Regulacja ochrony powietrza

Regulacje prawne w zakresie ochrony powietrza
Regulacja ochrony powietrza przez zanieczyszczeniami w Polsce zawarta jest przede wszystkim w
ustawie z 27.04.2001r. Prawo ochrony rodowiska (Dz.U. Nr 62, poz.627, zmiany: Dz.U. z 2001r.
Nr 115 poz.1229, Dz.U. z 2002r., Nr 74 poz.676, Dz.U. z 2002r., Nr 113 poz.984, zm wyn. z M.P. z
2002r, Nr 49, poz.715, Dz.U. z 2002r., Nr 233. poz.1957, Dz.U. z 2002r., Nr 153, poz.1271) oraz w
aktach wykonawczych do tej ustawy.
Istotn rol odgrywa tu take ustawa z 7.07.1994r. o zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. z
1999r, tekst jedn. Nr 15, poz.139 ze zmianami) i przewidziane w niej miejscowe plany
zagospodarowania przestrzennego i decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowania
terenu oraz ustawa z 16.10.1991r. o ochronie przyrody (Dz.U. z 2001r., tekst jedn. Nr 99, poz.1079
ze zmianami). Ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym ma bezporedni wpływ na rozmieszczenie
ródeł zanieczyszcze a przez to i na generalny stan jakoci powietrza. Ustawa o ochronie przyrody
daje podstawy prawne dla ustanawiania obszarów przyrodniczo cennych a przez to wpływa na
wymogi co do jakoci powietrza na tych terenach.
PO reguluje ochron jakoci powietrza w art. art. 85 - 96. Zasadniczymi instrumentami ochrony
czystoci powietrza przewidzianymi w ustawie, z interesujcego nas punktu widzenia, s:
1. dopuszczalne poziomy substancji w powietrzu,
2. podział kraju na obszary w zalenoci od poziomu zanieczyszcze w powietrzu
3. programy ochrony powietrza
ad 1.
Ustawa upowanienia w art. 86 Ministra Ochrony rodowiska do okrelenia m. in. w drodze
rozporzdzenia:
dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu z podziałem tych poziomów na
dotyczce całego kraju, dotyczce parków narodowych oraz dotyczce obszarów ochrony
uzdrowiskowej,
alarmowych poziomów niektórych substancji w powietrzu, których nawet krótkotrwałe
przekroczenie moe powodowa zagroenie dla zdrowia ludzi,
warunków, w jakich ustala si poziom substancji, takie jak temperatura i cinienie,
oznaczenia numerycznego substancji, pozwalajcego na jednoznaczn jej identyfikacj,
okresów, dla których urednia si wyniki pomiarów - odrbnie dla dopuszczalnych poziomów
substancji i odrbnie dla alarmowych poziomów substancji w powietrzu.
Wykonujc t delegacj Minister rodowiska wydał rozporzdzenie z 22. 06. 2002 w sprawie
dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu, alarmowych poziomów
niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów tolerancji dla dopuszczalnych poziomów
niektórych substancji (Dz. U. Nr 87, poz. 796). Rozporzdzenie okrela dopuszczalne poziomy dla
nastpujcych substancji dla obszaru kraju: benzen (oznaczenie numeryczne: 71-43-2), dwutlenek
azotu (10102-44-00, tlenek azotu (10102-44-0, 10102-43-9), dwutlenek siarki (7446-09-5), ołów
(7439-92-1), OZON (10028-15-6), tlenek wgla (630-08-0), pył zawieszony (PM10). Substancje te
róni si okresem urednienia, marginesami tolerancji, która dla wikszoci substancji maja warto
malejc w miar upływu lat. Dla dwutlenku siarki, ozonu oraz tlenków azotu przewidziano, e
dopuszczalny ich poziom w powietrzu bdzie si zmniejszał. Dla obszarów ochrony uzdrowiskowej nie
okrelono nowych substancji tylko obniono dopuszczalny poziom stenia benzenu, dwutlenku
azotu, dwutlenku siarki, ołowiu i tlenku wgla. Dla obszarów parków narodowych obniono
dopuszczalny poziom dwutlenku siarki i tlenku azotu. W pozostałym zakresie na tych obszarach
obowizuj poziomy stenia substancji jak dla całego kraju.
ad 2.
PO reguluje podział kraju na obszary w zalenoci od poziomu zanieczyszcze w powietrzu w art. 87
- 90. Nie wchodzc w szczegóły celem tego podziału jest dwuetapowe okrelenie stref rónicych si
z punktu widzenia dotrzymania dopuszczalnych poziomów ste substancji. W pierwszej kolejnoci
wojewoda co 5 lat dokonuje klasyfikacji stref okrelajc:
1) strefy, w których przekroczone s poziomy dopuszczalne,
2) strefy, w których poziom substancji nie przekracza poziomu dopuszczalnego i jest wyszy od
górnego progu oszacowania,
1

3) strefy, w których poziom substancji nie przekracza górnego progu oszacowania i jest wyszy
od dolnego progu oszacowania,
4) strefy, w których poziom substancji nie przekracza dolnego progu oszacowania (art. 88).
