You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Cylchgrawn</strong> <strong>Gwylwyr</strong> <strong>S4C</strong><br />
<strong>Rhifyn</strong> 4<br />
Sgrîn<br />
1
GAIR GAN Y GOLYGYDD, HANNAH THOMAS<br />
CYNNWYS<br />
Hir yw pob aros—ond mae’r disgwyl ar fin dod i ben. Ar<br />
7 Medi bydd holl gyffro Cwpan Rygbi’r Byd yn cychwyn,<br />
a bydd <strong>S4C</strong> yno i gofnodi pob cic, cais a sgarmes.<br />
Darlledir 25 gêm fyw ynghyd ag uchafbwyntiau cyffrous,<br />
dadansoddi treiddgar a golwg tu ôl i’r llenni ar garfan<br />
Cymru. Rygbi yw thema Apêl 2007 <strong>S4C</strong> hefyd—drwy<br />
Hybu Rygbi byddwn yn cynnig cymorth i gefnogwyr<br />
rygbi gyda’u gweithgareddau codi arian.<br />
Cynhelir cystadleuaeth o fath wahanol yn yr Eidal.<br />
Bydd drysau Casa Dudley yn agor yn Umbria wrth i wyth<br />
o gogyddion brwd frwydro i ennill teitl prif gogydd y Casa.<br />
Mae’r ardal yn enwog am ei chynnyrch ffres—ond sut flas<br />
fydd y cogyddion yn cael ar y cystadlu?<br />
O’r Eidal i fyd gangsters gorllewin Cymru, cefnlen drama<br />
newydd Y Pris. Mae’r sibrydion ar led bod hon yn gyfres<br />
herfeiddiol, sy’n cynnig golwg ar fyd tywyll y taffia.<br />
Drama, adloniant a chwaraeon, heb sôn am gomedi,<br />
rhaglenni dogfen a phen-blwydd <strong>S4C</strong> yn 25 oed—bydd<br />
digon i’ch diddanu yr hydref hwn. Dim ond un peth sydd<br />
ar ôl i’w wneud—dymuno pob lwc i dîm Cymru a<br />
chriw’r Casa!<br />
The waiting is almost over. This month, the Rugby World<br />
Cup kicks off, with <strong>S4C</strong> offering extensive coverage of the<br />
event. Rugby is also the theme of <strong>S4C</strong>’s 2007 charity appeal,<br />
Hybu Rygbi. In Italy, the doors of Casa Dudley open on<br />
a second series of this cookery competition, while the<br />
world of gangsters is the background to new drama, Y Pris.<br />
04 CYFLE CYMRU I DDISGLEIRIO<br />
YNG NGOLWG Y BYD<br />
CWPAN RYGBI’R BYD<br />
Cyfweliad gyda Derwyn Jones<br />
Barn Gwyn Jones<br />
Eleri Siôn yn edrych ’mlaen<br />
at y bencampwriaeth<br />
10 PC LESLIE WYNNE<br />
Sioe siarad newydd y<br />
plismon o Gricieth<br />
12 STORI ARBENNIG<br />
CASA DUDLEY<br />
Her molto difficile i griw<br />
o gogyddion o Gymru<br />
20 DRAMA NEWYDD<br />
Y PRIS<br />
Cynllwynio ynghanol y cocos<br />
26 PEN-BLWYDD HAPUS <strong>S4C</strong><br />
Dathlu’r chwarter canrif<br />
30 Y BRIODAS FAWR<br />
A fyddech chi’n gadael i griw<br />
o selebs drefnu’ch priodas?!<br />
34 Y SIOE GELF<br />
Taith ryfeddol Luned Emyr<br />
ar drywydd Dic Aberdaron<br />
36 FY HOFF LE I<br />
Yn y gogledd pell—<br />
Richard Wyn Jones yn Norwy<br />
37 Y GAIR OLAF<br />
Prif Weithredwr <strong>S4C</strong>, Iona Jones<br />
Allwedd/Key<br />
Y Dylluan/The Owl<br />
Isdeitlau ar gael.<br />
Subtitles available.<br />
Y Cyfrifiadur/The Computer<br />
Ar gael ar fand llydan.<br />
Available on broadband.<br />
LLUN CLAWR Alun-Wyn Jones gan Warren Orchard<br />
TÎM GOLYGYDDOL Eleri Twynog Davies, Eurgain Haf, Vici Jones, Owain Pennar, Hannah Thomas<br />
TÎM DYLUNIO Dylan Griffith, Vicky Hives, Stuart Oliver CYFRANWYR Luned Emyr, Siriol Haf Griffiths,<br />
Sharon Howell, Gwyn Jones, Tudur Owen, Richard Wyn Jones, Luned Whelan FFOTOGRAFFIAETH<br />
Warren Orchard FFOTOGRAFFIAETH YCHWANEGOL Archif <strong>S4C</strong>, Luned Emyr, Richard Wyn Jones,<br />
Llyfrgell Genedlaethol Cymru DARLUNIO Jon Oakes<br />
HYDREF 2007
Gareth Thomas/Alfie<br />
Byd<br />
Herio’r<br />
Gymru<br />
Cyfle i<br />
OWAIN PENNAR SY’N HOLI DERWYN<br />
JONES WRTH I <strong>S4C</strong> BARATOI I<br />
DDARLLEDU’N HELAETH O<br />
BENCAMPWRIAETH CWPAN RYGBI’R BYD.<br />
“ DYW E DDIM YN<br />
AMHOSIBL Y GALL<br />
CYMRU GYRRAEDD<br />
Y FFEINAL”<br />
Mae gan y sylwebydd rygbi Derwyn<br />
Jones a’r chwaraewr rygbi Gareth<br />
Thomas dipyn yn gyffredin. Fe<br />
chwaraeodd y ddau gyda’i gilydd yng<br />
Nghwpan Rygbi’r Byd 1995, mae’r ddau<br />
wedi chwarae rygbi i glybiau yn Ffrainc<br />
ac fe fyddant ill dau yng nghanol berw<br />
Cwpan Rygbi’r Byd 2007.<br />
Bydd Derwyn yn cadw cwmni i Wyn<br />
Gruffydd yn y blwch sylwebu ar gyfer<br />
darlledu cynhwysfawr <strong>S4C</strong> o Gwpan<br />
Rygbi’r Byd. Mae’n edrych ymlaen at<br />
weld Gareth ‘Alfie’ Thomas a gweddill<br />
y garfan ar drywydd llwyddiant yn y<br />
gystadleuaeth 6 wythnos o hyd sy’n<br />
dechrau ar 7 Medi.<br />
“Mae chwaraewyr fel Alfie, Stephen<br />
Jones, Dwayne Peel, Gethin Jenkins<br />
a Colin Charvis yn arweinwyr naturiol ac<br />
mae gennym chwaraewyr all newid gêm<br />
ym mhob rhan o’r cae,” meddai Derwyn,<br />
a ddaw’n wreiddiol o Bontarddulais.<br />
“Dyma’r cyfle gorau i Gymru ers<br />
blynyddoedd—mae’r grŵp yn un<br />
cymharol deg inni, rydym yn chwarae<br />
Awstralia gartre’ ac mae gennym obaith<br />
da o guro De Affrica neu Loegr yn y<br />
rownd go gynderfynol. Ac yn y rownd<br />
gynderfynol, y tîm sy’n rheoli eu nerf<br />
sy’n debyg o ennill. Dyw e ddim yn<br />
amhosibl y gall Cymru gyrraedd y<br />
ffeinal,” ychwanega.<br />
Fe fydd Derwyn yn rhan o dîm a all<br />
herio unrhyw garfan o gyflwynwyr ac<br />
arbenigwyr—criw sy’n cynnwys Gareth<br />
Roberts, Arthur Emyr, Gwyn Jones,<br />
Sarra Elgan, Eleri Siôn a llawer mwy<br />
a fydd yn brysur yn cyflwyno 25 o gemau<br />
byw a llond pac o uchafbwyntiau.<br />
Mae’r gŵr 36 oed—a chwaraeodd<br />
dros Gymru 19 o weithiau, yn ogystal<br />
ag i Gaerdydd, Béziers a Choleg<br />
Loughborough—bellach yn byw yn<br />
Y Bontfaen gyda’i wraig, Rachel<br />
a’i dri o fechgyn. Mae’n gweithio i<br />
gwmni RTL Solicitors fel ymgynghorydd<br />
i 15 o chwaraewyr rygbi ac mae’n<br />
sylwebydd ar Y Clwb Rygbi ar <strong>S4C</strong> ac ar<br />
ddarllediadau rygbi BBC Radio Cymru.<br />
Roedd Gareth Thomas ar ddechrau<br />
ei yrfa yng Nghwpan y Byd 1995<br />
pan oedd gyrfa rygbi Derwyn yn ei<br />
hanterth. Y pryd hynny, roedd Derwyn<br />
yn gawr mewn unrhyw lein, ac yntau’n<br />
6 troedfedd 10 modfedd, y chwaraewr<br />
talaf i chwarae i Gymru erioed.<br />
“Rwy’n cofio chwarae gyda Gareth yn<br />
ei gêm gyntaf dros ei wlad yn erbyn<br />
Japan yng Nghwpan Rygbi’r Byd, ac<br />
fe sgoriodd e dri chais. Ond yr hyn wy’n<br />
cofio mwyaf am y gystadleuaeth oedd<br />
y torcalon o fynd mas yn rownd y<br />
grwpiau ar ôl colli o bwynt i Iwerddon,”<br />
meddai Derwyn, a ymddeolodd yn<br />
gymharol ifanc yn 29 oed cyn dilyn gyrfa<br />
yn gyntaf fel athro chwaraeon ac yna<br />
fel rheolwr gyda rhanbarthau’r Gleision<br />
a’r Gweilch.<br />
“Ond wy’n gweld Cymru’n mynd<br />
ymhellach y tro hwn. Y pryd hynny,<br />
ynghanol y 90au, roedd timau Hemisffêr<br />
y De, Lloegr a Ffrainc ymhell o’n blaen<br />
ni o ran paratoi a hyfforddi. Ond nawr<br />
ry’n ni wedi dala lan, ac ar ein diwrnod,<br />
yn gallu cystadlu gyda’r gorau, fel y<br />
gwnaethom ni yng Nghwpan Rygbi’r<br />
Byd bedair blynedd yn ôl.”<br />
I Derwyn yn bersonol, fe fydd mynd i<br />
Ffrainc yn gyfle i gwrdd â hen ffrindiau<br />
a gyfarfu wrth chwarae i Béziers yn<br />
ei dymor olaf, 1999-2000.<br />
“Fe fydd yr awyrgylch yn arbennig yno,<br />
ac mae’r ffaith mod i’n gallu siarad<br />
Ffrangeg yn eitha’ da ac yn deall y<br />
diwylliant yn help i fi mas ’na. Fe fydd yn<br />
help i’r chwaraewyr hefyd bod rhai fel<br />
Gareth Thomas a Stephen Jones wedi<br />
chwarae yno achos mae’r diwylliant,<br />
bwyd, ffordd o fyw a’r profiad rygbi<br />
yn wahanol iawn.”<br />
Ond pwy fydd yn codi Cwpan Webb<br />
Ellis ym merw’r Stade de France, Paris<br />
ar 20 Hydref ym marn Derwyn?<br />
“Seland Newydd yw’r dewis amlwg, ond<br />
mae’r Crysau Duon yn dueddol o ildio o<br />
dan bwysau’r disgwyliadau. Dyna pam<br />
dy’n nhw heb ennill ers y gystadleuaeth<br />
gyntaf yn 1987. Rhaid imi ddweud mod<br />
i’n hoffi’r ffordd mae Awstralia yn siapio<br />
o dan John Connolly a Scott Johnson,<br />
fe allen nhw greu syrpreis y tro hwn<br />
eto. O ran y timau eraill, mae Ffrainc<br />
â’r fantais o fod gartref, mae De Affrica<br />
wastad yn beryglus, ac ie, fe all Cymru<br />
greu argraff hefyd…”<br />
Derwyn Jones and Gareth Thomas<br />
share many things in common. They<br />
both played in the 1995 Rugby World<br />
Cup, they’ve played for French teams<br />
and come September, they’ll be at the<br />
heart of the 2007 Rugby World Cup.<br />
In this interview, Derwyn, who played<br />
for Wales 19 times, as well as Cardiff,<br />
Béziers and Loughborough College,<br />
talks about his hopes for Alfie and<br />
the rest of the team in this year’s<br />
championship. Despite stiff competition,<br />
Derwyn thinks Wales could create an<br />
impression at this year’s tournament.<br />
5
Jones<br />
Gwyn<br />
Barn<br />
BYDD Y SYLWEBYDD A DADANSODDWR<br />
RYGBI, GWYN JONES YN AELOD<br />
ALLWEDDOL O BAC CYFLWYNO <strong>S4C</strong><br />
YNG NGHWPAN RYGBI’R BYD ELENI.<br />
YMA MAE CYN GAPTEN CYMRU YN<br />
EDRYCH YMLAEN AT Y GYSTADLEUAETH…<br />
“Ry’n ni fel Cymry yn dysgu dim. Nid yw<br />
hanes na phrofiad yn cael unrhyw effaith<br />
arnom. Dim ond hen atgof yw’r boen a’r<br />
siomedigaeth a deimlir mor gryf bob<br />
pedair blynedd. O fewn yr wythnosau<br />
nesa’ bydd Cymru yn cystadlu yng<br />
Nghwpan Rygbi’r Byd ac mae’r<br />
disgwyliadau yn uwch nag erioed.<br />
“Dros y blynyddoedd dyw synnwyr<br />
cyffredin a gobeithion y tîm cenedlaethol<br />
heb dreulio llawer o amser yng nghwmni<br />
ei gilydd, ond mae’r cyffro a’r<br />
disgwyliadau sy’n cyfarch yr ymgyrch<br />
nesaf yn rhyfeddol.<br />
“Ac er taw person drwgdybus ydw i o ran<br />
natur, mae’n rhaid i fi gyfadde’ fy mod i<br />
hefyd wedi cael fy nghyffwrdd gan yr holl<br />
emosiwn. Does dim rheswm i deimlo mor<br />
hyderus. Ond am ryw reswm, sydd y tu<br />
hwnt i’m dealltwriaeth i, mae gen i ffydd<br />
y bydd Cwpan y Byd yn gwbl arbennig.<br />
