raport z badania potencjaÅu rozwojowego oraz oferty edukacyjnej ...
raport z badania potencjaÅu rozwojowego oraz oferty edukacyjnej ...
raport z badania potencjaÅu rozwojowego oraz oferty edukacyjnej ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY ZE ŚRODKÓW<br />
EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU SPOŁECZNEGO<br />
RAPORT Z BADANIA<br />
POTENCJAŁU ROZWOJOWEGO<br />
ORAZ OFERTY EDUKACYJNEJ<br />
SZKÓŁ ZAWODOWYCH DLA DOROSŁYCH<br />
W POWIECIE MALBORSKIM, BYTOWSKIM, CZŁUCHOWSKIM,<br />
SŁUPSKIM I NOWODWORSKIM<br />
w ramach Projektu<br />
„Formalne kształcenie dorosłych a potrzeby lokalnego rynku pracy – model dialogu”<br />
realizowanego przez<br />
Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową – Gdańska Akademia Bankowa<br />
ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego<br />
w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki<br />
Priorytet IX Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach,<br />
Działanie 9.3 Upowszechnianie formalnego kształcenia ustawicznego<br />
Czas realizacji <strong>badania</strong>: listopad – grudzień 2008r.<br />
Autor <strong>raport</strong>u:<br />
Alicja Zajączkowska<br />
Gdańsk, styczeń 2009 r.<br />
(publikacja jest dystrybuowana bezpłatnie)<br />
Biuro Projektu tel. (0-58) 52 44 901<br />
Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową – Gdańska Akademia Bankowa fax (0-58) 52 44 909<br />
ul. Do Studzienki 63<br />
e-mail: poczta@gab.com.pl<br />
80-227 Gdańsk www.gab.com.pl
SPIS TREŚCI<br />
1. Wstęp ............................................................................................................................. 2<br />
2. Cele i problemy badawcze ............................................................................................. 3<br />
3. Metodologia <strong>badania</strong> ......................................................................................................7<br />
4. Wyniki <strong>badania</strong> .............................................................................................................. 9<br />
4.1. Prezentacja szkół .........................................................................................................9<br />
4.2. Słuchacze i kadra pedagogiczna ............................................................................... 21<br />
4.3. Oferta edukacyjna ..................................................................................................... 26<br />
4.4. Zatrudnialność absolwentów .................................................................................... 36<br />
5. Wnioski ........................................................................................................................ 40<br />
Załącznik Nr 1 ..................................................................................................................46<br />
Załącznik Nr 2 ..................................................................................................................49<br />
Załącznik Nr 3 ..................................................................................................................51<br />
„Trzeba odbudować autorytet edukacji ustawicznej dorosłych.<br />
Kwestie rynku pracy nie powinny być obszarem zainteresowania tylko polityków.<br />
Konieczne jest, aby zainteresowane strony –<br />
szkolnictwo, instytucje rynku pracy, pracodawcy, podmioty społeczne<br />
same stworzyły lepszy przepływ informacji<br />
między stronami mającymi wpływ na kreowanie zasobów rynku pracy”. 1<br />
1. Wstęp<br />
Niniejszy <strong>raport</strong> z <strong>badania</strong> został przygotowany na potrzeby realizacji projektu pt.:<br />
„Formalne kształcenie dorosłych a potrzeby lokalnego rynku pracy – model dialogu”<br />
i stanowi jeden z elementów realizacji celu szczegółowego projektu w ramach Zadania 2.<br />
1 Cytat z wywiadu pogłębionego z dyrektorem szkoły w powiecie malborskim<br />
2
Celem ogólnym projektu jest stworzenie modelu dialogu lokalnego mającego na celu<br />
dostosowanie programów szkół dla dorosłych do potrzeb lokalnego rynku pracy.<br />
Cel ogólny będzie realizowany poprzez następujące cele szczegółowe:<br />
1) Ocena programów edukacyjnych szkół zawodowych dla dorosłych pod kątem<br />
dostosowania ich do potrzeb lokalnego rynku pracy i sformułowanie<br />
rekomendacji wprowadzenia zmian w tym zakresie,<br />
2) Zainicjowanie dialogu pomiędzy szkołami, pracodawcami, instytucjami rynku pracy,<br />
samorządem lokalnym i innymi partnerami społecznymi poprzez udział we<br />
wspólnych <strong>badania</strong>ch fokusowych na temat kierunków i programów nauczania,<br />
3) Dostarczenie szkołom wiedzy i narzędzi do prowadzenia badań losów absolwentów<br />
jako elementu oceny jakości poziomu kształcenia i dostosowania <strong>oferty</strong> <strong>edukacyjnej</strong><br />
do potrzeb pracodawców,<br />
4) Przeprowadzenie analizy powiatowego rynku pracy,<br />
5) Wypracowanie metodologii i narzędzi do prowadzenia dialogu lokalnego pomiędzy<br />
szkołami i innymi partnerami lokalnymi (uniwersalny model dialogu lokalnego).<br />
Zakres Zadania 2 - Spotkania ekspertów z przedstawicielami szkół zgodnie z zapisami<br />
projektowymi przewiduje, iż:<br />
Celem spotkań będzie nawiązanie kontaktu z bezpośrednią grupą docelową – szkołami<br />
zawodowymi dla dorosłych w powiecie nowodworskim, człuchowskim, malborskim,<br />
słupskim i bytowskim. Po uprzednim kontakcie telefonicznym zorganizowane zostaną<br />
spotkania w szkołach z udziałem ekspertów, którzy zaprezentują założenia i działania<br />
projektowe <strong>oraz</strong> uświadomią korzyści z udziału w przedsięwzięciu. Od szkół pozyskane<br />
zostaną informacje o aktualnej ofercie <strong>edukacyjnej</strong> i ewentualnych problemach związanych z<br />
jej realizacją. Zdiagnozowana zostanie m.in. sytuacja w zakresie prowadzenia <strong>badania</strong> losów<br />
absolwentów, sposób wprowadzania zmian w kierunkach i programach nauczania,<br />
współpracy z pracodawcami.<br />
Bezpośrednią grupą docelową projektu jest ok. 20 szkół zawodowych dla dorosłych<br />
(technika, technika uzupełniające, zasadnicze szkoły zawodowe i szkoły policealne)<br />
w 5 powiatach (nowodworskim, człuchowskim, malborskim, słupskim, bytowskim).<br />
Powyższe powiaty zostały wybrane jako reprezentatywne dla województwa pomorskiego. Do<br />
analizy porównawczej 16 powiatów zastosowano następujące kryteria: stopa bezrobocia,<br />
poziom urbanizacji <strong>oraz</strong> liczba zawodów, w jakich kształci się dorosłych. Jako<br />
reprezentatywne, zakwalifikowano te powiaty, w których m.in. występują: wysoki wskaźnik<br />
bezrobocia, najmniejsza lub największa liczba zawodów, w których szkoły kształcą<br />
dorosłych, niski lub wysoki poziom urbanizacji.<br />
2. Cele i problemy badawcze<br />
Cele <strong>badania</strong> sformułowane zostały w następujący sposób:<br />
1. Zebranie danych na temat potencjału <strong>rozwojowego</strong> <strong>oraz</strong> <strong>oferty</strong> <strong>edukacyjnej</strong> szkół<br />
zawodowych dla dorosłych w wybranych 5 powiatach województwa pomorskiego<br />
(bytowskim, człuchowskim, malborskim, nowodworskim, i słupskim).<br />
3
2. Dokonanie oceny potencjału <strong>rozwojowego</strong> <strong>oraz</strong> <strong>oferty</strong> <strong>edukacyjnej</strong> badanych szkół<br />
zgodnie z przyjętymi kryteriami.<br />
3. Przedstawienie wniosków dotyczących zidentyfikowanych szans i zagrożeń w rozwoju<br />
formalnego kształcenia zawodowego dorosłych w badanych powiatach w kontekście<br />
wyzwań związanych ze zmieniającym się rynkiem pracy.<br />
Zdecydowano, że kluczowym problemem badawczym, na który ma dać odpowiedź<br />
przeprowadzone badanie jest:<br />
Problem badawczy:<br />
Jakie są szanse i zagrożenia w rozwoju zawodowego kształcenia osób dorosłych<br />
realizowanego w formach szkolnych (w szkołach zawodowych, średnich i policealnych<br />
dla dorosłych funkcjonujących na podstawie ustawy o systemie oświaty) w wybranych<br />
pięciu powiatach województwa pomorskiego w kontekście wyzwań związanych ze<br />
zmieniającym się rynkiem pracy?<br />
Przedmiot <strong>badania</strong>:<br />
Do identyfikacji obszaru badawczego wykorzystano technikę sześciu pytań „5Wplus1H”<br />
pozwalającą na postawienie kluczowych pytań opisowych:<br />
1. Co? 2. Gdzie? 3. Kto? 4. W jaki sposób? 5. Kiedy? 6. W jakim celu?<br />
Zdefiniowano 6 pytań opisowych:<br />
1. „WHAT?” - Co badamy? Co jest przedmiotem <strong>badania</strong>?<br />
Słowa klucze:<br />
• Szkoły publiczne i niepubliczne dla dorosłych.<br />
• Formalne kształcenie zawodowe dorosłych.<br />
• Potencjał rozwojowy <strong>oraz</strong> oferta edukacyjna szkół dla dorosłych.<br />
Potencjał rozwojowy i oferta edukacyjna zawodowych szkół publicznych i niepublicznych dla<br />
dorosłych w 5 wybranych powiatach województwa pomorskiego.<br />
• Formalno-prawne uwarunkowania działania szkół dla dorosłych.<br />
2. „WHERE?” Gdzie realizowane jest formalne kształcenie dorosłych?<br />
• Liczebność, typy szkół dla dorosłych w badanych powiatach.<br />
• Baza lokalowa i wyposażenie szkół.<br />
• Źródła finansowania szkół.<br />
• Relacje z otoczeniem rynkowym, zwłaszcza z partnerami i konkurencją.<br />
3. „WHO?” - Kto jest podmiotem <strong>badania</strong>?<br />
• Kto się uczy? Kim są słuchacze badanych szkół? Jaki jest profil słuchaczy szkół<br />
(wiek, motywacja, kompetencje, status społeczny)?<br />
4
• Kto uczy? Jaki jest potencjał kadry pedagogicznej badanych szkół dla dorosłych?<br />
Na ile kadra pedagogiczna jest wystarczająca liczebnie i kompetencyjnie do obecnych<br />
i przyszłych wyzwań?<br />
4. „HOW?” - W jaki sposób uczą? Czego uczą?<br />
• Jaka jest aktualna oferta formalnego kształcenia zawodowego?<br />
• W jakich zawodach słuchacze mogą uzyskać formalne wykształcenie?<br />
• Czynniki wpływające na kształt <strong>oferty</strong> <strong>edukacyjnej</strong> szkoły. Jak szkoły dostosowują<br />
swoją ofertę kształcenia zawodowego do potrzeb rynku pracy i oczekiwań<br />
pracodawców?<br />
• Treści programowe i wytyczne obowiązujące w formalnych programach nauczania<br />
zawodu a oferta edukacyjna szkół.<br />
• Zastosowanie technologii informatycznych i komunikacyjnych ICT w systemie<br />
kształcenia w badanych szkołach.<br />
5. „WHEN?” – Kiedy uczą?<br />
• Czas trwania procesu kształcenia zawodowego dorosłych a jakość edukacji.<br />
• Proporcje podziału czasu nauki na teorię i praktyki zawodowe a skuteczność<br />
edukacyjna.<br />
6. „WHY?” - Po co uczą? Jakie są efekty kształcenia?<br />
• Absorpcja wiedzy przez słuchaczy <strong>oraz</strong> system walidacji treści i rezultatów nauczania.<br />
• Czy słuchacze badanych szkół są poszukiwanymi pracownikami?<br />
• W jakim stopniu szkoły wyposażają absolwentów w kompetencje potrzebne na rynku<br />
pracy?<br />
• Czy szkoły prowadzą <strong>badania</strong> losów absolwentów?<br />
Pozyskane w trakcie <strong>badania</strong> informacje pozwoliły na opis i ocenę potencjału <strong>rozwojowego</strong><br />
szkół <strong>oraz</strong> ich <strong>oferty</strong> <strong>edukacyjnej</strong> zgodnie z poniżej wymienionymi kryteriami oceny<br />
zawartymi w pytaniach opisowych.<br />
TABLICA 1: Obszary badawcze<br />
5
OBSZARY BADAWCZE<br />
Potencjał rozwojowy i<br />
oferta edukacyjna<br />
Szkół zawodowych<br />
dla dorosłych.<br />
SZKOŁY<br />
Uwarunkowania<br />
formalno prawne.<br />
Liczba szkół.<br />
Typy szkół.<br />
Baza lokalowa.<br />
Źródła finansowania.<br />
Otoczenie rynkowe.<br />
LUDZIE<br />
Profil słuchaczy (wiek,<br />
kompetencje,<br />
motywacje).<br />
Liczebność i<br />
kompetencje kadry<br />
pedagogicznej.<br />
OFERTA<br />
Zawody/ kierunki<br />
kształcenia.<br />
Jakość procesu<br />
dydaktycznego.<br />
Egzaminy zawodowe.<br />
Technologie informatyczne<br />
i komunikacyjne ITC<br />
Praktyki zawodowe.<br />
ZATRUDNIALNOŚĆ<br />
Absorpcja wiedzy.<br />
Badanie potrzeb rynku<br />
pracy.<br />
Losy absolwentów.<br />
6
3. Metodologia <strong>badania</strong><br />
Do zebrania informacji wykorzystane zostały następujące metody:<br />
1. Analiza Desk Research:<br />
• Analiza informacji zamieszczonych na stronach internetowych szkół.<br />
• Analiza informacji dostępnych na stronach Ministerstwa Edukacji Narodowej,<br />
Kuratorium Oświaty w Gdańsku <strong>oraz</strong> stronach Głównego Urzędu Statystycznego.<br />
• Analiza wybranych opracowań i <strong>raport</strong>ów pokazujących sytuację szkół publicznych<br />
i niepublicznych w sposób przekrojowy.<br />
• Analiza ulotek i materiałów informacyjno – promocyjnych zebranych od szkół<br />
w trakcie wywiadów.<br />
2. Badania ilościowe:<br />
• Analiza 15 ankiet wypełnionych przez przedstawicieli szkół zawierających<br />
podstawowe dane o szkołach.<br />
3. Badania jakościowe (IDI, TDI):<br />
• Indywidualne wywiady pogłębione (IDI) z dyrektorami lub ich zastępcami<br />
w 17 szkołach.<br />
• Wywiady telefoniczne (TDI) z przedstawicielami 40 szkół weryfikujące aktualną<br />
ofertę edukacyjną szkół.<br />
• Przegląd budynków szkół <strong>oraz</strong> sal dydaktycznych przeznaczonych na kształcenie<br />
dorosłych.<br />
Metoda Indywidualnego Wywiadu Pogłębionego (IDI) opiera się na pogłębionej rozmowie<br />
przeprowadzanej przez wykwalifikowanego badacza z wybranym rozmówcą. Zebrane w ten<br />
sposób dane mają charakter jakościowy i pozwalają na całościowe zrekonstruowanie opinii<br />
respondentów, np. na temat badanych zagadnień.<br />
Można wyróżnić kilka form wywiadu, odpowiednich dla realizacji różnych celów<br />
badawczych. Są to: rozmowa nieformalna, wywiad częściowo ustrukturyzowany, wywiad<br />
przeprowadzony w oparciu o dyspozycje do wywiadu (scenariusz wywiadu) <strong>oraz</strong> wywiad<br />
ustrukturyzowany. Najczęściej stosowana jest forma rozmowy częściowo ustrukturyzowanej,<br />
która łączy zalety wywiadu swobodnego z wywiadem ustrukturyzowanym. Ta właśnie forma<br />
została zastosowana w badaniu.<br />
Indywidualne wywiady pogłębione, czyli tzw. wywiady swobodne, umożliwiają między<br />
innymi:<br />
• Zbadanie indywidualnych motywacji, przekonań, opinii i odczuć związanych<br />
z przedmiotem <strong>badania</strong>;<br />
• Uzyskanie rozbudowanych wypowiedzi i wyjaśnień dotyczących analizowanego<br />
problemu;<br />
• Poznanie specyfiki języka, jakim posługują się badani w odniesieniu do badanego<br />
projektu;<br />
• Zdobycie informacji, które jest możliwe tylko w wyniku wejścia badacza w kontekst<br />
sytuacji badanego.<br />
7
Wywiad Telefoniczny (TDI) posiada bardzo zbliżoną specyfikę do Indywidualnego<br />
Wywiadu Pogłębionego. Podstawową różnicą jest forma kontaktu z respondentem, czyli za<br />
pośrednictwem telefonu a nie twarzą w twarz. Jest wskazany w sytuacji, gdy respondenci<br />
dysponują bardzo ograniczonym czasem <strong>oraz</strong> okres realizacji całego <strong>badania</strong> jest krótki.<br />
Przystępując do badań terenowych realizatorzy założyli, że przeprowadzą wywiady<br />
indywidualne z dyrektorami szkół we wszystkich 5 powiatach, zgodnie z założeniami<br />
projektu. Wstępnie założono przeprowadzenie łącznie 20 wywiadów, po 4 dla każdego<br />
powiatu. Niestety w praktyce okazało się, że w powiecie nowodworskim aktualnie nie<br />
funkcjonuje żadna szkoła o profilu zawodowym dla dorosłych, a równocześnie dyrektorzy<br />
zidentyfikowanej jedynej placówki w powiecie człuchowskim – Centrum Kształcenia<br />
Ustawicznego nie wyrazili zgody na wywiady indywidualne. Również kilku dyrektorów<br />
szkół, w tym duża szkoła publiczna w powiecie słupskim, nie wyraziło gotowości<br />
uczestniczenia w wywiadach pogłębionych, argumentując swoją decyzję obawami<br />
o ”ewentualną utratę dobrej pozycji konkurencyjnej na rynku lokalnym przez ukazanie<br />
planów rozwojowych szkoły”.<br />
Wszystkie 17 wywiadów IDI przeprowadzono na miejscu, w siedzibach poszczególnych<br />
szkół. Miały one częściowo charakter wywiadu standaryzowanego (prowadzonego przy<br />
pomocy kwestionariusza ankiety), częściowo zaś wywiadu pogłębionego (wg<br />
przygotowanego scenariusza zawierającego listę pytań kluczowych). Uzyskano w ten sposób<br />
dane zarówno o charakterze ilościowym, jak i jakościowym. Ponadto, podczas wizyt<br />
w szkołach przeprowadzający wywiady obejrzeli sale dydaktyczne <strong>oraz</strong> ich wyposażenie,<br />
a także inne pomieszczenia szkolne wykorzystywane w procesie kształcenia dorosłych.<br />
Dodatkowych informacji nt. potencjału szkół, kadry pedagogicznej, słuchaczy szkół <strong>oraz</strong><br />
kierunków kształcenia i liczby słuchaczy dostarczyły krótkie ankiety rozesłane do szkół.<br />
Kluczowym źródłem informacji, zgodnie z oczekiwaniami, okazały się indywidualne<br />
wywiady pogłębione z przedstawicielami dyrekcji szkół. Dostarczyły one bogatego materiału<br />
badawczego, pozwalającego na wielowymiarową ocenę sytuacji badanych szkół <strong>oraz</strong><br />
dostarczyły przekrojowych opinii dyrekcji szkół o szansach i zagrożeniach rozwoju<br />
formalnego szkolnictwa zawodowego dla dorosłych w badanych powiatach.<br />
Wywiady zostały udokumentowane przy pomocy obszernych notatek – jest to w sumie blisko<br />
200-stronicowy zapis wszystkich rozmów. Przeprowadzono je w okresie od listopada do<br />
grudnia 2008 roku.<br />
Badanie zaprojektował i przeprowadził Zespół Projektowy Pracowników Gdańskiej Akademii<br />
Bankowej <strong>oraz</strong> zewnętrzni badacze zaproszeni do współpracy (Anita Szymańska, Bożena<br />
Krężel, Ewa Zabłocka – Krasowska, Odeta Mazur i Alicja Zajączkowska). Raport, na<br />
