sheds<br />

more light on Peter’s theory.<br />

AR DRYWYDD DIC<br />

ABERDARON<br />

Mis Medi<br />

O Gymru gan Cwmni Da<br />

34 35


FY HOFF LE I<br />

Richard<br />

Wyn<br />

Jones<br />

BYDD RICHARD WYN JONES YN<br />

CYFLWYNO CYFRES AM HANES<br />

DATGANOLI YNG NGHYMRU YN YR<br />

HYDREF. MAE’N BYW GYDA’I DEULU<br />

YNG NGWLAD ENEDIGOL EI<br />

WRAIG, NORWY.<br />

Rwy’n byw yn Nesodden ar hyn o<br />

bryd. Penrhyn yn Norwy ydi Nesodden;<br />

penrhyn sy’n ymwthio i’r dŵr ochr<br />

draw i’r fjord o Oslo.<br />

Petawn i am fynd â chi yno fe fyddwn<br />

yn trefnu eich cyfarfod yn y porthladd<br />

yng nghanol y brifddinas. Yno, ger Aker<br />

Brygge, hen ardal ddiwydiannol sydd<br />

wedi ei throi’n gyfres o fflatiau, bwytai<br />

a bariau swanc, mae ’na brysurdeb<br />

parhaol wrth i fflyd o gychod bach<br />

baratoi i gludo teithwyr hwnt ac yma<br />

ar draws y fjord. Yn yr haf, maen nhw’n<br />

cludo pobl i’r gwahanol fân ynysoedd<br />

sydd i’w gweld o’r cei. Mae ’na fythynnod<br />

gwyliau ar lawer ohonynt—yr hytter<br />

bondigrybwyll sy’n gymaint ran o<br />

ddiwylliant Norwyaidd. A thraethau<br />

braf. Bydd trigolion y ddinas yn tyrru<br />

atynt pan mae’r tywydd yn caniatáu.<br />

Wedi gaeafau mor faith a thywyll<br />

mae pawb am wneud y gorau o<br />

hirddydd haf.<br />

Mae’n cwch ni ychydig yn fwy na<br />

chychod yr ynysoedd. Gan eu bod<br />

yn teithio rownd y rîl rhaid i gychod<br />

Nesodden fod yn ddigon cadarn i<br />

wthio trwy’r rhew sy’n aml yn ffurfio<br />

ar wyneb y dŵr ym misoedd y gaeaf.<br />

Ond â hithau’n haf, cawn eistedd ar<br />

y dec a mwynhau hufen iâ yn ystod<br />

ein mordaith ugain munud trwy’r<br />

ynysoedd a’r cychod hwylio at<br />

borthladd bach Tangen.<br />

Wrth nesáu at Tangen fe fyddwch chi’n<br />

siŵr o sylwi ar y rhes o fysiau gwyrdd<br />

sy’n gyrru at ymyl y cei i’n cyfarfod. Ni<br />

waeth be—gan gynnwys mynyddoedd<br />

o eira a thymheredd a blymiodd i -24°C<br />

gaeaf diwethaf—dydyn nhw byth,<br />

byth yn hwyr.<br />

Wedi dringo i rif 631 cawn deithio i lawr<br />

ar hyd arfordir gorllewinol y penrhyn<br />

tuag at ein cartref ni ym mhentref<br />

Fagerstrand. Coedwigoedd, llynnoedd<br />

a chreigiau sy’n nodweddu’r dirwedd ar<br />

law chwith y bws. Ar y llaw dde, ceir tai<br />

yn swatio yn y coed ynghyd ag ambell<br />

i bentref bach. Yn y fjord islaw gellir<br />

gweld y fferis mawrion sy’n teithio ’nôl<br />

a blaen i Ddenmarc a’r Almaen, ynghyd<br />

â’r cruise liners anferthol sy’n heidio<br />

i Oslo. Mae’r goedwig ei hun yn fyw<br />

o anifeiliaid ac adar. Pan mae bwyd<br />

yn brin ganol gaeaf, bydd ceirw coch<br />

i’w gweld yn aml yng ngerddi’r tai wrth<br />

fin y ffordd. Cafodd Eirig (y mab hynaf)<br />

a minnau gip ar glamp o elg mawr<br />

unwaith, tra bod enw un o’r pentrefi<br />

bychan, Gaupa (cath wyllt), yn awgrymu<br />

fod ’na greaduriaid mwy egsotig fyth<br />

yn llechu rhwng y coed.<br />

Ar noson gyntaf <strong>S4C</strong> roeddwn i newydd<br />

gychwyn yn y Brifysgol yn Exeter ac felly<br />

doeddwn i ddim yn gallu gwylio’r Sianel.<br />

Erbyn hyn, wrth gwrs, mae modd gwylio<br />

<strong>S4C</strong> unhyw le ym Mhrydain ar loeren neu<br />

fand llydan.<br />

Cefais fy ngeni yn Hwlffordd ac mae’r<br />

cysylltiad teuluol â Sir Benfro yn bwysig<br />

iawn i mi. Does unman yn debyg i draeth<br />