“Mae’n eironig i gofio mai ynghanol<br />
cystadleuaeth Cwpan y Byd ddiwethaf<br />
y dechreuodd yr adfywiad yn rygbi<br />
Cymru. Y gêm fythgofiadwy yn erbyn<br />
y Crysau Duon osododd sylfaen ar<br />
gyfer y gamp lawn ddwy flynedd yn<br />
ddiweddarach.<br />
“Mae Cymru nawr yn gwybod bod<br />
y gallu ganddyn nhw i guro unrhyw<br />
wrthwynebydd os yw’r tîm ar ei orau.<br />
Ac wrth i’r enwau gael eu tynnu o’r het<br />
a rhoi Awstralia ac wedyn Lloegr ar y<br />
trywydd i’r rownd gynderfynol, dau dîm<br />
mae Cymru wedi curo yn ddiweddar,<br />
fe ddechreuais i gredu fod Cwpan y<br />
Byd 2007 yn mynd i fod yn wahanol.<br />
“Serch hynny, y prif reswm y tu ôl i’r<br />
gobeithion sydd gen i yw’r cryfder<br />
sydd yn y garfan. Am unwaith does<br />
dim gwendid amlwg yn unrhyw safle<br />
ac mewn ambell safle mae yna fwy<br />
nag un y byddai Awstralia neu Loegr yn<br />
ddiolchgar i’w cael. Ac rydym yn hynod<br />
o ffodus bod gennym gwpl o’r chwaraewyr<br />
gorau yn y byd. Rydw i’n cyfeirio at<br />
Shane Williams, yr athrylith o asgellwr<br />
ac at James Hook, y maswr dawnus.<br />
Dau sy’n gallu newid unrhyw gêm.<br />
“Yn anffodus i ni’r Cymry ac i bob tîm<br />
arall sy’n gobeithio codi cwpan Webb<br />
Ellis, mae un wlad yn edrych gymaint<br />
yn well na phob un arall. Yr unig dîm all<br />
atal Seland Newydd rhag ennill Cwpan<br />
y Byd yw Seland Newydd ei hun. Efallai<br />
nad yw’r gagendor rhyngddyn nhw a’r<br />
gweddill mor fawr ag y bu, ond eto nhw<br />
sydd â’r tîm gorau, y chwaraewyr gorau<br />
a’r patrwm rygbi gorau.<br />
“Yn ogystal â hynny mae’r môr o brofiad<br />
sydd gan y tîm hyfforddi, rhwng Graham<br />
Henry, Steve Hansen a Wayne Smith,<br />
yn fantais sylweddol wrth i’r tensiwn<br />
gynyddu yn yr wythnosau sydd i ddod.<br />
“Tri pheth a thri pheth yn unig gallaf<br />
eich sicrhau chi. Mi fydd yna gyffro,<br />
mi fydd yna ddrama ac mi fydd yr<br />
holl beth ar <strong>S4C</strong>.”<br />
Former Wales captain, Gwyn Jones,<br />
will be a key member of <strong>S4C</strong>’s presenting<br />
squad at the 2007 Rugby World Cup.<br />
Gwyn is certain the championship will<br />
be action-packed this year, with plenty<br />
of exciting play from the likes of Shane<br />
Williams and James Hook.<br />
HYBU RYGBI<br />
Mae <strong>S4C</strong> wedi lansio Apêl 2007, Hybu<br />
Rygbi, gyda’r bwriad o helpu achosion<br />
sy’n agos at galonnau cymunedau<br />
rygbi yng Nghymru.<br />
Mae’r apêl, a arweinir gan Gwyn Jones,<br />
ychydig yn wahanol i apêl flynyddol<br />
arferol y Sianel, gan na fydd <strong>S4C</strong> yn codi<br />
arian yn uniongyrchol. Yn lle hynny, fe<br />
fyddwn yn cynnig cefnogaeth i glybiau,<br />
cymdeithasau, unigolion ac elusennau<br />
sy’n gysylltiedig â rygbi wrth iddyn nhw<br />
fwrw ati i gynnal eu digwyddiadau codi<br />
arian eu hun.<br />
Fe all y digwyddiadau amrywio o godi<br />
arian i helpu clybiau bychain i wella<br />
eu cyfleusterau i gefnogi timau plant<br />
ac ieuenctid. Fe fydd Hybu Rygbi<br />
yn helpu codi ymwybyddiaeth am<br />
y digwyddiadau trwy gyfrwng<br />
rhaglenni a phersonoliaethau <strong>S4C</strong>.<br />
Os ydych chi â diddordeb mewn trefnu<br />
digwyddiad codi arian yn gysylltiedig<br />
â rygbi ac awydd cymorth gan <strong>S4C</strong>,<br />
yna ewch i’r wefan, s4c.co.uk/cefnogi<br />
am fanylion pellach a ffurflen gais.<br />
Fe allwch hefyd gysylltu â Gwifren<br />
<strong>Gwylwyr</strong> <strong>S4C</strong> ar 0870 6004141.<br />
James Hook/Hooky<br />
“RYDYM YN HYNOD<br />
O FFODUS BOD GENNYM<br />
GWPL O’R CHWARAEWYR<br />
GORAU YN Y BYD”<br />
<strong>S4C</strong> has launched its 2007 Appeal, Hybu<br />
Rygbi, which aims to help causes close<br />
to the hearts of rugby communities in<br />
Wales. Led by Gwyn Jones, the appeal<br />
is different from the Channel’s usual<br />
annual campaigns, as <strong>S4C</strong> will not be<br />
raising money directly. Instead, <strong>S4C</strong> will<br />
offer support such as publicity on its<br />
programmes or personal appearances<br />
by its personalities to clubs, societies<br />
and charities connected to rugby as<br />
they organise fund-raising events.<br />
Please visit s4c.co.uk/support for details<br />
or contact the <strong>S4C</strong> Viewers’ Hotline<br />
on 0870 6004141.<br />
6 7
Adam Jones/Bomb<br />
FE FYDD ‘CWPAN’ ELERI SIÔN YN LLAWN IAWN YN YSTOD Y<br />
GYSTADLEUAETH ELENI, GAN EI BOD YN UN O DÎM CYFLWYNO<br />
DARPARIAETH GYFLAWN <strong>S4C</strong> O GWPAN RYGBI’R BYD 2007.<br />
MAE DARLLEDIADAU’R SIANEL YN CYNNWYS 25 O GEMAU BYW,<br />
RHAGLENNI UCHAFBWYNTIAU A GOLWG TU ÔL I’R LLENNI AR<br />
GARFAN CYMRU. FE FYDD ELERI HEFYD YN UN O GYFLWYNWYR<br />
JONATHAN AC YN AELOD O DÎM CYFLWYNO BBC RADIO CYMRU.<br />
Cwpan<br />
Lawn<br />
Eleri<br />
Pam wyt ti’n hoffi’r<br />
gystadleuaeth gymaint?<br />
Hwn fydd fy mhedwerydd Cwpan<br />
Rygbi’r Byd ac mae’n brofiad ffantastig<br />
bob tro. Wy wedi gwneud cymaint o<br />
ffrindiau dros y blynyddoedd—mae’r<br />
bobl gwrddais i yn Awstralia y tro<br />
diwethaf eisoes yn cysylltu i<br />
drefnu cwrdd.<br />
Beth yw dy brofiad Cwpan Rygbi’r<br />
Byd gorau hyd yn hyn?<br />
Y tro cyntaf es i i’r bencampwriaeth<br />
oedd yn 1995 i Dde Affrica, pan oeddwn<br />
i’n gweithio i’r gyfres blant Cracabant.<br />
Fues i’n ddigon ffodus i weld Nelson<br />
Mandela yn dathlu gyda thîm De Affrica<br />
ar y cae. Roeddwn i’n eistedd jest o<br />
flaen carfan Seland Newydd, ac er eu<br />
bod nhw’n siomedig ar ôl i’w tîm golli,<br />
fe wnaethon nhw ymuno yn y dathlu<br />
gan fod y fuddugoliaeth yn golygu<br />
shwd gymaint i bobl De Affrica.<br />
Ond y profiad mwyaf bythgofiadwy<br />
ges i oedd gweld Cymru’n chwarae<br />
mor fentrus yn erbyn Seland Newydd<br />
a Lloegr yn y gystadleuaeth ddiwethaf.<br />
Fe wna i fyth anghofio wynebau’r Cymry<br />
yn y dorf pan oedd Cymru ar y blaen<br />
i Loegr. Rwy’n gwybod aethon nhw<br />
ymlaen i ennill, ond roedd hwnnw’n<br />
rhywbeth i drysori!<br />
Sut wyt ti’n goroesi Cwpan Rygbi’r Byd?<br />
Oes ’da ti dips handi?<br />
Rhaid imi gyfadde’ bod fi’n joio’r<br />
gystadleuaeth—mae fe’n galed o<br />
ran stamina, gan fod shwd gymaint<br />
o gymdeithasu. Y tro hwn fe fyddai’n<br />
brysur iawn, gan fy mod yn cyflwyno<br />
eitemau ar <strong>S4C</strong>, gemau byw ar Radio<br />
Cymru ac yn un o gyflwywyr pum sioe<br />
arbennig Jonathan o’r Ffatri Bop,<br />
felly ni fydd ’na lawer o nosweithiau<br />
hwyr i mi.<br />
Ond fy nhip i yw i bobl yfed digon<br />
o ddŵr a diarolyte cyn mynd i gysgu<br />
i stopio dehydration! Wy wastad yn<br />
gwisgo thermals mewn unrhyw gêm<br />
achos mae’n gallu bod yn ofnadwy<br />
o oer. Fydda i’n cario beiro a mobeil<br />
i bob man hefyd i sicrhau fy mod yn<br />
cael y straeon gorau ac yn gallu<br />
tynnu lluniau o selebs a chefnogwyr<br />
rygbi lliwgar!<br />
Fyddi di’n mynd i siopa o gwbl yn<br />
ystod y gystadleuaeth?<br />
Ni fydd cyfle i wneud rhyw lawer o<br />
siopa y tro hwn, gan y byddaf ’nôl ac<br />
ymlaen dipyn rhwng Cymru a Ffrainc.<br />
Ond wy’n gobeithio ymweld â gwinllan<br />
ger Nantes i drio sparkling wine yr ardal<br />
sydd cystal â champagne, medden nhw.<br />
Ym mhob Cwpan y Byd, heblaw’r un yng<br />
Nghymru, dwi wedi ymweld â gwinllan!<br />
Roedd yn rhaid i fi ddibynnu ar Brain’s<br />
Bitter fan hyn yn 1999!<br />
Pwy ti’n meddwl sy’n<br />
mynd i ennill?<br />
Seland Newydd yw’r ffefrynnau<br />
o hyd ar ôl ennill Pencampwriaeth<br />
y Tair Gwlad, ond ni allwn ddiystyru<br />
Awstralia achos bod nhw wastad mor<br />
benderfynol. Ond wy am roi pum punt<br />
ar Dde Affrica—wnaethon nhw ddim<br />
chwarae eu tîm cryfaf yn ystod y Tair<br />
Gwlad—ac mae ’da nhw lot fawr o<br />
dalent. Ac wy’n gobeithio hefyd y bydd<br />
Cymru’n cyrraedd y rownd gynderfynol<br />
y tro hwn trwy guro Lloegr yn rownd<br />
yr wyth olaf yn Marseilles! Dewch<br />
’mlaen, bois!<br />
Ond pwy sydd â’r kit perta’?<br />
Yr Eidal sydd â’r kit ymarfer gorau,<br />
gyda Ffrainc yn ail agos. Ond sai’n<br />
keen ar y kit chwarae tynn sydd gyda’r<br />
timau. Maen nhw’n rhy debyg i kits pêldroed.<br />
Maen nhw’n iawn i chwaraewyr<br />
pêl-droed achos bod nhw i gyd yn<br />
denau, ond so nhw’n edrych yn iawn ar<br />
chwaraewyr rygbi, sydd â two-pack yn<br />
hytrach na six-pack. Ond y tîm perta’,<br />
kit neu beidio, yw bois Seland Newydd,<br />
yn fy marn i!<br />
Pwy antics fydd ’da chi ar Jonathan?<br />
Fe fydd y gyfres ychydig bach yn<br />
wahanol i’r arfer, gan y bydd Nigel<br />
Owens a Rowland Phillips yn cyfrannu<br />
eitemau tu fas i’r stiwdio’r tro hwn<br />
achos bod nhw mor brysur gyda’r<br />
gystadleuaeth. Ond rydym eisoes<br />
yn paratoi ar gyfer y sioe yn y Ffatri<br />
Bop trwy fentro torri coed, reslo Sumo<br />
ayb. Galla i ddim dweud rhagor. Cewch<br />
chi wybod mwy yn ystod y pum sioe!<br />
CWPAN RYGBI’R BYD<br />
Medi a Hydref<br />
O Gymru gan<br />
Sunset & Vine Cymru<br />
s4c.co.uk/rygbi<br />
GWESTY CYMRU<br />
Medi a Hydref<br />
O Gymru gan SMS<br />
JONATHAN<br />
Medi a Hydref<br />
O Gymru gan Avanti<br />
i BBC Cymru<br />
Eleri Siôn is bracing herself for a busy<br />
championship. She’ll be playing a part<br />
in <strong>S4C</strong>’s comprehensive coverage from<br />
the event, which includes 25 live games,<br />
highlights packages and a behind-thescenes<br />
look at the Welsh camp. Eleri is<br />
also taking part in five special editions<br />
of Jonathan Davies’ <strong>S4C</strong> entertainment<br />
show, Jonathan and is working on BBC<br />
Radio Cymru’s coverage. Eleri’s tips for<br />
the event include drinking plenty of<br />
water—to keep dehydration at bay—<br />
and wearing thermals to every match.<br />
A mobile phone to take photos of<br />
