Untitled - Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego

Publikacja objęta jest prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i rozpowszechnianie zabronione.

Publikacja objęta jest prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i rozpowszechnianie zabronione.

Publikacja objęta jest prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i rozpowszechnianie zabronione.

Seria: Historiai
Recenzenci
Redaktor naukowy
dr hab. Danuta Chmielowska
dr hab. Daniel Boćkowski, prof. UwB
dr hab. Danuta Chmielowska
Projekt okładki
Jadwiga Burek
Na okładce: Yeni Cami w świetle księżyca, Konstantynopol, Turcja (ok. 1890–1900), Biblioteka
Kongresu
Copyright © Erik J. Zürcher, 1993, 1997, 2004
Published by arrangement with I.B.Tauris & Co Ltd, London
Opublikowano na podstawie porozumienia z I.B. Tauris & Co Ltd, London. Oryginalne wydanie
anglojęzyczne tej książki wydane przez I.B. Tauris & Co Ltd nosi tytuł Turkey. A Modern History.
This Book has been published with the support of the Ministry of Culture and Tourism
of Turkey in the Framework of TEDA Program.
© Copyright for Polish Translation and Edition by Wydawnictwo Uniwersytetu
Jagiellońskiego
Wydanie I, Kraków 2013
All rights reserved
Niniejszy utwór ani żaden jego fragment nie może być reprodukowany, przetwarzany i rozpowszechniany
w jakikolwiek sposób za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych,
kopiujących, nagrywających i innych oraz nie może być przechowywany w żadnym systemie
informatycznym bez uprzedniej pisemnej zgody Wydawcy.
ISBN 978-83-233-3434-7
www.wuj.pl
Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Redakcja: ul. Michałowskiego 9/2, 31-126 Kraków
tel. 12-631-18-81, 12-631-18-82, fax 12-631-18-83
Dystrybucja: tel. 12-631-01-97, tel./fax 12-631-01-98
tel. kom. 506-006-674, e-mail: sprzedaz@wuj.pl
Konto: PEKAO SA, 80 1240 4722 1111 0000 4856 3325
Publikacja objęta jest prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i rozpowszechnianie zabronione.

Spis treści
Przedmowa .....................................................................................
Przedmowa do wydania trzeciego ..................................................
Słowniczek ......................................................................................
Wprowadzenie: periodyzacja, teoria i metodologia ........................ 1
I Wpływy zachodnie i pierwsze próby modernizacji
1 Imperium osmańskie pod koniec XVIII wieku ................................. 9
2 Między tradycją a innowacją: sułtan Selim III i jego „Nowy
Porządek” (1798–1807) .................................................................. 20
3 Wczesne lata panowania sułtana Mahmuda II: centrum próbuje
odzyskać kontrolę ........................................................................... 29
4 Późniejsze lata panowania sułtana Mahmuda II: początek reform ... 35
5 Epoka tanzimatu (1839–1871) ....................................................... 49
6 Kryzys lat 1873–1878 i jego następstwa ......................................... 71
7 Reakcyjny despotyzm czy kulminacja reform? Rządy sułtana
Abdülhamida II ............................................................................... 76
II Epoka młodoturków w dziejach Turcji (1908–1950)
8 Drugi okres rządów konstytucyjnych 1908–1918 ........................... 93
9 Walka o niepodległość .................................................................... 133
10 Powstanie państwa jednopartyjnego (1923–1927) ......................... 166
11 Kemalistyczne państwo jednopartyjne (1925–1945) ...................... 176
12 Przejście do demokracji (1945–1950) ............................................. 206
III Trudna demokracja
13 Rządy Partii Demokratycznej (1950–1960) .................................... 221
VII
IX
XI
V
Publikacja objęta jest prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i rozpowszechnianie zabronione.

Spis treści
14 Druga Republika Turecka (1960–1980) .......................................... 242
15 Trzecia Republika: Turcja po 1980 roku .......................................... 280
Przypisy .......................................................................................... 339
Przegląd bibliograficzny .................................................................. 355
Notki biograficzne: ważniejsze postaci z dziejów imperium
osmańskiego i Turcji ........................................................................ 377
Indeks ............................................................................................. 403
Publikacja objęta jest prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i rozpowszechnianie zabronione.

Publikacja objęta jest prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i rozpowszechnianie zabronione.

Wprowadzenie:
periodyzacja, teoria i metodologia
Periodyzacja, czyli dzielenie dziejów na łatwo rozpoznawalne okresy, w wyrazisty
sposób odróżniające się od siebie, jest przedmiotem niekończących się
dyskusji. Ten sam problem dotyczy wyboru pewnych szczególnych zdarzeń
i punktów zwrotnych mających rozdzielać wspomniane okresy. Owa kwestia
wzbudza tak gorące spory wśród historyków, dlatego że każdy punkt zwrotny
i każde szczególne zdarzenie są zarówno początkiem nowej tendencji rozwojowej,
jak i kulminacją poprzedniej.
Periodyzacji, jakkolwiek by była subiektywna i podatna na osobiste preferencje
historyka, nie da się uniknąć. Jest ona niezbędnym narzędziem służącym
do nadania pewnego kształtu przeszłości, która w przeciwnym razie
ukazywałaby się nam w postaci chaotycznej masy liczb i faktów. Już sam tytuł
tej książki podpowiada, że istnieje coś, co nazywamy dziejami współczesnymi
Turcji (czy nawet współczesną Turcją). To właśnie wynik periodyzacji.
Aby periodyzacja była narzędziem prawomocnym, musi spełniać dwa odrębne
wymogi. Po pierwsze, powinna mieć potencjał wyjaśniający. Podobnie
jak porównania, periodyzacje w zasadzie można mnożyć w nieskończoność.
Spełniają one jednak swoją funkcję jedynie wówczas, gdy pozwalają nam podzielić
strumień zdarzeń w taki sposób, żeby ważne wydarzenia stawały się
widoczne. Po drugie, periodyzacja ma odzwierciedlać rzeczywiste tendencje
rozwojowe w opisywanym okresie. Nie może całkowicie polegać na indukcji.
Tu pojawia się pytanie o tendencje rozwojowe, które historyk uzna za ważne
na tyle, aby oprzeć na nich proponowaną przez siebie periodyzację, czy – inaczej
mówiąc – pytanie o to, które fakty – spośród ogromnej ich masy – uzna on
za fakty „o znaczeniu historycznym”.
W każdej dziedzinie istnieją pewne tradycyjne podziały. Są one tak powszechnie
znane, że nieświadomi niczego czytelnicy mają skłonność do brania
ich za oczywiste fakty historyczne, by nie powiedzieć – za rzecz naturalną.
Trudno się dziwić, że taka skłonność szczególnie silnie cechuje studentów korzystających
z podręczników, skoro od tego rodzaju książek aż nazbyt często
oczekuje się nie debatowania o faktach, lecz podawania ich za pewnik.
W niniejszej pracy pod pewnymi względami idę za tradycyjną periodyzacją
dziejów Turcji, ale pod innymi – nie. Lepiej więc, abym omówił ten aspekt publikacji
z czytelnikami i podał powody, dla których ma ona taką, a nie inną strukturę,
zamiast sugerować, że jakoby nieuchronnie wynika to z logiki dziejów.
1
Publikacja objęta jest prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i rozpowszechnianie zabronione.