podstawie zebranych danych, opracowała Alicja Zajączkowska.<br />
8
4. Wyniki <strong>badania</strong><br />
4.1. Prezentacja szkół<br />
Co jest przedmiotem <strong>badania</strong>?<br />
Słowa klucze:<br />
• Szkoły publiczne i niepubliczne dla dorosłych,<br />
• Formalne kształcenie zawodowe dorosłych,<br />
• Potencjał rozwojowy <strong>oraz</strong> oferta edukacyjna szkół dla dorosłych.<br />
Przedmiotem <strong>badania</strong> jest potencjał rozwojowy i oferta edukacyjna zawodowych szkół<br />
publicznych i niepublicznych dla dorosłych w 5 wybranych powiatach województwa<br />
pomorskiego.<br />
Formalno-prawne uwarunkowania działania szkół dla dorosłych.<br />
Kształcenie ustawiczne (wg uzgodnień na Konferencji UNESCO – Nairobi 1976) to<br />
kompleks procesów oświatowych (formalnych, nieformalnych i incydentalnych), które<br />
niezależnie od treści, poziomu i metod umożliwiają uzupełnianie wykształcenia w formach<br />
szkolnych i pozaszkolnych, dzięki czemu osoby dorosłe rozwijają swoje zdolności,<br />
wzbogacają wiedzę, udoskonalają kwalifikacje zawodowe lub zdobywają nowy zawód,<br />
zmieniają swoje postawy.<br />
Kształcenie ustawiczne jest zdefiniowane w przepisach prawa polskiego.<br />
Kształcenie ustawiczne to "kształcenie w szkołach dla dorosłych, a także uzyskiwanie<br />
i uzupełnianie wiedzy ogólnej, umiejętności i kwalifikacji zawodowych w formach<br />
pozaszkolnych przez osoby, które spełniły obowiązek szkolny".<br />
Jest to w tym ujęciu pojęcie węższe niż to powszechnie przyjęte w Unii Europejskiej, gdzie<br />
lifelong learning oznacza kształcenie przez całe życie, czyli obejmuje edukację od<br />
przedszkola aż po emeryturę. Zakres pojęciowy kształcenia ustawicznego obejmuje rozmaite<br />
jego przejawy: od edukacji formalnej (przez placówki oświatowe, takie jak szkoła), przez<br />
pozaformalną (w instytucjach znajdujących się poza systemem edukacji) aż po edukację<br />
nieformalną.<br />
Wspomniane formy kształcenia bardziej szczegółowo można zdefiniować następująco: 2<br />
Kształcenie formalne - kształcenie w systemie instytucjonalnym, którego wyróżnikiem jest<br />
nie tyle miejsce (np. szkoła lub instytucja szkoląca), co program umożliwiający zdobycie<br />
uznawanych w danym systemie prawnym kwalifikacji. System kształcenia oparty na stałych<br />
pod względem czasu i treści nauki formach (klasy, stopnie, szkoły, programy nauczania,<br />
podręczniki, egzaminy).<br />
Kształcenie nieformalne - kształcenie zamierzone (samodzielne uczenie się) i niezamierzone<br />
(występujące bezwiednie w sytuacjach życia codziennego, także w pracy poza<br />
organizowanymi tam szkoleniami formalnymi i pozaformalnymi).<br />
Kształcenie pozaformalne - kształcenie instytucjonalne i sformalizowane realizowane poza<br />
programami umożliwiającymi zdobycie uznawanych w danym systemie prawnym<br />
kwalifikacji (np. szkolenia oparte na doświadczeniu firm, korporacji, organizacji<br />
społecznych).<br />
2 www.efs.wup.lodz.pl definicje kształcenia, październik 2007<br />
9
Kształcenie ustawiczne w formach pozaszkolnych - formy uzyskiwania i uzupełniania<br />
wiedzy ogólnej, umiejętności i kwalifikacji zawodowych w placówkach kształcenia<br />
ustawicznego, placówkach kształcenia praktycznego <strong>oraz</strong> ośrodkach dokształcania<br />
i doskonalenia zawodowego.<br />
Wyróżniającą cechą polskiego systemu kształcenia dorosłych jest stosunkowo duża liczba<br />
szkół dla dorosłych zapewniających kształcenie formalne na poziomie podstawowym,<br />
gimnazjalnym, licealnym <strong>oraz</strong> zasadniczym zawodowym i średnim. Szkoły te oferują osobom<br />
dorosłym, które nie ukończyły pełnego cyklu kształcenia, możliwość zdobycia<br />
niedokończonego wykształcenia <strong>oraz</strong> uzupełnienie go o kolejne etapy.<br />
Szkoły i placówki mogą być publiczne, niepubliczne <strong>oraz</strong> (z wyjątkiem szkół wyższych)<br />
niepubliczne o uprawnieniach szkół publicznych.<br />
Szkoła niepubliczna może uzyskać uprawnienia szkoły publicznej, jeżeli realizuje minimum<br />
programowe <strong>oraz</strong> stosuje zasady klasyfikowania i promowania uczniów ustalone przez<br />
Ministra Edukacji Narodowej, umożliwiające uzyskanie świadectw lub dyplomów<br />
państwowych.<br />
Jednostki administracji centralnej (rządowej), jednostki samorządu terytorialnego (gminy,<br />
powiaty i województwo) mogą prowadzić tylko szkoły publiczne.<br />
Szkoły dla dorosłych przeznaczone są dla osób, które ukończyły lub ukończą 17 rok życia<br />
w roku szkolnym, w którym podejmą naukę.<br />
Szkoły dla dorosłych – kształcące w formie dziennej, wieczorowej i zaocznej obejmują:<br />
1. Szkoły podstawowe dla dorosłych,<br />
2. Gimnazja dla dorosłych,<br />
3. Szkoły zawodowe i ogólnozawodowe na podbudowie gimnazjum, łącznie ze szkołami<br />
(oddziałami) ponadpodstawowymi działającymi w strukturze szkół ponadgimnazjalnych –<br />
do zakończenia ich cyklu kształcenia,<br />
4. Zasadnicze szkoły zawodowe dla dorosłych,<br />
5. Licea ogólnokształcące dla dorosłych,<br />
6. Uzupełniające licea ogólnokształcące dla dorosłych – działające od roku szkolnego<br />
2004/05,<br />
7. Licea profilowane dla dorosłych – działające od roku szkolnego 2002/2003,<br />
8. Technika dla dorosłych,<br />
9. Technika uzupełniające dla dorosłych – działające od roku szkolnego 2004/2005.<br />
Technika i licea przeznaczone dla dorosłych umożliwiają uzyskanie tytułu technika <strong>oraz</strong><br />
wykształcenia ogólnego na poziomie średnim.<br />
W zależności od podbudowy programowej nauka trwa: od 1,5 roku do 5 lat dla osób po<br />
szkole podstawowej bądź od 1 roku do 4 lat po szkole zasadniczej, w technikach<br />
uzupełniających po zasadniczej szkole zawodowej – 3 lata.<br />
Uzupełniające licea ogólnokształcące dla dorosłych są to szkoły działające od roku<br />
szkolnego 2004/2005 – na podbudowie programowej ponadgimnazjalnej zasadniczej szkoły<br />
zawodowej. Nauka trwa 2 lata, a ukończenie szkoły umożliwia uzyskanie świadectwa<br />
dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego.<br />
Technika uzupełniające dla dorosłych są szkołami 3-letnimi dla absolwentów zasadniczych<br />
szkół zawodowych, których ukończenie umożliwia uzyskanie dyplomu potwierdzającego<br />
kwalifikacje zawodowe, po zdaniu egzaminu, a także uzyskanie świadectwa dojrzałości, po<br />
zdaniu egzaminu maturalnego.<br />
10
Liczebność i typy szkół dla dorosłych w badanych powiatach.<br />
W województwie pomorskim w roku szkolnym 2006/2007 funkcjonowało ogółem<br />
246 szkół na poziomie, co najwyżej średnim dla dorosłych, z tego blisko 53% to szkoły<br />
publiczne. W ogólnej liczbie szkół w tym okresie tylko łącznie 74 szkoły zajmowały się<br />
szkolnictwem zawodowym dla dorosłych, co stanowi 30% ogólnej liczby szkół dla dorosłych<br />
na poziomie, co najwyżej średnim. Łączna liczba słuchaczy uczęszczających w tym czasie do<br />
szkół<br />
o profilu zawodowym wynosiła 25% (4676 osób) w stosunku do całkowitej liczby słuchaczy<br />
wszystkich szkół dla dorosłych w woj. pomorskim (tablica 2).<br />
TABLICA 2: Edukacja dorosłych w województwie pomorskim w roku szkolnym 2006/2007 3<br />
WYSZCZEGÓLNIENIE Szkoły Oddziały<br />
Uczniowie<br />
W tym<br />
Ogółem<br />
kobiety<br />
TABL. 2 (73). SZKOŁY PUBLICZNE I NIEPUBLICZNE DLA DOROSŁYCH W LATACH 2006/2007<br />
W WOJ. POMORSKIM<br />
Absolwenci<br />
W tym<br />
Ogółem<br />
kobiety<br />
OGÓŁEM 246 804 18680 7714 6471 3111<br />
Szkoły publiczne 130 421 10975 4776 4204 2082<br />
Podstawowe 1 1 13 - 12 -<br />
Gimnazja 4 12 357 97 123 33<br />
Licea ogólnokształcące 25 138 3686 1939 1830 1025<br />
Uzupełniające licea ogólnokształcące 39 90 2883 1300 426 262<br />
Zasadnicze szkoły zawodowe 8 29 632 86 147 44<br />
Licea profilowane 1 3 114 64 - -<br />
Technika 12 48 837 349 1666 718<br />
Technika uzupełniające 40 100 2453 941 x x<br />
Szkoły niepubliczne z uprawnieniami szkoły<br />
publicznej<br />
116 383 7705 2938 2267 1029<br />
Gimnazja 2 4 73 18 - -<br />
Licea ogólnokształcące 47 205 4005 1597 1424 676<br />
Uzupełniające licea ogólnokształcące 54 138 2987 1102 621 258<br />
Licea profilowane 4 8 188 99 - -<br />
Technika 1 7 73 24 222 95<br />
Technika uzupełniające 8 21 379 98 x x<br />
TABL. 1 (58). SZKOŁY POLICEALNE PUBLICZNE I NIEPUBLICZNE<br />
SZKOŁY 257 872 19684 9983 6361 3979<br />
Publiczne 75 272 7407 4055 2983 1988<br />
Niepubliczne z uprawnieniami szkoły<br />
publicznej<br />
149 490 10081 4793 2372 1339<br />
Niepubliczne 33 110 2196 1135 1006 652<br />
Równocześnie funkcjonowało aż 257 szkół policealnych, które w zasadzie oferują kształcenie<br />
osobom dorosłym w bardzo szerokim zakresie profili zawodowych. Na tym poziomie<br />
edukacji daje się zauważyć odmienna tendencja, niż w szkołach, co najwyżej średnich, gdyż<br />
tutaj odsetek szkół publicznych wynosi niecałe 30% w stosunku do ogólnej liczby szkół.<br />
3 Opracowanie własne na podstawie danych z Informatora Urzędu Statystycznego w Gdańsku. Ważniejsze dane o edukacji w woj.<br />
pomorskim.<br />
11
Przeważają szkoły niepubliczne z uprawnieniami szkoły publicznej. Liczba słuchaczy szkół<br />
policealnych ponad czterokrotnie przewyższa liczbę słuchaczy szkół, co najwyżej średnich<br />
zawodowych.<br />
Dane zaprezentowane w Informatorze Urzędu Statystycznego w Gdańsku odnośnie<br />
formalnego kształcenia zawodowego dorosłych w roku szkolnym 2006/2007 w 5 badanych<br />
powiatach (malborskim, nowodworskim, człuchowskim, słupskim i bytowskim) identyfikują<br />
łącznie 53 szkoły na tym obszarze (Tablica 3). Są to zarówno szkoły zasadnicze zawodowe,<br />
licea profilowane, szkoły policealne, technika <strong>oraz</strong> technika uzupełniające.<br />
Stanowi to ok. 16% całkowitej liczby szkół o profilu zawodowym dla dorosłych (74 szkoły,<br />
co najwyżej średnie + 257 szkół policealnych) w woj. pomorskim.<br />
TABLICA 3: Szkoły zawodowe dla dorosłych w 5 badanych powiatach w roku szkolnym 2006/2007 4<br />
POWIATY, GMINY Szkoły Oddziały<br />
Uczniowie<br />
Ogółem<br />
W tym<br />
Ogółem<br />
kobiety<br />
W tym w<br />
klasie I<br />
Ogółem<br />
TABL. 15 (101). ZASADNICZE SZKOŁY ZAWODOWE DLA DOROSŁYCH W LATACH 2006/2007<br />
Absolwenci<br />
W tym<br />
kobiety<br />
Województwo Pomorskie 8 29 632 86 335 147 44<br />
Powiat człuchowski: 2 10 199 20 112 40 0<br />
TABL. 18 (104). LICEA PROFILOWANE DLA DOROSŁYCH W LATACH 2006/2007<br />
Województwo Pomorskie 5 11 302 163 122<br />
Słupsk 2 3 60 32 9<br />
TABL. 13 (99). SZKOŁY POLICEALNE W LATACH 2006/2007<br />
Województwo Pomorskie 257 872 19684 9983 13221 6361 3979<br />
Powiat bytowski: 5 14 227 133 145 57 42<br />
Powiat człuchowski: 2 12 248 140 152 56 36<br />
Powiat malborski: 3 9 231 80 126 60 36<br />
Powiat nowodworski: - - - - - 35 11<br />
Powiat słupski: 23 108 1917 1092 1243 523 301<br />
TABL. 19 (105). TECHNIKA DLA DOROSŁYCH W LATACH 2006/2007<br />
Województwo Pomorskie 13 55 910 373 270 1888 813<br />
Powiat bytowski: 0 0 0 0 0 30 24<br />
Powiat człuchowski: 2 2 26 12 - 42 31<br />
Powiat malborski: - 1 16 - - 67 26<br />
Powiat nowodworski: 1 2 40 18 - 36 11<br />
Powiat słupski: 2 8 106 38 16 237 115<br />
TABL. 20 (106). TECHNIKA UZUPEŁNIAJĄCE DLA DOROSŁYCH W LATACH 2006/2007<br />
Województwo Pomorskie 48 121 2832 1039 1515<br />
Powiat bytowski: 1 2 58 20 37<br />
Powiat malborski: 2 4 102 25 83<br />
Powiat słupski: 8 16 254 66 103<br />
W roku szkolnym 2006/2007 w powiecie człuchowskim funkcjonowały tylko 2 szkoły<br />
zawodowe, a w powiecie słupskim tylko 2 licea profilowane. W tym czasie funkcjonowało<br />
także tylko 1 technikum dla dorosłych w powiecie nowodworskim. Najwięcej szkół dla<br />
dorosłych o profilu zawodowym było w powiecie słupskim (łącznie 35 szkół).<br />
Przystępując w październiku 2008 roku do <strong>badania</strong> potencjału <strong>rozwojowego</strong> <strong>oraz</strong> <strong>oferty</strong><br />
<strong>edukacyjnej</strong> szkół zawodowych dla dorosłych w wybranych 5 powiatach realizatorzy<br />
4 Opracowanie własne na podstawie danych z Informatora Urzędu Statystycznego w Gdańsku. Ważniejsze dane o edukacji w woj.<br />
pomorskim.<br />
12
przeprowadzili bardzo szczegółową analizę dostępnych baz danych na stronach internetowych<br />
i dostępnych baz teleadresowych, co pozwoliło na zidentyfikowanie łącznie 40 szkół,<br />
z 53 szkół wykazanych powyżej w tablicy 3.<br />
Równocześnie dzięki badaniom terenowym, w tym przeprowadzonym 17 pogłębionych<br />
wywiadom indywidualnym <strong>oraz</strong> rozmowom telefonicznym z przedstawicielami wszystkich<br />
40 szkół okazało się, że w ostatnich latach w 13 szkołach zaprzestano kształcenia<br />
dorosłych (Tablica 4).<br />
TABLICA 4: Wykaz 40 szkół zawodowych, które prowadziły kształcenie dorosłych w ostatnich latach 5<br />
LP NAZWA SZKOŁY TYP ADRES<br />
Powiat nowodworski<br />
1 Zespół Szkół Nr 2 Policealna publiczna<br />
Powiat malborski<br />
Szkoła Policealna Nr 2 dla<br />
2 Dorosłych Zaoczna - Zespół Szkół<br />
Ponadgimnazjalnych Nr 2<br />
3<br />
4<br />
5<br />
6<br />
7<br />
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych<br />
Nr 4<br />
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych<br />
Nr 3 - Technikum Uzupełniające<br />
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych<br />
Nr 3 - Szkoła Policealna Nr 1 dla<br />
Dorosłych -<br />
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych<br />
Nr 5 - Technikum Uzupełniające Nr<br />
3<br />
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych<br />
Nr 5 - Szkoła Policealna Nr 3<br />
8 Centrum Szkoleniowe w Malborku<br />
9<br />
10<br />
11<br />
12<br />
Prywatne Policealne Studium<br />
Zawodowe WIEDZA<br />
Zespół Szkół Leśnych - Technikum<br />
Leśne dla Dorosłych<br />
Środkowopomorskie Centrum<br />
Kształcenia Ustawicznego<br />
Środkowopomorskie Centrum<br />
Kształcenia Ustawicznego<br />
13 Zespół Szkół Technicznych<br />
14<br />
Zespół Szkół Ekonomicznych i<br />
Ogólnokształcących<br />
15 Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych<br />
Nr 4<br />
Policealna publiczna<br />
Technikum uzupełniające<br />
- publiczne<br />
Technikum uzupełniające<br />
- publiczne<br />
Policealna publiczna<br />
Technikum uzupełniające<br />
publiczne<br />
Policealna publiczna<br />
Policealna niepubliczna<br />
(Policealne Studium<br />
Informatyczne)<br />
Policealna<br />
niepubliczna<br />
Powiat słupski<br />
Technikum - publiczne<br />
Technikum uzupełniające<br />
- publiczne<br />
Policealne Studium<br />
Zawodowe - publiczne<br />
Technikum uzupełniające<br />
- publiczne<br />
Technikum uzupełniające<br />
- publiczne<br />
Technikum dla dorosłych<br />
-publiczne<br />
82-100 Nowy Dwór<br />
Gdański, ul. Warszawska<br />
54<br />
82-200 Malbork,<br />
Al. Wojska Polskiego<br />
493<br />
82-200 Malbork,<br />
Pl. Narutowicza 14<br />
82-200 Malbork,<br />
Al. Wojska Polskiego<br />
502<br />
82-200 Malbork,<br />
Al. Wojska Polskiego<br />
502<br />
82-230 Nowy Staw,<br />
ul. Mickiewicza 51<br />
82-230 Nowy Staw,<br />
ul. Mickiewicza 51<br />
82-210 Malbork,<br />
Al. Wojska Polskiego<br />
499<br />
82-200 Malbork,<br />
ul. Plac Narutowicza 14<br />
Warcino, 76-230 Kępice<br />
76-200 Słupsk,<br />
ul. Szarych Szeregów 6<br />
76-270 Ustka,<br />
ul. Darłowska 3b<br />
76-200 Słupsk,<br />
ul. Partyzantów 24<br />
76-200 Słupsk,<br />
ul. Niedziałkowskiego 2<br />
Status placówki/<br />
szkoły w kształceniu<br />
dorosłych – stan na<br />
grudzień 2008r.<br />
Profil policealny<br />
zamknięty, brak<br />
naboru<br />
Szkoła kształci<br />
dorosłych<br />
Szkoła kształci<br />
dorosłych<br />
Profil zamknięty, brak<br />
naboru<br />
Szkoła kształci<br />
dorosłych<br />
Brak naboru -<br />
funkcjonuje tylko tryb<br />
młodzieżowy<br />
Brak naboru -<br />
funkcjonuje tylko tryb<br />
młodzieżowy<br />
Szkoła kształci<br />
dorosłych<br />
Od 2 lat profil<br />
zawodowy dla<br />
dorosłych zamknięty -<br />
brak naboru<br />
Brak naboru od<br />
2007/2008<br />
Szkoła kształci<br />
dorosłych<br />
Szkoła kształci<br />
dorosłych<br />
Brak naboru od<br />
2006/2007<br />
Szkoła nie prowadzi<br />
już kształcenia<br />
dorosłych<br />
Szkoła nie prowadzi<br />
kształcenia dorosłych<br />
5 Opracowanie własne. Zestawienie zostało opracowany na podstawienie danych zawartych na stronach Pomorskiego Kuratorium Oświaty<br />
http://www.kuratorium.gda.pl Wykaz szkół i placówek.<br />
13
16<br />
Wojewódzki Zespół Szkół<br />
Policealnych<br />
Policealna - publiczna<br />
17 AP Edukacja Policealna niepubliczna<br />
18<br />
19<br />
20<br />
21<br />
22<br />
23<br />
24<br />
25<br />
26<br />
27<br />
Niepubliczne Technikum<br />
Gastronomiczne dla Dorosłych<br />
Niepubliczne Uzupełniające<br />
Technikum Gastronomiczne dla<br />
Dorosłych<br />
Policealne Studium<br />
Farmaceutyczne<br />
Szkoła Policealna dla Dorosłych Nr<br />
6. Pomorski Ośrodek Edukacyjny<br />
Prywatny Zespół Szkół Zaocznych<br />
dla Dorosłych<br />
Szkoła Policealna dla Dorosłych nr<br />
8<br />
Szkoła Policealna Zakładu<br />
Doskonalenia Zawodowego w<br />
Słupsku<br />
Towarzystwo Edukacji dla<br />
Dorosłych i Młodzieży - Szkoła<br />
policealna Nr 10<br />
Społeczna Szkoła Policealna dla<br />
Dorosłych w Słupsku<br />
Policealna Szkoła TEB Edukacja -<br />
oddział Słupsk<br />
Technikum niepubliczne<br />
Technikum uzupełniające<br />
- niepubliczne<br />
Policealna niepubliczna<br />
Policealna, niepubliczna<br />
Policealna niepubliczna<br />
Policealna niepubliczna<br />
Policealna niepubliczna<br />
Policealna niepubliczna<br />
Policealna niepubliczna<br />
Policealna niepubliczna<br />