celebrities and fans is also a must!<br />
RYGBI 100%<br />
Medi a Hydref<br />
O Gymru gan Cwmni Da<br />
s4c.co.uk/rygbicantycant<br />
9
PC LESLIE WYNNE<br />
Yn yr hydref<br />
O Gymru gan<br />
Alfresco, rhan o Grŵp<br />
Boomerang<br />
PC LESLIE<br />
WYNNE YN YR<br />
YSTAFELL HOLI<br />
WEL, TIPYN O SGŴP I HOGYN O GRICIETH<br />
YN TYDI...CAEL CYFLWYNO DY SIOE DY<br />
HUN! SUT DDIGWYDDODD Y PETH?<br />
Wel, ers i mi gael fy newis gan y Chief<br />
Constable (mae rhai yn ei alw’n Rich<br />
ond mae’n well gen i Dick!) i fod yn<br />
“Caring Face of North Wales Police”,<br />
mae fy mywyd i wedi bod fel breuddwyd.<br />
Dwi ’di cael pob math o experiences,<br />
dwi ’di cael cyfarfod y Cwîn a phob<br />
dim! Ond dwi’n meddwl ’mod i ’di cael<br />
y chance yma gan <strong>S4C</strong> achos ’mod i’n<br />
natural communicator ac achos fod<br />
fy Nghymraeg i’n dda.<br />
YDI HYN YN GWIREDDU BREUDDWYD I TI?<br />
Dwi ’di bod yn breuddweidio am hyn<br />
ers oeddwn i’n hogyn bach yn eistedd<br />
o flaen y telifision yng Nghricieth. Dwi’n<br />
cofio sbïo ar brogram Elinor Jones a<br />
meddwl “un diwrnod dwi’n mynd i fod<br />
fel hi.” A sbïwch arna i rŵan, dwi’n cael<br />
gwneud program fy hun a chyfweld<br />
â Heledd Cynwal—a phwy ydi mam<br />
hi? Elinor Jones!! Spŵci ta be?<br />
WYT TI WEDI HONGIAN DY HANDCYFFS<br />
ER MWYN BOD YN GYFLWYNYDD TELEDU<br />
LLAWN AMSER?<br />
O na, no way! Mae fy nhraed i ar y<br />
ddaear. Faswn i byth yn gadael yr<br />
Heddlu. Cofiwch, os fasa Elinor Jones<br />
yn penderfynu cael gwared â’r John<br />
Hardy ’na oddi ar Wedi 3, mi faswn<br />
i ar y soffa ’na fel shot.<br />
NID DYMA’R TRO CYNTAF I TI<br />
ARALLGYFEIRIO...<br />
Ym… ella ddim… ond sori dwi’m yn<br />
gwbod be mae hynna’n feddwl.<br />
Gwylia dy hun Jonathan Ross—mae PC<br />
Leslie Wynne yn rhoi ei drynshyn yn y to<br />
am y tro er mwyn cyflwyno ei sioe siarad<br />
ei hun. Eurgain Haf fu’n holi mwy...<br />
TRIO PETHA’ GWAHANOL!<br />
O na, dwi’n licio trio petha’ gwahanol.<br />
Dwi ’di ’neud bob math o jobs. Es i<br />
weithio mewn Siop Eis Crîms ar ôl gadael<br />
’rysgol, a hefyd nes i weithio yn Butlins<br />
am dipyn yn ’llnau chalets. Ond plisman<br />
oeddwn i isio bod ers oeddwn i’n hogyn<br />
bach. Tra roedd gweddill yr hogia yn yr<br />
ysgol yn breuddweidio bod yn Kenny<br />
Dalglish neu Kevin Keegan oeddwn i yn<br />
torri ’mol isho bod yn Cagney neu Lacey.<br />
A YW DY SIOE YN MYND I FOD YN PC<br />
(SGWISIA’R PYN!) NEU A YW’R PYNCIAU<br />
TRAFOD YN YMYLU AT Y ‘GLAS’!?<br />
Wel, efo Rhodri Ogwen ar y rhaglen<br />
pwy a ŵyr be’ fydd yn digwydd!<br />
OES GEN TI FAND AR Y SIOE?<br />
Mae ’na dri o hogia’ bach neis iawn<br />
wedi cytuno i helpu fi. Wel doedd<br />
ganddyn nhw’m dewis achos mae<br />
o’n rhan o’u community service nhw.<br />
Dwi ’di meddwl am enw iddyn nhw—<br />
Yr Asbos—da ’te?<br />
AI CHDI FYDD ATEB CYMRU I PARKINSON<br />
NEU JONATHAN ROSS?<br />
O ia, dwi’n licio nhw, ac mae ganddyn<br />
nhw fandiau hefyd yn does? Four Poofs<br />
and a Piano sydd gan Jonathan Ross<br />
ynte? A be’ dwi’n gael? Dau asbo<br />
a probation!<br />
PWY FYDDAI DY WESTAI DELFRYDOL?<br />
Julie Andrews. Dwi’n gwbod bob un gair<br />
o Sound of Music a baswn i wrth fy modd<br />
yn cyfarfod â hi. Dwi’m yn licio Connie<br />
Fisher—mae ’i hips hi’n rhy llydan.<br />
PA BERSON FYDDAI DY HUNLLEF FWYA’<br />
I’W GYFWELD NEU EI CHYFWELD?<br />
Rhywun efo dannedd drwg—fedrai’m<br />
consyntretio wrth siarad efo pobol sydd<br />
efo dannedd drwg. Dwi’n cofio rhoi<br />
cyfweliad i suspect oedd gan geg fel<br />
hen fynwent unwaith, ac ’nes i adael<br />
iddo fynd, fedrwn i’m diodda’ sbïo<br />
arno fo!<br />
PA BUM PETH FYDDET TI’N HOFFI<br />
HOLI RICHARD BRUNSTROM?<br />
1/Mae gen i syniadau ar gyfer lliwiau<br />
mwy soft i wisg yr heddlu—bydde fo’n<br />
cysidro turquoise reit ddistaw, neu<br />
ryw faun efo chocolate trim?<br />
2/Ydio’n rhugl yn y Gymraeg?<br />
3/Ydio angen help i gael ei dafod<br />
rownd unrhyw beth?<br />
4/Ydio’n hapus?<br />
5/Pam dydi o’m yn ateb fy e-byst?<br />
PWY YW DY HOFF DDITECTIF<br />
AR Y TELEDU?<br />
Mary Beth Lacey (Tyne Daly) oddi ar<br />
Cagney & Lacey. Oedd ’na lot yn deud<br />
’mod i’n debyg iddi pan oeddwn i’n<br />
fengach. Oeddwn i’n hogyn bach dros<br />
fy mhwysa ers talwm, a phan nes i dyfu<br />
mwstash oedd y tebygrwydd yn spŵci!<br />
BE’ MAE DY DEULU YN EI FEDDWL<br />
O DY ENWOGRWYDD NEWYDD?<br />
Mae Eryl (chwaer fawr) yn deud fod<br />
hi ’di gorfod rhoi double doors ar ei<br />
chonsyrfatori newydd achos bod fy<br />
mhen i ’di chwyddo. Ond tynnu coes<br />
mae hi, dwi’n meddwl. A doedd Mam<br />
ddim yn rhy cîn efo’r holl fuss, tan iddi<br />
gael standing ovation yng nghlwb<br />
yr henoed. Mae hi wrth ei bodd efo’r<br />
sylw rŵan.<br />
BE’ AM DY GYDWEITHWYR<br />
YN Y FFORS?<br />
Mi oeddwn i’n poeni fod yr hogia’<br />
yn mynd yn flin achos ’mod i’n treulio<br />
gormod o amser i ffwrdd o’r stesion<br />
yn ffilmio, ond mae pob un ’di deud<br />
fod nhw’n falch iawn o’n gweld i’n<br />
mynd—neis ’te!<br />
BETH YW’R PETH GORAU AMDANAT?<br />
Dwi’n mynd yn frown yn hawdd.<br />
BETH YW’R PETH GWAETHAF AMDANAT?<br />
Mae gen i draed seis 11 ac mae’n<br />
andros o job cael sgidia dwi’n licio.<br />
Since first appearing on the <strong>S4C</strong> sketch<br />
show, Mawr, Leslie Wynne has become<br />
Wales’ most infamous policeman. In the<br />
publicity stakes, he has even eclipsed<br />
his ‘boss’ at North Wales Police, Richard<br />
Brunstrom. After all, the controversial<br />
cop boss has never had his own<br />
chat show. In this exclusive for Sgrîn,<br />
Eurgain Haf puts the Cricieth-born<br />
copper on the couch and asks him<br />
what has influenced his career both as<br />
a policeman and as Wales’ answer to<br />
Michael Parkinson. She finds out that<br />
Leslie Wynne is set to interview Heledd<br />
Cynwal and Rhodri Ogwen among<br />
others on his show and that Julie<br />
Andrews is one of his favourite things.<br />
10 11
Ciao,<br />
Casa<br />
Dudley<br />
12 13
AR OCHR BRYN UWCHBEN GWINLLAN<br />
CANTINA TABARRINI DI MONTEFALCO<br />
YN UMBRIA, YR EIDAL, MAE TŶ MELYN<br />
TRAWIADOL YN SEFYLL. FEL ARFER,<br />
YSGOL WIN YDY HI. OND AM<br />
BYTHEFNOS YN YR HAF, CAFODD Y<br />
CANTINA EI DRAWSNEWID YN GARTREF<br />
I GYSTADLEUAETH GOGINIO O GYMRU.<br />
DYMA LEOLIAD CASA DUDLEY. AETH<br />
LUNED WHELAN I GNOCIO AR Y DRWS.<br />
Cymru dros yr haf—gwlad y glaw.<br />
Ond mae criw o gogyddion amatur<br />
ar fin troi eu hwynebau at yr haul a<br />
defnyddio’u sgiliau am y gorau i geisio<br />
ennill cystadleuaeth Casa Dudley.<br />
Eisoes maen nhw wedi brwydro trwy<br />
ddwy rownd i sicrhau eu lle yn yr wyth<br />
olaf. Bydd cyfres o sialensiau newydd<br />
yn eu disgwyl yn yr Eidal unwaith mae<br />
drysau cegin y Casa yn agor. Mae<br />
pris i’w dalu am golli hefyd. Fesul<br />
diwrnod bydd y person fydd yn methu<br />
â chyflawni’r her i’r safon angenrheidiol<br />
yn dychwelyd adre, gan adael, yn<br />
y pen draw, un enillydd.<br />
Am y tro, mae hyn oll yn teimlo’n bell<br />
i ffwrdd wrth i fi ymuno â’r cystadleuwyr<br />
cyffrous ar ben eu taith hir i Umbria<br />
—cuore verde d’Italia; calon werdd<br />
yr Eidal. Ac yn wir, mae hi’n ardal<br />
hardd. Wrth deithio ar hyd y draffordd,<br />
mae mynyddoedd bob ochr i’r ffordd,<br />
a threfi annisgwyl sy’n edrych fel<br />
petaent ar fin syrthio oddi ar ochr y<br />
bryn. Piffian chwerthin wrth ddringo<br />
i’r mynyddoedd a phasio trwy bentref<br />
o’r enw Bastardo (wir, yr), a heb fod<br />
yn hir wedi hynny, dyma gyrraedd<br />
Montefalco, a’r Hotel Villa Pambuffetti.<br />
Cartref teulu fu’r Villa Pambuffetti am<br />
flynyddoedd, ond bellach mae’n westy<br />
hyfryd, gyda golygfeydd godidog<br />
i’r gogledd dros Assisi, Spoleto a<br />
Bevagna, tref ganoloesol hynod<br />
ddeniadol. Mae’r mynyddoedd yn<br />
gefnlen yn y pellter, ac mae’r gwres<br />
yn pelydru dros bob man.<br />
Mae bwrdd sy’n llwythog â bwyd ffres<br />
lleol, gwin a dŵr yn ein disgwyl—mae<br />
e i gyd fel manna ar ôl y siwrnai hir.<br />
Mae’r cystadleuwyr yn bwyta—ac yna’n<br />
rhedeg. Maen nhw wedi derbyn eu<br />
cyfarwyddyd cyntaf. Ble maen nhw’n<br />
mynd? Ai dyma’r her gyntaf? Ond mae’r<br />
bechgyn yn bachu ychydig mwy o fwyd<br />
cyn ei throi hi am y daith ddirgel!<br />
Beth mae e’n feddwl am gogyddion<br />
y Casa? “Fel bachgen o’r cymoedd,<br />
fy ngreddf i yw bod yn gyfeillgar, ond<br />
mae’n rhaid cadw hyd braich rhyngon<br />
ni fel tîm cynhyrchu a nhw, sy’n despret<br />
i wybod beth sy nesa! Felly dyw hynny<br />
ddim yn rhwydd. Ond wy wedi gweld<br />
talent a photensial yn y rowndiau<br />
cynderfynol, felly wy’n edrych ymlaen<br />
at weld beth ddaw.”<br />
Mae Ffion yn synnu pa mor wahanol<br />
yw naws y gyfres hon: “Mae ’na deimlad<br />
hollol wahanol i Provence yma. Mae’r<br />
Eidalwyr yn barod iawn eu croeso,<br />
ac rydyn ni’n teimlo’n rhan o’r gymuned<br />
eisoes. Mae’r dirwedd yn ddiddorol<br />
hefyd, ac mae’n bleser ffilmio gyda’r<br />
pentrefi a’r bryniau y tu cefn i mi. Er<br />
ei bod mor eang, mae ’na agosatrwydd<br />
yma. Mae’r winllan yn fodern iawn,<br />
mae cymaint o egni gan Giampaolo,<br />
sy’n rhedeg y busnes, ac mae bwrlwm<br />
o ffresni yma.”<br />
Gyferbyn â’r winllan, mae’r cwm yn<br />
estyn fel carped hud byw tuag at y<br />
mynyddoedd, a chaeau’n aeddfedu<br />
at y cynhaeaf. Mae coed olewydd<br />
a choed bythwyrdd yn grud i’r tai<br />
melyn a hufen gyda’r caeadau gwyrdd<br />
sydd mor nodweddiadol o dai’r wlad<br />
brydferth hon.<br />
Giampaolo Tabarrini<br />
“ DWI ANGEN I’R<br />
CYSTADLEUWYR FOD<br />
YN ANGERDDOL AM<br />
FWYD OND I ADNABOD<br />
EU CYNHWYSION<br />
HEFYD”<br />
Y CANTINA<br />
Yn Cantina Tabarrini, mae cegin wedi<br />
