Presude osnova.qxd - Centar za ljudska prava Univerziteta u Sarajevu

18 Tea Gorjanc-Prelević
Sud “otvara vrata” za primenu garancija pravičnog suđenja i na postupak u kome
se odlučuje o pravu na obrazovanje, pogotovo ako je u državi omogućeno
obraćanje sudo vima za zaštitu ovog prava. 23
U nastavku su navedeni primeri “građanskih prava i obaveza”, utvrđeni u dosa -
dašnjoj praksi Suda:
• imovinska prava i obaveze (svojinska prava; potraživanja naknade štete
protiv države i drugih pravnih i fizičkih lica); 24
• prava iz radnog odnosa (osim u slučaju državnih službenika, pod odre -
đenim okolnostima); 25
• pravo na obavljanje profesionalne delatnosti, lekara, 26 advokata, 27 sudije, 28
taksiste, 29 odnosno prava na dobijanje dozvole koja znatno utiče na obav -
ljanje profesionalne, odnosno komercijalne delatnosti; 30
23 Evropska komisija za ljudska prava je svojevremeno utvrdila da pravo na osnovno obrazovanje
nije građansko pravo (Dahlberg and Dahlberg v. Sweden, 1994). U predmetu Oršuš protiv Hrvatske,
2008, o kome će raspravljati i veliko veće, u prvostepenoj presudi prihvaćena je primena člana 6
na spor o pravu na zaštitu od diskriminacije u osnovnom obrazovanju bez ispitivanja eko -
nomskog aspekta ovog prava (vidi st. 43). Primarno je bilo to što je pravo predviđeno ustavom i
što se može ostvariti pred redovnim sudovima. U postupcima u kojima se odlučuje o pravu na
visoko obrazovanje, utvrđeno je da se član 6 primenjuje (Emine Arac v. Turkey, 2008, st. 23-25).
24 Na primer, naknada štete zbog klevete: Nogolica br. 2 protiv Hrvatske, 2005, Nogolica br. 3 protiv
Hrvatske, 2006; povraćaj poseda nad stanom, Pibernik protiv Hrvatske, 2006, ovde str. 387, Ilić
protiv Srbije, 2007; spor o zakonitosti odluke o dodeli stana, Škare protiv Hrvatske, 2006, ovde str.
181; pravo na izdržavanje: Bulović protiv Srbije, 2008, Mužević protiv Hrvatske, 2006; naknada za
ekproprisanu nepokretnost, Vajagić protiv Hrvatske, 2006; pravo na naknadu ili povraćaj imovine
po osnovu denacionalizacije: Štokalo i drugi protiv Hrvatske, 2008, ovde str. 331; Smoje protiv
Hrvatske, 2007; Gerden v. Slovenia, 2008; pravo na upotrebu prostorija crkve u državnom vlasništvu
za potrebe verske službe, Tserkva sela Sosulivka v. Ukraine, 2008; pravo na naknadu štete po
osnovu osiguranja, Stojić protiv Hrvatske, 2006; Poje protiv Hrvatske, 2006; pravo po osnovu
nasleđivanja, Klinar v. Slovenia, 2008, itd.
25 Markoski protiv Makedonije, 2007, ovde str. 59; izuzetak u pogledu državnih službenika vidi
fusnotu 40.
26 König v. the Federal Republic of Germany, 1978; Le Compte, van Leuven and De Meyere v. Belgium,
1981.
27 H. v. Belgium, 1987, De Moor v. Belgium, 1994, Šilc v. Slovenia, 2006.
28 Olujić protiv Hrvatske, presuda od 5. 2. 2009. u trenutku štampanja knjige nije postala konačna.
29 Pudas v. Sweden, app. no. 10426/83, 1987.
30 Oduzimanje dozvole za točenje alkoholnih pića negativno je delovalo na vrednost preduzeća
(restorana) i obavljanje privatne ekonomske aktivnosti - Tre Traktorer v. Sweden, 1989; pravo na
dozvolu za ribarenje lososa i morske pastrmke na određenom području Posti and Rahko v. Finland,
2002; pravo banke na dozvolu za rad, Capital Bank AD v. Bulgaria, 2005.