Wprowadzenie
Książkę podzieliłem na trzy części. Przyjęty podział odzwierciedla to, co
jako jej autor uznaję za podstawową periodyzację współczesnej historii Turcji.
W pierwszej części, opisującej pierwszą fazę wyłaniania się nowoczesnej Turcji
w XIX wieku, za dominującą tendencję rozwojową uznałem rosnące wpływy
Europy w imperium osmańskim oraz reakcje na nie osmańskiego państwa
i społeczeństwa.
Oddziaływania europejskie przejawiały się w trzech różnych, lecz powiązanych
z sobą wymiarach: w wymiarze integrowania się coraz większej części
osmańskiej gospodarki ze światowym systemem kapitalistycznym; w wymiarze
narastającego politycznego wpływu europejskich wielkich mocarstw, wyrażającego
się w próbach rozczłonkowania imperium (bez wywołania pożogi w Europie)
lub zdominowania go przy utrzymaniu jego egzystencji jako odrębnego
bytu politycznego; i wreszcie – w wymiarze oddziaływania europejskich ideologii,
takich jak nacjonalizm, liberalizm, laicyzm i pozytywizm.
Wymienione trzy wymiary rosnącego wpływu Europy przeplatały się z sobą
i oddziaływały na siebie na wiele subtelnych sposobów. Tak samo było z reakcją
Osmanów na wyzwania ze strony Europy. W XIX wieku można w ich reakcjach
dostrzec dwa nurty: pierwszemu kształt nadawały próby podejmowane przez
centralne władze państwa i jego urzędników, zmierzające do wzmocnienia
aparatu państwa i scentralizowania administracji kraju, podczas gdy drugi nurt
obejmował reakcje poszczególnych warstw ludności imperium na odczuwaną
przez nie presję. W ciągu XIX wieku reakcje te stopniowo doprowadziły do rozejścia
się dróg chrześcijańskich i muzułmańskich poddanych sułtana.
Wspomniane tendencje wyznaczają ramy, w których będę opisywał w pierwszej
części tej książki wydarzenia z dziejów imperium osmańskiego w XIX wieku.
One również stanowią podstawę periodyzacji dziejów. A jak przedstawia
się ona konkretnie?
Pierwsze pytanie, które przychodzi do głowy w tym kontekście, dotyczy
tego, co powinniśmy uznać za punkt wyjściowy „współczesnych dziejów” Turcji.
Możliwe są tutaj różne odpowiedzi i każda z nich jest na swój sposób
uzasadniona. Najlepszym rozwiązaniem wydaje się jednak rozwiązanie najbardziej
tradycyjne: należy zacząć od rewolucji francuskiej i jej następstw.
Pod koniec XVIII wieku znacząco wzrósł stopień zintegrowania gospodarki
imperium osmańskiego ze światowym systemem kapitalistycznym, a integracja
ta nabrała tempa w pierwszej ćwierci XIX wieku, gdy wojny napoleońskie
coraz bardziej wciągały imperium w europejską politykę i dyplomację, a rewolucyjne
idee, takie jak nacjonalizm i liberalizm, po raz pierwszy docierały
do Lewantu.
Problem z dalszą ogólną periodyzacją XIX wieku (i właściwie każdego innego
okresu) polega na tym, że choć w sensie ogólnym trzy wspomniane formy
europejskich wpływów i różne reakcje na nie w imperium osmańskim zachodziły
równolegle, to jednak tendencje rozwojowe w poszczególnych dziedzinach
nie zawsze przebiegały równocześnie. Mimo to wydaje się, że z powodu
wzajemnych powiązań między tendencjami rozwojowymi w poszczególnych
dziedzinach można wprowadzić względnie jednolity podział na:
2
Publikacja objęta jest prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i rozpowszechnianie zabronione.

Publikacja objęta jest prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i rozpowszechnianie zabronione.

Indeks
Abadan Yavuz 246
Abdülaziz 44, 56, 63, 65, 69, 73, 79, 80, 378
Abdülhamid II (książę Hamid) 62, 74, 76–80,
84–89, 95, 97–100, 104, 127, 128, 130,
169, 344, 356, 363, 364, 378, 386, 391–
394, 396
Abdülmecid 44, 49, 160, 378, 391, 392
Abdülmecid Efendi 166, 378
Adalet Partisi zob. Partia Sprawiedliwości
Adalet ve Kalkınma Partisi (AK Parti) (Partia
Sprawiedliwości i Rozwoju, PSiR) 305,
307, 308, 335–337
Adana 36, 51, 99, 149, 228, 267, 271, 310,
329, 383, 395
Adıvara zob. Adnan
Adnan (Adıvara) 167, 174
Afganistan 134, 158, 202, 383
AFU zob. Armed Forces Union
Afyon-Karahisar 155
Aga Khan 167
Ağaoğlu Ahmet 129, 131
Ağar Mehmet Ali 324
Ahmed Pasza 16
Ahmed Samim 102
Akademia Służby Cywilnej 383, 392, 393, 397
Akademia Wojenna 43, 73, 129, 241, 245, 377,
379, 381, 384, 387, 389, 390, 394, 395,
399, 400
Akbulut Yıldırım 289
Akçura Yusuf 129, 131, 365, 379
Akka 16
Akra 35, 144
Aksaray 62
Aksoy Muammer 292
AKUT 305
Albania 9, 16, 102, 108, 128, 203, 334
Aldıkaçtı Orhan 283
Aleksander I, car 33
Aleksander Wielki 24
Aleksandria 37
Aleppo 119, 381, 384
alewici 170, 171, 265, 292, 293, 359
Alexandretta zob. İskenderun
Alexandropol (Gümrü), układ 153
Algieria 9, 35
Ali al-Misri Aziz 121
Ali Pasza 57, 58, 66–69, 71, 79, 379, 387, 392,
399, 401
Ali Pasza Mehmed 27, 38, 360, 396
Ali Sabahaddin 213
Allende Salvador 270
Alliance israélite universelle 62, 399
Allied Commissions of Control and Organization
140
Amasya 149, 151
Ameer Ali 167
Amiens, pokój 24
Amnesty International 282
Anatolia 9, 11, 15, 16, 36, 72, 80, 81, 83, 86,
90, 105, 109, 114, 115, 117–120, 126, 130,
135–143, 145–152, 157, 158, 162–164,
170, 175, 191, 194, 208, 231, 276, 279,
285, 319, 341, 363, 366, 379, 380, 385,
387, 388, 390, 395, 397
Anavatan Partisi zob. Partia Ojczyźniana
andoniańskie dokumenty (dokumenty Andoniana)
115
Andrassy’ego nota 72
Anka 309
Ankara 77, 149, 151–161, 167, 171, 172, 174,
177, 184, 190, 191, 201, 203, 206, 217,
231, 236, 241-243, 245, 271, 275, 277,
287, 297, 301, 302, 305, 310, 320, 321,
326, 332, 348, 353, 367, 375, 376, 380,
381, 388–390, 396, 397
Antakya 202
Antep 149
Anzavur Ahmet 152
Arab Bureau zob. Biuro Arabskie
Arabia Saudyjska 9, 292, 331
Arabski Półwysep 9, 32, 105, 278
Arapkır 131, 378
Ararat, góra 172
Ardahan 75, 138, 153
Aren Sadun 256, 257, 371
Arif (Oruç) 180
Armed Forces Union (AFU) 250
Armée de l’Orient 140
Armenia 75, 83, 84, 120, 145, 146, 153, 162
Armenian Secret Army for the Liberation of
Armenia zob. Tajna Armia Wyzwolenia
Armenii
403
Publikacja objęta jest prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i rozpowszechnianie zabronione.