Barafundle—mae’n lle hudolus ac rwy’n<br />

gorfod mynd yno o leiaf ddwywaith<br />

y flwyddyn.<br />

Fyddwn i ddim yn gallu dygymod heb<br />

i-pod a ffôn symudol—ond byddwn i’n<br />

falch o aberthu’r teclyn blackberry.<br />

Er mod i’n lawr lwytho cerddoriaeth<br />

rwy’n dal i brynu cryno ddisgiau ac<br />

’wy newydd ychwanegu James Morrison<br />

ac Elin Manahan Thomas i’r casgliad.<br />

Petawn i’n gorfod dewis un ddisg yn<br />

unig yna byddai’n rhaid i fi gadw<br />

Exodus gan Bob Marley.<br />

Rwy’n falch mod i wedi ymroi i ymarfer<br />

y piano pan oeddwn i’n ifanc—mae<br />

chwarae’n ffordd dda o ymlacio adre.<br />

Mae papurau newydd, cylchgronau a<br />

llyfrau yn pentyrru ym mhob rhan o’r<br />

tŷ hefyd—rwy’n edrych ymlaen at gael<br />

mwy o amser i’w darllen a’u mwynhau.<br />

Mae dau lyfr wedi creu argraff fawr<br />

arna i—The Bell Jar gan Sylvia Plath<br />

a Wuthering Heights gan Emily Bronte.<br />

Rwy’n edrych ymlaen at weld addasiad<br />

teledu o nofel Caryl Lewis, Martha, Jac<br />

a Sianco ar <strong>S4C</strong> ddiwedd flwyddyn nesaf.<br />

Mae’n debyg bod gen i ormod o<br />

esgidiau a bagiau—ond dyw hynny<br />

ddim yn bosib.<br />

Rwy’n gwrthod ildio i awydd fy mhlant<br />

i brynu ci. Mae cŵn yn codi ofn<br />

arna i—sori Manon, Llew a Gwenno x<br />

Rwy’n ymfalchïo yn llwyddiant <strong>S4C</strong> dros<br />

25 mlynedd ac mae’r gorau eto i ddod.<br />

Mae’n anrhydedd i gael bod yn Brif<br />

Weithredwr ac i greu’r amodau gorau<br />

posib ar gyfer yr holl dalentau creadigol<br />

yng Nghymru sydd am weithio gyda’r<br />

Sianel.<br />

<strong>S4C</strong>’s Chief Executive, Iona Jones has the<br />

last word as she discusses her likes and<br />

dislikes. Originally from Pembrokeshire,<br />

this picturesque county still holds a<br />

special place in her heart, with regular<br />

trips to Barafundle Bay a must. Iona is<br />

glad she stuck with her piano lessons<br />

as a child, as playing the piano as an<br />

adult is one way of relaxing, as is reading<br />

and fashion. Iona also takes pride in<br />

<strong>S4C</strong>’s successes over the past 25 years<br />

and considers it an honour to be the<br />

Channel’s Chief Executive.<br />

Y GAIR OLAF<br />

Iona Jones, Prif Weithredwr <strong>S4C</strong><br />

Prin y gwelwch chi dwristiaid yn Nesodden.<br />

Nid rhyw harddwch dramatig a geir ar<br />

y penrhyn. Ond rydym ni’r Neslinger—<br />

y trigolion lleol—yn meddwl y byd o’r lle.<br />

DATGANOLI<br />

17 Medi<br />

O Gymru gan<br />

Ff ilmiau’r Bont<br />

Welsh political lecturer, analyst and TV<br />

presenter Richard Wyn Jones is currently<br />

living in Norway. A Reader in International<br />

Politics at Universiy College of Wales,<br />

Aberystwyth, he is on a sabbatical in his<br />

wife’s home country. Richard has chosen<br />

the enchanting peninsula, Nesodden,<br />

where he now lives and finds solace<br />

from the country’s capital, Oslo, as his<br />

favourite place. He returns to the small<br />

screen soon with a series on the history<br />

of Welsh devolution.<br />

36


CYSTADLEUAETH<br />

CHWILAIR Y DATHLU<br />

S G W R S I O R Ff Y C P E CH<br />

G E N B F D A R Ll E D U W L<br />

R W O A I E L P L A M A R D<br />

I L N F Y M A F L Dd R C H N<br />

N C Y A Y O W P O A E A O I<br />

W R Th W L C O I E R N C I A<br />