Na podstawie tej klasyfikacji wojewoda co roku dokonuje oceny poziomu substancji w danej strefie
i klasyfikuje je na strefy, w których:
• poziom substancji przekracza poziom dopuszczalny + margines tolerancji,
• poziom substancji mieci si midzy poziomem dopuszczalnym a marginesem tolerancji,
• i poziom substancji nie przekracza poziomu dopuszczalnego (art. 89). Oceny dotrzymania
poziomu stenia i odpowiednio klasyfikacji stref dokonuje si w odniesieniu do kadej z
substancji osobno. Ta klasyfikacja stref z punktu widzenia czystoci powietrza bdzie
musiała by wzita pod uwag przy opracowaniu szczegółowych rozwiza handlu
emisjami. Minister rodowiska realizujc delegacj zawart w art. 90 ust. 4 wydał
rozporzdzenie z 6. 06. 2002 w sprawie oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz.
U. Nr 87, poz. 798)
ad 3.
Wojewoda jest zobowizany do przygotowania dla stref, w których dopuszczalny poziom substancji +
margines tolerancji został przekroczony, programów ochrony powietrza, których celem jest
doprowadzenie do obnienia poziomu stenia substancji a do poziomu wymagalnego (art. 91).
Zakres programu i narzdzia jego realizacji zostały okrelone w art. 84 uo oraz w rozporzdzeniu
Ministra rodowiska z 05. 07. 2002 w sprawie okrelenia szczegółowych wymaga, jakim
powinny odpowiada programy ochrony powietrza (Dz.U. nr 115, poz.1003).
Przechodzc do omówienia przepisów odnoszcych si do oddziaływani na emisje naley zauway,
e współczenie zgodnie z PO emisja do powietrza regulowana jest przez pozwolenia na
wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza, przez pozwolenia zintegrowane oraz zgłoszenia. Dla
wszystkich tych rodzajów instrumentów obowizuje norma zawarta w art. 144 PO. Norma ta okrela,
ze eksploatacja instalacji nie powinna powodowa przekroczenia standardów jakoci rodowiska poza
terenem do którego prowadzcy instalacje ma tytuł prawny. Ust. 4 tego artykułu stanowi, e
zastosowanie wymaganych technologii oraz standardów emisyjnych nie zwalnia z obowizku
zachowania standardów jakoci rodowiska. PO nie okrela bezporednio sposobów ustalania
przekraczania standardów jakoci powietrza jako rezultatu emisji z okrelonego ródła, ani te nie
daje delegacji dla Ministra rodowiska w tym wzgldzie. Wprawdzie w art. 222 mamy delegacje dla
ustalenia wartoci odniesienia, ale wartoci odniesienia ustala si wtedy gdy nie ma ustalonych
standardów emisyjnych i dopuszczalnych poziomów substancji w powietrzu. Minister rodowiska
wydał rozporzdzanie z 05. 12. 2002 r w sprawie wartoci odniesienia dla niektórych substancji
w powietrzu (Dz.U. z 2003r. Nr 1, poz.12). Wartoci odniesienia okrelono dla 167 substancji.
Sprawa nie jest jasna. Z tekstu ustawy wynikałoby, e wartoci odniesienia maj zastosowanie w
braku standardów emisyjnych oraz poziomów dopuszczalnych substancji. Wówczas na podstawie
tych wartoci organ ustalał by dopuszczaln emisj. Tymczasem w rozporzdzaniu ustalono wartoci
odniesienia dla 167 substancji w tym i dla tych, dla których okrelono zarówno dopuszczalne poziomy
zanieczyszcze jak i standardy emisyjne. Sdzi by mona, e rozporzdzenie to w istocie rzeczy
zmierza do okrelenia metod ustalania wpływu emisji na sytuacj imisyjn, gdy uchyla ono
rozporzdzenia Ministra rodowiska z 1998 r. w sprawie metod obliczania stanu zanieczyszczenia
powietrza dla ródeł istniejcych i projektowanych.
Wspomnie trzeba równie o licie substancji emitowanych do powietrza od których pobiera si opłaty
(rozporzdzenie Rady Ministrów z 9. 10. 2001 w sprawie opłat za korzystanie ze rodowiska, Dz.