28 COSINUS - oddział Słupsk Policealna niepubliczna<br />
29<br />
Szkoła Policealna nr 4 dla<br />
Dorosłych prowadzona przez<br />
Spółkę Oświatową Nauka<br />
30 Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych<br />
Policealna niepubliczna<br />
Powiat bytowski<br />
Technikum uzupełniające,<br />
Policealna - publiczna<br />
31 Zespół Szkół Ponadgimnazjanych Policealna publiczna<br />
32 Zespół Szkół Ogólnokształcących Policealna publiczna<br />
33<br />
34<br />
35<br />
36<br />
Zespół Szkół Rolnicze Centrum<br />
Kształcenia Ustawicznego w<br />
Łodzierzy<br />
EXTERNUS Studium Zdrowia i<br />
Terapii<br />
Prywatne Centrum Edukacyjne<br />
MARMOŁOWSKI<br />
Prywatne Centrum Edukacyjne<br />
MARMOŁOWSKI<br />
37 Ośrodek Kształcenia Zawodowego<br />
Technikum -publiczne<br />
Policealna niepubliczna<br />
Policealne Studium<br />
Zawodowe niepubliczne<br />
Policealna - niepubliczna<br />
Niepubliczna Placówka<br />
Kształcenia Ustawicznego<br />
Powiat człuchowski<br />
76-200 Słupsk,<br />
ul. Bałtycka 29<br />
76-200 Słupsk,<br />
ul. Kołłątaja 35<br />
76-200 Słupsk,<br />
ul. Szczecińska 60<br />
76-200 Słupsk,<br />
ul. Szczecińska 60<br />
76-200 Słupsk,<br />
ul. Szczecińska 36<br />
76-200 Słupsk,<br />
ul. Banacha 10<br />
76-200 Słupsk,<br />
ul. Przemysłowa 100<br />
76-200 Słupsk,<br />
ul. Przemysłowa 35<br />
76-200 Słupsk,<br />
ul. Grodzka 9<br />
76-200 Słupsk,<br />
ul. Kołłątaja 32<br />
76-200 Słupsk,<br />
ul. Grottgera 15<br />
od 2005 roku<br />
Szkoła kształci<br />
dorosłych<br />
Szkoła kształci<br />
dorosłych od 2007 r.<br />
Szkoła kształci<br />
dorosłych<br />
Szkoła kształci<br />
dorosłych<br />
Szkoła kształci<br />
dorosłych<br />
Szkoła kształci<br />
dorosłych<br />
Szkoła kształci<br />
dorosłych<br />
Szkoła kształci<br />
dorosłych<br />
Szkoła kształci<br />
dorosłych<br />
Szkoła kształci<br />
dorosłych<br />
Szkoła kształci<br />
dorosłych<br />
76-200 Słupsk,<br />
ul. Wojska Polskiego 29<br />
Szkoła kształci<br />
dorosłych<br />
76-200 Słupsk, Szkoła kształci<br />
ul. Wojska Polskiego 29a dorosłych<br />
76-200 Słupsk,<br />
ul. Kołłątaja 31a<br />
77-200 Miastko,<br />
ul. Młodzieżowa 3<br />
77-100 Bytów,<br />
ul. Sikorskiego 35<br />
77-100 Bytów,<br />
ul. Gdańska 57<br />
Łodzierz 11,<br />
77-100 Miastko<br />
77-100 Bytów,<br />
ul. Derdowskiego 3<br />
77-100 Bytów,<br />
ul. 11 Listopada 1<br />
77-200 Miastko,<br />
ul. Kujawska 1<br />
77-100 Bytów,<br />
ul. Prosta 8<br />
Szkoła kształci<br />
dorosłych<br />
Szkoła nie prowadzi<br />
już kształcenia<br />
dorosłych<br />
Szkoła nie prowadzi<br />
już kształcenia<br />
dorosłych<br />
Szkoła nie prowadzi<br />
już kształcenia<br />
dorosłych<br />
Szkoła kształci<br />
dorosłych<br />
Szkoła kształci<br />
dorosłych<br />
Szkoła kształci<br />
dorosłych<br />
Szkoła kształci<br />
dorosłych<br />
Placówka nie<br />
prowadzi formalnego<br />
kształcenia dorosłych<br />
- oferują tylko kursy<br />
zawodowe<br />
14
38 Centrum Kształcenia Ustawicznego<br />
39 Centrum Kształcenia Ustawicznego<br />
Policealne Studium<br />
Zawodowe - publiczne<br />
Zasadnicza zawodowa dla<br />
dorosłych - publiczna<br />
77-300 Człuchów,<br />
ul. Szczecińska 8<br />
Szkoła kształci<br />
dorosłych<br />
Szkoła kształci<br />
dorosłych<br />
40 Centrum Kształcenia Ustawicznego<br />
Policealne Studium<br />
Zawodowe – publiczne<br />
oddział Czarne<br />
77-330 Czarne,<br />
ul. Leśna 2<br />
Szkoła kształci<br />
dorosłych<br />
W powiecie nowodworskim obecnie nie ma żadnej placówki, czy szkoły zajmującej się<br />
formalnym kształceniem dorosłych o profilu zawodowym.<br />
W pozostałych badanych 4 powiatach występuje 21 szkół policealnych/policealne studium<br />
zawodowe, 2 technika dla dorosłych, 3 technika uzupełniające dla dorosłych <strong>oraz</strong><br />
1 zasadnicza szkoła zawodowa (tablica 5).<br />
TABLICA 5: Zestawienie zidentyfikowanych 27 szkół zawodowych dla dorosłych w trakcie <strong>badania</strong> (stan<br />
na koniec 2008 roku)<br />
Szkoła Policealna/<br />
Technikum<br />
Technikum dla<br />
Zasadnicza Szkoła<br />
Policealne Studium<br />
Uzupełniające dla<br />
Dorosłych<br />
Zawodowa<br />
Typ Szkoły Zawodowe<br />
Dorosłych<br />
Powiat<br />
nowodworski<br />
Powiat<br />
malborski<br />
Powiat<br />
słupski<br />
Powiat<br />
bytowski<br />
Powiat<br />
człuchowski<br />
Szkoła<br />
Publiczna<br />
Szkoła<br />
Niepubliczna<br />
Szkoła<br />
Publiczna<br />
Szkoła<br />
Niepubliczna<br />
Szkoła<br />
Publiczn<br />
a<br />
2 1 1<br />
Szkoła<br />
Niepubliczna<br />
2 11 1 1 1<br />
3 1<br />
Szkoła<br />
Publiczna<br />
2 1<br />
Szkoła<br />
Niepubliczna<br />
Razem: 6 15 1 1 2 1 1 0<br />
Razem 27 szkół<br />
dla dorosłych: 21 2 3 1<br />
Jak wynika z powyższego zestawienia w tablicy 5 w porównaniu z danymi Urzędu<br />
Statystycznego w Gdańsku zawartymi w tablicy 3 w ciągu ostatnich 2 lat aż 17 szkół<br />
w powiecie słupskim zaprzestało kształcenie dorosłych. Nadal funkcjonuje 16 szkół w tym<br />
powiecie, po 4 w powiecie malborskim i bytowskim <strong>oraz</strong> 2 w powiecie człuchowskim.<br />
Zaprezentowane powyżej zestawienia i porównania zdają się jednoznacznie potwierdzać<br />
ogólnopolską tendencję ograniczania formalnego kształcenia dorosłych, zwłaszcza w zakresie<br />
kształcenia zawodowego. Kształcenie zawodowe jest drogie i dlatego zarówno samorządy,<br />
jak i prywatne podmioty wolą rozwijać tańszą edukację ogólnokształcącą. Spadek znaczenia<br />
szkolnictwa zawodowego w Polsce w największym stopniu dotyczy zasadniczych szkół<br />
zawodowych, których liczba zmalała z ponad 3 000 w 1991 r. do 778 w 2006 r. Procesowi<br />
temu towarzyszył gwałtowny spadek liczby uczniów zasadniczych szkół zawodowych z ok.<br />
800 tys. w 1991 r. do 230 tys. w 2006 r. 6<br />
6 Program Operacyjny Kapitał Ludzki. Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007–2013, Warszawa, 7 września 2007 r.<br />
15
W opinii wielu rozmówców, szkoły policealne, które stanowią znaczny udział w edukacji<br />
zawodowej dorosłych po wejściu w życie ustawy o zniesieniu poboru do służby wojskowej<br />
nie utrzymają się długo na rynku, gdyż będą wypierane przez uczelnie wyższe. Licencjat<br />
w opinii słuchaczy, to większa wartość na rynku pracy. Już po 3 letnim kształceniu można<br />
uzyskać dyplom o znacznie wyższej wartości na rynku pracy, niż dyplom ukończenia 2-letniej<br />
szkoły policealnej.<br />
Baza lokalowa i wyposażenie szkół.<br />
Profesjonalne kształcenie zawodowe wymaga dobrego zaplecza do praktycznej nauki<br />
zawodu.<br />
W trakcie przeprowadzonych badań terenowych <strong>oraz</strong> dzięki wypełnionym przez niektóre<br />
z badanych szkół kwestionariuszom ankiet wyłania się pozytywny obraz bazy lokalowej<br />
i wyposażenia szkół. Sami respondenci bardzo wysoko oceniają zarówno stan techniczny<br />
budynków, w których odbywa się nauka, warunki w pomieszczeniach dydaktycznych jak<br />
i sprzęt wykorzystywany do nauki zawodu. Dużo skromniej respondenci oceniają natomiast<br />
sprzęt komputerowy wykorzystywany w dydaktyce <strong>oraz</strong> własne zasoby biblioteczne.<br />
TABLICA 6: Ocena jakości bazy lokalowej i wyposażenia badanych szkół<br />
BAZA SZKOŁY<br />
Jakość bazy lokalowej i wyposażenia szkoły<br />
(skala od 1 do 6, gdzie 1 oznacza najniższą ocenę, a 6 najwyższą ocenę).<br />
Zakres oceny<br />
Ocena: liczba wskazań<br />
6 5 4 3 2 1<br />
1. Stan techniczny budynków szkoły, w których odbywa się nauka 2 11 1<br />
2. Warunki w pomieszczeniach dydaktycznych 4 8 2<br />
3. Sprzęt dydaktyczny wykorzystywany do nauki zawodu 2 8 2 2<br />
4. Sprzęt komputerowy wykorzystywany w dydaktyce 6 6 1 1<br />
5. Zasoby biblioteczne 2 7 5<br />
Głębsza analiza struktury bazy lokalowej i wyposażenia pokazuje jednak, że potencjał<br />
badanych szkół w tym obszarze nie jest jednakowy. Można wyróżnić dwie zasadnicze grupy<br />
szkół w kontekście posiadanych zasobów materialnych. Pierwsza grupa to szkoły, głównie<br />
publiczne, które posiadają własne bardzo dobrze wyposażone budynki z odpowiednio do<br />
potrzeb wyposażonymi salami dydaktycznymi <strong>oraz</strong> różne dodatkowe obiekty, takie jak sale<br />
gimnastyczne, internaty, stołówki. Są to budynki należące do samorządów lokalnych, które to<br />
w zasadniczym stopniu partycypują w ich konserwacji i prawidłowym utrzymaniu. Tylko<br />
kilka ze szkół prywatnych potwierdziły, że posiadają na własność budynki, w których<br />
prowadzą kształcenie dorosłych: „Mamy własną bazę lokalową, ten obiekt jest nasz, mamy też<br />
pomieszczenia dzierżawione od gminy i sale, które dzierżawimy popołudniami od szkoły<br />
podstawowej”.<br />
Szkoły niepubliczne o wieloletnich tradycjach <strong>oraz</strong> dłuższym stażu funkcjonowania na rynku<br />
kształcenia zawodowego dorosłych, gdzie baza dydaktyczna była sukcesywnie<br />
modernizowana i wzbogacana posiadają dobre wyposażenie do praktycznej nauki zawodu,<br />
np.: własne gabinety kosmetyczne, pracownie gastronomiczne, pracownie na potrzeby<br />
kształcenia w zawodzie technik kucharz, technik żywienia i gospodarstwa domowego, technik<br />
rolnik, pracownie do masażu, czy niezbędne wyposażenie dla zawodów medycznych, bo<br />
inaczej nie otrzymałyby pozwolenia na ich uruchomienie.<br />
"Wyposażenie szkoły buduje nasz prestiż".<br />
16
Druga grupa szkół, głównie rozpoczynających kształcenie na danym terenie opiera swoją<br />
działalność na wynajmowanych pomieszczeniach od lokalnych szkół, głównie publicznych.<br />
Niektóre z nich jak deklarują noszą się z zamiarem kupienia na własność budynku dla swojej<br />
szkoły, ale jest to kwestia do rozstrzygnięcia w dłuższym okresie czasu.<br />
Szkoły, które nie posiadają własnej bazy lokalowej żyją w swoistej symbiozie z dyrekcjami<br />
szkół publicznych, gdyż oferując kształcenie dorosłych w systemie zaocznym (weekendy) lub<br />
wieczorowym (pora popołudniowa) przyczyniają się do wykorzystania w bardziej efektywny<br />
sposób ich bazy lokalowej i wyposażenia.<br />
Równocześnie wynajmując pomieszczenia, również na biuro szkoły, ponoszą znacznie niższe<br />
koszty funkcjonowania, gdyż nie partycypują w zasadzie w pełnych kosztach utrzymania<br />
i funkcjonowania infrastruktury, co pozwala im być bardziej konkurencyjnymi na rynku.<br />
Źródła finansowania szkół.<br />
Sytuacja finansowa badanych szkół wydaje się być raczej dobra, dzięki finansowaniu<br />
ze strony samorządów poprzez dotacje celowe <strong>oraz</strong> czesne pobierane w szkołach prywatnych<br />
od słuchaczy. Szkoły niepubliczne otrzymują 50% dotacji, jaka przypada na słuchacza<br />
w szkole publicznej.<br />
Otrzymywane dotacje nie pozwalają jednak na pokrywanie wszystkich istotnych kosztów,<br />
dlatego też niektóre szkoły, zwłaszcza publiczne posiadające własną bazę lokalową<br />
podejmują różne formy działalności gospodarczej, np. prowadzenie obozów sportowych,<br />
wynajem pomieszczeń, prowadzenie hotelu, w okresie wakacyjnym prowadzenie kursów dla<br />
bezrobotnych, wynajmowanie firmom pomieszczeń, udostępnianie zaplecza kuchennego.<br />
Szkoły wykazują dość umiarkowane zainteresowanie pozyskiwaniem środków unijnych.<br />
Większość jak dotychczas nie podjęła skutecznych kroków, aby przystąpić do ogłaszanych<br />
konkursów o dotację. Częste argumenty za taką postawą to brak odpowiedniego zespołu -<br />
kadry, która pomogłaby pisać wnioski „Samemu jest ciężko, a nie stoję tak dobrze finansowo,<br />
aby to zlecić firmie zewnętrznej”. Zniechęca także skomplikowana procedura aplikowania<br />
<strong>oraz</strong> duża konkurencja, co oznacza, że tylko bardzo doświadczeni i kompetentni<br />
wnioskodawcy mają szanse na wygranie.<br />
Tylko kilka z badanych szkół zadeklarowało, że podjęły konkretne działania w celu<br />
pozyskania dotacji z UE na swoją działalność.<br />
Niektóre ze szkół inwestują w kształcenie swojej kadry na szkoleniach, czy nawet na studiach<br />
podyplomowych w zakresie aplikowania o fundusze unijne i zarządzanie projektami.<br />
Tylko nieliczne piszą projekty i z sukcesem pozyskują dotacje. Z badanych szkół tylko<br />
2 pozyskały fundusze unijne na kształcenie dorosłych ze środków Europejskiego Funduszu<br />
Społecznego.<br />
Szkoły te starają się także, aby pozyskane fundusze unijne wykorzystać na zwalnianie<br />
słuchaczy z opłat za naukę.<br />
Szkoły publiczne prowadzące również kształcenie młodzieży częściej występują<br />
o zagraniczne fundusze, np. współpracują z Polsko-Niemiecką Fundacją Młodzieży, która<br />
przekazuje środki na współpracę międzynarodową, czy pozyskują środki zewnętrzne na<br />
zajęcia pozalekcyjne „Obecnie realizujemy projekt finansowany ze środków UE –<br />
wyrównywanie szans edukacyjnych, zajęcia dla uczniów klas pierwszych, którzy mieli słabe<br />
wyniki z egzaminu gimnazjalnego <strong>oraz</strong> na zajęcia dla uczniów klas maturalnych w celu<br />
podniesienia wyników matury”.<br />
Jedna z badanych szkół uzyskała także środki unijne z Europejskiego Funduszu Rozwoju<br />
Regionalnego na termo-modernizacje szkoły (docieplenie szkoły) <strong>oraz</strong> na remont<br />
i dostosowanie basenu dla niepełnosprawnych uczniów z funduszu PFRON.<br />
17
Tablice 7 i 8 zawierają zestawienie wniosków złożonych przez szkoły z badanych powiatów<br />
na konkursy w ramach PO KL Działania 9.2 <strong>oraz</strong> 9.3.<br />
Na konkurs w Działaniu 9.2 „Podniesienie atrakcyjności i jakości szkolnictwa zawodowego<br />
łącznie złożono 52 wnioski, z tego 12 pochodziło z badanych powiatów, 5 wniosków<br />
uzyskało dofinansowanie.<br />
Na konkurs w Działaniu 9.3 „Upowszechnianie formalnego kształcenia ustawicznego”<br />
napłynęło 41 wniosków, z tego tylko 6 z badanych powiatów. Dofinansowanie uzyskały<br />
3 projekty, jeden z powiatu słupskiego, a dwa z bytowskiego.<br />
TABLICA 7: Zestawienie wniosków złożonych na konkurs POKL Działanie 9.2<br />
Załącznik do Uchwały Nr 1069 /155/08 Zarządu Województwa Pomorskiego z dnia 28 października 2008 roku<br />
Lista rankingowa wniosków w ramach konkursu nr 01/PO KL/9.2/08<br />
Priorytet IX „Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach”<br />
Działanie 9.2 „Podniesienie atrakcyjności i jakości szkolnictwa zawodowego” Programu Operacyjnego<br />
Kapitał Ludzki 2007 – 2013<br />
Złożono na konkurs 52 wnioski<br />
LP Wnioskodawca Tytuł projektu Punktacja<br />
Powiat słupski<br />
1<br />
Kompleksowy program podniesienia jakości<br />
Zespół Szkół Ogólnokształcących i<br />
szkolnictwa zawodowego w zawodzie<br />
Technicznych ul. Szymanowskiego 5,<br />
technolog drewna w oparciu o programowanie<br />
76-200 Słupsk<br />
obrabiarek CNC<br />
114*<br />
2<br />
3<br />
4<br />
5<br />
6<br />
7<br />
8<br />
9<br />
10<br />
11<br />
Zespół Szkół Technicznych ul. Darłowska<br />
3b, 76-270 Ustka<br />
Zespół Szkół Technicznych w Ustc<br />
e ul. Darłowska 3b, 76-270 Ustka<br />
Kreuję własną przyszłość-modernizacja <strong>oferty</strong><br />
kształcenia zawodowego w Zespole Szkół<br />
Technicznych w Ustce<br />
Zielone światło dla edukacji-wyrównywanie<br />
szans edukacyjnych w Zespole Szkół<br />
Technicznych w Ustce<br />
Zespół Szkół Ogólnokształcących i<br />
Technicznych<br />
ul. Szymanowskiego 5, 76-200 Słupsk<br />
Efektywne zarządzanie szkołą zawodową 66*<br />
Centrum Kształcenia Praktycznego w<br />
Słupsku ul. Koszalińska 5, 76-200 Słupsk<br />
Młody Kompetentny 64,5<br />
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w<br />
Miastku ul. Młodzieżowa 3,<br />
Praktyka i doświadczenie najlepszą szkołą 64<br />
77-200 Miastko<br />
Powiat malborski<br />
Powiatowy Urząd Pracy w Malborku<br />
ul. Armii Krajowej 70, 87-200 Malbork<br />
Powiat Bytowski ul. 1 Maja, 15 77-100<br />
Bytów<br />
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w<br />
Bytowie ul. Sikorskiego, 35 77-100 Bytów<br />
Zespół Szkół Ekonomiczno-Rolniczych<br />
im. Stanisława Staszica w Bytowie<br />
ul. Derdowskiego 3, 77-100 Bytów<br />
Zespół Szkół Rolnicze Centrum<br />
Kształcenia Ustawicznego Łodzierz 11 77-<br />
200 Łodzierz<br />
W dobie przemian – nowoczesny system<br />
szkolnictwa zawodowego w powiecie<br />
malborskim. Etap I - Strategia 2010-2015.<br />
Powiat bytowski<br />
108<br />
100*<br />
110<br />
Zawodowo kształcimy z głową 106,5*<br />
Rozwój drogą do sukcesu 96,5*<br />
Edukacja zawodowa trafionym wyborem 72,5<br />
Wiedza chłopa warta złota- aktywizacja<br />
zawodowa i podwyższenie poziomu<br />
wykształcenia uczniów szkoły rolniczej w<br />
Łodzierzy<br />
93<br />
18
12<br />
Powiat Nowodworski ul. Sikorskiego 23,<br />
82-100 Nowy Dwór Gdański<br />
Powiat nowodworski<br />
Warszawska w Europie - praktyczna inwestycja<br />
w ucznia. Wzmocnienie jakości kształcenia<br />
zawodowego w powiecie nowodworskim.<br />
93<br />
TABLICA 8: Zestawienie wniosków złożonych na konkurs POKL Działanie 9.3<br />
Załącznik do Uchwały Nr 858/140/08 Zarządu Województwa Pomorskiego z dnia 26 sierpnia 2008 roku<br />
Lista rankingowa wniosków w ramach konkursu nr 01/POKL/9.3/2008 Priorytetu IX „Rozwój wykształcenia i<br />
kompetencji w regionach”<br />
Działanie 9.3 „Upowszechnianie formalnego kształcenia ustawicznego” Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki<br />
2007 – 2013<br />
Na konkurs złożono 41 wniosków<br />
LP Wnioskodawca Tytuł projektu Punktacja<br />
Powiat słupski<br />
1<br />
Zakład Doskonalenia Zawodowego w Słupsku, Kształcenie ustawiczne szansą na nowy<br />
ul. Szczecińska 57, 76-200 Słupsk<br />
zawód<br />
109<br />
2<br />
Centrum Kształcenia Praktycznego w Słupsku, Koordynator do Spraw Organizacji<br />
ul. Koszalińska 5, 76-200 Słupsk<br />
Usług<br />
60,5<br />