Indeks
Armia Czerwona 158, 204, 385
Armia Ruchoma 97–99, 104, 109, 142, 380,
400
ASALA zob. Tajna Armia Wyzwolenia Armenii
Atatürk zob. Kemal (Atatürk) Mustafa
Ateny 86, 153, 277
Atsız Nihal 213, 380
Attyla 191
Austria 15, 18, 19, 24, 25, 34, 36, 37, 51–53,
63, 72, 74, 75, 104, 105, 107, 111, 112,
120, 126, 144, 145
Autostrada Transeuropejska (Trans-European
Motorway, TEM) 310
Avcıoğlu Doğan 256
Avni Pasza Hüseyin 73
Aybar Mehmed Ali 247, 252, 256, 257, 371,
380, 382
Aydemir Talât 245, 381
Aydın 210, 392
Aydın Bahtiyar 320
Ayvalık 148
Azadi zob. Towarzystwo Wolności
Azerbejdżan 120, 129, 135, 149, 330–332,
334, 389
Azerowie 129 zob. także Tatarzy
Azm, ród 16
Bab-ı Ali, przewrót („najście na Portę”) 13, 106,
107, 125, 142
Bagdad 16, 60, 77, 118, 119, 144, 237, 329,
383
bagdadzka kolej 77
Bağ-Kur 275
Bahaeddin Şakir 89, 94, 109, 116, 134, 381
Bahçeli Devlet 304
Baku 120, 135, 157, 332, 389, 393
Baku–Ceyhan, rurociąg 332
Balfour Arthur 144
Balıkesir 152, 223
Balta Limanı, układ 46
Bałkany 9–11, 15, 16, 18, 19, 26, 27, 29–31,
33, 37, 53, 55, 63, 74, 75, 81, 104, 106,
112, 140, 164, 204, 236, 237, 293, 328,
333–335, 341
bałkańska wojna 106–108, 110, 111, 122, 123,
129, 135, 163, 169, 380
Bałtyk 90
Bank Centralny 198, 199, 207, 229, 269, 317,
397
Bank Hetycki (Etibank) 191, 198
Bank Otomański 65, 83, 124, 196, 362
Bank Przedsiębiorczości (İş Bankası) 183, 196,
198, 223
Bank Przemysłu (Sanayi Bankası) 196
Bank Rolny 196, 198
Bank Sumeryjski (Sümerbank) 191, 198
Bank Światowy 216, 260, 269, 307, 308, 315,
316, 394
Banker Kastelli 309
Barcelona 298
Barzani Mahmud 318, 320, 329
Başol Salim 249
Basra 77, 144
Baszir II 51
Batman 306, 330
Batu zob. Batumi
Batumi (Batu) 75, 138, 153, 158, 332, 347
Bayar Celâl zob. Celâl (Bayar) Mahmud
Baykal Deniz 296–298, 300, 307
bedel-i askeri zob. podatek zwalniający ze służby
w wojsku
Bedirhan, ród 340
Bejrut 51, 52, 54, 279, 381
Bekaa, dolina 318
Bekir Sami (Kunduh) 153, 154, 381
bektaszytów zakon (Bektaşi) 39, 152, 192, 359,
360
Bele zob. Refet Pasza
Belgia 112, 272, 329
Belgrad 30
Belli Mihri 256, 381
Berlin 22, 111, 116, 134, 157, 324, 399
Berlin, konferencja 75, 80, 82, 83
Berlusconi Silvio 299
Beşikçi Ismail 317
Betlejem 52
Beytüşşebap 170
biali Rosjanie 141
Bilgin, grupa 301
Bitlis 131, 153, 396
Bitola zob. Monastyr
Biura Robotnicze 227
Biuro Arabskie (Arab Bureau) 143
Bizim Ev zob. Nasz Dom
Bölükbaşı Osman 224, 382
Boran Behice 257, 287, 382
Bosfor 36, 46, 66, 74, 77, 107, 111, 134, 140,
143, 201, 208, 310, 332
Bośnia 9, 55, 72, 334
Bośnia-Hercegowina 55, 72, 74, 75, 80, 103
Botan 340
Boyner Cem 299, 300, 322
Bozbeyli Ferruh 253, 259, 382
Bozca Ada zob. Tenedos
Bozkurtlar zob. Szare Wilki
Bractwo Muzułmańskie 306
Breslau, krążownik 112
Briand Aristide 154
Bronsart von Schellendorf Paul 113, 121
Brześć Litewski 120, 395
404
Publikacja objęta jest prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i rozpowszechnianie zabronione.