U. Nr 130. poz. 1453 ze zmianami). Lista ta zawiera 62 pozycje.
PO w art. 145 przewiduje wydanie, ale jest to delegacja fakultatywna, rozporzdzenia okrelajcego
standardy emisyjne dla wprowadzania gazów lub pyłów do powietrza. Delegacja ta została
zrealizowana w 4 sierpniu 2003 roku – rozporzdzenie w sprawie standardów emisyjnych z instalacji.
Do tego czasu obowizywało rozporzdzenie wydane na podstawie art. 29 ust. 2 ustawy z 1980 o
ochronie i kształtowaniu rodowiska. Jest to rozporzdzenie z 30.07.2001 w sprawie wprowadzania
do powietrza substancji zanieczyszczajcych z procesów technologicznych i operacji
technicznych (Dz.U. Nr 87, poz.957). Rozporzdzenie to ustala standardy emisyjne dla procesów
spalania paliw, spalania odpadów komunalnych, spalania odpadów niebezpiecznych, produkcji
azbestu, produkcji dwutlenku tytanu.
2

Standardy emisyjne zgodnie z oporzdzeniem Ministra rodowiska z 30. 07. 2001 w sprawie
wprowadzania do powietrza substancji zanieczyszczajcych z procesów technologicznych i
operacji technicznych (Dz.U. Nr 87, poz.957) odnosz si do nastpujcych substancji:
Dwutlenek siarki (SO) - spalanie energetyczne paliw w instalacjach o rónej mocy w zalenoci od
rodzaju paliwa i czasu rozpoczcia eksploatacji, spalanie odpadów komunalnych, spalanie odpadów
niebezpiecznych, spalanie oleju odpadowego, produkcja dwutlenku tytanu;
Tlenki azotu w przeliczeniu na dwutlenek azotu (NO) - spalanie energetyczne paliw w instalacjach
o rónej mocy w zalenoci od rodzaju paliwa i czasu rozpoczcia eksploatacji;
tlenki wgla (CO) - spalanie energetyczne paliw, spalanie odpadów komunalnych, spalanie odpadów
niebezpiecznych, spalanie oleju odpadowego;
pył - procesy energetycznego spalania paliw w instalacjach o rónej mocy w zalenoci od rodzaju
paliwa i czasu rozpoczcia eksploatacji, spalanie odpadów komunalnych, spalanie odpadów
niebezpiecznych, spalanie oleju odpadowego, produkcja dwutlenku tytanu - nie wiem tylko czy to s w
kadym przypadku te same pyły
Zwizki organiczne wyraone jako wgiel ogółem - spalanie odpadów komunalnych, spalanie
odpadów niebezpiecznych, spalenie oleju odpadowego,
Chlorowodór - spalanie odpadów komunalnych, spalanie odpadów niebezpiecznych, spalanie oleju
odpadowego,
Fluorowodór - spalanie odpadów komunalnych, spalanie odpadów niebezpiecznych, spalanie oleju
odpadowego
Metale cikie i ich zwizki: - kadm+ołów+chrom+mied+nikiel - spalanie odpadów komunalnych,
spalanie odpadów niebezpiecznych, spalanie oleju odpadowego;
- arsen - spalanie odpadów komunalnych, spalanie odpadów niebezpiecznych
- wanad - spalanie odpadów niebezpiecznych, spalanie oleju odpadowego,
- rt - spalanie odpadów komunalnych
- tal+antymon+kobalt+mangan+cyna - spalanie odpadów niebezpiecznych,
Dioksyny i furany - spalanie odpadów komunalnych, spalanie odpadów niebezpiecznych, spalanie
oleju odpadowego;
Azbest - produkcja i obróbka wyrobów z azbestu;
Chlor - produkcja dwutlenku tytanu
Pozwolenie zintegrowane dotyczy okrelonych instalacji wymienionych w rozporzdzeniu z
26.07.2002 w sprawie rodzajów instalacji mogcych powodowa znaczne zanieczyszczenie
poszczególnych elementów przyrodniczych albo rodowiska jako całoci (Dz.U. Nr 122,
poz.1055). Rozporzdzenie wymienia dziesi rodzajów działalnoci pokrywajcych si z wyliczeniem
zawartym w aneksie 1 do dyrektywy 96/61/EC w sprawie zintegrowanego zapobiegania
zanieczyszczeniom. PO przewiduje, e wydawanie pozwole zintegrowanych odbywa si bdzie na
zasadach odnoszcych si do pozwole innych ni zintegrowane, co w odniesieniu do emisji
powietrza oznacza stosowanie przepisów odnoszcych si do pozwole na wprowadzanie gazów do
powietrza. Tak wic uwzgldnia trzeba standardy emisyjne i standardy jakoci powietrza. Z tym, e
ustawa przewiduje przygotowanie przez Ministra rodowiska rozporzdzenia w sprawie granicznych
wielkoci emisyjnych, które odnosi si bd tylko do instalacji objtych zintegrowanym pozwoleniem
(art. 206 ust. 2 - 3). Takie rozporzdzenie si dotd nie ukazało.