cael ei hadeiladu’n benodol ar gyfer<br />
Casa Dudley. Mae Giampaolo Tabarrini,<br />
perchennog y winllan, a’i wraig Federica<br />
yn groeso i gyd. Mae Monia Caneschi,<br />
sydd wedi bod yn drefnydd allweddol,<br />
yn brysur ar y ffôn. Mae pawb yn<br />
edrych ymlaen at weld y cystadleuwyr<br />
yn cyrraedd.<br />
Mae’r dyn ei hun, Dudley Newbery, a’i<br />
gyd-gyflwynydd, Ffion Dafis yn barod<br />
i dderbyn y criw. Wedi blynyddoedd<br />
o gyflwyno ei gyfres ei hun ar <strong>S4C</strong>,<br />
a rhedeg sawl menter fusnes, mae<br />
Dudley’n enw ac yn wyneb adnabyddus<br />
yng Nghymru. Cododd ei bac y llynedd,<br />
symud y cynhyrchiad dramor, cyflwyno’r<br />
elfen o gystadleuaeth a mwynhau<br />
llwyddiant mawr gyda’r gyfres Chez<br />
Dudley, a ffilmiwyd yn Provence.<br />
Eleni mae e wedi cyrraedd Umbria.<br />
Mae’r gegin yn wag. Mae’r llestri’n lân;<br />
y gwydr yn disgleirio a’r cyfarpar<br />
yn aros. Wedi cyfnod paratoi caled,<br />
mae’r criw yn aros. Ac mae’r wyth ar fin<br />
cyrraedd. Buan iawn y daw ffrwydrad<br />
o weithgarwch—camerâu’n ffilmio,<br />
meicroffonau’n recordio a drysau<br />
Casa Dudley yn agor. Mae’r aros ar<br />
fin dod i ben.<br />
“Dwi angen i’r cystadleuwyr fod yn<br />
angerddol am fwyd ond i adnabod<br />
eu cynhwysion hefyd,” meddai’r pen<br />
cogydd. “Gall y person gorau yn y<br />
gegin fethu oherwydd camgymeriad<br />
sylfaenol gyda’r bwyd sydd o’u blaen.”<br />
14 15
“MAE’N GYFLE ARBENNIG I DDANGOS I CHI<br />
YNG NGHYMRU, AC I’R BYD, FOD CYNNYRCH<br />
O MONTEFALCO A’R ARDAL YN FWYD A<br />
DIOD O SAFON UCHEL”<br />
CIAO<br />
Ond nawr, dim ond y presennol sy’n<br />
cyfri. O’r diwedd, mae’r plât olaf yn<br />
cael ei osod o flaen y beirniaid, ac<br />
wedi cryn drafodaeth rhwng Marco<br />
a Nazzerano, mae’r dyfarniad yn<br />
barod. Mae newyddion drwg i un o’r<br />
wyth, a fydd yn mynd adre gyntaf.<br />
Mae’n siom, wrth gwrs, ond mae’r<br />
profiad o gael dod yma i gystadlu a<br />
dysgu yn lleddfu’r boen rhyw ychydig.<br />
Wrth i’r cystadleuydd siomedig gerdded<br />
i lawr y grisiau, mae bwrdd du bychan<br />
wrth droed y grisiau yn datgan: Casa<br />
Dudley—Ciao! Ac mae Ciao yn golygu<br />
dau beth: helo—a ffarwel…<br />
On a hillside in Umbria, Italy, the vineyard<br />
of the Cantina Tabarrini di Montefalco<br />
is overlooked by a striking yellow house.<br />
It usually houses a wine school, but<br />
for two weeks this summer, the Cantina<br />
became the setting for a special cookery<br />
challenge. Casa Dudley is the Italian<br />
follow-up to last year’s hit cookery reality<br />
show Chez Dudley, held in Provence,<br />
France. Sgrîn’s Luned Whelan follows<br />
chef Dudley Newbery and presenter<br />
Ffion Dafis to Umbria, where she sees<br />
a crew of keen Welsh amateur cooks<br />
learn the art of Italian cooking in what<br />
is one of the country’s culinary centres<br />
of excellence.<br />
DYNWARED DUDLEY YN Y GEGIN!<br />
I gael cyfle i ennill peiriant gwneud<br />
pasta a phecyn o fwydydd Eidalaidd,<br />
atebwch y cwestiwn canlynol:<br />
Ym mha ranbarth o’r Eidal mae<br />
lleoliad Casa Dudley?<br />
Anfonwch eich ateb ar e-bost at<br />
sgrin@s4c.co.uk neu ar gerdyn post at:<br />
Cystadleuaeth Casa Dudley, Sgrîn,<br />
<strong>S4C</strong>, Blwch Post 353, Caerdydd CF24<br />
5XA. Y dyddiad cau yw dydd Llun,<br />
15 Hydref.<br />
PETHAU’N POETHI<br />
Mae’r croeso yn gynnes, a’r prynhawn<br />
yn fwy felly. Mae pethau’n poethi wrth<br />
i’r cystadleuwyr weld y gegin am y<br />
tro cyntaf. Maen nhw i gyd yn edrych<br />
ymlaen yn ogystal â bod yn nerfus,<br />
ddwedwn i. Yna cânt gynnig gwydraid<br />
o win, a chyfle i ddarllen eu pecynnau<br />
gwybodaeth. Maen nhw’n canolbwyntio<br />
ar y rhain pan ddaw Dudley allan i holi<br />
a ydyn nhw’n iawn, ac i ddweud fod<br />
y gystadleuaeth ar gychwyn…<br />
A pha ffordd well i ddechrau na<br />
chroesawu dau gogydd lleol<br />
adnabyddus fel beirniaid ar gyfer y<br />
gystadleuaeth gyntaf? Mae Marco<br />
Gubbiotti yn berchen ar seren Michelin<br />
ar gyfer ei fwyty, La Castiglia, yn<br />
Spello, tua hanner awr o Montefalco.<br />
Mae Nazzerano Brodoloni yn rhedeg<br />
bwyty Sparafucile yn Foligno, ac yn<br />
gyrru tacsi du fel rhai Llundain, sy’n<br />
edrych yn estron iawn yma yn Umbria!<br />
Wrth i’r cystadleuwyr ddechrau ar eu<br />
tasg, mae’r gegin yn llenwi â synau ac<br />
arogleuon y paratoadau dan lygad<br />
barcud Dudley—a’r beirniaid. Nid yn<br />
unig hynny, ond mae camerâu yn dilyn<br />
eu holl symudiadau, ac mae’r tensiwn<br />
bron i’w weld yn ffrwtian yn y stêm<br />
dros y padelli ar y stôf.<br />
Mae’r ffilmio yn Montefalco wedi<br />
creu tipyn o gynnwrf yn lleol hefyd,<br />
a thrigolion y pentrefi cyfagos yn<br />
chwilfrydig i ddod i weld beth sy’n<br />
digwydd yn Casa Dudley. Mae hyd<br />
yn oed Maer Montefalco, Valentino<br />
Valentini, yn picio draw i helpu gyda’r<br />
gwaith blasu a beirniadu. Mae e’n<br />
eithriadol o falch fod Casa Dudley’n<br />
cael ei ffilmio yn Montefalco. “Mae’n<br />
gyfle arbennig,” meddai gyda gwên,<br />
“i ddangos i chi yng Nghymru, ac i’r byd,<br />
fod cynnyrch o Montefalco a’r ardal<br />
yn fwyd a diod o safon uchel, sy’n cael<br />
eu dangos â balchder. Dwi’n falch<br />
iawn ’mod i’n medru dod i’ch croesawu,<br />
ac roedd cael rhan yn y ffilmio—<br />
a’r bwyta(!)—yn bleser mawr.”<br />
Dros y dyddiau nesaf, bydd y<br />
cystadleuwyr yn cwrdd â rhai o<br />
gynhyrchwyr bwyd a diod blaenllaw’r<br />
ardal, yn cael y fraint o rannu cegin<br />
gyda Marco Bistarelli, cogydd seren<br />
Michelin o fwyty Il Postale yn Città di<br />
Castello, ac yn mynd ar daith ddirgel<br />
gyda chanlyniad annisgwyl.<br />
Marco Gubbiotti<br />
Nazzerano Brodoloni<br />
16 17
BUON<br />
APPETITO<br />
O<br />
UMBRIA!<br />
Roedd silffoedd cegin Casa Dudley<br />
yn gwegian dan bwysau’r cynnyrch<br />
a gyfrannodd perchnogion busnesau<br />
lleol at y cynhyrchiad teledu. Roedd<br />
poteli o olew olewydd, saffrwm,<br />
lenticchie (corbys), farro (emer, sef<br />
grawnfwyd cyflawn a grawnfwyd wedi<br />
ei falu), cawsiau, orzo (barlys wedi ei<br />
blisgo), salumeria (cig wedi ei sychu<br />
megis salami a prosciutto), pasta, blawd<br />
ac wrth gwrs, gwin y tŷ, Sagrantino<br />
di Montefalco Tabarrini. Mae un peth<br />
gan bawb yn gyffredin: angerdd at<br />
eu hardal a’i chynnyrch.<br />
Giampaolo Tabarrini a’i deulu ydy’r<br />
pumed genhedlaeth i redeg gwinllan<br />
Cantina Tabarrini. Umbria ydy’r unig<br />
le yn y byd lle mae gwinwydden<br />
Sagrantino’n cael ei thyfu, a Giampaolo<br />
ydy’r cyntaf i botelu gwin y tŷ. Cyn<br />
hynny, cawsai ei werthu’n lleol mewn<br />
cawgiau. Bellach, mae’r gwin ar gael<br />
mewn 25 gwlad, ond y poteli sy’n<br />
plesio Giampaolo fwyaf ydy’r 1000 y<br />
flwyddyn a werthir ym Mharis, lle mae<br />
“ HEN DRADDODIAD<br />
ARALL A ADFERWYD<br />
YN DDIWEDDAR YDY<br />
CYNHYRCHU MEDD.”<br />
anfodlonrwydd Ffrancwyr i brynu gwin<br />
o dramor yn chwedlonol! Y Rosso (coch)<br />
Montefalco ydy’r llwyddiant mwyaf,<br />
ac ar draws y chwe gwin, cynhyrchir<br />
50,000-70,000 o boteli’r flwyddyn. Dim<br />
ond y grawnwin maen nhw’n tyfu sy’n<br />
cael eu defnyddio, felly mae’r hinsawdd<br />
yn bwysig. Mae hi’n un ddelfrydol,<br />
gyda gwres yr haul a gwynt cyson<br />
sy’n cadw’r grawnwin yn sych ac yn<br />
eu hatal rhag pydru. Mae Giampaolo’n<br />
credu’n gryf mewn cyfuno traddodiad a<br />
thechnoleg, felly er bod y grawnwin yn<br />
cael eu casglu â llaw, mae cyfrifiaduron<br />
yn monitro tymheredd y casgenni<br />
anferth sydd yn y selar. Caiff y gwin<br />
ei gadw am 40-45 diwrnod yn hytrach<br />
na’r 15 arferol cyn ei botelu, sy’n rhoi’r<br />
dyfnder a’r safon iddo. Galla i dystio<br />
fod ganddo arogl a blas bendigedig.<br />
Mae Marco Viola yn ddyn ifanc arall<br />
sy’n gofalu am etifeddiaeth ei deulu<br />
tra’n cynyddu masnach yn y byd<br />
modern. Mae olew olewydd Viola wedi<br />
bod yn cael ei gynhyrchu ers canrif a<br />
mwy, a blaenoriaeth Marco ydy safon<br />
aruchel. Mae’r ffrwyth yn dal i gael ei<br />
gasglu â llaw bob mis Hydref, ac mae<br />
llwyddiant y tri math o olew yn cael<br />
ei fesur gan ddefnyddio’r synhwyrau<br />
—golwg, arogl a blas. Defnyddiwch olew<br />
ysgafn ar gyfer pysgod a chig gwyn;<br />
un canolig ar gyfer cawl a chig ac un<br />
cryf pan fod angen blas cadarn, fel<br />
ar ddail amrwd. Braster da ydy olew<br />
olewydd, meddai Marco, ond byddwch<br />
yn ymwybodol o faint a sut rydych<br />
yn ei ddefnyddio.<br />
Dyn arall sy’n pwysleisio elfen iachus<br />
ei gynnyrch ydy Gianluca Polidori,<br />
Llywydd Cymdeithas Saffrwm Cascia.<br />
Er bod traddodiad tyfu saffrwm yn<br />
Umbria yn hynafol, aeth pum canrif<br />
heibio heb gnwd nes i’r Gymdeithas<br />
adfer y traddodiad yn 1999 fel ffordd o<br />
adfywio ardal dlawd. Dau brif ddefnydd<br />
saffrwm ydy fel pigment ym myd celf ac<br />
mewn bwyd. Mae ymchwil diweddar yn<br />
awgrymu fod iddo ddefnydd fferyllol ym<br />
meysydd lleddfu iselder a thrin clefyd<br />
Alzheimer, ac mae’n hysbys ei fod yn<br />
wrthocsidydd cryf iawn. Mae pob llinyn<br />
bach coch yn cario nerth ymhell tu<br />
hwnt i’w faint.<br />
Mae Francesco a Rita Rossi hefyd yn<br />
rhan o’r diwydiant saffrwm, ond caws<br />
ydy eu prif gynnyrch nhw yn Colforcella,<br />
Cascia. Gyda 220 o ddefaid ac 80 gafr,<br />
mae 4 gweithiwr llawn amser gyda<br />
nhw yn cynhyrchu cawsiau gwahanol.<br />
Synnwyd fi gan y syniad o gaws<br />
tymhorol, ond yn wir, mae cawsiau<br />
ar y gweill ddau fis ymlaen llaw ar<br />
gyfer Nadolig, Pasg a Gŵyl Awst. Maen<br />
nhw’n llwyddiannus oherwydd eu bod<br />
yn nodweddiadol o’r ardal, meddai<br />
Francesco. Mae llinyn cyswllt cryf rhwng<br />
Umbria a Rhufain, lle mae nifer fawr<br />