Indeks
Budapeszt 324
Bug 19
Bułgaria 9, 19, 28, 72, 74, 75, 80, 82, 83, 103,
106, 108, 120, 160, 204, 237, 239, 328,
334, 381
Bursa 42, 77, 85, 87, 104, 153, 378, 381, 384
Bush George 329
Büyük Birlik Partisi zob. Partia Wielkiej Jedności
Cafer Tayyar (Eğilmez) 174
Cahun 128
Calp Necdet 284
Calthorpe, admirał 120, 133
Çankaya 183
Canning Stratford (Lord Stratford de Redcliffe)
49
Çatalca (Czataldża) 107, 108
Çatlı Abdullah 324
Cavid Bej Mehmed 123, 124, 383
Çayan Mahir 257
Cebesoy zob. Fuad Pasza (Cebesoy) Ali
Celâl (Bayar) Mahmud 125, 183, 185, 198,
211, 212, 215, 221, 241, 249, 252, 354,
381
Celâl Nuri (İleri) 188
Celâleddin Pasza Mahmud 88, 395
Celâleddin Rumi 192
celna unia 298, 301, 325, 326
Cemal Pasza 110, 111, 134, 142, 380, 383
CENTO zob. Central Treaty Organization
Central Treaty Organization (CENTO) 237
Çerkez zob. Czerkies Ethem
Cesarstwo Austro-Węgierskie 37, 86
cesarstwo bizantyjskie 26, 31
Cesarstwo Rosyjskie 131
Çetin Hikmet 298
Cevdet Abdullah 128, 131, 188, 378, 383
Cevdet Pasza Ahmed 66, 339
Cezzar Pasza Ahmed 16
Chamoun Camille 237
Chile 270
Chiny 191, 338
Chomeini Ruhollah 292, 306
Chouf zob. Szuf
Churchill Winston 112, 204
CIA 323
cieśniny 112, 118, 133, 139–141, 143, 145–
147, 149, 153, 155, 156, 161, 162, 201,
202, 348
Çiller Tansu 296, 297, 299–304, 314, 316, 321,
322, 324, 333, 384
Cindoruk Hüsamettin 296, 303
Çirağan, pałac 74
ciziye zob. pogłówny podatek
Clinton Bill 332
Cohen Moise zob. Tekin Alp
Conker zob. Nuri
Çukurova 228
Çukurova, grupa 309
Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi zob. Republikańsko-Narodowa
Partia Chłopska
Curzon, lord 155, 160, 161
Cylicja 149, 154, 155
Cypr 75, 80, 82, 86, 231, 238, 239, 251, 262,
275, 277–279, 311, 326, 385, 393, 399
Cypriota zob. Kâmil Pasza Kıbrislı
Cypryjczyk zob. Kâmil Pasza Kıbrislı
Czarnogóra 55, 74, 75, 80, 104, 106
„Czarny Głos” 292
Czataldża zob. Çatalca
Czechosłowacja 257, 380
Czerkies (Çerkez) Ethem 152
Damaszek 16, 51, 54, 79, 145, 176, 318, 339,
400
Dania 235
Dardanele 36, 106, 107, 112, 118, 127, 135,
201, 208
Darüşşafaka 62
Dashnakzoutiun zob. dasznacy
dasznacy (Dashnakzoutiun, Ormiański Związek
Rewolucyjny) 83, 114, 153
Demirağ Nuri 211
Demiral Nusret 321
Demirel Süleyman 251–253, 259–264, 269,
274, 276, 281, 284–287, 294, 296, 297,
300, 302–304, 306, 308, 314, 322, 333,
382, 384, 386, 387, 390, 394, 400
Demokracy Partisi (DeP) 321
Demokrat Parti zob. Partia Demokratyczna
Demokratik Sol Partisi zob. Partia Demokratycznej
Lewicy
Demokratyczna Partia Kurdystanu (DPK) 318,
320
DeP zob. Demokracy Partisi
Dersim (ob. Tunceli) 170, 176
Derviş Kemal 307, 317
derwisze 173, 179, 349
derwiszów zakony (bractwa) 12, 17, 39, 96,
152, 170, 191, 234, 285, 359
Deutsche Bank 124
Dev Genç zob. Rewolucyjna Młodzież
Devrimci Sol zob. Rewolucyjna Lewica
Dewey John 194
Dinç zob. Raif, hodża
DİSK zob. Konfederacja Rewolucyjnych Związków
Zawodowych
Disraeli Benjamin 72
Diyarbakır 116, 131, 169–171, 306, 320, 329,
346, 387, 388
405
Publikacja objęta jest prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i rozpowszechnianie zabronione.