Wszystkie inne instalacje, z wyjtkiem instalacji wymagajcych zgłoszenia (zob. rozporzdzenie z
20.11.2001r. w sprawie instalacji, których eksploatacja wymaga zgłoszenia, Dz.U. Nr 140,
poz.1585), zobowizane s do uzyskania pozwolenia na wprowadzanie gazów do powietrza.
Na podstawie art. 145 ust.1 pkt1 oraz art.146 ust 2 i 4 PO Minister rodowiska wydał
rozporzdzenie z dnia 4 sierpnia 2003 r. w sprawie standardów emisyjnych z instalacji (Dz. U.
03.163.1584 z dnia 18 wrzenia 2003 r.)
Rozporzdzenie okrela:
• Standardy emisyjne z instalacji w zakresie wprowadzania gazów lub pyłów do powietrza
zrónicowane w zalenoci od rodzaju działalnoci, technologii lub operacji technicznej oraz
terminu oddania instalacji do eksploatacji.
• Sytuacje uzasadniajce przejciowe odstpstwa od standardów oraz granice odstpstw.
• Warunki uznawania standardów za dotrzymane.
• Wymagania w zakresie stosowania okrelonych rozwiza technicznych zapewniajcych
ograniczenie emisji.
3

• Sposoby postpowania w razie zakłóce w procesach technologicznych i operacji
technicznych dotyczcych eksploatacji instalacji lub urzdze.
• Rodzaju zakłóce, gdy wymagane jest wstrzymanie uytkowania instalacji lub urzdzenia.
• rodki zaradcze, jakie powinien podj prowadzcy instalacje lub uytkownik urzdzenia,
• Przypadki, w których prowadzcy instalacj lub uytkownik urzdzenia powinien
poinformowa o zakłóceniach wojewódzkiego inspektora ochrony rodowiska, termin, w jakim
ta informacja powinna zosta złoona, oraz jej wymagan form.
Jeli chodzi o Uni Europejsk to reguluje ona dla duych ródeł spalania nastpujce substancje:
dwutlenek siarki (SO), tlenki azotu mierzone jako dwutlenek azotu (NO) oraz pył (dyrektywa
2001/80/EC z 23. 10. 2001 w sprawie ograniczenia emisji do powietrza pewnych substancji z duych
zakładów spalania). Te substancje pokrywaj si z substancjami okrelonymi w rozporzdzeniu
Ministra rodowiska z 30. 07. 2001 w sprawie wprowadzania do powietrza substancji
zanieczyszczajcych z procesów technologicznych i operacji technicznych (Dz. U. Nr 87, poz.
957) w odniesieniu do energetycznego spalania paliw.
W zakresie zintegrowanych pozwole uwzgldnione powinny by nastpujce substancje: dwutlenek
siarki i inne zwizki siarki, tlenki azotu i inne zwizki azotu, tlenek wgla, lotne zwizki organiczne,
metale i ich zwizki, pył, azbest w postaci zawieszonych czstek i włókien, chlor i jego zwizki, fluor
i jego zwizki, arszenik i jego zwizki, cyjanki, substancje i preparaty, które posiadaj stwierdzone
właciwoci rakotwórcze lub mutageniczne lub oddziałujce na rozmnaanie, polichlorowane
dibenzodioxin i polichorowane dibenzonfurans (załcznik III do dyrektywy 96/61/EC z 24. 09. 1996
w sprawie zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom). Wszystkie te substancje s regulowane
w rozporzdzeniu Ministra rodowiska z 05. 12. 2002 r w sprawie wartoci odniesienia dla
niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. z 2003 r Nr 1, poz. 12), z wyjtkiem substancji o
właciwociach rakotwórczych, mutagennych lub oddziałujcych na rozmnaanie oraz
polichlorowanych dibenzodioxin i polichorowanych dibenzonfurans, chyba, e umieszczone s pod
innymi nazwami.
W zakresie standardów imisyjnych w Unii Europejskiej to wystpuj dwie podstawy prawne. Jedn
podstaw tworz dyrektywy z 80-tych lat ustanawiajce takie standardy w odniesieniu do dwutlenku
siarki, dwutlenku azotu, ołowiu, i pyłu (czstki zawieszone). Drug podstaw tworzy dyrektywa
96/62/EC z 27. 06. 1996 w sprawie ustalanie i zarzdzania jakoci powietrza (jest to dyrektywa
ramowa) i wydane na jej podstawie dyrektywy szczegółowe regulujc standardy imisyjne dla
poszczególnych substancji. Ukazały si trzy dyrektywy w tym zakresie. Pierwsza ustanawia standardy
imisji dla: dwutlenku siarki, dwutlenku azotu i tlenków azotu, pyłu i ołowiu (dyrektywa 1999/30/EC z 22.