3<br />
Centrum Kształcenia Praktycznego w Słupsku,<br />
ul. Koszalińska 5, 76-200 Słupsk<br />
Kuchnia Regionalna 0<br />
Powiat bytowski<br />
4<br />
Prywatne Centrum Edukacyjne,<br />
MARMOŁOWSKI S.C. Alicja Marmołowska, Liceum dla dorosłych 107,5<br />
ul. 11. Listopada 1, 77-100 Bytów<br />
5<br />
Prywatne Centrum Edukacyjne,<br />
MARMOŁOWSKI S.C. Alicja Marmołowska, Szkoła policealna 100<br />
ul. 11. Listopada 1, 77-100 Bytów<br />
Powiat nowodworski<br />
6<br />
Miasto i Gmina Nowy Dwór Gdański, ul. Wejhera<br />
3, 82-100 Nowy Dwór Gdański<br />
Rozwój nowoczesnych form kształcenia<br />
na terenach wiejskich w gminie Nowy<br />
Dwór Gdański<br />
0<br />
Relacje z otoczeniem rynkowym, zwłaszcza z partnerami i konkurencją.<br />
Badane szkoły proszone o wymienienie, z jakimi podmiotami współpracują prowadząc<br />
działalność edukacyjną zasadniczo koncentrują się na wskazywaniu różnego rodzaju firm<br />
lokalnych, pracodawców, którzy są miejscem pracy dla słuchaczy odbywających tam praktyki<br />
zawodowe. Są to bardzo zróżnicowane firmy od małych gabinetów kosmetycznych, hoteli,<br />
gospodarstw agroturystycznych, punktów gastronomicznych, biur turystycznych, firm<br />
geodezyjnych, spedycyjnych, po firmy średnie i duże, takie jak przedsiębiorstwa branży<br />
elektronicznej, informatycznej, czy budowlanej.<br />
Niektóre szkoły ze względu na specyfikę kształcenia w zawodzie utrzymują ścisłe kontakty,<br />
na bazie współpracy popartej długoletnimi umowami z placówkami służby zdrowia,<br />
szpitalami, domami pomocy społecznej, czy podobnymi podmiotami związanymi z opieką<br />
nad osobami zależnymi.<br />
Nieliczne szkoły sygnalizowały współpracę z organizacjami pozarządowymi <strong>oraz</strong><br />
z partnerami zagranicznymi.<br />
Rozmówcy podkreślali, iż mają świadomość, że dla rozwoju szkoły powinni podjąć silniejsze<br />
działania, w celu nawiązania trwałych kontaktów z tymi, u których mogą potencjalnie<br />
realizować praktyki dla swoich słuchaczy.<br />
Dyrektorzy pytani wprost o gotowość udziału w spotkaniach dyrekcji szkół z pracodawcami<br />
odnosili się do tego pozytywnie, widząc w tym szansę na lepsze dostosowanie swojej <strong>oferty</strong><br />
19
kształcenia: „zdarza się tak, że 10 szkół uruchamia ten sam kierunek i nikt nie robi naboru.<br />
Każda szkoła ma po kilka osób, za mało, aby uruchomić klasę. Mija się to z sensem. Walka<br />
nigdy nie była niczym dobrym, a porozumienie budowało dużo”.<br />
Instytucje rynku pracy identyfikowane są przez rozmówców w zasadzie głównie<br />
z powiatowymi urzędami pracy, z którymi współpraca w ich opinii jest raczej incydentalna.<br />
Niektórzy z dyrektorów sygnalizowali, że podejmowali próby pozyskania od urzędów pracy<br />
adresów firm lokalnych, które byłyby zainteresowane praktykami, ale pracownicy urzędu nie<br />
wykazywali większej gotowości do takiej formy pośrednictwa między szkołą a firmami.<br />
„Według mnie taki urząd pracy powinien pośredniczyć pomiędzy mną a taką firmą, bo może<br />
okazać się w przyszłości, że ten praktykant będzie na tyle dobry, że zostanie zatrudniony tam<br />
jako pracownik”.<br />
Szkoły w zasadzie nie współpracują z uczelniami wyższymi, ani z innymi placówkami<br />
badawczymi, chyba, że tak jak niektóre ogólnopolskie szkoły sieciowe prowadzą własne<br />
szkoły wyższe.<br />
Kontakty szkół z Powiatowymi Radami Zatrudnienia polegają jedynie na formalnym<br />
opiniowaniu wniosków szkół o uruchomienie nowego kierunku nauczania. Jak powiedziała<br />
jedna z rozmówczyń: „jest to czysto formalna procedura i jeszcze nie zdarzyło się, aby jakiś<br />
wniosek został negatywnie zaopiniowany przez tę Radę”. Powiatowe Rady Zatrudnienia nie<br />
wychodzą do dyrekcji szkół z propozycjami spotkań, czy debat społecznych.<br />
Dyrektorzy nie podejmują także kontaktów z innymi szkołami prowadzącymi formalne<br />
kształcenie dorosłych, a zapytani o chęć podjęcia dialogu nie podchodzą do tej propozycji<br />
zbyt entuzjastycznie.<br />
Tylko jedna z rozmówczyń zasygnalizowała, że współpracuje na poziomie ogólnopolskim<br />
z dyrektorami szkół niepublicznych w ramach Krajowego Forum Oświaty Niepublicznej.<br />
Kwestie konieczności podejmowania dialogu sygnalizowane były raczej przez niewielu<br />
rozmówców, pozostali zdawkowo wyrażali gotowość uczestniczenia w spotkaniach<br />
poświęconych tej tematyce.<br />
Pozytywna wydaje się wypowiedź jednego z dyrektorów szkoły z powiatu malborskiego:<br />
„Trzeba odbudować autorytet edukacji ustawicznej dorosłych. Kwestie rynku pracy nie<br />
powinny być obszarem zainteresowania tylko polityków. Konieczne jest, aby zainteresowane<br />
strony – szkolnictwo, instytucje rynku pracy, pracodawcy, podmioty społeczne same<br />
stworzyły lepszy przepływ informacji między stronami mającymi wpływ na kreowanie<br />
zasobów rynku pracy”.<br />
Zarządzający szkołami pilnie śledzą ruchy konkurencji, szybko reagują, gdy nowy podmiot<br />
pojawia się na rynku „zaraz obniżamy czesne choćby z okazji jubileuszu”.<br />
Większość szkół zarówno publicznych jak i prywatnych sygnalizuje bardzo duże obawy<br />
i poczucie zagrożenia ze strony konkurencji ogólnopolskich sieciowych szkół, które powoli,<br />
ale z bardzo dużym kapitałem wchodzą do mniejszych miast, również na terenie badanych<br />
powiatów „takie firmy jak AP Edukacja, Cosinus, Żak, gdy zaoferują słuchaczom przez parę<br />
lat naukę za darmo to moja szkoła nie jest w stanie utrzymać się na tym rynku”.<br />
Ekspansja szkół takich potentatów jak szkoły łódzkie, poznańskie, które mogą pozwolić sobie<br />
na bezpłatne kształcenie jest ogromnym wyzwaniem dla lokalnych szkół prywatnych. Szkoły<br />
sieciowe przeznaczają duże pieniądze na promocję, docierają do większej liczby klientów,<br />
przyciągają słuchaczy dobrą marką ogólnopolską i nowoczesnym podejściem do klienta.<br />
20
4.2. Słuchacze i kadra pedagogiczna<br />
Kto jest podmiotem <strong>badania</strong>?<br />
Kto się uczy? Kim są słuchacze badanych szkół?<br />
Jaki jest profil słuchaczy szkół (wiek, motywacja, kompetencje, status<br />
społeczny)?<br />
Wyniki najnowszych badań wskazują, że w Polsce typowa osoba ucząca się to osoba<br />
z wyższym wykształceniem, mieszkaniec dużego miasta w wieku 25 – 34 lata, częściej<br />
kobieta niż mężczyzna. Aktywność w sferze kształcenia jest silnie zdeterminowana<br />
poziomem wykształcenia.<br />
Osoby w wieku powyżej 25 lat legitymujące się wykształceniem zasadniczym zawodowym<br />
stanowiły tylko 14,8% osób wykazujących aktywność dotyczącą podnoszenia kwalifikacji<br />
zawodowych w latach 2005-2007. 7 Negatywną tendencją pozostaje niski poziom<br />
wykształcenia osób dorosłych w porównaniu do osób młodych, które aktualnie opuszczają<br />
system kształcenia.<br />
Ukończenie szkoły c<strong>oraz</strong> częściej nie zamyka edukacji. Po opuszczeniu szkoły lub uczelni<br />
kształciło się nadal 14,3 proc. absolwentów, ale to – jak na standardy współczesnej Europy –<br />
bardzo mało (Edukacja ustawiczna, 2005). Częściej kształcili się absolwenci, którzy mieli<br />
pracę (15,8 proc.) niż niepracujący (zarówno bezrobotni, jak i bierni zawodowo).<br />
Analizując dane Urzędu Statystycznego w Gdańsku dotyczące liczby słuchaczy szkół<br />
dla dorosłych w województwie pomorskim okazuje się, że w roku szkolnym 2006/2007 do<br />
wszystkich typów szkół dla dorosłych na poziomie, co najwyżej średnim uczęszczało ponad<br />
18,5 tyś. słuchaczy (18680 osób), z tego 41% stanowiły kobiety. Równocześnie do szkół<br />
policealnych uczęszczało ponad 19,5 tyś. słuchaczy (19684 osób), z tego ponad 50,7% to<br />
kobiety.<br />
Liczba osób dorosłych uczęszczających w woj. pomorskim w roku szkolnym 2006/2007 do<br />
szkół zawodowych (bez szkół policealnych, dane obejmują tylko zasadnicze szkoły<br />
zawodowe, technika, technika uzupełniające, licea profilowane) wynosiła łącznie 4676 osób,<br />
co stanowi 25% wszystkich osób dorosłych uczących się w tym roku szkolnym. Bardzo<br />
interesujące dane wynikają z porównania liczby słuchaczy szkół publicznych i niepublicznych<br />
uczących zawodu w tym roku. Okazuje się, że 4036 osób to słuchacze szkół publicznych, a<br />
tylko 640 szkół niepublicznych z uprawnieniami szkół publicznych. Porównanie liczby<br />
słuchaczy szkół policealnych wypada już na korzyść szkół niepublicznych, gdzie uczęszcza<br />
ponad 51% słuchaczy.<br />
Na tle całego województwa pomorskiego liczba słuchaczy szkół dla dorosłych (zasadnicze<br />
szkoły zawodowe, technika, technika uzupełniające, licea profilowane) w badanych<br />
5 powiatach wynosiła łącznie w roku szkolnym 2006/2007 861 osób (18,4% w skali całego<br />
województwa). Do szkół policealnych uczęszczało natomiast w badanych powiatach 2623<br />
osoby (13,3% w skali całego województwa pomorskiego).<br />
Słuchacze badanych szkół stanowią najczęściej dwie kategorie:<br />
7 J. Czapski, T. Panek: Diagnoza społeczna 2007, warunki i jakość życia Polaków, Raport, rada Monitoringu Społecznego, Warszawa 2007<br />
http://diagnoza.co.pl (stan na dzień 10.04.2008).<br />
21
Pierwsza grupa ludzie młodzi, nie przekraczają 25 roku życia, często są zaraz po szkole<br />
ponadgimnazjalnej, bez żadnych doświadczeń zawodowych.<br />
Druga grupa, ta liczniejsza to osoby, które mają już jakieś doświadczenie zawodowe,<br />
wiedzą, czego chcą i świadomie się dokształcają.<br />
Osoby bezrobotne zdarzają się sporadycznie. Ludzie młodzi częściej niż starsi nie pracują<br />
zarobkowo, kontynuują naukę, będąc na utrzymaniu rodziców. Starsi słuchacze najczęściej<br />
pracują zawodowo, a kształcą się, aby podnieść swoje kwalifikacje i spełnić wymagania<br />
pracodawcy. Groźba zwolnienia, czy utraty pracy powoduje, że pracownicy uzupełniają swoje<br />
kwalifikacje i potwierdzają je zdanym egzaminem zawodowym i uzyskanym dyplomem<br />
uprawniającym do pracy w danym zawodzie.<br />
Są kierunki gdzie jest trochę większa średnia wieku, tak jest np. w zawodzie technik<br />
rachunkowości, czy ratownik medyczny.<br />
Podział słuchaczy ze względu na płeć jest silnie zdeterminowana specyfiką kształcenia<br />
w danym zawodzie. W zależności od kierunku jest przewaga mężczyzn, np. technik<br />
informatyk, lub kobiet - technik kosmetologii, technik administracji, opiekunka.<br />
Słuchacze szkół dla dorosłych najczęściej zamieszkują na terenie powiatu, gdzie jest<br />
zlokalizowana szkoła.<br />
Słuchacze szkół dla dorosłych są mało zaangażowani w życie szkoły i nie podejmują<br />
aktywności na rzecz środowiska lokalnego „to są ludzie dorośli, mają swoje życie, często<br />
rodzinne, dojeżdżają”.<br />
Większość badanych szkół dla dorosłych sygnalizowała pojawiające się kłopoty z rekrutacją.<br />
W zasadzie każdy z rozmówców potwierdzał, że liczba słuchaczy z roku na rok się zmniejsza.<br />
Szkoły pytane o obecną liczbę słuchaczy podawały wielkości od 7 osób do 166 osób<br />
uczących się w większości w trybie zaocznym. Częstą praktyką staje się uruchomienie<br />
procesu rekrutacji na kilka kierunków, a ostatecznie w praktyce odpowiednie nasycenie<br />
chętnymi, którzy zgłosili się, aby kształcić się w danym zawodzie jest podstawą do<br />
uruchomienia danego kierunku.<br />
W opinii niektórych rozmówców uruchomienie klasy jest opłacalne, kiedy uda się rekrutować<br />
20 osób, ale dość często zdarza się, że jeżeli uzbiera się grupa piętnastu osób to zapada<br />
decyzja o uruchomieniu danego kierunku, aby nie tracić słuchaczy.<br />
Specyfika kształcenia dorosłych wymaga jednak, aby wziąć pod uwagę kwestie rezygnacji<br />
słuchaczy w trakcie nauki, słuchacze rezygnują, otrzymują <strong>oferty</strong> pracy w innym mieście,<br />
wyjeżdżają za granicę zdarza się, że pracodawcy nie zawsze zwalniają na zajęcia.<br />
W konsekwencji dochodzi do dużej liczby skreśleń z listy słuchaczy w trakcie roku, co tym<br />
bardziej zaburza proces dydaktyczny i stawia pod znakiem zapytania efektywność finansową<br />
kształcenia.<br />
Dość częstym zjawiskiem do tej pory była także praktyka unikania wojska przez absolwentów<br />
szkół średnich, którzy zgłaszali się do szkoły policealnej uciekając przed wojskiem i po<br />
pierwszym semestrze nauki nie pojawiali się na zjazdach. Ta sytuacja ulegnie w kolejnych<br />
latach zasadniczej zmianie w związku ze zlikwidowaniem poboru i powstaniem zawodowej<br />
służby wojskowej.<br />
Przygotowując ofertę edukacyjną dla osób dorosłych należy brać pod uwagę specyfikę<br />
uczenia się dorosłych, gdyż w znacznym stopniu zwiększa to skuteczność i efektywność ich<br />
kształcenia. Należy pamiętać, iż:<br />
22
Dorosłych charakteryzuje instrumentalność uczenia się, nastawieni są głównie na efekt,<br />
natychmiastowe zastosowanie zdobytej wiedzy i umiejętności. Uczą się, bo zaistniała taka<br />
potrzeba. Uczenie się dorosłych jest dynamicznym procesem analizowania<br />
i weryfikowania tego, co z <strong>oferty</strong> <strong>edukacyjnej</strong> da się zrealizować w praktyce;<br />
U dorosłych obserwuje się mniejszą elastyczność w działaniu w nowej sytuacji,<br />
skostniałość percepcji – wręcz opór wobec nowego, niechęć do zmian<br />
i eksperymentowania, przywiązanie do rutyny. Wynika to z bardzo zindywidualizowanej<br />
struktury wiedzy, nagromadzenia wiedzy życiowej i naukowej zdobytej na kolejnych<br />
etapach edukacji. Istotne są również doświadczenia, a także wypracowanie całego<br />
zestawu mechanizmów obronnych w kontekście przeświadczenia, że „nowe” oznacza<br />
pogorszenie dotychczasowego stanu rzeczy;<br />
Dorośli posiadają dwa typy wiedzy – proceduralną (wiedza typu „jak”) <strong>oraz</strong><br />
deklaratywną (wiedza typu, „że”). Ta druga jest wiedzą dominującą w procesie uczenia<br />
się, dorosły korzysta z wiedzy oferowanej w procesie edukacji przez pryzmat wiedzy<br />
posiadanej <strong>oraz</strong> bagażu przekonań i nawyków;<br />
U dorosłych przeważają funkcje wyższe związane z myśleniem pojęciowym,<br />
abstrakcyjnym, dialektycznym. Jednakże w sytuacjach całkiem nowych dorosły wraca do<br />
funkcji niższych – spostrzegania i pamięci. Chętnie podejmuje czynności manipulacyjne,<br />
by przeanalizować i ocenić nową sytuację, w jakiej się znalazł <strong>oraz</strong> przyswoić kolejne<br />
umiejętności i informacje 8 .<br />
Malcolm Knowles zwrócił uwagę, że dorośli pragną sami decydować, czego chcą się uczyć<br />
<strong>oraz</strong> brać za to odpowiedzialność.<br />
W modelu uczenia się dorosłych wyróżnia on następujące zasady:<br />
Dorośli chcą wiedzieć, dlaczego powinni się uczyć;<br />
Dorośli chcą i potrzebują się uczyć przez doświadczenie;<br />
Dorośli podchodzą do uczenia się jak do rozwiązywania problemów;<br />
Dorośli uczą się najlepiej wtedy, gdy temat jest dla nich wartością<br />
bezpośrednią. 9<br />
8 A. Brzezińska, P. Wiliński, Psychologiczne uwarunkowania wspomagania rozwoju człowieka dorosłego, „Nowiny Psychologiczne” 1995,<br />
nr 1 (w:) R. Neczaj, K. Turek, Organizacja procesu dydaktycznego szkoleń, s.2.<br />
9 R. Neczaj, K.Turek, op.cit., s.3<br />
23
Kto uczy? - Jaki jest potencjał kadry pedagogicznej badanych szkół dla<br />
dorosłych? Na ile kadra pedagogiczna jest wystarczająca liczebnie<br />
i kompetencyjnie do obecnych i przyszłych wyzwań?<br />
Większość badanych szkół deklarowała zadowolenie z posiadanych zasobów<br />
kadrowych. Kadra jest w ich opinii kompetentna i dobrze przygotowana, stanowi mocną<br />
stronę szkoły. Liczebnie jest wystarczająca (zapytani w ankiecie respondenci o liczbę<br />
nauczycieli szkoły wskazywali od 7 do 50, dominująca liczba koncentrowała się na poziomie<br />
10-15 nauczycieli w danej szkole). Wielu dyrektorów szkół podkreśla, iż współpracuje<br />
z kadrą pedagogiczną, która posiada uprawnienia do prowadzenia egzaminów zawodowych,<br />
co może przyczyniać się do lepszej zdawalności słuchaczy na egzaminach. Większość szkół<br />
niepublicznych nie zatrudnia nauczycieli na etatach, gdyż jak twierdzą, takie rozwiązanie nie<br />
satysfakcjonowałoby ich finansowo. Większość kadry dydaktycznej jest zatrudniona na<br />
umowę o pracę w szkołach dziennych, młodzieżowych, a pracę w szkołach dla dorosłych<br />
wykonuje na umowę zlecenie, najczęściej popołudniami i w weekendy.<br />
Jest bardzo duża podaż nauczycieli przedmiotów ogólnokształcących, natomiast w badanych<br />
powiatach daje się wyraźnie zauważyć brak wystarczającej liczby nauczycieli do nauczania<br />
przedmiotów technicznych. Niektóre szkoły posiłkują się kadrą do nauki zawodu z innych<br />
województw, czy aglomeracji, zwłaszcza Trójmiejskiej, ale zbyt wysokie koszty nie<br />
zachęcają do szerokiego stosowania takich rozwiązań.<br />
W rozmowach z niektórymi dyrektorami, zwłaszcza szkół publicznych pojawia się ta kwestia<br />
jako mocno sygnalizowany problem braku odpowiedniej kadry nauczycieli do<br />
przedmiotów zawodowych - na wysokim poziomie merytorycznym. W pewnych<br />
przedmiotach głównie budowlanych i elektronicznych są duże deficyty.<br />
Trudno o nauczycieli zawodu, którzy na tyle byliby aktywni w zawodzie, że mieliby<br />
doświadczenia z bieżąco stosowanymi technologiami, jednocześnie posiadali odpowiednie<br />
uprawnienia pedagogiczne i jeszcze chcieli pracować w szkole. System zatrudniania<br />
nauczycieli zawodu nie wymaga od nich bieżącego doświadczenia zawodowego i nie<br />
preferuje ich płacowo, oferując bardzo niskie uposażenie.<br />
Fachowa kadra nauczycieli zawodu wykrusza się, gdyż wielu z nich odchodzi na emeryturę,<br />
a młodzi specjaliści do nauki zawodu nie są zainteresowani pracą w szkolnictwie.<br />
Brak jest skutecznego systemu motywacyjnego wobec nauczycieli specjalistów – nie ma<br />