Indeks
Dniepr 19
Dniestr 19
Dodekanez 106
Doğan, grupa 301
Doğru Yol Partisi zob. Partia Słusznej Drogi
Doğu Devrimci Kültür Ocakları zob. Ogniska
Rewolucyjne Kultury Wschodu
Doğubeyazit 75
dokumenty Andoniana zob. andoniańskie
dokumenty
Dolmabahçe, pałac 184
Domy Ludowe (Halk Evleri) 180, 223
domy zbudowane w jedną noc zob. gecekondu
Dörtlü Takrir zob. Memorandum Czterech
DPK zob. Demokratyczna Partia Kurdystanu
Drovetti, konsul 35
Druga Grupa 159, 368, 400
druzowie 51, 52, 54, 55, 342
Dulles John Foster 236
Dunaj 19, 27
Durkheim Émile 131, 388
Durmuş Osman 305
Düzce 305
Dzwon zob. Henchak
Dżordże Kara 26, 30
Dżyngis-chan 191
Ecevit Bülent 254, 255, 260–265, 269, 276–
278, 281, 286, 287, 293, 296–298, 300,
303, 304, 306, 307, 316, 317, 322, 325,
336, 353, 370, 385, 386, 398
Ecevit Rahsan 286
Eczacıbaşı Nejat 260
Eczacıbaşı, grupa 309
Edirne 23, 33, 90, 100, 104, 107–109, 121,
148, 380, 389, 390, 399
Edirne, układ 33, 35, 46
Edward VII, król 90
edykt reformujący 3, 359
Eğilmez zob. Cafer Tayyar
Egipt 9, 24, 25, 27, 30–32, 35, 37, 40–42, 51,
68, 69, 71, 82, 84, 86, 105, 117, 144, 236,
237, 306, 336, 342, 353, 360, 390, 391,
393, 396
Elazığ 171, 324
Elczibej 332
Elekdağ Şükrü 334
Elrom Efraim 260
Emekli İnkılâp Subayları (Eminsu) zob. Emerytowani
Oficerowie Rewolucji
Emerytowani Oficerowie Rewolucji (Emekli
İnkılâp Subayları [Eminsu]) 244
Emin Mehmed 131
Emin Yalman Ahmed 211, 364, 400
enosis (zjednoczenie) 54, 238, 277
Enoz 108
ententa 113, 118, 120, 133–137, 139–156,
160–162, 392
Enver Pasza 90, 105, 107–113, 120, 121, 134,
135, 142, 157, 158, 188, 348, 385, 386,
389
EOKA 238
Epir 75
Erbakan Necmettin 259, 261, 262, 278, 281,
286, 292, 294, 296, 300–304, 316, 322,
324, 333, 384, 385, 386
Erdoğan Recep Tayyip 303, 305, 307, 308
Ereğli 226
Erim Nihat 260–262, 265, 276, 386, 392
Ersoy zob. Mehmed Akif
Eruh 318
Erzincan 89
Erzurum 33, 119, 148, 149, 151, 302, 396
Erzurum, kongres 138, 150, 158, 170, 380, 397
Esat Bozkurt Mahmud 382, 397
Esenboğa, lotnisko 279
Eskişehir 153, 155, 396
Eskişehir, więzienie 295
Eşref Edip (Fergan) 130
Ethem Pasza 97
Etibank zob. Bank Hetycki
Eufrat 116, 161, 311, 327
Evren Kenan 281, 283, 284, 288, 290, 291, 386
Falkenhayn Erich von 119
Fatsa 265
Faysal, szarif 145
Fazıl Pasza Mustafa 68, 69, 88
Federacja Rosyjska 331, 334
Federacja Towarzystw Debatujących 256
Fehmi Hasan 96, 102
Felâh, ugrupowanie 139
Fergan zob. Eşref Edip
Ferid Pasza Damad 134, 137, 142, 151, 152,
154, 386
Feshane 48
Fethi (Okyar) Ali 138, 142, 167, 169, 171, 178–
180, 345, 386, 392, 394
Fevzi Çakmak 184, 214, 382, 384
Feyzioğlu Turhan 246, 254, 387, 392
Frakcja Ludowa (Halk Zümresi) 157
Franchet d’Esperey 140
Franciszek Ferdynand, arcyksiążę 110
Franciszek Józef I 86
Franco Francisco 186
francuska rewolucja 2, 3, 9, 20, 24–26
Franklin-Bouillon 155
Front Nacjonalistyczny (Milliyetçi Cephe) 263,
264, 386, 387, 400
Front Ojczyźniany 240
406
Publikacja objęta jest prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i rozpowszechnianie zabronione.

Indeks
Fryderyk Wielki 15
Fuad Pasza (Cebesoy) Ali 142, 149, 167, 174,
185, 387
Furgaç zob. İzzet Pasza (Furgaç) Ahmed
Galata 63
Galatasaray 62, 298
Galicja 118, 120
Galip Bej Ali 151
Gallipoli 42, 108, 126, 163, 345, 346, 380
GAP zob. Projekt Południowo-Wschodniej
Anatolii
Gaulle Charles de 257
Gaza 119
Gaziosmanpaşa 293
gecekondu (domy zbudowane w jedną noc)
227, 231, 254, 265, 270–272, 285, 372
Genewa 69, 83, 87, 201, 373, 378, 393, 397
Gezmiş Deniz 257
Giritli İsmet 246
Girne zob. Kyrenia
Gladio 261
Gladstone William Ewart 72
Goeben, krążownik 112, 113
Gökalp Ziya zob. Ziya (Gökalp) Mehmed
Gökçe Ada zob. Imroz
Gölcük 305
Goltz Colmar von der 82
Gorbaczow Michaił 330
Gospodarka Narodowa (Millî İktisat) 125, 126,
195, 196
Grecja 9, 16, 30, 31, 33, 34, 54, 55, 84, 88, 103,
106, 108, 125, 136, 137, 145–148, 154,
160, 162, 163, 168, 186, 201, 204, 209,
231, 235, 237–239, 262, 272, 277, 305,
311, 325, 326, 328, 334, 391, 400
Gruzja 19, 120, 153, 160, 332
Guignes de 128
Gül Abdullah 305
Gülen Fethullah 293
Gülhane, edykt 49, 50, 56, 58, 342
Gümrü, układ zob. Alexandropol, układ
Gümüşpala Ragip 247, 250, 251, 388
Günaltay Şemseddin 214, 386, 388
Gürler Faruk 262
Gürsel Cemal 242–245, 250, 262, 388
HaDeP zob. Partia Ludowej Demokracji
Haga 321, 326
Hakkı Pasza 100, 102
Halil 111
Halk Evleri zob. Domy Ludowe
Halk Odaları zob. Izby Ludowe
Halk Şuralar Fırkası zob. Partia Rad Ludowych
Halk Zümresi zob. Frakcja Ludowa
Halka Doğru zob. W Stronę Ludu
Halkçı Partisi zob. Partia Ludowa
Halkın Demokrasi Partisi zob. Partia Ludowej
Demokracji
Hama 16, 339
Hamdullah Sufi (Tanrıöver) 180, 389
Hamid, książę zob. Abdülhamid II
hamidiye, regimenty 83, 169
Harbord Commission (Komisja Haborda) 146
Harington, generał 140, 156
Harran 311
Hasan, kapitan 73
Hasan Pasza 16
Hatay 202, 203
Hatay Halk Fırkası zob. Ludowa Partia Hatayu
Hawran 342
Haydarpaşa 77
Hayri Efendi 111, 400
Hayrullah Efendi 73
Helphand Alexander (Parvus) 124, 125
Helsinki 326, 327
Henchak (Dzwon) 83
Hercegowina 55, 72, 74
Hevi (Nadzieja) 169
Hezbollah (Partia Boga) 292, 306
Hidżaz 32, 392
Hidżaz, kolej żelazna 79, 344
Hilmi Pasza Hüseyin 96, 100, 102
Hiszpania 186, 311, 322
Hitler Adolf 181, 327
Hizb-i Cedid zob. Nowa Partia
Holandia 272, 323, 335
Hünkar İskelesi, układ 36
Hürriyet ve İtilâf Fırkası zob. Partia Wolności
i Zgody
Hurşit Ziya 174
Husajn, król 237
Husajn, szeryf 119, 144, 145
Husajn Saddam 329
Hüseyin Cahit (Yalçın) 188, 383
Hüseyinzade Ali (Turan) 129, 131, 389
Hüsnü Değmer Şefik 213, 398
Husrev Pasza 39
Hyderabad 344
İBDA zob. Jeźdźcy z Islamskiego Wielkiego
Wschodu
Ibrahim Pasza 36, 51
ICFTU zob. International Conference of Free
Trade Unions
Ignatiew 55, 72
İleri zob. Celâl Nuri
ILO zob. Międzynarodowa Organizacja Pracy
Imroz (Gökçe Ada) 162
İncirlik 329, 330
India Office (Ministerstwo ds. Indii) 146
407
Publikacja objęta jest prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i rozpowszechnianie zabronione.