04. 1999 r). Druga dyrektywa ustanawia standardy imisyjne dla benzenu i tlenku wgła (dyrektywa
2000/69 z 16. 11. 2000 r). Pokrywa si to z substancjami regulowanymi w polskich standardach
imisyjnych.
Uwarunkowania zwizane z implementacj dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady Europy
nr 2001/80/WE z 23 padziernika 2001 r. w sprawie ograniczenia emisji niektórych
zanieczyszcze do powietrza z duych obiektów energetycznego spalania paliw w Polsce
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady Europy nr 2001/80/WE z dnia 23 padziernika
2001 r. w sprawie ograniczenia emisji niektórych zanieczyszcze do powietrza z duych ródeł
spalania paliw została opublikowana 27 listopada 2001 r. tego te dnia weszła w ycie. Tym samym
stała si aktem prawnym, do którego polskie prawo musi zosta dostosowane w procesie adaptacji
prawa unijnego.
Dyrektywa 2001/80/WE podobnie jak dyrektywa 88/609/EWG dotyczy wszystkich obiektów
energetycznego spalania paliw, w których moc cieplna wprowadzana do paleniska w paliwie jest
równa lub wiksza ni 50 MW t , z wyłczeniem obiektów, w których produkty spalania s
wykorzystywane bezporednio w procesach wytwórczych. Do nowej dyrektywy wprowadzono
wymagania w zakresie emisji dla procesów spalania w turbinach gazowych, a take dla procesów
spalania biomasy.
Dyrektywa nie stosuje si do obiektów, w których spalane s odpady objte dyrektyw
2000/76/WE w sprawie spalania odpadów oraz do procesów spalania w silnikach spalinowych.
4

Porównanie postanowie dyrektywy 2001/80/WE z obowizujcym polskim prawem
Pewne elementy dyrektywy 2001/80/WE, skonstruowanej na fundamencie dyrektywy
88/609/EWG, znajduj ju swoje odzwierciedlenie w nastpujcych aktach prawa krajowego:
• ustawie - Prawo ochrony rodowiska, zwan dale PO,
• w/w rozporzdzeniu w sprawie wprowadzania do powietrza substancji zanieczyszczajcych z
procesów technologicznych i operacji technicznych.
Wymogi zawarte w dyrektywie s dwojakiego rodzaju. S sformułowane jako:
• limity ograniczenia łcznej emisji SO 2 i NOx w tys.ton/rok ze ródeł istniejcych,
• normy emisji dla ródeł wyraone jako stenie w spalinach w mg/Nm 3 .
Dyrektywa 2001/80/WE dzieli due obiekty energetycznego spalania paliw na trzy kategorie:
- tzw. najnowsze obiekty, w odniesieniu do których wystpiono po 26 listopada 2002 r. z wnioskiem
o pozwolenie na budow (a w przypadku braku procedury budowlanej – z wnioskiem na
uytkowanie) niezalenie od daty ich uruchomienia i te, które uzyskały pozwolenie 1 lipca 1987 r.
lub póniej i bd uruchomione po 27 listopada 2003 r. Dla tych obiektów ustanowiono około
dwukrotnie ostrzejsze normy emisji ni w dyrektywie 88/609/EWG.
- tzw. nowe obiekty, które – podobnie jak to okrelono w dyrektywie 88/609 – uzyskały pozwolenie
na budow (lub na uytkowanie)1 lipca 1987 r. lub póniej oraz w odniesieniu do których
wystpiono przed 27 listopada 2002 r. z wnioskiem o pozwolenie na budow (a w przypadku
braku procedury budowlanej – z wnioskiem na uytkowanie) i które oddane zostały do
uytkowania nie póniej ni 27 listopada 2003 r. Dla tych obiektów ustanowiono (głównie dla
NOx), ostrzejsze normy emisji ni w dyrektywie 88/609/EWG.
- tzw. istniejce obiekty, które – podobnie jak to okrelono w dyrektywie 88/609 – uzyskały
pozwolenie na budow (lub na uytkowanie) przed 1 lipca 1987 r. Dla tych obiektów w dyrektywie
ustanowiono podobne normy emisji jak dla obiektów „nowych” do osignicia od 1.01.2008 lub
1.01.2016 (zalenie od zanieczyszczenia i mocy obiektu) lub zobowizano ich operatorów do
osignicia istotnej redukcji emisji poprzez realizacj tzw. krajowego planu redukcji emisji SO 2 ,
NOx i pyłu, zwany dalej KPRE.