o deuluoedd yn ymfudo, a phan ddaw<br />
pawb adre adeg gwyliau mawr, blas<br />
yr ardal yw’r hyn maen nhw’n hiraethu<br />
amdano.<br />
Hen draddodiad arall a adferwyd<br />
yn ddiweddar ydy cynhyrchu medd.<br />
Gwenynwr ydy Alberto Mattoni,<br />
cynhyrchydd medd Chimere, a oedd<br />
yn chwilio am ffordd o ddefnyddio’r<br />
mêl oedd ganddo dros ben mewn<br />
dull masnachol. Tynnodd fy nghoes<br />
trwy ddweud y dylwn i wybod am<br />
hanes y ddiod, gan ei bod yn gryf yn<br />
y traddodiad Celtaidd! Disgrifiodd hi<br />
hefyd fel coppa madre (mam gwpan)<br />
Ethiopia ac Eritrea, lle caiff ei hyfed<br />
mewn gwleddoedd priodas. Mae<br />
Alberto hefyd yn pasio’i grefft ymlaen<br />
at wenynwyr eraill er mwyn sicrhau<br />
fod y traddodiad yn perthyn i’r<br />
dyfodol yn ogystal â’r gorffennol.<br />
Mae’n ddigon rhwydd i ni yng Nghymru<br />
feddwl fod bwyd Eidalaidd yn unffurf<br />
ar draws y wlad, ond mae’n werth i<br />
chi chwilio am gynnyrch rhanbarthol<br />
Umbria i brofi faint o amrywiaeth all<br />
fod—a chael blas arbennig. Un piacere<br />
che non finisce mai—pleser nad<br />
yw’n gorffen.<br />
The shelves in the Casa Dudley kitchen<br />
were groaning with a variety of delicious<br />
local produce. As well as the Tabarrini<br />
wines, there was locally produced mead<br />
to drink. There were dried meats such<br />
as salami and prosciutto; a wide choice<br />
of goat and sheep cheeses; lentils and<br />
other pulses; saffron and some seriously<br />
good olive oils. It’s worth looking for<br />
Umbrian goods in your local deli and<br />
discovering the true taste of the heart<br />
of Italy.<br />
CASA DUDLEY<br />
Yn yr hydref<br />
O Gymru gan Opus TF<br />
s4c.co.uk/casadudley<br />
18<br />
19
GANGSTERS<br />
Y GORLLEWIN<br />
Cyfres ddrama feiddgar sy’n goctel o gyffuriau a hiwmor tywyll, trais a serch—a’r cyfan<br />
wedi ei leoli yn Sir Gâr. Eurgain Haf sy’n esbonio mwy am Y Pris...<br />
20 21
Sir Gâr. Ardal hamddenol a phrydferth<br />
yng ngorllewin Cymru sy’n nythu rhwng<br />
y Bannau Brycheiniog a Sir Benfro ac<br />
sy’n enwog am ei hanes a’i chyfoeth<br />
o chwedloniaeth. Ond mae’r ddelfryd<br />
honno ar fin cael ei thrawsnewid gan<br />
gyfres ddrama newydd ar <strong>S4C</strong>.<br />
Byd llawn gangsters, lle mae cyffuriau,<br />
gynau a rhyfeloedd tiriogaethol yn<br />
themâu amlwg, yw byd Y Pris. Curiad<br />
calon y cyfan yw’r Frawdoli’eth, sefydliad<br />
hynafol lle mae bod yn aelod yn ddibynnol<br />
ar fod yn ddyn, yn siaradwr Cymraeg<br />
ac yn grwc.<br />
Mae’r Frawdoli’eth yn gyfrifol am<br />
nifer o fusnesau—cyfreithlon ac<br />
anghyfreithlon—fel masnachu cig, hel<br />
cocos, puteindra, gamblo, cyffuriau<br />
a tharmacio. Am ganrifoedd mae penteulu<br />
gwryw teuluoedd sefydledig o fewn<br />
y gymdeithas wedi bod yn rhedeg<br />
y busnesau yma.<br />
Ond mae’r busnesau bach a’r hen<br />
draddodiadau dan fygythiad. Felly hefyd<br />
ffordd o fyw Llywydd Y Frawdoli’eth,<br />
y cyfeirir ato fel Y Ffarmwr Cocos.<br />
Mae bradwr yn aelod o’r Frawdoli’eth<br />
ac mae’n bygwth chwalu hygrededd<br />
teulu’r Edwards, sy’n flaenllaw iawn yn<br />
yr isfyd hwn. Daw bygythiad o gyfeiriad<br />
arall hefyd, sef giang o’r dwyrain sy’n<br />
tresmasu ar eu tiriogaeth trwy ddelio<br />
cyffuriau. Fel y dychmygir, mae’r cyfan<br />
yn datblygu’n stori ddramatig o ddial<br />
a thrasiedi a rhamant gyda phris i’w<br />
dalu am bob gweithred.<br />
Cwmni Fiction Factory, sydd hefyd<br />
yn gyfrifol am gyfresi Caerdydd, yw<br />
cynhyrchwyr Y Pris. Ymhlith y cast mae<br />
enwau cyfarwydd fel Philip Madoc, Nia<br />
Roberts, Rhodri Meilir, Matthew Gravelle,<br />
Mark Lewis Jones, Huw Ceredig, Jâms<br />
Thomas a Catrin Arwel.<br />
Ysgrifennwyd y gyfres gan Tim Price,<br />
cyn-newyddiadurwr 27 mlwydd oed o<br />
Aberdâr ac un o enillwyr Cystadleuaeth<br />
Sgriptio Ffilm a Drama <strong>S4C</strong> yn 2001.<br />
“Ennill y gystadleuaeth honno roddodd<br />
yr hwb i’m gyrfa fel sgriptiwr. Fe es i o<br />
weithio fel newyddiadurwr ar bapur<br />
lleol y Cynon Valley Leader, ac yn un<br />
nad oedd erioed wedi ysgrifennu dim ar<br />
gyfer y teledu, i gael cynnig ysgrifennu<br />
cyfres ddrama i <strong>S4C</strong>. Fe wnaeth hynny<br />
wireddu breuddwyd,” eglura Tim, sydd<br />
erbyn hyn wedi sefydlu ei hun fel awdur<br />
llawn amser ac yn gweithio ar gyfresi<br />
Belonging a Caerdydd ac hefyd yn<br />
ysgrifennu dramâu ar gyfer y theatr.<br />
O le y daeth y syniad am Y Pris felly, ac<br />
fel gŵr sydd â’i wreiddiau yn y cymoedd,<br />
pam lleoli’r ddrama yn y gorllewin?<br />
“Mae Sir Gaerfyrddin yn agos at fy<br />
nghalon ac ro’n i’n arfer mynd yno lot<br />
ar wyliau pan oeddwn i’n blentyn. Mae’n<br />
lle diddorol iawn sy’ wastad wedi codi<br />
chwilfrydedd ynof i. Mae’n fy atgoffa<br />
i o Twin Peaks.<br />
“Mae’r broses o ysgrifennu Y Pris wedi<br />
pontio tua thair blynedd a thros y<br />
cyfnod hynny rwy’ wedi bod yn aros<br />
mewn gwahanol ardaloedd yn Sir<br />
Gaerfyrddin i ddod i adnabod yr ardal<br />
a’r bobl yn well. Fe fues i’n aros mewn<br />
fflat yn Nhalacharn yn agos i gartref<br />
Dylan Thomas. Mae gen i barch mawr<br />
at Dylan Thomas yn y ffordd nad yw<br />
ofn cymysgu comedi a thrasiedi ochr<br />
yn ochr ac mae’r beiddgarwch sydd<br />
yn fy ngwaith yn deillio o’i ddylanwad<br />
e arna i,” ychwanega.<br />
Yn ôl Fizzy Oppe, cynhyrchydd Y Pris,<br />
roedd beiddgarwch Tim i wthio’r ffiniau<br />
mewn drama deledu yn apelio. “Mae fel<br />
y Sopranos ger y lli yn y Gymraeg–yn<br />
llawn straeon dramatig gyda digon o’r<br />
llon a’r lleddf i gydio yn y gynulleidfa.<br />
Ond nid hanes gangsters yn unig sydd<br />
yma. Mae’n gyfres am gymuned a beth<br />
mae’r gymuned honno yn barod i’w<br />
wneud i gadw’r hen ffordd o fyw a’r<br />
hen draddodiadau i oroesi.”<br />
Y Pris is a daring new drama series<br />
on <strong>S4C</strong> that’s been described as<br />
‘The Sopranos by the seaside.’ Set in<br />
Carmarthenshire, the story follows the<br />
tangled lives of a group of gangsters<br />
who hide their illicit dealings—drugs,<br />
gun-running and gambling—behind<br />
the façade of a number of legitimate<br />
businesses, including cockle farming.<br />
The series stars a number of well-known<br />
faces, including Philip Madoc, Matthew<br />
Gravelle, Nia Roberts and Rhodri Meilir.<br />
Former journalist Tim Price is the<br />
series’ author.<br />
“ MAE’N GYFRES<br />
AM GYMUNED A BETH<br />
MAE’R GYMUNED<br />
HONNO YN BAROD<br />
I’W WNEUD I GADW’R<br />
HEN FFORDD O<br />
FYW A’R HEN<br />
DRADDODIADAU<br />
I OROESI.”<br />
Y PRIS<br />
Yn yr hydref<br />
O Gymru gan<br />
Fiction Factory<br />
22 23
01<br />
02 03<br />
04<br />
05<br />
PWY YW PWY<br />
YN Y PRIS<br />
01 LYN<br />
Matthew Gravelle sy’n chwarae Lyn, un o brif<br />
gymeriadau’r gyfres. Mae Lyn yn bennaeth y cartél<br />
cyffuriau ac ef sydd biau’r garej ceir. Ar ddechrau’r<br />
gyfres mae’n bygwth cefnu ar Gymru er mwyn dilyn<br />
ei gariad i Sbaen. Ond mae’n rhaid iddo dyfu lan<br />
yn gyflym pan fo’i dad, Rhidian, yn dioddef strôc<br />
ac mae’r Frawdoli’eth yn ei dderbyn yn aelod.<br />
02 KIRSTI<br />
Nia Roberts sy’n chwarae Kirsti, merch i berchennog<br />
cyfoethog cwmni papurau newydd yn Llundain. Mae<br />
wedi dod i’r gorllewin i weithio fel cyw newyddiadurwr<br />
ar bapur newydd lleol. Ond mae ganddi orffennol—<br />
bu’n gaeth i’r cyffur cocaine. Mae’n syrthio mewn<br />
cariad â Lyn.<br />
03 BRYN<br />
Mae Bryn yn aelod o griw Lyn, ac mae’n chwarae<br />
rôl bwysig ym mhob agwedd ar y busnes—boed<br />
yn gyfreithlon neu’n anghyfreithlon. Bryn yw’r<br />
unig aelod o’r grŵp sy’n briod, a hynny gyda<br />
Ruth, gwraig brydferth sy’n ennyn edmygedd ei<br />
gyfeillion. Aled Pugh sy’n chwarae Bryn.<br />
04 STEVE<br />
Yn wreiddiol o’r gogledd, Steve yw ffrind pennaf Lyn.<br />
Rhodri Meilir sy’n chwarae’r cymeriad cymhleth hwn,<br />
sy’n cyd-redeg y busnes cyffuriau gyda Lyn. Steve,<br />
hefyd, sy’n rheoli’r clwb nos.<br />
05 IEUAN<br />
Ieuan yw’r ‘heavy’ sy’n cadw’r cwsmeriaid a’r<br />
dealers dan reolaeth. Mae’n driw iawn i’w ffrindiau,<br />
ond ei wendid mawr yw ei fod yn hypochondriac.<br />
Jâms Thomas sy’n chwarae Ieuan.<br />
WHO’S WHO<br />
Lyn is involved in running both the legitimate family<br />
car business and a highly illegal drugs ring. Steve,<br />
Bryn and Ieuan are members of his closely-knit gang.<br />
When Lyn falls in love with journalist Kirsti, there’s a<br />
distinct feeling that there’s a cuckoo in the nest who<br />
could ruffle a few feathers.<br />
24 25
Mae <strong>S4C</strong> yn dathlu 25 mlynedd<br />
o ddarlledu ar 1 Tachwedd 2007.<br />
Luned Whelan sy’n bwrw golwg ar<br />
rai o’r rhifau pwysig sydd wedi ffurfio<br />
rhan hanfodol o fywyd y Sianel dros<br />
y chwarter canrif diwethaf.<br />
HANES DARLLEDU<br />
Yn yr hydref<br />
O Gymru gan<br />
BBC Cymru<br />
DECHRAU CANU<br />
DECHRAU CANMOL<br />
Yn yr hydref<br />
O Gymru gan Avanti<br />
s4c.co.uk/dechraucanu<br />
<strong>S4C</strong><br />
HAPUS<br />
BLWYDD<br />
PEN-<br />
CEFN GWLAD<br />
Yn yr hydref<br />
O Gymru gan<br />
ITV Cymru<br />
04 WAL<br />
Yn yr hydref<br />
O Gymru gan Fflic,<br />
rhan o Grŵp Boomerang<br />
s4c.co.uk/04wal<br />
CWPWRDD DILLAD<br />
Yn yr hydref<br />
O Gymru gan Fflic,<br />
rhan o Grŵp Boomerang<br />
s4c.co.uk/cwpwrdddillad<br />
25/<br />
2//<br />
3///<br />
5/////<br />
1/<br />
4////<br />
27
1/<br />
Ar 1 Tachwedd 1982 dechreuodd <strong>S4C</strong><br />
ddarlledu—yr unig sianel deledu<br />
Gymraeg yn y byd.<br />
2//<br />
Dai Jones—un o wynebau mwyaf<br />
cyfarwydd a phoblogaidd <strong>S4C</strong>. Mae Dai<br />
wedi cyflwyno 27 cyfres o Cefn Gwlad.<br />
3///<br />
Jones Jones Jones—torrwyd y record<br />