Indeks
Indie 24, 81, 118, 146, 167, 196, 344
İnönü Erdal 285, 287, 296, 297, 389
International Conference of Free Trade Unions
(ICFTU) 227
International Labour Organization zob. Międzynarodowa
Organizacja Pracy
Interstar 312
Ipsilantis Aleksander 30, 31
Irak 9, 133, 145, 147, 162, 201, 202, 236, 237,
239, 240, 245, 311, 318, 320, 322, 327–
329, 336, 375
Iran 202, 236, 270, 292, 301, 306, 312, 327,
329–333, 360, 375
irańsko-iracka wojna 318
Irmak Sadi 263
İş Bankası zob. Bank Przedsiębiorczości
İskenderun (Alexandretta) 134, 161, 202, 239
İslahat-i Esasiye-i Osmaniye Fırkası zob. Osmańska
Partia Radykalno-Reformatorska
İslamî Büyük Doğu Akıncıları zob. Jeźdźcy z Islamskiego
Wielkiego Wschodu
İsmail Pasza, kedyw 68, 82
İsmet İnönü Mustafa (Pasza) 153, 156, 160,
161, 167–169, 171, 177, 178, 180, 183–
185, 198, 206, 211, 212, 214, 217, 223,
239, 249–251, 254, 285, 389
Isparta 193, 251, 384, 396
İttifak-i Hamiyet zob. Patriotyczna Jedność
İttihad-i Osmani Cemiyeti zob. Towarzystwo
Jedności Osmańskiej
Izba Tłumaczeń (Tercüme Odası) 43, 44, 65
Izby Ludowe (Halk Odaları) 180, 223
İzmicka Zatoka 305
İzmir 77, 125, 136, 137, 139, 144, 146–149,
154, 155, 160, 164, 168, 174, 179, 183,
188, 195, 206, 216, 231, 243, 267, 271,
310, 343, 354, 381, 382, 387
İzmit 77, 152, 159, 348
Izrael 9, 236, 278, 279, 301, 305, 322, 333
izraelsko-palestyński konflikt 236
İzzet Pasza (Furgaç) Ahmed 106, 120, 134,
137, 142, 390
İzzettin Yusuf, książę 89
Jaffa 144
Jałta, konferencja 204
Janina 16, 27, 31, 107, 384
Japonia 89, 123, 330
Jassy, pokój 20
Jedność Muzułmańska 96, 131, 396
Jemen 105, 106
Jerozolima 119
Jeźdźcy z Islamskiego Wielkiego Wschodu
(İslamî Büyük Doğu Akıncıları, İBDA) 292
Johnson Lyndon B. 277
Jordania 9, 237, 353
Józef II 15
Jugosławia 201, 237, 238, 272, 311
KADEK zob. Kurdyjski Kongres Wolności
i Demokracji
Kadiriyya, zakon derwiszy 170
Kadro, grupa 197, 215
Kafesoğlu İbrahim 290
Kahramanmaraş 265
Kahya Yahya 348
Kair 86, 87, 129, 143, 176, 204, 378, 396
kalifat 79, 87, 136, 150, 152, 158, 159, 166–
168, 170, 171, 173, 179, 187, 192
kalifatu armia 157
Kâmil Pasza Kıbrislı (Cypryjczyk, Cypriota) 79,
95, 107, 390
kanoniczne prawo (szariat) 13, 45, 60, 61, 96,
97, 121, 130, 179, 187, 270
Kaplan Cemaleddin 292
Karabekir zob. Kâzım Pasza
Karadayı, generał 303
Karakışla Yavuz Selim 344
Karakol (Posterunek) 135, 141, 142, 156, 159,
400
Karal Enver Ziya 246, 341
Karaman 164
Karaosmanoğlu, ród 16
Karaosmanoğlu Atilla 260
Karaosmanoğlu Fevzi Lûtfi 232
Karayalçın Murad 297, 298
Kars 75, 113, 138, 148, 153
Katalonia 322
Katarzyna Wielka 15, 19
Kaukaz 31, 81, 112, 117, 120, 127, 135, 136,
157, 158, 163, 330
Kavalla 31
Kayseri 197, 240
Kazachstan 330–332
Kazań 129
Kâzım Pasza (Karabekir) 149, 150, 153, 156,
167, 171, 174, 390
Keçeciler Mehmed 289
Kemal (Atatürk) Mustafa 142, 143, 149–152,
155–161, 166–168, 170–172, 174–176,
178-180, 182–185, 188–191, 195, 196,
198, 345, 348, 349, 367, 368, 377, 379,
387, 389, 390, 395, 397
Kemal Bej Kara 126, 135, 141
Kemal Makbule 178
Kemal Namık 67–70, 73, 128, 130, 131, 393,
399, 401
Kenia 323
Kennedy John F. 250, 276
Kerschensteiner Georg 194
408
Publikacja objęta jest prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i rozpowszechnianie zabronione.