Obiekty istniejce, które ze wzgldu na stan techniczny s przeznaczone do likwidacji mog po
1.01.2008. przepracowa max. 20 000 godzin (lecz nie dłuej ni do 31.12.2015 r.) bez obowizku
dostosowania si do wymaga dyrektywy. W takim przypadku operatorzy tych ródeł do 30 czerwca
2004 r. powinni złoy deklaracj o gotowoci ich wyłczenia w odpowiednim czasie.
Jako rozwizanie alternatywne wobec stosowania norm emisji dla ródeł istniejcych,
dyrektywa dopuszcza realizacj do 2008 r. i odpowiednio do 2016 r. KPRE z istniejcych duych
ródeł spalania prowadzcego do tej samej redukcji emisji, która moe by osignita przez
stosowanie norm emisji dla ródeł istniejcych w 2000 r.
Krajowymi limitami emisji maj by objte ródła, które pozostan w eksploatacji po 2008 r.
przez ponad 20 000 godzin. Wycofanie z eksploatacji ródeł emisji objtych planem nie moe
skutkowa zwikszeniem całkowitej rocznej emisji z pozostałych ródeł objtych planem.
Wymogi, które wprowadziło rozporzdzenie w sprawie wprowadzania do powietrza substancji
zanieczyszczajcych z procesów technologicznych i operacji z reguły s łagodniejsze ni wymogi
dyrektywy.
Normy emisji dyrektywy, jakie maj obowizywa od 1 stycznia 2008 r. dla ródeł istniejcych,
s ostrzejsze od polskich, które bd obowizywa od 2006 r:
- dla paliw stałych:
- SO 2 : w zakresie mocy ródła powyej 300 MWt,
- NOx: – w zakresie mocy ródła powyej 500 MWt,
- Pył: w całym zakresie mocy,
- dla paliw ciekłych:
- SO 2 : w zakresie mocy ródła powyej 300 MWt,
- NOx: – w całym zakresie mocy,
- dla paliw gazowych:
- NOx: – w całym zakresie mocy,
Kolejne zaostrzenie wymaga emisji NOx dla istniejcych ródeł opalanych paliwami stałymi
zgodnie z dyrektyw 2001/80/WE ma nastpi od 2016 r.
Normy emisji, jakie bd obowizywały ródła nowe s ostrzejsze od polskich:
- dla paliw stałych, ródła o mocy powyej 500 MWt dla NOx (zaostrzenie od 2016 r)
- dla paliw ciekłych, ródła o mocy powyej 500 MWt dla NOx zaostrzenie od 2008 r
- dla paliw gazowych, w całym zakresie mocy dla NOx od 2008 r.
5

Normy emisji jakie bd obowizywały ródła tzw. najnowsze w wikszoci s około
dwukrotnie ostrzejsze od tych, jakie bd obowizywały ródła nowe.
Istniej take pewne rónice w wymaganiach dla turbin gazowych.
W dyrektywie 2001/80 dla obiektów, w których jest spalane paliwo stałe i „normy emisji SO 2 nie
mog by osignite ze wzgldu na charakterystyk paliwa” zastpczo w stosunku do standardów
emisji istnieje moliwo dotrzymania tzw. stopnia odsiarczania (jest to stosunek iloci siarki, która w
cigu okrelonego czasu nie jest wprowadzana do powietrza z instalacji energetycznego spalania
paliw, do iloci siarki zawartej w paliwie wprowadzonym do instalacji energetycznego spalania paliw i
zuytym w tym samym czasie). W obecnie obowizujcym rozporzdzeniu M z dnia 30 lipca 2001
nie wprowadzono moliwoci rozliczania si z emisji poprzez stopie odsiarczania.
Polskie przepisy dopuszczaj prac ródła emisji do 240 godzin w kalendarzowym roku bez
ochronnych urzdze odsiarczajcych. Nowa dyrektywa dopuszcza maksymalnie 120 godzin pracy na
12 miesicy przy zakłóceniach pracy urzdze ochronnych.
Dyrektywa 88/609 wymagała prowadzenia cigłych pomiarów dla kadego nowego ródła emisji
o mocy powyej 300 MWt. Podobny wymóg zapisany jest w polskich przepisach z terminem
obowizywania od pocztku 2001 r, lecz dotyczy wszystkich ródeł (istniejcych i nowych), lub grup
ródeł o mocy powyej 300 MWt odprowadzajcych spaliny wspólnym emitorem. W dyrektywie
2001/80 wymóg prowadzenia cigłych pomiarów dotyczy wszystkich ródeł o mocy powyej 100 MWt,
przy czym dla ródeł najnowszych w terminie od 27.11.2002 r. a dla ródeł istniejcych i nowych w
terminie od 27.11.2004r.