możliwości przyciągnięcia pasjonatów praktyków – brak mechanizmów, które pozwalałyby<br />
dyrektorowi szkoły publicznej zatrudnić specjalistów z branży oferując konkurencyjne do<br />
firm komercyjnych wynagrodzenie: „Dobrym przykładem na czasie jest nauka zawodu<br />
technik geodeta. Jest duże zapotrzebowanie, bardzo duży rynek na pracę dla geodetów, ale<br />
nie ma doświadczonych nauczycieli. Ktoś, kto się wykształcił w kierunku geodeta już dawno<br />
zrezygnował z pracy w szkole i ma własną firmę”.<br />
Jak wynika z planów odnośnie zmian w projekcie ustawy o systemie oświaty w Polsce, nad<br />
którym prowadzone są intensywne prace, ten problem jest ważki na terenie całego kraju.<br />
Projekt przewiduje możliwość zatrudniania przez dyrektorów szkół i placówek prowadzących<br />
kształcenie zawodowe osób niebędących nauczycielami posiadających specjalistyczne<br />
przygotowanie merytoryczne (np. ekonomiczne, medyczne, politechniczne, rolnicze itp.) na<br />
podstawie Kodeksu Pracy.<br />
Przewiduje się, że będzie to skuteczna zachęta dla „branżowych specjalistów” do<br />
podejmowania pracy w szkole, a ponadto korzyść dla szkoły - związanie kształcenia<br />
zawodowego z rzeczywistym środowiskiem pracy i wzmocnienie kadrowe poprzez<br />
24
pozyskiwanie osób z wiedzą odpowiadającą nowoczesnym technikom i technologiom<br />
funkcjonujących w gospodarce.<br />
Inną barierą jest brak kwalifikacji pedagogicznych wśród ewentualnych specjalistów do nauki<br />
zawodu.<br />
Dyrektorzy szkół zapytani o system <strong>badania</strong> potrzeb edukacyjnych kadry nauczycielskiej<br />
i mechanizm podnoszenia kompetencji zawodowych wdrażany w szkole podają dwa typy<br />
zachowań odnośnie tych kwestii.<br />
Szkoły publiczne i duże sieciowe niepubliczne szkoły mają wypracowane długofalowe<br />
systemy wsparcia szkoleniowego dla swojej kadry: „Co roku opracowywany jest<br />
wewnątrzszkolny system doskonalenia zawodowego nauczycieli, nauczyciele wysuwają swoje<br />
potrzeby, dyrektor swoje, są środki finansowe na dokształcanie”.<br />
„Cały okres wakacyjny to jest okres szkoleń dla naszych nauczycieli. To Centrala<br />
przygotowuje nam cykl szkoleń pod różnym kątem. Nie ukrywam, że najwięcej jest szkoleń<br />
informatycznych. Bo tutaj zmiany idą najszybciej i tutaj trzeba być na bieżąco”.<br />
Dość częstą praktyką zwłaszcza stosowaną przez szkoły niepubliczne, które nie zatrudniają<br />
kadry na umowę o pracę jest zachęcanie nauczycieli do indywidualnego poszukiwania<br />
odpowiednich szkoleń, czy kursów i następnie wnioskowanie do dyrekcji o ich ewentualne<br />
współfinansowanie.<br />
25
4.3. Oferta edukacyjna<br />
W jaki sposób uczą?<br />
Dostarczanie niskiej jakości usług w kształceniu dorosłych prowadzi do niskiej jakości<br />
wyników nauczania, zarówno w kontekście skali ilościowej kształcenia, jak i jakościowych<br />
efektów.<br />
Na jakość kształcenia składa się wiele aspektów, w tym:<br />
• Analiza potrzeb,<br />
• Informowanie i poradnictwo,<br />
• Właściwe treści kształcenia odpowiadające aktualnym potrzebom i popytowi,<br />
• Sposób przekazu,<br />
• Wsparcie procesu uczenia,<br />
• Sposoby podejścia do oceniania,<br />
• Uznawanie, potwierdzanie i poświadczanie kompetencji.<br />
Za szczególnie istotne uważa się obecnie kwestie związane z elementami jakości dotyczącymi<br />
obszaru podaży usług edukacyjnych, a zwłaszcza:<br />
1. Metody nauczania – metody nauczania i materiały powinny uwzględniać szczególne<br />
potrzeby i techniki kształcenia dorosłych.<br />
2. Jakość kadry dydaktycznej – rozwój zawodowy osób zajmujących się kształceniem<br />
dorosłych jest decydującym czynnikiem jakości kształcenia.<br />
3. Jakość dostawców usług szkoleniowych – należy wpływać na jakość dostawców usług<br />
edukacyjnych poprzez mechanizmy akredytacji, ramy zapewniania jakości, kontrole<br />
wewnętrzne i zewnętrzne <strong>oraz</strong> ocenę wyników nauczania i uczenia się.<br />
4. Jakość sposobu przekazywania wiedzy – poprawa sposobu przekazywania wiedzy ma<br />
zasadnicze znaczenie dla zwiększenia uczestnictwa w kształceniu (usługi nauczania<br />
otwartego i nauczania na odległość, informowanie i poradnictwo, dostosowane do<br />
potrzeb programy i elastyczne formy uczenia się). 10<br />
Jaka jest aktualna oferta formalnego kształcenia zawodowego?<br />
W jakich zawodach słuchacze mogą uzyskać formalne wykształcenie?<br />
W wyniku pogłębionej analizy zebranego w trakcie <strong>badania</strong> materiału udało się<br />
zidentyfikować szczegółowo aktualną (stan na rok szkolny 2008/2009) ofertę edukacyjną<br />
badanych szkół.<br />
Poniższa tablica 9 zawiera zbiorczy wykaz wszystkich zawodów (zidentyfikowano<br />
43 zawody), w których realizowane jest aktualnie kształcenie zawodowe dorosłych<br />
w powiatach bytowskim, malborskim, słupskim i człuchowskim.<br />
Wśród zawodów ekonomicznych i administracyjnych najwięcej szkół uczy obecnie słuchaczy<br />
w zawodach technik administracji, technik obsługi turystycznej <strong>oraz</strong> technik prac biurowych.<br />
Kolejny zawód, którego uczy aż 11 szkół to technik informatyk. Wśród zawodów związanych<br />
z usługami dla ludności najczęściej występuje technik usług kosmetycznych.<br />
10 Komunikat Komisji Europejskiej Kształcenie dorosłych: Nigdy nie jest za późno na naukę, Bruksela, 23 października 2006 r.<br />
26
TABLICA 9: Wykaz zawodów, w których w roku szkolnym 2008/2009 prowadzi się kształcenie<br />
Wykaz zawodów, dla których realizowane jest kształcenie zawodowe dorosłych w semestrach 2008/2009<br />
w powiecie malborskim, bytowskim, słupskim i człuchowskim:<br />
Ekonomiczne i administracyjne<br />
Usługi dla ludności<br />
Technik administracji (11 szkół)<br />
Asystent osoby niepełnosprawnej (2 szkoły)<br />
Technik archiwista (1 szkoła)<br />
Opiekun medyczny (2 szkoły)<br />
Technik bezpieczeństwa i higieny pracy (3 szkoły) Opiekunka środowiskowa<br />
Technik ekonomista (2 szkoły)<br />
Opiekunka w domu pomocy społecznej<br />
Technik hotelarstwa (2 szkoły)<br />
Ratownik medyczny (2 szkoły)<br />
Technik logistyk (3 szkoły)<br />
Opiekunka dziecięca<br />
Technik obsługi turystycznej (5 szkół)<br />
Technik masażysta<br />
Technik organizacji reklamy (3 szkoły)<br />
Terapeuta zajęciowy (2 szkoły)<br />
Technik prac biurowych (4 szkoły)<br />
Technik dentystyczny<br />
Technik rachunkowości (2 szkoły)<br />
Technik farmaceutyczny<br />
Technik spedytor (1 szkoła)<br />
Technik usług kosmetycznych (5 szkół)<br />
Informatyczne<br />
Dietetyk<br />
Technik informatyk (13 szkół)<br />
Technik żywienia i gospodarstwa domowego<br />
Rolnicze, leśne i rybactwa<br />
Wizaż i stylizacja paznokci<br />
Technik rolnik<br />
Malarz tapeciarz<br />
Inżynieryjno-techniczne<br />
Mechanik pojazdów samochodowych (2 szkoły)<br />
Betoniarz zbrojarz<br />
Technik ochrony osób fizycznych i mienia (2 szkoły)<br />
Technik budownictwa<br />
Technik usług fryzjerskich<br />
Technik drogownictwa<br />
Technik usług gastronomicznych<br />
Technik elektryk (2 szkoły)<br />
Kucharz<br />
Technik geodeta<br />
Kucharz małej gastronomi<br />
Technik mechanik<br />
Technik kucharz (2 szkoły)<br />
Technik poligraf<br />
Sprzedawca<br />
Fototechnik<br />
Poniższe tablice od 10 do 13 prezentują zestawienia poszczególnych szkół w podziale na<br />
powiaty, z ukazaniem konkretnych zawodów, w jakich aktualnie prowadzone jest kształcenie<br />
w danej szkole 11 .<br />
TABLICA 10: Zestawienie szkół i zawodów w powiecie malborskim<br />
LP NAZWA SZKOŁY TYP ADRES<br />
1<br />
2<br />
3<br />
Szkoła Policealna Nr 2 dla<br />
Dorosłych Zaoczna - Zespół Szkół<br />
Ponadgimnazjalnych Nr 2<br />
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych<br />
Nr 4<br />
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych<br />
Nr 3 - Szkoła Policealna Nr 1 dla<br />
Dorosłych<br />
4 Centrum Szkoleniowe w Malborku<br />
Powiat malborski<br />
82-200 Malbork,<br />
Policealna publiczna Al. Wojska<br />
Polskiego 493<br />
Technikum uzupełniające 82-200 Malbork,<br />
- publiczne<br />
Pl. Narutowicza 14<br />
82-200 Malbork,<br />
Policealna publiczna Al. Wojska<br />
Polskiego 502<br />
Policealna niepubliczna 82-210 Malbork,<br />
(Policealne Studium Al. Wojska<br />
Informatyczne) Polskiego 499<br />
Aktualna oferta kształcenia<br />
zawodowego dorosłych – edukacja<br />
w zawodach w roku szkolnym<br />
2008-2009r.<br />
Technik ochrony osób fizycznych i<br />
mienia<br />
Technik poligraf, technik<br />
mechanik, technik elektryk<br />
Technik informatyk<br />
Technik informatyk<br />
TABLICA 11: Zestawienie szkół i zawodów w powiecie słupskim<br />
11 Opracowanie własne.<br />
27
LP NAZWA SZKOŁY TYP ADRES<br />
6<br />
5<br />
7<br />
Środkowopomorskie Centrum<br />
Kształcenia Ustawicznego<br />
Środkowopomorskie Centrum<br />
Kształcenia Ustawicznego<br />
Wojewódzki Zespół Szkół<br />
Policealnych<br />
8 AP Edukacja<br />
9<br />
10<br />
11<br />
12<br />
13<br />
14<br />
15<br />
16<br />
17<br />
18<br />
Niepubliczne Technikum<br />
Gastronomiczne dla Dorosłych<br />
Niepubliczne Uzupełniające<br />
Technikum Gastronomiczne dla<br />
Dorosłych<br />
Policealne Studium<br />
Farmaceutyczne<br />
Szkoła Policealna dla Dorosłych<br />
Nr 6. Pomorski Ośrodek<br />
Edukacyjny<br />
Prywatny Zespół Szkół Zaocznych<br />
dla Dorosłych<br />
Szkoła Policealna dla Dorosłych nr<br />
8<br />
Szkoła Policealna Zakładu<br />
Doskonalenia Zawodowego w<br />
Słupsku<br />
Towarzystwo Edukacji dla<br />
Dorosłych i Młodzieży - Szkoła<br />
policealna Nr 10<br />
Społeczna Szkoła Policealna dla<br />
Dorosłych w Słupsku<br />
Policealna Szkoła TEB Edukacja -<br />
oddział Słupsk<br />
Technikum dla<br />
Dorosłych -<br />
uzupełniające -<br />
publiczne<br />
Powiat słupski<br />
Policealne Studium<br />
Zawodowe - publiczne<br />
Policealna - publiczna<br />
Policealna<br />
niepubliczna<br />
Technikum<br />
niepubliczne<br />
Technikum<br />
uzupełniające<br />
niepubliczne<br />
Policealna<br />
niepubliczna<br />
Policealna,<br />
niepubliczna<br />
Policealna<br />
niepubliczna<br />
Policealna<br />
niepubliczna<br />
Szkoła policealna<br />
niepubliczna<br />
Policealna<br />
niepubliczna<br />
Policealna<br />
niepubliczna<br />
Policealna<br />
niepubliczna<br />
76-200 Słupsk,<br />
ul. Szarych<br />
Szeregów 6<br />
76-200 Słupsk,<br />
ul. Bałtycka 29<br />
76-200 Słupsk,<br />
ul. Kołłątaja 35<br />
76-200 Słupsk,<br />
ul. Szczecińska 60<br />
76-200 Słupsk,<br />
ul. Szczecińska 60<br />
76-200 Słupsk,<br />
ul. Szczecińska 36<br />
76-200 Słupsk,<br />
ul. Banacha 10<br />
76-200 Słupsk,<br />
ul. Przemysłowa<br />
100<br />
76-200 Słupsk,<br />
ul. Przemysłowa<br />
35<br />
76-200 Słupsk,<br />
ul. Grodzka 9<br />
76-200 Słupsk,<br />
ul. ul.Kołłątaja 32<br />
76-200 Słupsk,<br />
ul. Grottgera 15<br />
76-200 Słupsk,<br />
ul. Wojska<br />
Polskiego 29<br />
Aktualna oferta kształcenia<br />
zawodowego dorosłych – edukacja<br />
w zawodach w roku szkolnym<br />
2008-2009r.<br />
Technik administracji, technik prac<br />
biurowych, technik informatyk,<br />
technik kosmetyczny, technik<br />
obsługi turystycznej, mechanik<br />
pojazdów samochodowych<br />
Technik administracji, technik prac<br />
biurowych, technik informatyk,<br />
technik kosmetyczny, technik<br />
obsługi turystycznej, mechanik<br />
pojazdów samochodowych<br />
Ratownik medyczny, terapeuta<br />
zajęciowy, technik masażysta,<br />
asystent osoby niepełnosprawnej,<br />
opiekun medyczny<br />
Technik administracji, technik<br />
ekonomista, technik prawa i<br />
administracji, fototechnik, technik<br />
logistyki, technik usług<br />
fryzjerskich, technik usług<br />
kosmetycznych, technik usług<br />
gastronomicznych, technik obsługi<br />
ruchu turystycznego, technik<br />
bezpieczeństwa i higieny pracy,<br />
technik elektryk, technik<br />
hotelarstwa, technik informatyk,<br />
technik organizacji reklamy<br />
Technik kucharz<br />
Technik kucharz<br />
Technik farmaceutyczny, dietetyk<br />
Technik informatyk, technik<br />
obsługi turystycznej<br />
Technik administracji, technik<br />
ochrony fizycznej osób i mienia<br />
Technik bezpieczeństwa i higieny<br />
pracy, technik organizacji reklamy,<br />
technik spedytor<br />
Technik drogownictwa<br />
Technik administracji, technik<br />
obsługi ruchu turystycznego,<br />
technik dentystyczny, asystentka<br />
stomatologiczna, terapeuta<br />
zajęciowy, ratownik medyczny,<br />
opiekunka dziecięca, dietetyk<br />
Technik informatyk<br />
Technik usług kosmetycznych,<br />
wizaż i stylizacja paznokci<br />
Technik informatyk<br />
Technik logistyk, technik BHP,<br />
technik budownictwa, technik<br />
geodeta<br />
28
19 COSINUS - oddział Słupsk<br />
20<br />
Szkoła Policealna nr 4 dla<br />
Dorosłych prowadzona przez<br />
Spółkę Oświatową Nauka<br />
Policealna<br />
niepubliczna<br />
Policealna<br />
niepubliczna<br />
76-200 Słupsk,<br />
ul. Wojska<br />
Polskiego 29a<br />
76-200 Słupsk,<br />
ul. Kołłątaja 31a<br />
Technik informatyk, technik<br />
administracji, technik ekonomii,<br />
technik rachunkowości, technik<br />
prac biurowych, ochrona fizyczna<br />
osób i mienia, technik organizacji<br />
reklamy, technik logistyk, technik<br />
obsługi turystycznej, technik<br />
hotelarstwa<br />
Technik archiwista, technik<br />
administracji<br />
TABLICA 12: Zestawienie szkół i zawodów w powiecie bytowskim<br />
LP NAZWA SZKOŁY TYP ADRES<br />
21<br />
22<br />
23<br />
24<br />
Zespół Szkół Rolnicze Centrum<br />
Kształcenia Ustawicznego w<br />
Łodziarzy<br />
EXTERNUS Studium Zdrowia i<br />
Terapii<br />
Prywatne Centrum Edukacyjne<br />
MARMOŁOWSKI<br />
Prywatne Centrum Edukacyjne<br />
MARMOŁOWSKI<br />
Technikum -<br />
publiczne<br />
Policealna<br />
niepubliczna<br />
Powiat bytowski<br />
Policealne Studium<br />
Zawodowe<br />
niepubliczne<br />
Policealna<br />
niepubliczna<br />
Łodzierz 11,<br />
77-100 Miastko<br />
77-100 Bytów,<br />
ul. Derdowskiego<br />
3<br />
77-100 Bytów,<br />
ul. 11 Listopada 1<br />
77-200 Miastko,<br />
ul. Kujawska 1<br />
TABLICA 13: Zestawienie szkół i zawodów w powiecie człuchowskim<br />
LP NAZWA SZKOŁY TYP ADRES<br />
25<br />
26<br />
27<br />
Centrum Kształcenia<br />
Ustawicznego<br />
Centrum Kształcenia<br />
Ustawicznego<br />
Centrum Kształcenia<br />
Ustawicznego<br />
Powiat człuchowski<br />
Policealne Studium<br />
Zawodowe - publiczne<br />
Zasadnicza zawodowa<br />
dla dorosłych -<br />
publiczna<br />
Policealne Studium<br />
Zawodowe –<br />
publiczne oddział<br />
Czarne<br />
77-300 Człuchów,<br />
ul. Szczecińska 8<br />
77 – 330 Czarne,<br />
ul. Leśna 2<br />
Aktualna oferta kształcenia<br />
zawodowego dorosłych – edukacja<br />
w zawodach w roku szkolnym<br />
2008-2009r.<br />
Technik żywienia i gospodarstwa<br />
domowego, technik rolnik<br />
Asystent osoby niepełnosprawnej,<br />
opiekunka środowiskowa, technik<br />
usług kosmetycznych, opiekun<br />
medyczny<br />
Technik administracji, technik<br />
informatyk, technik rachunkowości<br />
Technik administracji, technik<br />
biurowy<br />
Aktualna oferta kształcenia<br />
zawodowego dorosłych – edukacja<br />
w zawodach w roku szkolnym<br />
2008-2009r.<br />
Technik informatyk, technik<br />
administracji, technik prac<br />
biurowych<br />
Kucharz, sprzedawca, malarz<br />
tapeciarz, kucharz małej<br />
gastronomii, betoniarz zbrojarz<br />
Opiekunka w domu pomocy<br />
społecznej; technik informatyk<br />
Rynek bardzo szybko się zmienia, jeśli chodzi o preferencje zawodowe. Nie ma równowagi<br />
między podażą a popytem.<br />
Bardzo ciekawe okazało się w trakcie <strong>badania</strong> podjęcie próby porównania pełnej, potencjalnej<br />
<strong>oferty</strong> <strong>edukacyjnej</strong> badanych szkół, w tym ofertę realizowaną w latach poprzednich,<br />
z rzeczywiście realizowanym w praktyce kształceniem. Jak pokazują dane, szkoły zawodowe<br />
dla dorosłych są gotowe uczyć w bardzo szerokiej gamie zawodów. Zidentyfikowano,<br />
aż 32 zawody, w których szkoły zlokalizowane w badanych powiatach byłyby gotowe<br />
uruchomić kształcenie, o ile słuchacze czynnie zgłosiliby taką potrzebę. Warto jednak także<br />
zwrócić uwagę, iż wynik ten jest konsekwencją funkcjonowania szkół sieciowych,<br />
ogólnopolskich, które mają strategię rejestrowania na danym terenie jak największej liczby<br />
zawodów, bez względu na obecny popyt na danym rynku.<br />
29
Tablica 14 zawiera wykaz zawodów, które występują w ofertach kształcenia zawodowego<br />
dorosłych w szkołach powiatu malborskiego, bytowskiego, słupskiego i człuchowskiego.<br />
Poniższa lista zawodów zawiera zestawienie tylko dodatkowo zidentyfikowanych zawodów<br />
(nie są one obecnie realizowane), jakie występują obecnie w ofertach szkół publicznych<br />
i niepublicznych, a które potencjalnie mogą być realizowane przez szkoły pod warunkiem<br />
zgłoszenia się odpowiedniej liczby kandydatów. Wykaz zawiera tylko te zawody, na które nie<br />
udało się do tej pory zebrać odpowiedniej liczby chętnych tak, aby uruchomienie było<br />
efektywne dla szkół.<br />
TABLICA 14: Potencjalna oferta kształcenia zawodowego dorosłych<br />
Potencjalna oferta kształcenia zawodowego dorosłych<br />
w powiecie malborskim, bytowskim, słupskim i człuchowskim<br />
dostępna w zawodach:<br />
Ekonomiczne i administracyjne<br />
Inżynieryjno-techniczne<br />
Technik administracji - Administracja i Prawo, UE Elektromechanik<br />
Technik spedytor - transport międzynarodowy Technik technologii odzieży<br />
Technik analityk<br />
Renowator zabytków architektury<br />
Informatyczne<br />
Technik organizacji produkcji filmowej<br />
Technik elektronik (2 szkoły)<br />