Indeks
Kılıç Uğur 324
Kirgizja 330
Kırkkilise (ob. Kırklareli) 107
Kırklareli zob. Kırkkilise
Kırşehir 224
KJiP zob. Komitet Jedności i Postępu
KJN zob. Komitet Jedności Narodowej
Koç, grupa 309, 390, 395
Koç Vehbi 260, 390
Kohl Helmut 326, 327
Komili Halis 322
Komisja Haborda zob. Harbord Commission
Komisja Kinga–Crane’a 145, 146
Komisja Pojednawcza ds. Palestyny 236
Komisja Specjalna ds. Handlu 126
Komitet Jedności i Postępu (KJiP) 87–90,
93–97, 99–105, 107–112, 114, 116, 117,
121–123, 125, 126, 128, 130–132, 134–
139, 141, 142, 147, 148, 159, 174, 175,
180, 183, 185, 187, 189, 192, 196, 346,
351, 379–381, 383, 385–391, 393–396,
399, 400
Komitet Jedności Narodowej (Millî Birlik Komitesi,
KJN) 243–247, 249, 258, 266, 388,
399
Komitet Obrony Narodowej (Müdafaa-I Milliye
Cemiyeti) 122, 126
Kompania Lewantyńska 46
Konfederacja Rewolucyjnych Związków Zawodowych
(DİSK) 265, 270, 274, 280, 282,
294, 315, 400
Konfederacje Nacjonalistycznych Związków Zawodowych
(MİSK) 280
Kongres Narodowy 139
Kongres Narodów Wschodu 157
Konstantynopol 10, 98, 143
Konstantynopol, układ pokojowy 108
Konya 36, 77, 135, 259, 270, 308, 389
Kopenhaga 326, 327
kopenhaskie kryteria 326, 327
Köprülü, wezyrowie 21
Köprülü Fuad 211, 391
Koraltan Refik 211, 390, 391
Korea 228, 235, 237, 241, 329, 381, 382
Korfu 323
Kormanci (kormandżi), plemiona 170, 171
kormandżi zob. Kormanci, plemiona
Korutürk Fahri 262, 264, 391
Kosowo 9, 82, 104, 334
Köylü Partisi zob. Partia Chłopska
Kozakçıoğlu Hayri 319
Kreta 54, 55, 69, 81, 84, 103
Krym 19, 53, 81, 141, 399
krymska wojna 52–54, 63, 64, 71, 72, 77, 81
Kuba 276
Kubilay Mustafa Fehmi 179
Küçük Kaynarca 19, 20
Kuleli, koszary 66
Kumanowo 107
Kunduh zob. Bekir Sami
Kurdyjski Kongres Wolności i Demokracji
(KADEK) 323
Kurdystan 29, 30, 147, 149, 162, 170, 171,
318, 320, 321
Kut al-Amara 118
Kütahya 155
Kutlu Haydar 287
Kuva-yi İnzibatiye zob. Siły Dyscyplinujące
Kuwejt 9, 328
Kvergic 190
Kyrenia (Girne) 277
Labour Party (Partia Pracy) 247
Lazowie 139, 164
LeBon Gustave 88, 344
Lewant 2, 11, 26, 41, 53, 82, 111
Liban 9, 51, 52, 54, 143, 147, 237, 279, 320,
352
Libia 9, 105, 142, 333
Lice 320
Liga Narodów 147, 162, 201, 202
Liman von Sanders Otto 121
Lloyd-George David 146, 154, 347
londyński traktat 108
Los Angeles 279
Lozanna 161, 162, 165, 169, 196, 201, 382,
397
Lozanna, układ pokojowy 160, 163, 166, 170,
196, 200–202, 366, 389
Ludowa Partia Hatayu (Hatay Halk Fırkası) 202
Ludowa Partia Pracy (Halkın Emek Partisi)
294, 321
Ludowa Partia Socjalistyczna (Halk İştirakiyun
Fırkası) 157
Ludwik XVI, król 20, 24, 25, 397
Ludwik Filip, król 36
Luksemburg 326
Lüleburgaz 107
Lûtfi Fikri 167
Lutfullah, książę 88
Macedonia 9, 77, 82–84, 90, 93, 97, 104, 106–
108, 118, 131, 334, 380
Maçka 43
Mahmud II, sułtan 27, 29–32, 35–38, 40–42,
44, 45, 48–50, 56, 60, 62, 67, 79, 169, 173,
187, 340–342, 359, 378, 389, 391, 393
majątkowy podatek 199, 200, 207, 350
Major John 329
Makarios III, arcybiskup 238, 277
409
Publikacja objęta jest prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i rozpowszechnianie zabronione.

Indeks
Malatya 151, 285, 380, 394
Malta 138, 156, 159, 160, 383, 386, 388, 395,
396, 400
mamelucy 31, 32
Manisa 179
Maraş 149, 384
Maroko 48
maronici 11, 52, 54
Marshalla plan 209, 224
Marsylia 18, 78
masoni 259
MDD zob. Rewolucja Narodowo-Demokratyczna
Meander, rzeka 77
Meclis-i Vâlâ-i Ahkâm-i Adliye zob. Wysoka
Rada Zarządzeń Sądowych
Medyna 32, 79
Megiddo, bitwa 120
Mehmed II, sułtan 98
Mehmed V, sułtan 98, 104, 134, 391, 392, 396
Mehmed VI, sułtan 134, 136, 392
Mehmed Akif (Ersoy) 130, 270, 352, 379
Mehmed Demirci 153
Mehmed Said Haled Efendi 30, 389
Mekka 32, 79, 119, 144, 302
Melen Ferid 261, 262, 392
Memorandum Czterech (Dörtlü Takrir) 211
Menderes Adnan 210, 211, 213, 215, 221, 224,
226, 230–233, 235, 237, 240–242, 247–
253, 256, 266, 275, 296, 329, 351, 385,
391, 392, 401
Menderes Aydın 296
Menemen 179, 349
Menemencioğlu Numan 205
Mersin 310
Metaxas Ioannis 186
Metternich Klemens von 36
Mevlevi (zakon mewlewitów) 192
mewlewitów zakon zob. Mevlevi
Mezopotamia 11, 105, 114, 119, 127, 147, 163
MFW zob. Międzynarodowy Fundusz Walutowy
Midhat Pasza 60, 66, 73
Midye 108
Międzynarodowa Komisja do spraw Cieśnin
201, 202
Międzynarodowa Organizacja Pracy (International
Labour Organization, ILO) 216, 373
Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW)
215, 229, 230, 240, 269, 304, 307, 308,
315–317, 373
Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości
326
Mikołaj I, car 33
Millî Birlik Komitesi zob. Komitet Jedności
Narodowej
Millî Demokratik Devrim zob. Rewolucja Narodowo-Demokratyczna
Millî Güvenlik Kurulu zob. Rada Bezpieczeństwa
Narodowego
Millî İktisat zob. Gospodarka Narodowa
Millî Kalkınma Partisi zob. Narodowa Partia
Rozwoju
Millî Nizam Partisi zob. Partia Ładu
Narodowego
Millî Selâmet Partisi zob. Partia Ocalenia
Narodowego
Milliyetçi Cephe zob. Front Nacjonalistyczny
Milliyetçi Demokrasi Partisi zob. Partia Narodowej
Demokracji
Milliyetçi Hareket Partisi zob. Partia Ruchu
Narodowego
Milne, generał 140
Milne’a linia 148
Ministerstwo ds. Indii zob. India Office
MİSK zob. Konfederacje Nacjonalistycznych
Związków Zawodowych
MİT zob. Narodowa Organizacja Wywiadowcza
Mithad Pasza 392
Mitterrand François 279
młodoosmanie 67–71, 73, 86, 87, 127, 189,
361
młodoturcy zob. Młodzi Turcy
Młodzi Turcy (młodoturcy) 3, 4, 69, 76, 86–89,
91, 94, 96, 98, 103, 117, 122–124, 127,
128, 132, 169, 173, 181, 192, 195, 218,
363–365, 395, 396
Mołdawia (pryncypat mołdawski) 31, 33, 52,
53
Mołotow Wiaczesław Michajłowicz 208
Mołotowa–Ribbentropa pakt 203, 208
Monastyr (Bitola) 82, 100, 379, 395
Montreux, konwencja 202, 204
Morea zob. Peloponez
Moskwa 134, 158, 254, 322, 331, 332, 387,
391
Mosul 133, 134, 144, 145, 147, 161, 162, 200,
201, 279
Mowa zob. Nutuk
Müdafaa-I Milliye Cemiyeti zob. Komitet Obrony
Narodowej
Mudanya 77, 156
Mudros 120, 133, 395
Mumcu Uğur 292
Münif Pasza 188
Murad I, sułtan 104
Murad V, sułtan 73, 74, 80, 86, 378, 392, 401
Murad Bej Mizancı 87, 88, 393
Mussolini Benito 173, 186
Mustafa III 397
Mustafa IV 26–28
410
Publikacja objęta jest prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i rozpowszechnianie zabronione.