byd am gasglu’r nifer fwyaf o bobl â’r un<br />
cyfenw yn yr un man ym mis Tachwedd<br />
2006. Darlledodd <strong>S4C</strong> y gyngerdd a<br />
gynhaliwyd i ddathlu’r digwyddiad yng<br />
Nghanolfan y Mileniwm, Caerdydd.<br />
4////<br />
Y nifer o enwebiadau ar gyfer Oscar®<br />
a dderbyniodd ffilmiau <strong>S4C</strong> (Hedd Wyn,<br />
Yr Enwog Ffred, Y Wraig o Gaerfaddon,<br />
Solomon a Gaenor).<br />
5/////<br />
Y nifer o wobrwyon cartref a<br />
rhyngwladol mae’r gyfres ddrama Con<br />
Passionate wedi ennill hyd yma (Rose<br />
d’Or, dwy wobr Prix Europa, Gŵyl y<br />
Cyfryngau Celtaidd a BAFTA Cymru).<br />
6//////<br />
6 ffilm oedd yng nghyfres gyntaf<br />
Shakespeare: Y Dramâu wedi’u<br />
Hanimeiddio. Gwerthwyd y rhaglenni<br />
i dros 50 o wledydd ac enillodd<br />
y gyfres wobrau yng Ngŵyl Ffilm<br />
Efrog Newydd a’r Primetime Emmys<br />
yn America.<br />
7///////<br />
Bydd cyfres 7 o Tipyn o Stâd yn<br />
cael ei darlledu yn 2008.<br />
8////////<br />
Mae’r rhif 8 yn allweddol i’n gwasanaethau<br />
ar y sgrîn. Mae is-deitlau Saesneg ar<br />
888 ac is-deitlau Cymraeg i ddysgwyr<br />
ar 889. Mae dros 80% o arlwy <strong>S4C</strong> yn<br />
cael ei his-deitlo.<br />
9/////////<br />
Rhif crys Dwayne Peel, chwaraewr<br />
talentog ifanc yng ngharfan rygbi<br />
Cymru a chyflwynydd Rygbi 100%.<br />
10//////////<br />
Mae 10 Disg Amryddawn Digidol (DVD)<br />
o un o gyfresi mwyaf poblogaidd <strong>S4C</strong>,<br />
C’Mon Midffîld, wedi gwerthu bron i<br />
10,000 o gopïau ar label Sain, ar ben y<br />
miloedd o fideos a werthwyd cyn hynny.<br />
11///////////<br />
Mae gwefan weithredol wedi bod gan<br />
<strong>S4C</strong> ers 11 mlynedd. Aeth y tudalennau<br />
cyntaf ar-lein yn 1996!<br />
12////////////<br />
Dechreuodd Rownd a Rownd yn 1995,<br />
ac eleni mae’n dathlu deuddeg mlynedd<br />
ar y sgrîn. Mae’r set yn atyniad mawr<br />
ym Mhorthaethwy, tra bod ambell i<br />
ymwelydd wedi credu bod y caffi a’r<br />
siop trin gwallt yn llefydd go iawn!<br />
13/////////////<br />
Mae cyfres Sali Mali wedi gwerthu i<br />
13 o diriogaethau dros y byd. Mae’r<br />
ferch fach hoffus a’i ffrindiau’n apelio<br />
at blant ym mhob man.<br />
14//////////////<br />
Mae Gwifren <strong>Gwylwyr</strong> <strong>S4C</strong> wedi bod yn<br />
derbyn galwadau gan y cyhoedd ers<br />
i’r gwasanaeth gael ei lansio yn 1993.<br />
Hyd yma eleni, mae’r Wifren wedi derbyn<br />
dros 8,000 o ymholiadau.<br />
15///////////////<br />
Mae <strong>S4C</strong> wedi darlledu cystadleuaeth<br />
Cân i Gymru ers 15 mlynedd, er bod y<br />
gystadleuaeth ei hun yn dyddio’n ôl<br />
i 1969—yn hŷn o dipyn nag <strong>S4C</strong>!<br />
16////////////////<br />
Bu 16 o gyflwynwyr yn eich croesawu<br />
i Uned 5 ers i’r rhaglen gychwyn yn<br />
1994. Ym mis Tachwedd eleni bydd<br />
yn darlledu rhifyn 1,000.<br />
17/////////////////<br />
Gwerthwyd y gyfres animeiddio Holi<br />
Hana i 17 o wledydd. Bydd ail gyfres<br />
o hanesion yr hwyaden gymwynasgar<br />
yn siŵr o gadw’r plant sydd wedi<br />
cymryd ati’n hapus iawn.<br />
18//////////////////<br />
Nifer y rhaglenni dros 3 cyfres o Tair<br />
Chwaer, hanes un teulu cythryblus ond<br />
agos yng ngorllewin Cymru.<br />
19///////////////////<br />
Bydd Sgorio tymor 2007-8 yn golygu fod<br />
y gyfres bêl-droed boblogaidd ar <strong>S4C</strong><br />
ers 19 tymor—mae hwnna’n lot o gôls!<br />
20////////////////////<br />
Caiff 20 peint o laeth y diwrnod eu<br />
defnyddio mewn diodydd poeth gan<br />
staff ac ymwelwyr <strong>S4C</strong>!<br />
21/////////////////////<br />
Oed Sam Tân. Daeth Pontypandy yn fyw<br />
yn 1986, gyda Sam, Norman, Elvis, Bella<br />
a’r criw yn diddanu plant Cymru a’r byd.<br />
22///////////////////////<br />
Dyma oedd oedran Matthew Rhys pan<br />
enillodd ei wobr BAFTA Cymru cyntaf am<br />
ei ran yn y ffilm Bydd yn Wrol. Bellach<br />
mae e’n wrol ar y teledu yn Brothers<br />
and Sisters ar C4 ac <strong>S4C</strong>.<br />
23///////////////////////<br />
Oedran Ioan Gruffudd pan lamodd i<br />
ddyfroedd dyfnion Hollywood yn y ffilm<br />
Titanic, a datblygu ei yrfa ar ochr arall<br />
y Môr Iwerydd. Dechreuodd ei yrfa actio,<br />
wrth gwrs, ar Pobol y Cwm, cyfres sebon<br />
fwyaf hirhoedlog y BBC.<br />
24////////////////////////<br />
Oed yr animeiddwraig dalentog Joanna<br />
Quinn pan wnaeth hi ei ffilm gyntaf am<br />
Beryl. Yn 2007 enillodd Beryl, y Briodas<br />
a’r Fideo wobr BAFTA Cymru. Roedd<br />
y ffilm eisoes wedi ennill 25 o wobrau<br />
mewn gwyliau animeiddio ledled y byd.<br />
25/////////////////////////<br />
Mae <strong>S4C</strong> yn gwasanaethu ei chynulleidfa<br />
ers 25 mlynedd—Pen-blwydd Hapus!<br />
As <strong>S4C</strong> reaches an historic milestone,<br />
its 25th anniversary, Luned Whelan<br />
looks at some important numbers in the<br />
Channel’s history. Did you know that <strong>S4C</strong><br />
has received four Oscar® nominations<br />
—for films Hedd Wyn and Solomon a<br />
Gaenor and animations Famous Fred<br />
and The Wife of Bath? Or that children’s<br />
cartoon Sali Mali has been sold to 13<br />
different territories around the world?<br />
13/////////////<br />
6//////<br />
7/////// 8////////<br />
11///////////<br />
14//////////////<br />
16////////////////<br />
9/////////<br />
10//////////<br />
12////////////<br />
15///////////////<br />
17//////////<br />
///////<br />
21/////////////////////<br />
18//////////////////<br />
20////////////////////<br />
23///////////////////////<br />
24////////////////////////<br />
25/<br />
22//////////////////////<br />
19///////////////////<br />
28 29
Y Briodas<br />
Fawr<br />
BYDD PUMP O WYNEBAU CYFARWYDD IAWN YN CHWARAE RHAN ALLWEDDOL<br />
YM MHRIODAS PÂR IFANC O’R GOGLEDD, ANNA ROBERTS A LEE OPENSHAW.<br />
SIRIOL HAF GRIFFITHS SY’N HOLI’R PUMP AM EU TASGAU A’U PROFIADAU PRIODASOL.<br />
30 31
Beth fydd eich tasg yn Y Briodas Fawr?<br />
Rwy’n gorfod mynd â’r modrwyau i’r<br />
pâr priod—ond yr amod yw fy mod i’n<br />
gwneud skydive yn gyntaf gyda’r Red<br />
Devils ar y ffordd i’r seremoni briodas!<br />
A oes ofn arnoch?<br />
Sai’n dweud ’ny, ond wy’n gwybod bod<br />
ishe paratoi a hyfforddi’n iawn. Wy wedi<br />
gwneud bungee jump o’r blaen, ond<br />
mae hwn bach yn wahanol.<br />
A oes unrhyw briodas yn sefyll<br />
mas yn eich cof?<br />
Es i un briodas ar Manley Beach yn<br />
Sydney, lle oedd jyst y pâr ac ychydig<br />
o dystion. Roedd y lle yn arbennig iawn<br />
ac yn dawel neis ar y pryd.<br />
Ydych chi wedi chwarae rôl allweddol<br />
mewn priodas erioed?<br />
Na, ddim wir. Wy wedi cael cynnig bod<br />
yn was priodas ddwywaith, ond wedi<br />
ffaelu mynd y ddau dro achos bo fi<br />
wedi bod ar deithiau rygbi.<br />
Beth ydych chi’n meddwl am briodasau’r<br />
sêr a phobl enwog?<br />
Sai’n dilyn priodasau’r sêr yn fanwl.<br />
Ond fe fuodd fy mhriodas i yn Hello!<br />
ac roedd e wedi cael ei wneud yn neis<br />
i gyd. Sai’n lico fe pan mae’r selebs yn<br />
gwneud pethau tacky.<br />
Beth yw’r gân orau ar gyfer y ddawns<br />
gyntaf mewn parti priodas? A’r un<br />
waethaf?<br />
Mae unrhyw gân Gymraeg yn grêt ’da<br />
fi! Ond wy’n credu taw beth sy’n bwysig<br />
i’r pâr sy’n cyfrif. Fe all fod yn gân<br />
ddoniol neu ysgafn, ’sdim ots, rhywbeth<br />
personol iddyn nhw yw e.<br />
Beth fydd eich tasg chi yn<br />
Y Briodas Fawr?<br />
Fi sy’n gyfrifol am drefnu’r briodas;<br />
pob dim o’r blodau i’r ffotograffydd<br />
a’r mis mêl.<br />
Rydych chi’n dod drosodd fel person<br />
hynod o drefnus? Ydy hynny’n wir?<br />
Mae’n rhaid i fi fod yn onest, cyn i fi roi<br />
genedigaeth i’r mab, Gwern, doeddwn<br />
i ddim yn or-drefnus, nac yn flêr chwaith.<br />
Ond bellach, oherwydd bod yn rhaid<br />
i mi drefnu amser bwydo a gwisgo ac<br />
ati, rwy’n llawer mwy trefnus. Felly<br />
diolch i Gwern am hynny!<br />
Faint o waith paratoi wnaethoch chi<br />
tuag at eich priodas eich hun?<br />
Mam nath y rhan fwyaf! Ro’n i’n rhoi<br />
peth mewnbwn ond wnes i ddim lot.<br />
Beth yw’r peth gorau am briodasau<br />
yn gyffredinol?<br />
Wy’n dwli arnyn nhw i gyd oherwydd<br />
yr hapusrwydd. Hyd yn oed os oes<br />
pethau yn mynd o le ar y dydd, mae pob<br />
un yna i gael sbri, felly does dim ots.<br />
A fuoch chi’n rhan o unrhyw ffwlbri<br />
priodasol erioed?!<br />
Wy’n dod o Landeilo lle mae ’na<br />
draddodiad cryf o felltith. Wy’n cofio pan<br />
wnaeth un o fy ffrindiau weldio carafán<br />
at glwyd y ffermdy fel bod neb yn gallu<br />
gadael na chyrraedd—ac wedyn rhoi<br />
slurry dros yr hewl rhwng y ffermdy a’r<br />
seremoni er mwyn achosi ffwdan.<br />
Lle yn y byd mae’r lleoliad mwyaf<br />
rhamantus i briodi?<br />
Bues i mewn priodas ym Mhortmeirion<br />
ac roedd honno’n hynod o ramantus.<br />
Roedd y tywydd yn braf, gaethon ni<br />
fwyd ar y lawnt ac roedd golygfeydd<br />
anhygoel o’r traeth a’r môr. Paradwys.<br />
Beth fydd eich tasg chi yn<br />
Y Briodas Fawr?<br />
Fy swydd i yw sicrhau bod y bechgyn,<br />
y priodfab a’r best man, yn cyrraedd<br />
y briodas mewn da bryd—mewn cwch<br />
hwylio! Bydda i’n eu cludo yn y cwch<br />
o Sir Fôn i Ddeganwy. Capten Jonsi<br />
Pugwash go iawn fydda i!<br />
Ydy’r ffaith bod chi ofn dŵr ac yn methu<br />
nofio wedi achosi problemau?!<br />
Mae ofn dŵr wedi bod arna i erioed,<br />
a be sy’n codi ofn arna i yw’r tywyllwch<br />
o dan y dŵr. A dwi ddim yn hoff o<br />
sut ma’ llongau yn siglo o ochr i ochr<br />
chwaith. Dwi wedi bod yn derbyn lot<br />
fawr o hyfforddiant, a diolch byth am<br />
hynny! Nid dim ond dysgu sut i hwylio<br />
ydw i’n gorfod gwneud, ond hefyd<br />
dysgu am y môr a’r llanw. Hyd yma dwi<br />
wedi bod yn lwcus oherwydd ma’ pob<br />
diwrnod hyfforddi wedi bod yn braf ac<br />
mae’r môr wedi bod yn ddistaw. Dwi’n<br />