Technik optyk<br />
Technik cyfrowych procesów graficznych<br />
Technik urządzeń sanitarnych<br />
Technik informacji naukowej<br />
Technik włókienniczych wyrobów dekoracyjnych<br />
Technik telekomunikacji<br />
Technik technologii ceramicznej<br />
Technik urządzeń audiowizualnych<br />
Technik technologii szkła<br />
Rolnicze, leśne i rybactwa<br />
Technik technologii drewna<br />
Technik leśnik<br />
Technik transportu kolejowego<br />
Technik architektury krajobrazu<br />
Technik mechatronik<br />
Ogrodnik<br />
Usługi dla ludności<br />
Technik ochrony środowiska<br />
Asystentka stomatologiczna<br />
Technik fizjoterapii<br />
Technik organizacji usług gastronomicznych<br />
Technik technologii żywności<br />
Kelner<br />
Dekorator wnętrz<br />
Technik handlowiec<br />
Florysta<br />
Zaprezentowane powyżej zestawienia ofert kształcenia szkół dla dorosłych, zarówno<br />
w zawodach, w których aktualnie prowadzona jest nauka jak i tych, w których szkoły są<br />
gotowe uruchomić edukację dla dorosłych warto porównać z informacjami poniżej, gdzie<br />
zaprezentowano wyniki sondaży na temat prognoz, co do najbardziej rozchwytywanych<br />
pracowników w 2009 roku w Polsce. Top zawody z tego sondażu to:<br />
1. Budowlańcy - jeśli wreszcie ruszy rządowy projekt drogowy, być może potrzeba ich<br />
będzie nawet 100 tys., ale dotyczy to tylko infrastruktury, a nie budownictwa<br />
mieszkaniowego. Praca czeka, więc na tych, którzy znają się na budowie i modernizacji dróg<br />
<strong>oraz</strong> linii kolejowych, np. operatorów maszyn budowlanych. Warunek - zaplanowane na ten<br />
rok liczne przetargi zostaną rozstrzygnięte. A wtedy potrzeba będzie rąk do budowy dróg,<br />
autostrad, lotnisk, stadionów, mostów itp.<br />
2. Informatycy - aż 70 proc. przedsiębiorstw w Polsce nie będzie mimo kryzysu finansowego<br />
ograniczać w tym roku wydatków na rozwiązania teleinformatyczne.<br />
30
3. Księgowi, personel administracyjno-biurowy - do obsługi centrów usług i outsourcingu.<br />
Potrzeba ich będzie od kilku do kilkunastu tysięcy. W tym roku najprawdopodobniej nastąpi<br />
zwiększenie zatrudnienia w sektorze tzw. centrów usług (np. centrum księgowe lub IT<br />
obsługujące z Polski wszystkie europejskie placówki firmy).<br />
4. Wykwalifikowani pracownicy z branży wysokiej technologii - można spodziewać się<br />
dużej ilości inwestycji produkcyjnych związanych z przenoszeniem produkcji z Europy<br />
Zachodniej do Polski.<br />
5. Pracownicy hipermarketów i dyskontów spożywczych - gorsza sytuacja finansowa<br />
sprawi, że częściej będziemy gotować w domu (tak jest taniej) i robić zakupy w sklepie.<br />
W tym roku sieć dyskontów spożywczych Biedronka planuje otwarcie 130 kolejnych sklepów<br />
i zatrudnienie 3 tys. osób. Nowe sklepy zapowiadają też Tesco i Carefour.<br />
6. Pracownicy fast foodów - zamiast drogich restauracji częściej będziemy wybierać tanią<br />
gastronomię. Sieć McDonald's, która w tej chwili ma w całej Polsce 222 restauracje, planuje<br />
w tym roku otworzyć od kilkunastu do kilkudziesięciu nowych, co oznacza zatrudnienie dla<br />
2-3 tys. osób.<br />
7. Obsługa hotelu - do roku 2012 ma powstać aż 500 nowych hoteli, z czego ok. 200 jest w<br />
tej chwili budowanych. Na zatrudnienie mogą, więc liczyć sprzątaczki, recepcjoniści,<br />
kelnerzy i kucharze - czeka na nich kilka tys. ofert pracy.<br />
8. Bankowcy - nowo powstały Alior Bank zatrudnił już ponad 1,5 tys. osób, a w najbliższych<br />
miesiącach planuje zatrudnienie w całym kraju dodatkowych 2 tys. osób. Zatrudnienie planują<br />
też Allianz Bank i UniCredit.<br />
9. Analitycy finansowi ze znajomością języków obcych - gdyńskie centrum Thomson<br />
Reuters zatrudni w tym roku do 2 tys. osób. Centrum analizuje informacje o firmach<br />
i gospodarkach i zajmuje się tworzeniem oprogramowania i obsługą klienta. Gdynia jest<br />
jednym z pięciu światowych centrów operacyjnych firmy.<br />
10. Windykatorzy i komornicy - wzrośnie liczba firm zajmujących się egzekucją<br />
i ściąganiem długów. W poprzednich latach potrzeba korzystania z ich usług była znikoma.<br />
Teraz wiele osób może mieć problem z regulowaniem należności.<br />
11. Handlowcy - jedne przedsiębiorstwa zatrudnią ich więcej, bo będą chciały uratować<br />
wyniki sprzedaży, a inne po to, żeby wykorzystać gorszą sytuację konkurentów i w ten<br />
sposób wzmocnić swoją pozycję na rynku.<br />
12. Górnicy, mechanicy, elektrycy i elektronicy chętni do pracy pod ziemią - nawet<br />
2,5 tys. osób zatrudni Kompania Węglowa, największa spółka górnicza.<br />
13. Pracownicy branży motoryzacyjnej - ponad 3,7 tys. miejsc pracy powstanie<br />
w Katowickiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej. W KSSE 43 proc. miejsc pracy przypada na<br />
produkcję motoryzacyjną. Największą z ubiegłorocznych inwestycji jest nowa linia<br />
produkcyjna w fabryce silników Fiat Powertrain Technologies Poland w Bielsku-Białej -<br />
będzie tam wytwarzany nowy model silnika. Otwarcie nowej linii spowoduje docelowo<br />
wzrost zatrudnienia w zakładzie o ponad 460 osób.<br />
14. Żołnierze - wojsko chce do końca 2010 roku uzupełnić stanowiska w armii zawodowej do<br />
120 tys. osób. W tym czasie planowane jest zatrudnienie kilkunastu tysięcy ochotników do<br />
korpusu szeregowych zawodowych. 12<br />
12<br />
http://gazetapraca.pl/gazetapraca/ Top Zawody, 2009-01-29<br />
31
Czynniki wpływające na kształt <strong>oferty</strong> <strong>edukacyjnej</strong> szkoły. Jak szkoły<br />
dostosowują swoją ofertę kształcenia zawodowego do potrzeb rynku pracy<br />
i oczekiwań pracodawców?<br />
W trakcie <strong>badania</strong> respondenci proszeni byli o identyfikację istotnych z ich punktu<br />
widzenia czynników, które mają zasadniczy wpływ na kształt <strong>oferty</strong> <strong>edukacyjnej</strong>. Z pośród 12<br />
do wyboru zaproponowanych czynników najwięcej wskazań dotyczyło czynnika związanego<br />
z analizą konkurencji – analizą rynku usług edukacyjnych w regionie. Niechęć niektórych<br />
z dyrektorów szkół do uczestniczenia w niniejszym badaniu argumentowana była także<br />
obawami o odkrycie dla konkurencji własnych planów i koncepcji uruchamiania nowej <strong>oferty</strong><br />
kształcenia. Sugerowali oni, że istniejąca zwłaszcza na terenie powiatu słupskiego<br />
konkurencja zmusza do ograniczeń w udostępnianiu informacji zarówno o liczbie słuchaczy,<br />
absolwentów, jak i nowych zawodach, w obawie przed naśladowcami, którzy mogą<br />
„podbierać” słuchaczy.<br />
Kolejny czynnik mający decydujący wpływ na ofertę edukacyjną szkoły to posiadana baza<br />
dydaktyczna do nauki zawodu. Specyfika wielu szkół o profilu zawodowym wymaga<br />
posiadania niezbędnych sal dydaktycznych z profesjonalnym wyposażeniem, co jest<br />
kosztowne, wymusza nakłady na unowocześnianie bazy, tym samym kształcenie<br />
w niektórych zawodach, zwłaszcza technicznych uzależnia od posiadanej bazy i utrudnia<br />
elastyczne podchodzenie do ewentualnych nowych oczekiwań rynku. Zwłaszcza szkoły<br />
uczące w zawodach technicznych stają się „zakładnikami” własnej bazy lokalowej<br />
i wyposażenia dydaktycznego.<br />
TABLICA 15: Czynniki wpływające na kształt <strong>oferty</strong> <strong>edukacyjnej</strong><br />
OFERTA PROGRAMOWA SZKOŁY<br />
Czynniki mające decydujący wpływ na kształt <strong>oferty</strong> <strong>edukacyjnej</strong> szkoły.<br />
Liczba wskazań:<br />
Analiza rynku usług edukacyjnych w regionie (analiza konkurencji). 10<br />
Posiadana baza dydaktyczna do nauki danego zawodu. 9<br />
Zapotrzebowanie społeczne (moda, popularność kierunków kształcenia wśród<br />
słuchaczy).<br />
8<br />
Przewidywania kierownictwa szkoły dotyczące zapotrzebowania na konkretne<br />
zawody.<br />
6<br />
Dostępność wykwalifikowanej kadry, wykładowców w danej dziedzinie. 6<br />
Specyfika regionu, tradycje związane z występującymi lokalnie gałęziami gospodarki. 6<br />
Zapotrzebowanie zgłaszane bezpośrednio przez pracodawców na pracowników z<br />
konkretnymi kwalifikacjami.<br />
5<br />
Zapotrzebowanie rynku pracy zgłaszane przez urzędy pracy. 4<br />
Doświadczenie i kwalifikacje kadry zarządzającej szkołą. 4<br />
Konsultacje z kuratorium oświaty. 2<br />
Relatywnie niskie koszty kształcenia w danym zawodzie. 2<br />
Wytyczne, wskazania organu prowadzącego szkołę. 2<br />
Respondenci jako kolejny istotny czynnik wpływający na kształt <strong>oferty</strong> <strong>edukacyjnej</strong><br />
identyfikują kwestie zapotrzebowania społecznego – mody i popularności na dane zawody<br />
wśród słuchaczy, nie zawsze wprost poparte i potwierdzone rzeczywistym zapotrzebowaniem<br />
na rynku pracy.<br />
Dla wielu respondentów ważne były także takie czynniki jak specyfika regionu, tradycje<br />
związane z występującymi lokalnie gałęziami gospodarki, dostępność wykwalifikowanej<br />
32
kadry <strong>oraz</strong> własne przewidywania kierownictwa szkoły odnośnie zapotrzebowania na dany<br />
zawód.<br />
Ciekawe, że niewiele wskazań dotyczyło takich czynników jak wytyczne, wskazania organu<br />
prowadzącego szkołę, czy konsultacje z kuratorium oświaty.<br />
Rozmówcy w trakcie wywiadów identyfikowali także inne czynniki istotne w ich procesie<br />
podejmowania decyzji o uruchomieniu lub zawieszeniu kształcenia w danych zawodach.<br />
Poniżej zaprezentowano kilka wypowiedzi, gdzie wskazywane są tendencje w kierunkach<br />
kształcenia:<br />
o<br />
o<br />
o<br />
o<br />
o<br />
o<br />
o<br />
o<br />
o<br />
o<br />
o<br />
Na przykład w tej chwili już nie ma dużo chętnych na technika rachunkowości. Był<br />
taki czas, kiedy weszła ustawa o rachunkowości, że wszystkie księgowe z budżetówki<br />
musiały uzupełnić kwalifikacje. Nieważne, że miały technika ekonomistę, musiały mieć<br />
jeszcze rachunkowość.<br />
Rynek nasycony jest kierunkami ekonomicznymi, bo je jest najprościej uruchomić.<br />
Podobnie jak technik administracji. Tutaj wystarczy nauczyciel, kreda i tablica.<br />
I te kierunki będzie miała w ofercie każda szkoła.<br />
Technik informatyk jest na pewno uruchomiony w każdej szkole i tu też się wysyca<br />
rynek.<br />
Technik usług kosmetycznych i technik informatyk są to moim zdaniem mocne kierunki<br />
i nic im nie grozi w przyszłości.<br />
Teraz mam świadomość, że te wszystkie opiekuńcze zawody będą bardzo potrzebne na<br />
rynku, choćby opiekun medyczny, który może być uzupełnieniem i wsparciem dla<br />
personelu pielęgniarskiego w szpitalach. Od tego roku chcemy otworzyć kierunki<br />
medyczne tj. technik masażysta.<br />
W tym semestrze otworzyliśmy technika BHP i logistykę, po prostu mamy nawał ludzi<br />
chętnych do tych zawodów, bo przepisy się zmieniły.<br />
Jest duże zapotrzebowanie na rynku pracy na zawody budowlane, elektryka, czy<br />
technika drogownictwa, techniczne zawody zaczynają być potrzebne. Technik geodeta<br />
to nowy kierunek kształcenia.<br />
Ponieważ budowane są kolejne obiekty handlowe, jest też wiele supermarketów będzie<br />
duża potrzeba sprzedawców.<br />
Zamierzamy stworzyć nowego typ szkoły zasadniczej zawodowej o kierunku ogrodnik<br />
a dla dorosłych technikum uzupełniające rolnik, tak, aby mieli możliwość uzupełnić<br />
swoje wykształcenie do średniego i mogli przejmować gospodarstwa rolne.<br />
Myślimy o uruchomieniu technikum w zawodzie mechanik samochodowy <strong>oraz</strong><br />
technikum kształcące mechanika lotnictwa, nie ma w województwie takiej szkoły.<br />
Technik usług kosmetycznych, czy kosmetologia z wizażem to zawody mające<br />
przyszłość.<br />
o Unikalne jest to, że na naszym terenie wprowadziliśmy w tym naborze lato 2008<br />
gimnazjum dla dorosłych. Aczkolwiek nie ruszyliśmy z tą szkołą, bo mieliśmy zbyt<br />
mały nabór, ale jestem pewna, że dorośli będą do nas przychodzili, aby uzupełniać<br />
wykształcenie gimnazjalne.<br />
Treści programowe i wytyczne obowiązujące w formalnych programach<br />
nauczania zawodu a oferta edukacyjna szkół.<br />
W opinii dyrektorów, zwłaszcza szkół publicznych procedury administracyjne<br />
utrudniają uruchamianie nowych kierunków nauczania. Zmiana profilu kształcenia w szkole<br />
33
publicznej nie jest łatwa i wymaga dostosowania się do wytycznych programowych<br />
i spełniania szeregu procedur przed rejestracyjnych.<br />
Szkoły w zasadzie nie realizują żadnych programów autorskich, bo jest to w ich opinii bardzo<br />
trudne. Szkoły bazują na programach tych zawodów, które są dopuszczone zgodnie<br />
z rozporządzeniem. Jest opracowana lista zawodów, ze szczegółowym zakresem<br />
programowym, godzinowym i metodologicznym. Aby uruchomić nowy kierunek kształcenia<br />
trzeba wykazać się posiadaniem odpowiedniej kadry dydaktycznej <strong>oraz</strong> sprzętem<br />
dydaktycznym do nauki zawodu. Opracowanie pełnej dokumentacji wymaga w opinii<br />
rozmówców dużo czasu i sprostaniu wielu wymaganiom proceduralnym. Niektóre z zawodów<br />
wymagają dodatkowej zgody ministerialnej np. zawody medyczne. Procedury rejestracji tego<br />
typu kierunków są dość skomplikowane: „Szkoła musi dysponować odpowiednią bazą,<br />
odpowiednimi umowami, to jest opiniowane przez Ministerstwo Zdrowia, dopiero wtedy<br />
możemy ubiegać się o zgodę kuratorium”.<br />
W opinii zwłaszcza dyrektorów szkół publicznych szkołom prywatnym często udaje się<br />
jedynie na papierze sprostać niezbędnym wymaganiom. Skompletowanie niezbędnej<br />
dokumentacji jest trudne, ale nie niemożliwe, a po uzyskaniu rejestracji niektóre szkoły<br />
prywatne nie wywiązują się z zadeklarowanych w dokumentach rejestracyjnych obowiązków.<br />
Niedotrzymanie wymaganych standardów wpływa zasadniczo na jakość procesu<br />
dydaktycznego w niektórych szkołach niepublicznych w opinii zarówno dyrektorów szkół<br />
publicznych, jak i w przywoływanych w wywiadach opiniach byłych słuchaczy tych szkół.<br />
„Słuchacze szkół niepublicznych wracają do nas, bo nie są zadowoleni z jakości oferowanej<br />
nauki, np. większość zajęć jest prowadzona przez jednego nauczyciela, praktyczne ćwiczenia<br />
odbywają się rzadko, bo nie ma odpowiedniego sprzętu, mniej wymagają, więc zdawalność<br />
na egzaminach zawodowych jest niska. U mnie wszyscy zdają egzamin praktyczny, bo tutaj<br />
jest kadra doświadczona, działamy ponad 45 lat”.<br />
Potwierdzeniem tych opinii o niższej jakości kształcenia w szkołach prywatnych może być<br />
także <strong>raport</strong>, jaki został przeprowadzony przez Najwyższą Izbę Kontroli w ramach kontroli pt.<br />
„Funkcjonowanie szkół niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych”. Kontrola<br />
przeprowadzona została w IV kwartale 2007 r. i objęła lata szkolne 2005/2006 – 2007/2008<br />
(do grudnia 2007r.).<br />
Celem kontroli była ocena wypełniania przez szkoły niepubliczne dla młodzieży i dorosłych<br />
ustawowych zadań dydaktyczno-wychowawczych <strong>oraz</strong> spełniania warunków organizacyjnych<br />
i finansowych do realizacji tych zadań.<br />
Kontrolą objęto 44 jednostki w 9 województwach, w tym 17 szkół dla dorosłych (1 liceum<br />
ogólnokształcące, 8 szkół policealnych, 8 szkół ponadgimnazjalnych) <strong>oraz</strong> 4 organy<br />
prowadzące szkoły.<br />
NIK negatywnie ocenia funkcjonowanie szkół niepublicznych o uprawnieniach szkół<br />
publicznych dla dorosłych w związku ze stwierdzeniem istotnych nieprawidłowości<br />
w organizacji tych szkół, skutkujących niską efektywnością kształcenia, którą wyrażał<br />
niewielki odsetek słuchaczy promowanych i kończących wspomniane szkoły.<br />
Ponadto nieprawidłowości stwierdzone w skontrolowanych szkołach dla dorosłych dotyczyły:<br />
nie zapewnienia bezpiecznych warunków nauki i pracy (24% szkół), niespełnienia warunku<br />
zatrudniania nauczycieli obowiązkowych zajęć edukacyjnych we wszystkich zbadanych<br />
szkołach, nieprzestrzegania ramowych planów i programów nauczania (65%), niezgodnego<br />
z przepisami prowadzenia dokumentacji przebiegu nauczania (71%), w tym klasyfikowania<br />
i promowania słuchaczy <strong>oraz</strong> braków w dokumentacji związanej z procesem rekrutacji,<br />
34
zawyżania lub zaniżania liczby uczniów skutkującego nieprawidłowym naliczeniem<br />
przysługującej dotacji budżetowej (35%). 13<br />
Zastosowanie technologii informatycznych i komunikacyjnych ICT<br />
w systemie kształcenia w badanych szkołach.<br />
Kwestia wykorzystywania technologii informatycznych i komunikacyjnych wspomagających<br />
system kształcenia jest bardzo zróżnicowana w badanych szkołach.<br />
Szkoły publiczne i niektóre szkoły prywatne o długim stażu funkcjonowania są najczęściej<br />
dobrze wyposażone w sprzęt ICT, posiadają pracownie komputerowe, sprzęt multimedialny<br />
wykorzystywany w procesie dydaktycznym, również do nauki zawodu.<br />
Szkoły niepubliczne, mniejsze, lub wchodzące na rynek wykorzystują sprzęt komputerowy<br />
w ramach wynajmowanych na zewnątrz sal dydaktycznych.<br />
Szkoły w zasadzie posiadają własne strony internetowe i dostęp do stałego łącza<br />
internetowego. Szczegółowa analiza zawartości stron internetowych badanych szkół pokazuje<br />
jednak, iż trudno pozyskać tam podstawowe dane o liczbie słuchaczy, absolwentów<br />
poszczególnych kierunków, wskaźników zdawalności egzaminów zawodowych, czy<br />
infromacji o aktualnie prowadzonych kierunkach nauczania.<br />
Wydaje się, że wykorzystywanie technologii wspomagających komunikację wewnątrz<br />
społeczności szkoły i słuchaczy nie jest szczególnie rozbudowane i pielęgnowane. Słabo<br />
wykorzystuje się fora, chaty, platformy komunikacyjne, kalendarze, wortale specjalistyczne,<br />
zaawansowane aplikacje internetowe, czy platformy e-learningowe.<br />