W rozporzdzeniu i dyrektywie istniej rozbienoci w kwalifikowaniu ródeł, jako nowych:
• zgodnie z naszymi przepisami s nimi ródła, które rozpoczto uytkowa po 28 marca 1990 r. ,
• w rozumieniu definicji dyrektywy 2001/80/WE a take dyrektywy 88/609 nowe ródło oznacza
ródło energetycznego spalania paliw, dla którego udzielono pozwolenia na budow po raz
pierwszy (original construction licence), lub kiedy taka procedura nie jest wymagana, dla którego
udzielono pozwolenia na uytkowanie po raz pierwszy (original operation licence) w dniu lub po 1
lipca 1987 r.,
Implikacje transponowania dyrektywy dla polskiego sektora energetycznego
W zwizku z wdroeniem dyrektywy 2001/80 w Polsce moe okaza si konieczne midzy
innymi:
• w terminie do 30.06.2004 r. podjcie decyzji o wycofaniu kotłów z eksploatacji po 20 000
godzinach pracy liczc od 1 stycznia 2008 r. (lecz nie póniej ni do koca 2015 r.), które nie bd
zobowizane do spełnienia wymaga ograniczenia emisji okrelonych w dyrektywie,
• dla obiektów istniejcych opalanych paliwami stałymi o mocy powyej 300 MWt budowa instalacji
wysoko-skutecznego odsiarczania spalin do 2007 r.
• dla obiektów istniejcych opalanych paliwami stałymi o mocy powyej 500 MWt zmodernizowanie
instalacji pierwotnych do redukcji emisji NOx do 2007 r., a nastpnie do budowy w tych ródłach,
które pozostan w eksploatacji po 2015 r. dodatkowo katalitycznego (lub w niektórych przypadkach
niekatalitycznego) odazotowania spalin. Z koniecznoci spełnienia czci tych wymogów mogłyby
by wyłczone obiekty pracujce szczytowo,
• dla obiektów nowych o mocy powyej 100 MWt opalanych paliwami stałymi, które zostan
uruchomione po 27.11.2003 zastosowanie wysokoskutecznego odsiarczania i odpylania spalin, a
take odazotowania spalin metodami pierwotnymi i katalitycznymi lub zastosowanie kotłów
fluidalnych z niekatalitycznym odazotowaniem spalin,
Ponadto naley take zwróci uwag na konieczno zastosowania dla obiektów istniejcych
opalanych paliwami stałymi w całym zakresie mocy wysoko-skutecznego odpylania spalin (głbsza ni
zakładano dotychczas modernizacja lub wymiana odpylaczy do 2007 r.), budow dla obiektów
opalanych paliwami ciekłymi i gazowymi odpowiednio skutecznych metod redukcji emisji NOx oraz
wyposaenie obiektów o mocy powyej 100 MWt w systemy cigłego monitoringu emisji do powietrza.
Kroki niezbdne dla pełnej implementacji
Sposoby transpozycji dyrektywy do ustawodawstwa krajowego (standardy emisyjne, KPRE,
derogacje, ich rodzaj oraz zakres) wynika powinny z gruntownej wiedzy na temat moliwoci
poniesienia kosztów wdraania dyrektywy przez sektor energetyczny (a właciwie cał gospodark) i
społeczestwo. Dokonujc wyboru sposobu transpozycji naley take kierowa si wzgldami
bezpieczestwa energetycznego kraju.
Wprowadzenie dyrektywy do polskiego ustawodawstwa zwizane bdzie z dokonaniem do
zasadniczych zmian w ustawie PO oraz z koniecznoci wydania przepisów wykonawczych. Zmiany
bd musiały by dokonane głównie w przepisach dotyczcych przeciwdziałania zanieczyszczeniom
6

(PO Tytuł III – Przeciwdziałanie zanieczyszczeniom) oraz majcych za przedmiot funkcjonowanie
rodków finansowo-prawnych (PO - Tytuł V – rodki finansowo-prawne), jeli zostanie wybrana
opcja KPRE. Zakładajc, e taka decyzja zostanie podjta, opracowanie instrumentów i
mechanizmów prawnych wdroenia celów KPRE, w tym prawdopodobnie instytucji handlu emisjami,
bdzie przedsiwziciem niezwykle skomplikowanym i czasochłonnym. W chwili obecnej brak jest
przykładów wdraania KPRE, nawet w postaci projektów, przez pastwa członkowskie UE.