E O U E G E N O Dd S Y T Dd S<br />

L N T N A I N O L D A I I E<br />

O Y N Y G M R A I B U O E N<br />

D W M O W I A P I R E A M A<br />

I L C R A Y H A M S E R I H<br />

G F U E G A Dd L O E Ll T N I<br />

I Y Th N N O I L O G S Y A O<br />

D C E Th E A N A S A W G D M<br />

19 MEDI 2007<br />

19 SEPTEMBER 2007<br />

19∑00<br />

Noson <strong>Gwylwyr</strong><br />

Viewers’ Evening<br />

Neuadd Goffa Aberaeron<br />

Aberaeron Memorial Hall<br />

Darperir offer cyfieithu<br />

Translation service provided<br />

Am fwy o fanylion:<br />

Gwifren <strong>Gwylwyr</strong> <strong>S4C</strong><br />

For further details:<br />

<strong>S4C</strong> Viewers’ Hotline<br />

0870 6004141<br />

s4c.co.uk<br />

ACTIO<br />

ADLONIANT<br />

ALAWON<br />

AMAETH<br />

AMSER<br />

ANIMEIDDIO<br />

CELF<br />

CERDDORIAETH<br />

COGINIO<br />

COMEDI<br />

CYFLWYNO<br />

CYFFRO<br />

CHWARAEON<br />

DARLLEDU<br />

DIFYR<br />

DIGIDOL<br />

DRAMA<br />

GWASANAETH<br />

GWYL<br />

HANES<br />

IFANC<br />

LLEOL<br />

MATERION CYFOES<br />

PLANT<br />

SAIN<br />

SGRIN<br />

SGWRSIO<br />

SIANEL<br />

SIOE<br />

TYWYDD<br />

WE<br />

YSGOLION<br />

Enillwch beiriant Disg Amryddawn<br />

Digidol (DVD) diffiniad uchel ynghyd â<br />

phecyn DVD o rai o gynyrchiadau mwyaf<br />

poblogaidd <strong>S4C</strong> dros y pum mlynedd ar<br />

hugain diwethaf, gan gynnwys C’Mon<br />

Midffîld, Hedd Wyn, Dai Jones, Dwdl Am,<br />

Sali Mali a llawer mwy.<br />

I gael cyfle i ennill y wobr wych hon,<br />

chwiliwch am y geiriau gerllaw sy’n<br />

ymwneud ag arlwy <strong>S4C</strong> sy’n cuddio yn<br />

y chwilair. Pan ddewch o hyd iddyn nhw<br />

i gyd, bydd y llythrennau sy’n weddill<br />

yn sillafu rhywbeth rydym i gyd yn ei<br />

ddymuno i <strong>S4C</strong>.<br />

Anfonwch eich ateb—y geiriau cudd—ar<br />

e-bost at sgrin@s4c.co.uk neu ar gerdyn<br />

post at: Cystadleuaeth Pen-blwydd <strong>S4C</strong>,<br />

Sgrîn, <strong>S4C</strong>, Blwch Post 353, Caerdydd<br />

CF24 5XA. Y dyddiad cau yw dydd Llun,<br />

15 Hydref.<br />

CYSTADLEUAETH ENNILL HET BRYN TERFEL Mrs Elen Mathias, Glogue CYSTADLEUAETH Y CROESAIR Ms Delyth Evans, Beddgelert CYSTADLAETHAU<br />

Rheolau: Mae’r cystadlaethau yn agored i bawb ac eithrio staff <strong>S4C</strong>, eu teuluoedd agos a chwmnïau eraill sy’n gysylltiedig â Sgrîn. Dewisir yr enillydd/wyr<br />

ar hap. Rhoddir gwybod i’r enillydd/wyr ar ôl y dyddiad cau drwy lythyr neu dros y ffôn. Nid yw’n bosib cyfnewid y wobr. Mae penderfyniad y Golygydd<br />

yn derfynol. Cyhoeddir enw’r enillydd/wyr yn rhifyn nesaf Sgrîn. Ni chymerir cyfrifoldeb am geisiadau a gollir yn y post neu sy’n methu â chyrraedd erbyn<br />

y dyddiad cau. EISIAU GWYBOD AM DDARLLEDIADAU RYGBI <strong>S4C</strong>? PA RIF YW <strong>S4C</strong> AR SKY? SUT MAE GWYLIO CASA DUDLEY AR FAND LLYDAN? Am unrhyw<br />

ymholiadau bach a mawr am raglenni <strong>S4C</strong>, mae croeso i chi ffonio Gwifren <strong>Gwylwyr</strong> <strong>S4C</strong>, 0870 600 4141 neu e-bostio gwifren@s4c.co.uk. Hefyd, gallwch<br />

gysylltu â’r Wifren i archebu copi o Sgrîn i’ch ffrindiau neu deulu.Cyhoeddir Sgrîn gan <strong>S4C</strong>. Sgrîn, <strong>S4C</strong>, Parc Tŷ Glas, Llanisien, Caerdydd, CF14 5DU<br />

e-bost: sgrin@s4c.co.uk<br />

38<br />

39

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!