Nieliczne szkoły potwierdzały, że utrzymują stały kontakt ze słuchaczami z wykorzystaniem<br />
poczty elektronicznej, czy strony internetowej.<br />
Również stopień przygotowania merytorycznego szkół i zatrudnianej kadry do zastosowania<br />
ICT w procesie kształcenia nie był szczególnie podnoszony przez rozmówców w trakcie<br />
wywiadów. Żadna z badanych szkół nie sygnalizowała większego zainteresowania edukacją<br />
na odległość i nie identyfikowała nowych technologii jako wyzwanie do wdrażania w planach<br />
rozwojowych szkoły.<br />
Czas trwania procesu kształcenia zawodowego dorosłych.<br />
Zdecydowana większość badanych szkół prowadzi kształcenie dorosłych w systemie<br />
zaocznym. Organizowane są weekendowe zjazdy, czasami włączając już piątek po południu.<br />
Tylko nieliczne oferują kształcenie w systemie wieczorowym. Jednak jak pokazuje ich<br />
doświadczenie osoby dorosłe preferują systemy zaoczne, bo łatwiej jest im pogodzić naukę<br />
z pracą zawodową.<br />
Formalne kształcenie w zależności od typu szkoły i wymagań wobec danego zawodu trwa od<br />
1 roku do 3 lat.<br />
Niektórzy rozmówcy sygnalizowali, że szczególnie dla osób starszych, pracujących, długość<br />
trwania nauki jest istotną barierą i przeszkodą w ukończeniu szkoły i pozytywnym zdaniu<br />
egzaminu zawodowego.<br />
Proporcje podziału czasu nauki na teorię i praktyki zawodowe.<br />
13 Informacja o wynikach kontroli funkcjonowania szkół niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych. Najwyższa Izba Kontroli<br />
Departament Nauki, Oświaty i Dziedzictwa Narodowego. Warszawa 2008r.<br />
35
Istotnym elementem jakości kształcenia zawodowego jest konieczność odbycia praktyk<br />
zawodowych przez słuchaczy. Jednak w opinii niektórych dyrektorów praktyki w szkole<br />
zawodowej, zwłaszcza dla dorosłych to tak naprawdę często fikcja.<br />
Wręcz nie jest możliwe, aby osoby pracujące rzetelnie spełniły wymagania związane<br />
z praktykami odnośnie niektórych zawodów. Na przykład jak podawał jeden z rozmówców:<br />
„w szkole turystyki wymagane jest 8 tygodni praktyki, a więc pracownik musiałby być w roku<br />
przez miesiąc nieobecny w pracy, a nie każdy chce i może wykorzystać cały urlop<br />
wypoczynkowy na praktykę zawodową.”<br />
Sygnalizowane są problemy z nadmierną liczbą słuchaczy danego kierunku w stosunku do<br />
istniejących na danym terenie potencjalnych podmiotów, gdzie można by słuchaczom<br />
zorganizować praktyki zawodowe: „Technik rachunkowości musi mieć praktyki w banku, czy<br />
urzędzie skarbowym. Nie zawsze udaje nam się to załatwić w naszym mieście i tak np. nasi<br />
słuchacze jeżdżą do urzędu skarbowego do Kartuz. Poza tym to są duże ilości słuchaczy i nie<br />
można w jednej instytucji przeprowadzać praktyk dla zbyt wielu słuchaczy”.<br />
Niektóre zawody wymagają specyficznego zakładu pracy dla przeprowadzenia praktyki<br />
zawodowej, np. zawody medyczne, a tu okazuje się, że nie zawsze jest otwarta postawa ze<br />
strony podmiotów zajmujących się służbą zdrowia i gotowość do przyjmowania wszystkich<br />
praktykantów.<br />
Pracodawcy nie chcą udzielać praktyk, bo to wymaga od nich dużych nakładów, generuje<br />
obciążenie prawne, kwestie bezpieczeństwa, wymaga oddelegowania opiekuna, pracodawca<br />
niedostaje pieniędzy za ucznia, tym samym nie ma dodatkowych bodźców motywujących do<br />
współpracy ze szkołami.<br />
Uczniowie nie chcą pracować w ramach praktyk za darmo, pomimo, ze praktyka jest<br />
obowiązkowa.<br />
Często słuchacze dorośli sami organizują sobie praktyki w własnych zakładach pracy lub<br />
poprzez prywatne kontakty. Słuchacze przynoszą podpisane dzienniczki z praktyki<br />
i w zasadzie nikt nie weryfikuje ich rzetelności.<br />
4.4. Zatrudnialność absolwentów<br />
Jakie są efekty kształcenia dorosłych?<br />
36
Największy wpływ na prawdopodobieństwo zostania bezrobotnym wywiera posiadany<br />
zawód. Do najbardziej narażonych na bezrobocie (stan na 2007 rok) należeli: robotnicy<br />
zawodów precyzyjnych, ceramicy, wytwórcy wyrobów galanteryjnych, robotnicy<br />
poligraficzni i pokrewni, pracownicy obrotu pieniężnego i obsługi klientów, operatorzy<br />
i monterzy maszyn, pracownicy obsługi biurowej, rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy. W<br />
tych wszystkich grupach prawdopodobieństwo pozostawania bezrobotnym było wyższe niż<br />
wśród osób bez zawodu.<br />
Do najmniej narażonych na bezrobocie zawodów należały: kierowcy i operatorzy pojazdów<br />
<strong>oraz</strong> tzw. pozostali specjaliści (specjaliści ds. ekonomicznych i zarządzania, prawnicy,<br />
archiwiści, bibliotekoznawcy i specjaliści informacji naukowej, specjaliści nauk społecznych<br />
i pokrewnych, specjaliści kultury i sztuki, specjaliści administracji publicznej). 14<br />
Absorpcja wiedzy przez słuchaczy <strong>oraz</strong> system walidacji treści i rezultatów<br />
nauczania.<br />
Dyrektorzy szkół pytani w trakcie wywiadów o efekty nauczania w zasadzie zgodnie<br />
potwierdzają, że mają bardzo dobre wyniki w kształceniu, a także ich słuchacze osiągają<br />
pozytywne efekty na egzaminach zawodowych. Tylko nieliczni rozmówcy przyznawali się,<br />
że nie wszyscy słuchacze w ich szkole przystępują do egzaminu, i że niezbyt zadawalająca ich<br />
liczba uzyskuje pozytywne wyniki egzaminacyjne.<br />
• „W tym roku wypuściliśmy po raz pierwszy asystentkę stomatologiczną i muszę<br />
powiedzieć, że zdawalność egzaminu była bardzo wysoka na poziomie 83%. W całej<br />
pomorskiej OKE żadna ze szkół takiego wyniku nie ma. Technik obsługi ruchu<br />
turystycznego ma zdawalność 70%, gdzie średnia województwa wynosi 33%, technik<br />
administracji 100%”.<br />
• „Egzaminy z przygotowania zawodowego wyglądają różnie, statystyka jest na<br />
poziomie 50%”.<br />
Niektóre ze szkół potwierdzały także, że szkoła umożliwia słuchaczom pozyskanie innych,<br />
np. europejskich certyfikatów, takich jak np. Europejski Certyfikat Umiejętności<br />
Komputerowych, czy inne bardziej branżowe świadectwa potwierdzające dodatkowe<br />
kwalifikacje słuchaczy.<br />
• „Nasi słuchacze, oprócz tego, że otrzymują świadectwa ukończenia szkoły otrzymują<br />
jeszcze międzynarodowe certyfikaty z firmy Novell czy Microsoft, które bardzo trudno<br />
zdobyć. Cały egzamin odbywa się w języku angielskim. Indywidualnie kosztuje taki<br />
certyfikat kilkanaście tysięcy zł”.<br />
Trudno jest te opinie zweryfikować, gdyż nie udało się badaczom dotrzeć do oficjalnych<br />
dokumentów pokazujących oficjalne wyniki nauczania w badanych szkołach dla dorosłych.<br />
Jednak w oparciu o 17 indywidualnych wywiadów z dyrektorami szkół wyłania się obraz<br />
dużego samozadowolenia rozmówców z jakości i efektów kształcenia dorosłych w ich<br />
szkołach.<br />
Z danych z Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w roku szkolnym 2006/2007<br />
w województwie pomorskim egzamin zawodowy zdało i otrzymało dyplomy potwierdzające<br />
kwalifikacje zawodowe 5084 z 9706 (52,4%) wszystkich absolwentów techników i szkół<br />
policealnych, którzy przystąpili do egzaminu (do obydwu etapów lub odpowiedniego etapu<br />
14 Urszula Sztanderska, Wiktor Wojciechowski:, Czego (nie) uczą polskie szkoły? System edukacji a potrzeby rynku pracy w Polsce.<br />
Warszawa 2008r.<br />
37
egzaminu) 15 . Natomiast dla szkół zasadniczych zawodowych egzamin zawodowy zdało<br />
i otrzymało dyplomy potwierdzające kwalifikacje zawodowe 2261 z 3161 (70,7%) wszystkich<br />
absolwentów, którzy przystąpili do egzaminu (do obydwu etapów egzaminu lub<br />
odpowiedniego etapu wybranego). 16<br />
Z terenu województwa pomorskiego do egzaminu zawodowego zgłoszono 10799 zdających<br />
z 262 szkół (w tym z 93 techników, 140 szkół policealnych i 29 techników uzupełniających).<br />
Zdający zadeklarowali chęć przystąpienia do egzaminu z zakresu 60 zawodów.<br />
Natomiast 3509 uczniów z 99 szkół zasadniczych zawodowych zdawało z zakresu<br />
34 zawodów.<br />
Okręgowa Komisja Egzaminacyjna prowadzi zestawienia wyników egzaminów zawodowych.<br />
Można tam uzyskać dane o tym jak w danym zawodzie kształtowały się wyniki<br />
egzaminacyjne. Wadą takich wojewódzkich zestawień w opinii jednej z rozmówczyń jest<br />
fakt, iż wyniki te nie pokazują podziału na szkoły publiczne i niepubliczne.<br />
Potencjalny słuchacz w zasadzie nie ma możliwości obiektywnie samemu zweryfikować, jak<br />
wyglądała zdawalność w danej szkole. Otrzyma tylko informacje ile osób przystąpiło do<br />
egzaminu z danego zawodu i ile go zdało. Statystyki, więc są zbiorcze i nie można na ich<br />
podstawie stworzyć rankingu najlepszych szkół pod względem zdawalności na egzaminach<br />
zawodowych.<br />
Kilka ze szkół potwierdziło, że posiada upoważnienie do organizowania etapu pisemnego<br />
i praktycznego egzaminu zawodowego na terenie swojej szkoły, co obiektywnie potwierdza,<br />
iż posiadają odpowiednią bazę lokalową i wyposażenie dydaktyczne umożliwiające<br />
wykonywanie praktycznych zadań na egzaminie.<br />
Zewnętrzny egzamin potwierdzający kwalifikacje zawodowe składa się z dwóch etapów:<br />
• Etapu pisemnego przeprowadzanego w formie testu, złożonego z dwóch części,<br />
podczas których zdający rozwiązują zadania sprawdzające wiadomości i umiejętności<br />
właściwe dla kwalifikacji w danym zawodzie <strong>oraz</strong> zadania sprawdzające wiadomości<br />
i umiejętności związane z zatrudnieniem i działalnością gospodarczą.<br />
• Etapu praktycznego, polegającego na wykonaniu przez zdającego zadania<br />
sprawdzającego umiejętności praktyczne właściwe dla danego zawodu opisane<br />
w standardzie wymagań egzaminacyjnych.<br />
Kwestia procedur i metod weryfikowania umiejętności i kwalifikacji zawodowych słuchaczy<br />
jest przedmiotem rozważań środowiska zarówno oświatowego jak i pracodawców, a także<br />
samych zainteresowanych, którzy sygnalizują, że dla wielu zawodów egzamin praktyczny jest<br />
w zasadzie egzaminem pisemnym.<br />
Jak powiedziała w wywiadzie jedna z rozmówczyń: „egzaminowany czasami więcej na<br />
egzaminie praktycznym opisuje jak ugotuje daną potrawę, niż realnie ją w trakcie egzaminu<br />
przygotowuje”.<br />
Stąd też zapewne powszechne przekonanie o egzaminach zawodowych w Polsce, że są<br />
one w większości teoretyczne i dlatego nie cieszą się dużym uznaniem wśród<br />
pracodawców.<br />
Czy słuchacze badanych szkół są poszukiwanymi pracownikami? W jakim<br />
stopniu szkoły wyposażają absolwentów w kompetencje potrzebne na rynku<br />
pracy?<br />
15 Sprawozdanie z egzaminu zawodowego przeprowadzonego w sesji letniej roku szkolnego 2006/2007 dla absolwentów techników i szkół<br />
policealnych z województwa pomorskiego.<br />
16 Sprawozdanie z egzaminu zawodowego przeprowadzonego dla absolwentów zasadniczych szkół zawodowych z województwa pomorskiego<br />
w sesji letniej roku szkolnego 2006/2007.<br />
38
Samozadowolenie wśród respondentów odnośnie ich efektów kształcenia i pozytywnych<br />
wyników na egzaminach zawodowych jest konsekwentnie podtrzymywane w kontekście<br />
zatrudnialności ich słuchaczy.<br />
Raczej zgodnym chórem dyrektorzy szkół potwierdzają, iż nie widzą problemu ze<br />
znalezieniem pracy przez ich absolwentów, a opinie takie padają zarówno odnośnie zawodów<br />
budowlanych, medycznych, kosmetycznych, jak i pracownika biurowego:<br />
• „Nasi absolwenci nie mają problemów w odnalezieniu się na rynku pracy. Po<br />
pierwszym semestrze istnienia kierunku technik geodeta, firmy już ich ściągnęły. Nasi<br />
słuchacze na kierunkach technicznych już po pierwszym semestrze pracują<br />
w konkretnych zawodach”.<br />
• „Nie ma tutaj możliwości, żeby kształcić bezrobotnych. Uczeń tej szkoły jest<br />
wchłaniany na rynek pracy bez żadnego problemu, a wręcz przeciwnie, kończy się rok<br />
szkolny to tutaj stoją firmy i proszą, żeby wejść i porozmawiać, bo brakuje murarzy,<br />
cieśli, malarzy, tapeciarzy, techników budownictwa”.<br />
• „Czasami jeszcze podczas nauki słuchacze są zatrudniani i tak było np. w przypadku<br />
technika dentystycznego, gdzie dziewczyna została w trakcie szkoły zatrudniona<br />
w bardzo dobrym gabinecie dentystycznym, asystentki stomatologiczne też sobie<br />
poradziły i jeszcze w trakcie roku były zatrudniane. Absolwenci naszej administracji<br />
też są zatrudniani, np. w sądach”.<br />
• „Gastronomicy gospodarstwa domowego znajdują pracę w gospodarstwach<br />
agroturystycznych, pubach, barach, restauracjach. Pracodawcy nie zgłaszają<br />
problemów związanych z przygotowaniem słuchaczy do zawodu”.<br />
• Szkolimy w zawodach typowo kucharskich na potrzeby naszego rejonu typowo<br />
turystycznego, nadmorskiego. Ale również wielu naszych absolwentów znajduje pracę<br />
na Zachodzie. Większość naszych jest w Norwegii, Islandii, Anglii i Irlandii”.<br />
Niektórzy rozmówcy sygnalizowali, że kwestia kształcenia zawodowego dorosłych bardzo<br />
często oznacza, że słuchaczami są już osoby pracujące, które świadomie decydują się na<br />
podnoszenie swoich kwalifikacji w zawodzie, w którym mają już pracę i bardzo często<br />
decydują się na dokształcanie, aby tą pracę utrzymać. Dorośli słuchacze bazując już na<br />
własnym doświadczeniu wynikającym z aktywnego funkcjonowania na rynku pracy dokonują<br />
sami <strong>badania</strong> rynku i świadomie decydują się na przekwalifikowanie i kształcenie<br />
w zawodzie, który może poprawić ich pozycję na rynku pracy. Stąd też kwestia<br />
zatrudnialności nie jest najważniejszym aspektem dla niektórych dyrektorów szkół dla<br />
dorosłych.<br />
Ta grupa szkół tworzy swoją ofertę edukacyjną głównie kierując się czynnikiem oczekiwań<br />
klienta: „Nasze specjalności otwieramy bardziej pod słuchaczy, reagujemy na ich potrzeby.<br />
Mniej nas interesuje, czy słuchacz znajdzie prace, bardziej to czy będzie chciał się uczyć”.<br />
Druga grupa szkół uważa, że istotnym aspektem kształcenia jest kwestia dopasowywania<br />
<strong>oferty</strong> <strong>edukacyjnej</strong> do potrzeb rynku pracy: „Kierunki kształcenia generalnie uruchamiamy<br />
patrząc na to, co się dzieje na rynku, ponieważ staramy się tworzyć takie kierunki, na jakie<br />
jest zapotrzebowanie wśród pracodawców. Bo naszym zadaniem jest kształcenie ludzi, aby<br />
znaleźli potem pracę”.<br />
Kwestia prowadzenia systemowych badań rynku przez szkoły odnośnie trafnego<br />
dostosowywania <strong>oferty</strong> <strong>edukacyjnej</strong> zarówno do oczekiwań samych słuchaczy, jak i potrzeb<br />
rynku pracy jest w zasadzie słabo rozwinięta w większości badanych szkół. Tylko jedna ze<br />
39
szkół potwierdziła, że takie <strong>badania</strong> rynku prowadzi systematycznie poprzez usługi<br />
zewnętrznej specjalistycznej firmy.<br />
Pozostałe szkoły wskazywały na takie źródła informacji o potrzebach klientów i rynku jak:<br />
• Pozyskiwanie danych statystycznych, zestawień z powiatowych urzędów pracy;<br />
• Bezpośrednie rozmowy z pracownikami powiatowych urzędów pracy;<br />
• Systematyczne śledzenie i analizowanie danych ze stron internetowych;<br />
• Kierowanie się raczej intuicją i „nasłuchiwanie”, co dzieje się na rynku pracy;<br />
• Bezpośrednie rozmowy z potencjalnymi słuchaczami;<br />
• Analizowanie wyników ankiet przeprowadzanych wśród młodzieży gimnazjalnej, czy<br />
szkół średnich;<br />
• Zbieranie opinii od organu prowadzącego i Powiatowej Rady Zatrudnienia.<br />
Dyrektorzy szkół nie potwierdzali, aby kiedykolwiek uczestniczyli<br />
w zinstytucjonalizowanym, zorganizowanym procesie prognozowania potrzeb rynku pracy<br />
i rynku edukacyjnego na terenie województwa pomorskiego.<br />
Brak aktualnych informacji o potrzebach pracodawców utrudnia prawidłowe<br />
kształtowanie <strong>oferty</strong> <strong>edukacyjnej</strong> szkół zawodowych.<br />
Czy szkoły prowadzą <strong>badania</strong> losów absolwentów?<br />
Wszystkie z badanych szkół podają, iż nie mają wypracowanych formalnych mechanizmów<br />
<strong>badania</strong> losów absolwentów, najczęściej argumentując, iż nie mają takich możliwości<br />
systemowych: „Nie badamy losów absolwentów instytucjonalnie. Zamierzamy jednak to<br />
robić, chcemy mieć własne bazy danych”.<br />
Podejmuje się pewne, mniej lub bardziej, sformalizowane działania w kierunku <strong>badania</strong> losów<br />
absolwentów szkół młodzieżowych, których bada się przy pomocy ankiety w momencie,<br />
kiedy kończą naukę, a potem ponownie po 3 - 4 miesiącach, kiedy zgłaszają się po odbiór<br />
dyplomów do szkoły.<br />
Losy absolwentów szkół dorosłych śledzone są raczej w sposób przypadkowy poprzez takie<br />
nieformalne kanały jak na przykład:<br />
o „Bezpośrednie nieformalne kontakty osobiste,<br />
o Pozyskiwanie informacji od innych osób,<br />
o Wirtualnie przez „Naszą Klasę”,<br />
o Słuchacze sami przychodzą do szkół,<br />
o Utrzymują stałe kontakty listowne,<br />
o<br />
o<br />
Wspólne zjazdy, czy wycieczki dla absolwentów”.<br />
Widać naszych absolwentów na rynku miasteckim, pracują w restauracjach, barach,<br />
gorzej, gdy wyjeżdżają, wtedy wiedzy o nich nie ma”.<br />
5. Wnioski<br />
40
Stworzenie trwałego i efektywnego systemu kształcenia dorosłych wymaga podjęcia<br />
zintensyfikowanych działań wspierających, które w opinii ekspertów winny koncentrować się<br />
zwłaszcza wokół takich kwestii jak:<br />
• Wzrost wydatków na edukację, zarówno wydatków publicznych, jak i tworzenie<br />
zachęt dla podmiotów prywatnych do inwestowania w rozwój pracowników.<br />
• Eliminacja barier związanych z podjęciem i kontynuowaniem nauki.<br />
• Zaangażowanie partnerów społecznych w rozwój edukacji dorosłych.<br />