Niezalenie od tego, podstawowym instrumentem wdraania Dyrektywy 2001/80/WE bd pozwolenia
zintegrowane, gdy zgodnie z Aneksem I pkt 2 do Dyrektywy 96/61/UE z 24 wrzenia 1996 r. w
sprawie zintegrowanego zapobiegania i ograniczania zanieczyszcze ródła energetycznego
spalania paliw, w których moc cieplna wprowadzana do paleniska w paliwie przekracza 50 MW t (t.j.
mocy odpowiadajcej zakresowi stosowania Dyrektywy 2001/80/WE) s objte jej wymaganiami, w
tym obowizkiem uzyskania pozwolenia zintegrowanego przez operatorów tych ródeł na
prowadzenia działalnoci. W tej sytuacji przedmiotem transpozycji dyrektywy na obecnym etapie
powinny by te postanowienia dyrektywy, które bez wzgldu na opowiedzenie si za indywidualnym
podejciem lub KPRE bd musiały by stosowane i przestrzegane przez due ródła spalania oraz
właciwe organy administracji publicznej.
Przeprowadzona przez autorów opracowania „Raport podstawowy Ocena technicznych,
ekonomicznych i prawnych uwarunkowa wdroenia w Polsce Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i
Rady 2001/80/WE z dnia 23 padziernika 2001 r. w sprawie ograniczenia emisji niektórych
zanieczyszcze do powietrza z duych ródeł spalania paliw,” „Energoprojekt - Warszawa” S. A 2002
r., analiza wykazała, e implementacja dyrektywy 2001/80/WE w kształcie i terminach w niej
ustalonych bdzie praktycznie niemoliwa.
KPRE
Zgodnie z Artykułem 4 ust.6 Dyrektywy, alternatywnie do wprowadzania indywidualnych normstandardów
emisji dwutlenku siarki, tlenków azotu i pyłu dla istniejcych ródeł spalania paliw, kraj
członkowski Wspólnoty moe realizowa KPRE. Jego wykonanie ma w efekcie doprowadzi do
ograniczenia łcznej emisji dwutlenku siarki, tlenków azotu i pyłu z istniejcych ródeł do poziomów,
które byłyby osignite poprzez wprowadzenie indywidualnych norm emisyjnych (Emission Limit
Values - ELVs) okrelonych w Dyrektywie, dla ródeł istniejcych i eksploatowanych w roku 2000, na
podstawie rocznych czasów pracy kadego ródła oraz zuytego przez nie paliwa i jego wartoci
opałowej, urednione za okres piciu lat eksploatacji ródła.
Pułapy emisji SO 2 , NO x oraz pyłu w okresach rozliczeniowych dla ródeł objtych KPRE oraz
wymagany roczny poziom redukcji emisji zestawiono w tablicy. Wynikaj one ze stanu wiedzy o
ródłach objtych Dyrektywa 2001/80/ na dzie 31 lipca 2004. Mog one jeszcze ulec zmianie wyniku
prowadzonej w sposób cigły weryfikacji listy ródeł objtych Dyrektywa oraz listy ródeł, których
operatorzy złoyli deklaracje o ograniczeniu czasu pracy do 20 000 godzin. Wymagany stopie
redukcji zanieczyszcze w ramach KPRE obliczono, jako rónic emisji rzeczywistej danego rodzaju
zanieczyszczenia w 2002 roku i pułapu emisyjnego obowizujcego w zdefiniowanych okresach
rozliczeniowych planu.
7

Tablica . Pułapy emisji SO 2 , NO x oraz pyłu w okresach rozliczeniowych dla ródeł objtych KPRE
oraz wymagany roczny poziom redukcji emisji
EMISJE W 2002 ROKU ORAZ PRZYDZIAŁY EMISJI W POSZCZEGÓLNYCH OKRESACH
ROZLICZENIOWYCH
Okres rozliczeniowy
Moc ródła
SO2 NO x pył
Mg/rok
2002 rok Łcznie ródła objte KPRE 738 727 233 113 46 562
1.01.2008 -
31.12.2015
P 100MW 35 054 10 572 4 004
100MW500MW 224 738 182 592 18 259
SUMA: 530 192 298 948 42 132
P 100MW 35 054 10 572 4 004
1.01.2016 -
31.12.2017
100MW500MW 146 073 111 936 18 259
SUMA: 441 787 228 292 42 132
po 1.01.2018
P 100MW 35 054 10 572 1 709
100MW500MW 146 073 73 037 18 259
SUMA: 441 787 189 393 37 812
Wymagany roczny poziom redukcji emisji zanieczyszcze w odniesieniu do emisji roku
bazowego 2002
1.01.2008 - 31.12.2015 208 535 -65 835 4 430
1.01.2016 - 31.12.2017 296 939 4 821 4 430
powyej 1.01.2018 296 939 43 720 8 750
8