cofio croesi’r Solent un tro a bod yn<br />
sâl fel ci dros yr ochr!<br />
Beth sy’n eich poeni fwyaf am y dasg?<br />
Rwy’n gobeithio y bydd y tywydd yn<br />
braf, neu fydda i’n chwydu, heb os. Rwy<br />
hefyd yn gobeithio y byddai’n gallu deall<br />
y llanw yn iawn—mae hynny’n hanfodol.<br />
Ond yn bennaf, rwy’n poeni na fydd y<br />
priodfab na’r gwas yn cyrraedd<br />
mewn pryd!<br />
Beth yw’r wisg waetha i chi weld<br />
mewn priodas?<br />
Fedra i ddim dioddef top hat!! Does gen<br />
i ddim syniad pam fod dynion yn dewis<br />
eu gwisgo nhw!<br />
Beth yw’r llinell orau i chi glywed gan<br />
was priodas neu dad y briodferch?<br />
“Fydda i’n gweld priodi fel ‘three ring<br />
circus’. Mae gen ti’r engagement ring,<br />
y wedding ring ac wedyn mae gen ti<br />
lot o suffering!”<br />
Beth fydd dy dasg di yn Y Briodas Fawr?<br />
Fi sy’n gyfrifol am y colur, a hefyd y<br />
wacsio a’r massages.<br />
Faint o baratoi sydd angen ar gyfer<br />
tasg o’r fath?<br />
Mae angen lot o hyfforddiant a dwi<br />
wedi gorfod dysgu lot fawr yn barod.<br />
Ond diolch byth, mae gen i athrawes<br />
—Patricia—sy’n amyneddgar iawn ac<br />
sy’n egluro pethau’n hawdd. Rwy wedi<br />
bod yn ymarfer drwy roi colur ar Heledd!<br />
Oes thema arbennig ar gyfer y colur?<br />
Er enghraifft, yr 80au/gothic/punk?<br />
Yr unig thema yw edrych yn hardd.<br />
Wyt ti wedi chwarae rôl allweddol<br />
mewn priodas erioed?<br />
Roeddwn i’n usher ym mhriodas fy<br />
chwaer. Ond dim ond gorfod dangos<br />
pobl i’w seddi oeddwn i.<br />
Beth fyddai’r wisg waetha, yn dy<br />
farn di, ar gyfer priodas?<br />
Unrhywbeth sy’ ddim yn naturiol. Mae<br />
priodas yn rhywbeth traddodiadol<br />
ac fe ddylsai pobl wisgo felly. Rwy’n<br />
credu mai gwisgo fel chavs fyddai’r<br />
wisg waetha!<br />
Lle yn y byd mae’r lleoliad mwyaf<br />
rhamantus i briodi?<br />
Capel Bowydd, Blaenau Ffestiniog.<br />
Beth fyddai dy ddewis di fel cân<br />
gynta’ ar gyfer y parti priodas?<br />
‘Is This Love’ gan Whitesnake.<br />
A fedrwch chi roi cliw i ni am beth<br />
fydd eich tasg?<br />
Mae e’n beth ‘corfforol’ iawn.<br />
Oes angen unrhyw hyfforddiant?<br />
Oes. Mae’r hyfforddiant yn hynod o<br />
arbenigol ac mae’n drylwyr tu hwnt.<br />
Beth yw’r peth gorau am briodasau<br />
yn gyffredinol?<br />
Roedd gen i hanner dwsin o briodasau<br />
dros yr haf. Ac un o’r pethau gorau am<br />
hynny oedd gallu gwisgo lan. Ond dyna<br />
beth sy’n hunllef hefyd. Roedd yr un<br />
bobl yn mynychu bob priodas, ac roedd<br />
yn rhaid i fi drio cael gafael ar ffrogiau<br />
gwahanol, oedd yn uffernol o ddrud!!<br />
Beth yw’r wisg waetha i chi weld<br />
mewn priodas?<br />
Rwy bob amser yn synnu at bobl sy’n<br />
mynd i briodasau heb edrych yn y drych!<br />
Rwy’n cofio mynd i briodas lle’r oedd<br />
un ferch wedi gwisgo ffrog o ddefnydd<br />
cheesecloth ble roeddech chi’n gallu<br />
gweld yn syth drwyddi! Mae’n hynod<br />
o bwysig cyn gadael y tŷ cael cipolwg<br />
yn y drych, ac yn enwedig o’r tu ôl!!<br />
Beth yw’r dewis gorau a’r gwaethaf<br />
am gân ar gyfer y ddawns gynta’?<br />
Y ddwy gân orau fyddai ‘Nwy yn y Nen’<br />
gan Dewi Pws a ‘Walk on the Wild Side’<br />
gan Lou Reed. Y gân waethaf fyddai<br />
‘I will always love you’ gan Whitney<br />
Houston—mae hi’n ofnadwy!<br />
Five Welsh celebrities are to play<br />
a key role in the real-life wedding of<br />
north Wales couple, Anna Roberts and<br />
Lee Openshaw, in the latest series of<br />
this hit reality tv show. Former rugby<br />
international, Jonathan Davies will<br />
be parachuting the rings direct to the<br />
wedding; Big Brother finalist Glyn Wise<br />
is in charge of the bride’s make-up;<br />
presenter Heledd Cynwal is the wedding<br />
planner and Radio Cymru DJ, Jonsi has<br />
to conquer his fear of water in order to<br />
transport the groom and best man by<br />
boat from Anglesey to the wedding,<br />
held in Deganwy. Weather presenter,<br />
Siân Lloyd’s task remains a secret<br />
at the moment…watch this space!<br />
SIÂN LLOYD<br />
GLYN WISE<br />
JONSI<br />
HELEDD CYNWAL<br />
JONATHAN DAVIES<br />
Y BRIODAS FAWR<br />
22 Hydref<br />
O Gymru gan<br />
Teledu Solo<br />
s4c.co.uk/ybriodasfawr<br />
32 33
TREMPYN<br />
YN<br />
YSBRYDOLI<br />
GWEITHIAU<br />
CELF<br />
Paentiad William Roos<br />
o Dic Aberdaron<br />
Cyflwynydd Y Sioe Gelf Luned Emyr sy’n<br />
rhannu ei phrofiad o ffilmio taith dditectif<br />
arbennig gyda’r arbenigwr celf, Peter Lord.<br />
Pwy feddyliai fod trempyn o Aberdaron<br />
wedi ysbrydoli mwy o weithiau celf nag<br />
unrhyw Gymro neu Gymraes arall?<br />
Dyma ddamcaniaeth ddiweddaraf Peter<br />
Lord am yr ieithydd o’r ddeunawfed<br />
ganrif, Dic Aberdaron. Ond beth am<br />
Christmas Evans a Twm o’r Nant,<br />
meddech chi? Siawns eu bod nhw<br />
wedi sbarduno mwy na’r trempyn o Lŷn?<br />
Er eu poblogrwydd hwythau, a chydag<br />
eithriad posib David Lloyd George,<br />
mae’n debyg mai Dic Aberdaron ydi’r<br />
ffigwr gynhenid Gymreig sydd â’r<br />
mwyafrif o eiconau wedi eu seilio arno.<br />
Er fy mod i’n amau’r ddamcaniaeth<br />
i ddechrau, mae dadleuon Peter yn<br />
gryf a’i chwilfrydedd yn heintus. Erbyn<br />
i’r camera droi, dwi’n awyddus i weld<br />
i ble, ac at beth y bydd y daith hon<br />
yn mynd â ni.<br />
Ieithydd oedd Richard Robert Jones<br />
(1780-1843), neu ‘Dic Aberdaron’ fel y<br />
câi ei adnabod gan amlaf. Yn fab i saer<br />
coed, mae’n debyg iddo fedru siarad<br />
o leiaf 14 o ieithoedd. Ond nid ieithydd<br />
y llyfrgelloedd sychion oedd hwn,<br />
ond un a anturiai ar droed mor bell<br />
â Llanelwy, Lerpwl, Llundain a Dover<br />
yng nghwmni ei lyfrau a’i gath.<br />
Pam, felly, y dewisai Dic deithio o un<br />
man i’r llall? Mae’n debyg nad oedd<br />
yna le i bobl anghonfensiynol o’r fath<br />
yn ardaloedd gwledig ei gynefin. Rwy’n<br />
tybio mai cam digon naturiol oedd i’r<br />
dyn athrylithgar lliwgar gael ei ddenu<br />
i’r dinasoedd mawrion. Yno câi nawdd<br />
a chefnogaeth ariannol gan bobl fel<br />
yr hanesydd a’r gwleidydd William<br />
Roscoe o Lerpwl.<br />
Roedd y crwydryn dysgedig yn ffigwr<br />
digon difyr i gydio yn nychymyg llu<br />
o artistiaid proffesiynol ac amatur<br />
ei ddydd. Wrth i Peter a mi deithio o<br />
amgylch Cymru—a thros y ffin—down ar<br />
draws amrywiaeth o weithiau celf. Yn eu<br />
plith, mae peintiadau gan William Roos,<br />
casgliad gwerthfawr o ddarluniau gan<br />
Ellis Owen Ellis a cherflun trawiadol gan<br />
artist dienw yn y Llyfrgell Genedlaethol.<br />
Rydym ni hefyd yn dod o hyd i luniau<br />
gan arlunwyr amatur sydd wedi eu<br />
seilio ar engrafiad poblogaidd o Dic<br />
Aberdaron gan William Clements.<br />
“ MAE’N DEBYG NAD<br />
OEDD YNA LE I BOBL<br />
ANGHONFENSIYNOL<br />
O’R FATH YN<br />
ARDALOEDD GWLEDIG<br />
EI GYNEFIN.”<br />
Wrth i Peter ddarganfod gweithiau o’r<br />
math, mae ei chwilfrydedd yn tanio o<br />
ddifri’. Nid ‘celfyddyd uchel’ sy’n mynd<br />
â’i fryd. Celf y werin sy’n cydio yn<br />
nychymyg yr arbenigwr hwn sydd wedi<br />
cyfrannu’n helaeth at ein dealltwriaeth<br />
o’n hetifeddiaeth gelfyddydol. Fel hyn<br />
y mae’n crynhoi ei feddyliau:<br />
“Er bod celfyddyd uchel—gweithiau<br />
Cézanne, Picasso a’r lleill —o ddiddordeb<br />
i mi, dydyn nhw ddim yn fy nghyffroi<br />
yn yr un ffordd â chelfyddyd y werin,<br />
sef portreadau o waith ein harlunwyr<br />
gwlad, a’r engrafiadau poblogaidd a<br />
gâi eu gwerthu am ychydig geiniogau<br />
ar y strydoedd tua chant a hanner o<br />
flynyddoedd yn ôl. Pethau darfodedig<br />
oedden nhw, ac felly’n hynod brin<br />
erbyn hyn, ond celfyddyd sy’n dod<br />
â ni’n agosach o lawer at feddylfryd<br />
cyffredinol cyfnod na chelfyddyd<br />
uchel yr orielau mawr.”<br />
Peter Lord gyda cherflun o Dic Aberdaron gan<br />
artist anhysbys yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru<br />
Difyr yw sylwi bod nifer o’r gweithiau<br />
wedi eu creu ar ôl cyfnod Dic. A’r hyn<br />
sy’n fy nharo i dro ar ôl tro yw ein bod<br />
ni fel Cymry fel petaem wedi perchnogi<br />
Dic Aberdaron fel rhyw fath o ffigwr<br />
mytholegol yn sgîl y delweddau<br />
adnabyddus hyn. Dyma ddelweddau<br />
sydd mor gyfarwydd nes eu bod nhw<br />
bron â bod yn rhan o isymwybod<br />
ein cenedl. Daw hyn yn glir i mi pan<br />
awn i Ysgol Gynradd Crud y Werin yn<br />
Aberdaron i weld darluniau’r plant o<br />
Dic Aberdaron. Er nad ydyn nhw wedi<br />
gweld yr un darlun o Dic Aberdaron,<br />
mae’r nodweddion corfforol sydd<br />
yn eu lluniau yn asio â’r rheini sydd<br />
yn y darluniau adnabyddus a llai<br />
adnabyddus.<br />
Beth, tybed, fyddai ymateb y trempyn<br />
o Lŷn petai’n gweld y corff helaeth<br />
yma o waith sydd wedi ei seilio arno?<br />
Fel y dywed Peter yn gyffro i gyd ar ôl<br />
darganfod darlun arall o Dic Aberdaron<br />
mewn ffrâm ddu gerfiedig ar wal coridor<br />
yng nghrombil Llŷn, “Mae ’na ddigon<br />
o ddarnau celf ’da ni nawr ar gyfer<br />
arddangosfa!”<br />
SEARCHING FOR DIC ABERDARON<br />
According to art historian, Peter Lord,<br />
Dic Aberdaron, an eighteenth-century<br />
tramp from the Llŷn Peninsula, has<br />
inspired more works of art than any other<br />
Welsh figure, with the possible exception<br />
of David Lloyd George. Dic, whose real<br />
name was Richard Robert Jones, spoke<br />
at least 14 languages and travelled far<br />
and wide with his books and faithful cat.<br />
Y Sioe Gelf presenter Luned Emyr joins<br />
Peter as they follow in Dic Aberdaron’s<br />
footsteps across Wales and beyond,<br />
discovering paintings, engravings and<br />
sculptures inspired by the multilingual<br />
North Walian. In this article, Luned sheds<br />
more light on Peter’s theory.<br />
AR DRYWYDD DIC<br />
ABERDARON<br />
Mis Medi<br />
O Gymru gan Cwmni Da<br />