Indeks
Mustafa Pasza 26–28, 393
Mütedil Hürriyetperveran Fırkası zob. Partia
Umiarkowanych Liberałów
Nachiczewań 153
naddunajska prowincja 60
Nadi Yunus 349
Nadzieja zob. Hevi
Nadżd 32
Nairobi 323
Nakşibendi (nakszibendi) 39, 96, 131, 170,
192, 396
nakszibendi zob. Nakşibendi
Napoleon III 52
Napoleon Bonaparte 16, 21, 24, 37, 52, 53
napoleońskie wojny 2, 23, 24, 26, 31
Narodowa Organizacja Wywiadowcza (MİT)
252, 261, 319, 324
Narodowa Partia Rozwoju (Millî Kalkınma Partisi,
NPR) 211
Narodowy Bank Kredytu 196
Nasser Gamal Abdel 236, 237
Nasz Dom (Bizim Ev) 252
NATO (Sojusz Północnoatlantycki) 235–239,
261, 275–277, 329, 333, 354, 399
Navarino 33
Nazım, dr 89, 94, 134, 381
Nazım Pasza 106
Nedim Pasza Mahmud 71
Nehru Jawaharlal 241
Nesin Aziz 292, 293 zob. także Holandia
Nevzat Refik 102
New Delhi 244, 399
Nightingale Florence 53
Nisz 30, 60
Niyazi Bej 97, 104
Nizam-i Cedid zob. Nowy Porządek
nizamiye (sądy) 61
nizamiye (wojska) 56
Nizip 37, 49, 51
Norwegia 235
Nowa Partia (Hizb-i Cedid) 101
Nowa Zelandia 155
Noworosyjsk 332
Nowy Porządek (Nizam-i Cedid) 20, 21, 23, 24,
27, 29, 32, 39, 397
NPR zob. Narodowa Partia Rozwoju
Nurcu, ruch 193, 234, 252, 293, 331
Nurculuk (Światło) 130
Nuri (Conker) 178
Nursi Bediüzzaman Said 130, 131, 169, 192,
193, 396
Nutuk (Mowa) 175
Obrenovič Miloš 30
Öcalan Abdullah 265, 304, 318, 319, 322, 323
Odessa 18, 26, 30, 134, 135
OECD zob. Organizacja Współpracy Gospodarczej
i Rozwoju
Oficerowie Ocalenia 396
Ognisk Tureckich, ruch 122, 129, 131, 180,
349, 365, 379, 388, 389
Ogniska Idealistów (Ülkü Ocakları) 258
Ogniska Oświeconych 290, 353
Ogniska Rewolucyjne Kultury Wschodu (Doğu
Devrimci Kültür Ocakları) 257
OHAL zob. Strefa Wyjątkowa
Ohanessian Bedros 279
Okyar zob. Fethi Ali
Onar Siddik Sami 243, 245, 246
ONZ zob. Organizacja Narodów Zjednoczonych
Operacja Stal 320
Orbay Rauf zob. Rauf (Orbay) Hüseyin
Organizacja Europejskiej Współpracy Gospodarczej
235
Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ)
204, 208, 209, 216, 235, 278, 326, 328,
329, 333
Organizacja Specjalna zob. Teşkilat-i Mahsusa
Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju
(Organization for Economic Cooperation
and Development, OECD) 235, 269, 308
Organizacja Współpracy Gospodarczej Państw
Morza Czarnego 334
Organization for Economic Cooperation and
Development zob. Organizacja Współpracy
Gospodarczej i Rozwoju
ormiańska kwestia 82, 84, 109, 114, 145, 275,
346, 356, 366
Ormiański Związek Rewolucyjny zob. dasznacy
Oruç zob. Arif
Osman Pasza Gazi 79, 394
Osmanh Hürriyet Cemiyeti zob. Osmańskie Towarzystwo
Wolności
Osmanlı Ahrar Fırkası zob. Osmańska Partia
Liberałów
Osmanlı Hürriyetperver Avam Fırkası zob.
Osmańska Liberalna Partia Ludowa
Osmanlı Sosyalist Fırkası zob. Osmańska Partia
Socjalistyczna
Osmańska Liberalna Partia Ludowa (Osmanlı
Hürriyetperver Avam Fırkası) 138, 142,
386
Osmańska Partia Liberałów (Osmanlı Ahrar
Fırkası) 95
Osmańska Partia Radykalno-Reformatorska
(İslahat-i Esasiye-i Osmaniye Fırkası) 101
Osmańska Partia Socjalistyczna (Osmanlı Sosyalist
Fırkası) 102
Osmańskie Towarzystwo Wolności (Osmanh
Hürriyet Cemiyeti) 89, 90, 383, 399
411
Publikacja objęta jest prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i rozpowszechnianie zabronione.

Redaktor inicjujący
Redaktor prowadzący
Adiustacja językowo-stylistyczna
Korekta
Skład i łamanie
Olaf Pietek
Jadwiga Makowiec
Antoni Henryk Stachowski
Ewa Kosiba
Wojciech Wojewoda
Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Redakcja: ul. Michałowskiego 9/2, 31-126 Kraków
tel. 12-631-18-81, 12-631-18-82, fax 12-631-18-83
Publikacja objęta jest prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i rozpowszechnianie zabronione.