34 35
FY HOFF LE I<br />
Richard<br />
Wyn<br />
Jones<br />
BYDD RICHARD WYN JONES YN<br />
CYFLWYNO CYFRES AM HANES<br />
DATGANOLI YNG NGHYMRU YN YR<br />
HYDREF. MAE’N BYW GYDA’I DEULU<br />
YNG NGWLAD ENEDIGOL EI<br />
WRAIG, NORWY.<br />
Rwy’n byw yn Nesodden ar hyn o<br />
bryd. Penrhyn yn Norwy ydi Nesodden;<br />
penrhyn sy’n ymwthio i’r dŵr ochr<br />
draw i’r fjord o Oslo.<br />
Petawn i am fynd â chi yno fe fyddwn<br />
yn trefnu eich cyfarfod yn y porthladd<br />
yng nghanol y brifddinas. Yno, ger Aker<br />
Brygge, hen ardal ddiwydiannol sydd<br />
wedi ei throi’n gyfres o fflatiau, bwytai<br />
a bariau swanc, mae ’na brysurdeb<br />
parhaol wrth i fflyd o gychod bach<br />
baratoi i gludo teithwyr hwnt ac yma<br />
ar draws y fjord. Yn yr haf, maen nhw’n<br />
cludo pobl i’r gwahanol fân ynysoedd<br />
sydd i’w gweld o’r cei. Mae ’na fythynnod<br />
gwyliau ar lawer ohonynt—yr hytter<br />
bondigrybwyll sy’n gymaint ran o<br />
ddiwylliant Norwyaidd. A thraethau<br />
braf. Bydd trigolion y ddinas yn tyrru<br />
atynt pan mae’r tywydd yn caniatáu.<br />
Wedi gaeafau mor faith a thywyll<br />
mae pawb am wneud y gorau o<br />
hirddydd haf.<br />
Mae’n cwch ni ychydig yn fwy na<br />
chychod yr ynysoedd. Gan eu bod<br />
yn teithio rownd y rîl rhaid i gychod<br />
Nesodden fod yn ddigon cadarn i<br />
wthio trwy’r rhew sy’n aml yn ffurfio<br />
ar wyneb y dŵr ym misoedd y gaeaf.<br />
Ond â hithau’n haf, cawn eistedd ar<br />
y dec a mwynhau hufen iâ yn ystod<br />
ein mordaith ugain munud trwy’r<br />
ynysoedd a’r cychod hwylio at<br />
borthladd bach Tangen.<br />
Wrth nesáu at Tangen fe fyddwch chi’n<br />
siŵr o sylwi ar y rhes o fysiau gwyrdd<br />
sy’n gyrru at ymyl y cei i’n cyfarfod. Ni<br />
waeth be—gan gynnwys mynyddoedd<br />
o eira a thymheredd a blymiodd i -24°C<br />
gaeaf diwethaf—dydyn nhw byth,<br />
byth yn hwyr.<br />
Wedi dringo i rif 631 cawn deithio i lawr<br />
ar hyd arfordir gorllewinol y penrhyn<br />
tuag at ein cartref ni ym mhentref<br />
Fagerstrand. Coedwigoedd, llynnoedd<br />
a chreigiau sy’n nodweddu’r dirwedd ar<br />
law chwith y bws. Ar y llaw dde, ceir tai<br />
yn swatio yn y coed ynghyd ag ambell<br />
i bentref bach. Yn y fjord islaw gellir<br />
gweld y fferis mawrion sy’n teithio ’nôl<br />
a blaen i Ddenmarc a’r Almaen, ynghyd<br />
â’r cruise liners anferthol sy’n heidio<br />
i Oslo. Mae’r goedwig ei hun yn fyw<br />
o anifeiliaid ac adar. Pan mae bwyd<br />
yn brin ganol gaeaf, bydd ceirw coch<br />
i’w gweld yn aml yng ngerddi’r tai wrth<br />
fin y ffordd. Cafodd Eirig (y mab hynaf)<br />
a minnau gip ar glamp o elg mawr<br />
unwaith, tra bod enw un o’r pentrefi<br />
bychan, Gaupa (cath wyllt), yn awgrymu<br />
fod ’na greaduriaid mwy egsotig fyth<br />
yn llechu rhwng y coed.<br />
Ar noson gyntaf <strong>S4C</strong> roeddwn i newydd<br />
gychwyn yn y Brifysgol yn Exeter ac felly<br />
doeddwn i ddim yn gallu gwylio’r Sianel.<br />
Erbyn hyn, wrth gwrs, mae modd gwylio<br />
<strong>S4C</strong> unhyw le ym Mhrydain ar loeren neu<br />
fand llydan.<br />
Cefais fy ngeni yn Hwlffordd ac mae’r<br />
cysylltiad teuluol â Sir Benfro yn bwysig<br />
iawn i mi. Does unman yn debyg i draeth<br />
Barafundle—mae’n lle hudolus ac rwy’n<br />
gorfod mynd yno o leiaf ddwywaith<br />
y flwyddyn.<br />
Fyddwn i ddim yn gallu dygymod heb<br />
i-pod a ffôn symudol—ond byddwn i’n<br />
falch o aberthu’r teclyn blackberry.<br />
Er mod i’n lawr lwytho cerddoriaeth<br />
rwy’n dal i brynu cryno ddisgiau ac<br />
’wy newydd ychwanegu James Morrison<br />
ac Elin Manahan Thomas i’r casgliad.<br />
Petawn i’n gorfod dewis un ddisg yn<br />
unig yna byddai’n rhaid i fi gadw<br />
Exodus gan Bob Marley.<br />
Rwy’n falch mod i wedi ymroi i ymarfer<br />
y piano pan oeddwn i’n ifanc—mae<br />
chwarae’n ffordd dda o ymlacio adre.<br />
Mae papurau newydd, cylchgronau a<br />
llyfrau yn pentyrru ym mhob rhan o’r<br />
tŷ hefyd—rwy’n edrych ymlaen at gael<br />
mwy o amser i’w darllen a’u mwynhau.<br />
Mae dau lyfr wedi creu argraff fawr<br />
arna i—The Bell Jar gan Sylvia Plath<br />
a Wuthering Heights gan Emily Bronte.<br />
Rwy’n edrych ymlaen at weld addasiad<br />
teledu o nofel Caryl Lewis, Martha, Jac<br />
a Sianco ar <strong>S4C</strong> ddiwedd flwyddyn nesaf.<br />
Mae’n debyg bod gen i ormod o<br />
esgidiau a bagiau—ond dyw hynny<br />
ddim yn bosib.<br />
Rwy’n gwrthod ildio i awydd fy mhlant<br />
i brynu ci. Mae cŵn yn codi ofn<br />
arna i—sori Manon, Llew a Gwenno x<br />
Rwy’n ymfalchïo yn llwyddiant <strong>S4C</strong> dros<br />
25 mlynedd ac mae’r gorau eto i ddod.<br />
Mae’n anrhydedd i gael bod yn Brif<br />
Weithredwr ac i greu’r amodau gorau<br />
posib ar gyfer yr holl dalentau creadigol<br />
yng Nghymru sydd am weithio gyda’r<br />
Sianel.<br />
<strong>S4C</strong>’s Chief Executive, Iona Jones has the<br />
last word as she discusses her likes and<br />
dislikes. Originally from Pembrokeshire,<br />
this picturesque county still holds a<br />
special place in her heart, with regular<br />
trips to Barafundle Bay a must. Iona is<br />
glad she stuck with her piano lessons<br />
as a child, as playing the piano as an<br />
adult is one way of relaxing, as is reading<br />
and fashion. Iona also takes pride in<br />
<strong>S4C</strong>’s successes over the past 25 years<br />
and considers it an honour to be the<br />
Channel’s Chief Executive.<br />
Y GAIR OLAF<br />
Iona Jones, Prif Weithredwr <strong>S4C</strong><br />
Prin y gwelwch chi dwristiaid yn Nesodden.<br />
Nid rhyw harddwch dramatig a geir ar<br />
y penrhyn. Ond rydym ni’r Neslinger—<br />
y trigolion lleol—yn meddwl y byd o’r lle.<br />
DATGANOLI<br />
17 Medi<br />
O Gymru gan<br />
Ff ilmiau’r Bont<br />
Welsh political lecturer, analyst and TV<br />
presenter Richard Wyn Jones is currently<br />
living in Norway. A Reader in International<br />
Politics at Universiy College of Wales,<br />
Aberystwyth, he is on a sabbatical in his<br />
wife’s home country. Richard has chosen<br />
the enchanting peninsula, Nesodden,<br />
where he now lives and finds solace<br />
from the country’s capital, Oslo, as his<br />
favourite place. He returns to the small<br />
screen soon with a series on the history<br />
of Welsh devolution.<br />
36
CYSTADLEUAETH<br />
CHWILAIR Y DATHLU<br />
S G W R S I O R Ff Y C P E CH<br />
G E N B F D A R Ll E D U W L<br />
R W O A I E L P L A M A R D<br />
I L N F Y M A F L Dd R C H N<br />
N C Y A Y O W P O A E A O I<br />
W R Th W L C O I E R N C I A<br />
E O U E G E N O Dd S Y T Dd S<br />
L N T N A I N O L D A I I E<br />
O Y N Y G M R A I B U O E N<br />
D W M O W I A P I R E A M A<br />
I L C R A Y H A M S E R I H<br />
G F U E G A Dd L O E Ll T N I<br />
I Y Th N N O I L O G S Y A O<br />
D C E Th E A N A S A W G D M<br />
19 MEDI 2007<br />
19 SEPTEMBER 2007<br />
19∑00<br />
Noson <strong>Gwylwyr</strong><br />
Viewers’ Evening<br />
Neuadd Goffa Aberaeron<br />
Aberaeron Memorial Hall<br />
Darperir offer cyfieithu<br />
Translation service provided<br />
Am fwy o fanylion:<br />
Gwifren <strong>Gwylwyr</strong> <strong>S4C</strong><br />
For further details:<br />
<strong>S4C</strong> Viewers’ Hotline<br />
0870 6004141<br />
s4c.co.uk<br />
ACTIO<br />
ADLONIANT<br />
ALAWON<br />
AMAETH<br />
AMSER<br />
ANIMEIDDIO<br />
CELF<br />
CERDDORIAETH<br />
COGINIO<br />
COMEDI<br />
CYFLWYNO<br />
CYFFRO<br />
CHWARAEON<br />
DARLLEDU<br />
DIFYR<br />
DIGIDOL<br />
DRAMA<br />
GWASANAETH<br />
GWYL<br />
HANES<br />
IFANC<br />
LLEOL<br />
MATERION CYFOES<br />
PLANT<br />
SAIN<br />
SGRIN<br />
SGWRSIO<br />
SIANEL<br />
SIOE<br />
TYWYDD<br />
WE<br />
YSGOLION<br />
Enillwch beiriant Disg Amryddawn<br />
Digidol (DVD) diffiniad uchel ynghyd â<br />
phecyn DVD o rai o gynyrchiadau mwyaf<br />
poblogaidd <strong>S4C</strong> dros y pum mlynedd ar<br />
hugain diwethaf, gan gynnwys C’Mon<br />
Midffîld, Hedd Wyn, Dai Jones, Dwdl Am,<br />
Sali Mali a llawer mwy.<br />
I gael cyfle i ennill y wobr wych hon,<br />
chwiliwch am y geiriau gerllaw sy’n<br />
ymwneud ag arlwy <strong>S4C</strong> sy’n cuddio yn<br />
y chwilair. Pan ddewch o hyd iddyn nhw<br />
i gyd, bydd y llythrennau sy’n weddill<br />
yn sillafu rhywbeth rydym i gyd yn ei<br />
ddymuno i <strong>S4C</strong>.<br />
Anfonwch eich ateb—y geiriau cudd—ar<br />
e-bost at sgrin@s4c.co.uk neu ar gerdyn<br />
post at: Cystadleuaeth Pen-blwydd <strong>S4C</strong>,<br />
Sgrîn, <strong>S4C</strong>, Blwch Post 353, Caerdydd<br />
CF24 5XA. Y dyddiad cau yw dydd Llun,<br />
15 Hydref.<br />
CYSTADLEUAETH ENNILL HET BRYN TERFEL Mrs Elen Mathias, Glogue CYSTADLEUAETH Y CROESAIR Ms Delyth Evans, Beddgelert CYSTADLAETHAU<br />
Rheolau: Mae’r cystadlaethau yn agored i bawb ac eithrio staff <strong>S4C</strong>, eu teuluoedd agos a chwmnïau eraill sy’n gysylltiedig â Sgrîn. Dewisir yr enillydd/wyr<br />
ar hap. Rhoddir gwybod i’r enillydd/wyr ar ôl y dyddiad cau drwy lythyr neu dros y ffôn. Nid yw’n bosib cyfnewid y wobr. Mae penderfyniad y Golygydd<br />
yn derfynol. Cyhoeddir enw’r enillydd/wyr yn rhifyn nesaf Sgrîn. Ni chymerir cyfrifoldeb am geisiadau a gollir yn y post neu sy’n methu â chyrraedd erbyn<br />
y dyddiad cau. EISIAU GWYBOD AM DDARLLEDIADAU RYGBI <strong>S4C</strong>? PA RIF YW <strong>S4C</strong> AR SKY? SUT MAE GWYLIO CASA DUDLEY AR FAND LLYDAN? Am unrhyw<br />
ymholiadau bach a mawr am raglenni <strong>S4C</strong>, mae croeso i chi ffonio Gwifren <strong>Gwylwyr</strong> <strong>S4C</strong>, 0870 600 4141 neu e-bostio gwifren@s4c.co.uk. Hefyd, gallwch<br />
gysylltu â’r Wifren i archebu copi o Sgrîn i’ch ffrindiau neu deulu.Cyhoeddir Sgrîn gan <strong>S4C</strong>. Sgrîn, <strong>S4C</strong>, Parc Tŷ Glas, Llanisien, Caerdydd, CF14 5DU<br />
e-bost: sgrin@s4c.co.uk<br />
38<br />
39