• Podniesienie jakości edukacji, wyposażenie uczestników w umiejętności kluczowe<br />
<strong>oraz</strong> zapewnienie równego dostępu do edukacji.<br />
• Prognozowanie popytu na pracę.<br />
Problemy związane z niską atrakcyjnością i popularnością kształcenia zawodowego, niskim<br />
stopniem upowszechnienia edukacji osób dorosłych <strong>oraz</strong> niewystarczających powiązań<br />
systemu edukacji z potrzebami rynku pracy (zarówno w wymiarze treści, jak i kierunków<br />
kształcenia), a także niewystarczające kwalifikacje pracowników systemu B+R w zakresie<br />
tworzenia powiązań pomiędzy nauką a gospodarką zostały zidentyfikowane jako priorytetowe<br />
wyzwania stojące aktualnie przed decydentami i praktykami życia społecznego<br />
i gospodarczego. W szczególności podnoszenie jakości edukacji ma odniesienie do<br />
kształcenia zawodowego, gdzie podniesienie atrakcyjności i powszechności wymaga<br />
zastosowania szeregu instrumentów oddziaływania (programy rozwojowe, współpraca<br />
z pracodawcami, instrumenty motywacyjne). 17<br />
Dokonując przeglądu badanych szkół, z perspektywy niedużych społeczności lokalnych daje<br />
się zaobserwować podobne jak i w skali ogólnopolskiej zjawiska, stanowiące szanse<br />
i zagrożenia dla rozwoju szkolnictwa zawodowego, zwłaszcza dla dorosłych.<br />
Szkoły muszą elastycznie dostosowywać się do zmian zachodzących w ich środowisku.<br />
Poproszeni o identyfikacje czynników mających w ich opinii duży wpływ na kierunki<br />
rozwoju szkoły wskazują takie aspekty jak:<br />
o Zmiany demograficzne – nadchodzący niż demograficzny wpłynie negatywnie na<br />
popyt na usługi edukacyjne.<br />
o Dające się zauważyć pewne nasycenie w potrzebie uzupełniania wykształcenia<br />
średniego przez osoby dorosłe.<br />
o Nacisk na innowacje, co generuje potrzebę kształcenia elastycznych i kreatywnych<br />
pracowników, którzy poprzez dobrze zorganizowane praktyki zawodowe stają się<br />
fachowcami w swoim zawodzie.<br />
o Ekspansja sektora usług, co przejawia się zwiększonym zapotrzebowaniem na zawody<br />
z obszaru usług dla ludności.<br />
o Rozwój ICT, wymusza konieczność dostosowywania programów nauczania do<br />
nowych rozwiązań informatyczno – komunikacyjnych.<br />
o Gospodarka wiedzy wymaga wysokiego kapitału ludzkiego, a to oznacza<br />
w konsekwencji konieczność holistycznego kształcenia, zarówno w obszarze<br />
kompetencji zawodowych jak i umiejętności ogólnych np. języki obce.<br />
o Niepokojąca sytuacja w gospodarce światowej, mająca trudny do przewidzenia wpływ<br />
na sytuację w kraju i kondycję firm lokalnych <strong>oraz</strong> poziom konkurencji na rynku<br />
edukacyjnym.<br />
o Konieczność zmian ustawowych i dopasowywanie aktów prawnych, rozporządzeń do<br />
potrzeb szkolnictwa zawodowego.<br />
17 POKL Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007–2013, Warszawa, 7 września 2007 r.<br />
41
Czynniki wewnętrzne mogące mieć wpływ na rozwój kształcenia zawodowego osób<br />
dorosłych tkwiące w słabych i mocnych stronach szkół zostały zidentyfikowane w ankietach<br />
przez respondentów i zaprezentowane w tablicy 16.<br />
Za największe atuty szkoły uznają bezpieczeństwo funkcjonowania i stabilność finansową<br />
<strong>oraz</strong> poziom wykształcenia i kompetencji zawodowych kadry pedagogicznej. Duże znaczenie<br />
przypisują także kwestii związanej z lokalizacją szkoły i jej dostępnością komunikacyjną <strong>oraz</strong><br />
za mocną stronę uznają bazę szkoły – zaplecze lokalowe i sprzętowe.<br />
Za słabe strony uznają współpracę z partnerami lokalnymi (instytucjami sektora publicznego,<br />
biznesu i organizacjami pozarządowymi).<br />
TABLICA 16: Czynniki stanowiące o potencjale rozwojowym szkół<br />
POTENCJAŁ ROZWOJOWY SZKOŁY<br />
Czynniki stanowiące o sile i potencjale rozwojowym szkoły.<br />
Mocna strona<br />
szkoły<br />
Słaba strona<br />
szkoły<br />
Ilość wskazań:<br />
1. Bezpieczeństwo funkcjonowania i stabilność finansowa szkoły. 9 4<br />
2. Lokalizacja szkoły (dostępność komunikacyjna). 8 1<br />
3. Liczebność kadry pedagogicznej. 1 1<br />
4. Poziom wykształcenia i kompetencji zawodowych kadry<br />
pedagogicznej.<br />
9 1<br />
5. Gotowość kadry pedagogicznej do angażowania się w życie szkoły. 2 5<br />
6. Baza szkoły (zaplecze lokalowo-sprzętowe). 6 2<br />
7. Zapotrzebowanie na fachowców w zawodach, które obejmuje nauka<br />
w tej szkole.<br />
2 1<br />
8. Renoma szkoły na lokalnym rynku usług edukacyjnych. 5 1<br />
9. Oferta edukacyjna szkoły. 3<br />
10. Jakość kształcenia w szkole. 2<br />
11. Współpraca z partnerami lokalnymi (instytucjami sektora<br />
publicznego, biznesu i organizacjami pozarządowymi).<br />
1 6<br />
12. Inne (proszę wymienić, jakie?)<br />
Brak chętnych do nauki w szkołach dla dorosłych 1<br />
Niż demograficzny 1<br />
Organizacja praktyk zawodowych 3<br />
Należy zwrócić uwagę, iż badane szkoły w województwie pomorskim nie tworzą<br />
monolitycznego zbioru – są wśród nich podmioty na różnych etapach rozwoju, co jest także<br />
konsekwencją posiadania różnych potencjałów zasobów ludzkich, finansowych, materialnych<br />
i wiedzy, odmiennego zarządzania, zróżnicowanych wizji działania i dalszego rozwoju.<br />
Na użytek niniejszej analizy wyróżniono 4 typy szkół zajmujących się formalnym<br />
kształceniem zawodowym dorosłych:<br />
1. LOKALNI STARTERZY – szkoły, które wchodzą dopiero na rynek, bazują na<br />
indywidualnym doświadczeniu założycieli, którzy często wywodzą się ze szkolnictwa<br />
i bazują na własnym autorytecie i wcześniejszych doświadczeniach zawodowych.<br />
Na początku funkcjonowania szkoły „starterzy” nawiązują współpracę z dyrektorem lokalnej<br />
szkoły, od której wynajmują pomieszczenia na zajęcia dydaktyczne <strong>oraz</strong> na działalność<br />
biurową, a także zatrudniają na umowy zlecenia nauczycieli szkoły, z którą wchodzą w ścisłe<br />
relacje symbiozy. Często szkoły te nie mają własnej strony internetowej, korzystając<br />
z zaprzyjaźnionych witryn internetowych, a także nie wykorzystują ICT do kontaktów ze<br />
słuchaczami.<br />
42
2. DESANT SZKÓŁ SIECIOWYCH – ogólnopolskie szkoły prywatne, które tworzą filie<br />
w kluczowych miastach Polski, działają poprzez silne centrale, są na etapie szybkiego<br />
rozwoju. Stosują często politykę dumpingową wobec lokalnej konkurencji. Mają długofalowe<br />
strategie opanowania rynku kształcenia poprzez niezwykle rozbudowaną ofertę kierunków<br />
i zawodów, w których są gotowi kształcić. Wchodząc na lokalny rynek rejestrują maksymalną<br />
pulę różnorodnych zawodów, posiłkując się wypracowanymi przez centralę wzorcami,<br />
a następnie uruchamiają te kierunki, na które zgłosiła się odpowiednia liczba chętnych<br />
słuchaczy. Zdarza się, że proces rekrutacji oparty jest o jednolitą ogólnopolską ulotkę,<br />
zawierającą niezwykle szeroki wachlarz potencjalnych zawodów, w których można rozpocząć<br />
naukę, a uruchamiane są ostatecznie stosunkowo nieliczne, adekwatnie do popytu na danym<br />
rynku. Filie szkół poprzez centrale są profesjonalnie i sprawnie zarządzane, niektóre z nich<br />
mają certyfikaty ISO, wspólne logo i profesjonalną wizualizację marketingową. Posiadają<br />
wizję i długofalowe strategie rozwoju, umieją pozyskiwać środki zewnętrzne, w tym unijne.<br />
Bazują na zatrudnieniu na umowę zlecenie własnych nauczycieli <strong>oraz</strong> z lokalnego rynku.<br />
Dobrze orientują się w tym, co aktualnie dzieje się w sferze popytu na kształcenie, prowadzą<br />
własne <strong>badania</strong> rynku. Często wykorzystują bazę lokalową i wyposażenie szkół już<br />
funkcjonujących na rynku lokalnym, zwłaszcza szkół dziennych młodzieżowych.<br />
3. LOKOMOTYWY – szkoły funkcjonujące na lokalnych rynkach już od wielu lat, niektóre<br />
tak jak szkoły publiczne nawet kilkadziesiąt lat. Będące na etapie stabilnego wzrostu<br />
i dojrzałości, posiadające duży dorobek i doświadczenie. Posiadają na własność bazę<br />
lokalową, budynki, internaty, stołówki, a nawet basen, jak jedna ze szkół publicznych<br />
w powiecie malborskim, a także bardzo bogato wyposażone sale dydaktyczne w niezbędny<br />
sprzęt. Posiadają własne, rozbudowane strony internetowe, stałe łącze internetowe, pracownie<br />
komputerowe, zestawy multimedialne.<br />
Często zatrudniają na etatach dużą liczebnie kadrę dydaktyczną. Posiadają prestiż i znaną<br />
markę wśród klientów. Często są to podmioty poszukujące nowych sposobów działania, form<br />
kształcenia i aktywnego reagowania na potrzeby klientów. Elastycznie reagują na potrzeby<br />
rynku, dostosowują ofertę do oczekiwań słuchaczy i pojawiających się trendów<br />
gospodarczych.<br />
Niektóre z tych szkół, zwłaszcza publicznych funkcjonują jako zespoły szkół, oferując<br />
kształcenie zarówno dla młodzieży, jak i dorosłych, traktując jednak dość często kształcenie<br />
dorosłych jako zadanie bardziej marginalne.<br />
4. DINOZAURY – szkoły, które są na etapie schyłkowym w kontekście kształcenia<br />
dorosłych. Trudno im jest się dostosować do zachodzących zmian; czasami wynika to ze zbyt<br />
małego potencjału <strong>rozwojowego</strong>, a czasami jest konsekwencją świadomej decyzji<br />
o zaprzestaniu kształcenia dorosłych i skoncentrowaniu się na edukacji młodzieży. Niektóre<br />
ze szkół bazując wyłącznie na zasobach kadrowych i lokalowych innych szkół, borykają się<br />
z problemem wąskiej <strong>oferty</strong> <strong>edukacyjnej</strong>, często nie dostosowanej do aktualnych oczekiwań<br />
klientów. W konsekwencji mają c<strong>oraz</strong> większe problemy z rekrutacją słuchaczy, co skutkuje<br />
stawianiem niskich wymagań słuchaczom, z obawy przed ich rezygnacją, a to prowadzi do<br />
niskiej zdawalności egzaminów zawodowych i pogłębia sytuację kryzysową szkół.<br />
Jako jeden z elementów podsumowania wyników <strong>badania</strong> warto przeanalizować wnioski,<br />
jakie zaprezentowano odnośnie szkolnictwa zawodowego w trakcie ogólnopolskiej<br />
konferencji w Wałbrzychu w listopadzie 2008 r. na temat kształcenia zawodowego 18 .<br />
Wyzwania dla szkół zawodowych wskazywane przez ekspertów:<br />
18 R. Pronobis: Prezentacja na Ogólnopolskim Kongresie Kształcenia Zawodowego. Wałbrzych listopad 2008r.<br />
43
1. Zapotrzebowanie rynku pracy na pracowników posiadających wykształcenie techniczne.<br />
2. Zwiększenie atrakcyjności szkolnictwa zawodowego.<br />
3. Modernizacja kształcenia zawodowego z udziałem pracodawców.<br />
4. Wdrożenie zmian programowo - organizacyjnych połączonych z nową formułą egzaminu<br />
potwierdzającego kwalifikacje zawodowe począwszy od roku szkolnego 2012/2013.<br />
Kierunki rozwoju szkolnictwa zawodowego:<br />
1. Integrowanie kształcenia zawodowego i ogólnego – reforma programowa umożliwiająca<br />
rozwijanie tzw. kompetencji kluczowych i nowych umiejętności dla dalszego uczenia się i<br />
zapewnienia prawidłowych efektów na rynku pracy <strong>oraz</strong> konkurencyjności (zwłaszcza w<br />
zakresie porozumiewania się w językach obcych, kompetencji matematycznych<br />
i podstawowych kompetencji w zakresie nauk przyrodniczych i technicznych <strong>oraz</strong><br />
kompetencji informatycznych i przedsiębiorczości – zakres ten jest zgodny z nowymi<br />
oczekiwaniami pracodawców w Polsce).<br />
2. Wzmocnienie systemu doradztwa edukacyjno-zawodowego, w szczególności w zakresie<br />
przekazywania wiedzy o rynku pracy – doradztwo w gimnazjum, w szkolnictwie<br />
ponadgimnazjalnym, a także w kształceniu dorosłych - zintegrowany system doradztwa<br />
zawodowego przez całe życie.<br />
3. Podnoszenie kompetencji kadry nauczycielskiej przy zaangażowaniu środowisk<br />
naukowych i gospodarczych (nowoczesna wiedza zawodowa, modyfikacja metod<br />
nauczania, znajomość języków obcych i technologii komputerowych - wykorzystywanie<br />
ich w procesie dydaktycznym).<br />
4. Zapewnienie i stałe aktualizowanie obudowy dydaktycznej do kształcenia zawodowego<br />
(pomoce dydaktyczne, podręczniki, pakiety edukacyjne).<br />
5. Rozwijanie kształcenia modułowego – programy modułowe umożliwiają elastyczne<br />
reagowanie na potrzeby gospodarki i lokalnego.<br />
6. Szerokie podejście do edukacji zawodowej (elastyczność organizacyjna i programowa)<br />
- integrowanie różnych ścieżek zdobywania wiedzy i umiejętności zawodowych.<br />
7. Zbudowanie systemu uznawania kwalifikacji opartego na ocenie zdobytych umiejętności -<br />
stworzenie Krajowych Ram Kwalifikacji z poziomami odniesienia do Europejskich Ram<br />
Kwalifikacji.<br />
8. Wdrożenie zasad i procedur identyfikacji, oceny i potwierdzania efektów uczenia się<br />
innego niż formalne – stworzenie warunków do uznawania równoprawności uczenia się<br />
indywidualnego i nieformalnego z uczeniem się w systemie sformalizowanym.<br />
9. Dokumentowanie i przenoszenie wyników uczenia się – tworzenie punktów w kształceniu<br />
i szkoleniu zawodowym – zgodnie z Europejskim Systemem Edukacji w ramach<br />
kształcenia i doskonalenia zawodowego - ECVET.<br />
10. Doskonalenie zewnętrznego egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe.<br />
11. Szersze zaangażowanie pracodawców w proces kształcenia zawodowego<br />
– intensyfikacja współpracy w zakresie realizacji zajęć praktycznych i praktyk<br />
zawodowych, doskonalenie kwalifikacji nauczycieli kształcenia zawodowego we<br />
współpracy z przedsiębiorcami (praktyki i staże).<br />
12. Partnerstwo i współdziałanie na rzecz rozwoju kształcenia zawodowego <strong>oraz</strong><br />
upowszechniania i wspomagania procesu uczenia się przez całe życie – włączenie się<br />
44
ministrów odpowiedzialnych za działy administracji rządowej, organów administracji<br />
samorządowej, organizacji pracodawców, organizacji branżowych, partnerów<br />
i organizacji społecznych.<br />
Z pośród 12 zaprezentowanych powyżej kierunków rozwoju kształcenia zawodowego na<br />
potrzeby realizowanego projektu w ramach, którego przeprowadzono niniejsze badanie szkół<br />
dla dorosłych wydaje się niezwykle ważny fakt podkreślenia potrzeby rozwijania idei<br />
partnerstwa i dialogu pomiędzy różnymi partnerami, włączając w to nie tylko szkoły, ale<br />
także instytucje publiczne, partnerów społecznych, jak i samych pracodawców.<br />
45
Załącznik Nr 1<br />
Lista adresowa 40 szkół będących przedmiotem wstępnej analizy, z których to następnie 27 zostało poddanych bardziej szczegółowemu badaniu.<br />
LP NAZWA SZKOŁY TYP ADRES E-mail STRONA WWW<br />
Powiat nowodworski<br />
1 Zespół Szkół Nr 2 Policealna publiczna<br />
82-100 Nowy Dwór Gdański,<br />
ul. Warszawska 54<br />
zsndgd@wp.pl<br />
www.zs2ndg.neostrada.pl<br />
Powiat malborski<br />
2<br />
Szkoła Policealna Nr 2 dla Dorosłych<br />
Zaoczna - Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych<br />
Nr 2<br />
Policealna publiczna<br />
82-200 Malbork,<br />
Al. Wojska Polskiego 493<br />
liceum@malbork.org<br />
www.malbork.org<br />
3 Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 4<br />
Technikum uzupełniające -<br />
publiczne<br />
82-200 Malbork,<br />
Pl. Narutowicza 14<br />
zsp4@zsp4.malbork.pl<br />
www.zsp4.malbork.pl<br />
4<br />
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 3 -<br />
Technikum Uzupełniające<br />
Technikum uzupełniające -<br />
publiczne<br />
82-200 Malbork,<br />
Al. Wojska Polskiego 502<br />
zsmal@zs.malbork.pl<br />
www.zs.malbork.pl<br />
5<br />
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 3 -<br />
Szkoła Policealna Nr 1 dla Dorosłych -<br />
Policealna publiczna<br />
82-200 Malbork,<br />
Al. Wojska Polskiego 502<br />
zsmal@zs.malbork.pl<br />
www.zs.malbork.pl<br />
6<br />
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 5 -<br />
Technikum Uzupełniające Nr 3<br />
Technikum uzupełniające<br />
publiczne<br />
82-230 Nowy Staw,<br />
ul. Mickiewicza 51<br />
zsnowystaw@o2.pl<br />
www.nowystaw.szkola.pl<br />
7<br />
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 5 -<br />
Szkoła Policealna Nr 3<br />
Policealna publiczna<br />
82-230 Nowy Staw,<br />
ul. Mickiewicza 51<br />
zsnowystaw@o2.pl<br />
www.nowystaw.szkola.pl<br />
8 Centrum Szkoleniowe w Malborku<br />
Policealna niepubliczna<br />
(Policealne Studium<br />
Informatyczne)<br />
82-210 Malbork,<br />
Al. Wojska Polskiego 499<br />
centrum@cs.malbork.pl<br />
www.cs.malbork.pl<br />
9<br />
Prywatne Policealne Studium Zawodowe<br />
WIEDZA<br />
Policealna niepubliczna<br />
82-200 Malbork,<br />
ul. Plac Narutowicza 14<br />
wiedza@wiedza.cashport.pl<br />
www.wiedza.cashport.pl<br />
Powiat słupski<br />
10<br />
11<br />
12<br />
Zespół Szkół Leśnych - Technikum Leśne dla<br />
Dorosłych<br />
Środkowopomorskie Centrum Kształcenia<br />
Ustawicznego<br />
Środkowopomorskie Centrum Kształcenia<br />
Ustawicznego<br />
13 Zespół Szkół Technicznych<br />
Technikum - publiczne Warcino, 76-230 Kępice tlwarcino@tlwarcino.pl www.tlwarcino.pl<br />
Technikum uzupełniające -<br />
publiczne<br />
Policealne Studium Zawodowe -<br />
publiczne<br />
Technikum uzupełniające -<br />
publiczne<br />
76-200 Słupsk,<br />
ul. Szarych Szeregów 6<br />
76-200 Słupsk,<br />
ul. Szarych Szeregów 6<br />
76-270 Ustka,<br />
ul. Darłowska 3b<br />
sekretariat@scku.slupsk.pl<br />
sekretariat@scku.slupsk.pl<br />
ustka_zst@wp.pl<br />
www.sckuslupsk.nazwa.pl/szkotext.htm<br />
www.sckuslupsk.nazwa.pl/szkotext.htm<br />
www.free.of.pl/z/zst_ustka/<br />
46
14<br />
Zespół Szkół Ekonomicznych i<br />
Ogólnokształcących<br />
Technikum uzupełniające -<br />
publiczne<br />
76-200 Słupsk,<br />
ul. Partyzantów 24<br />
sekretariat@ekonomik.slupsk.pl<br />
www.ekonomik.slupsk.pl<br />
15 Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 4<br />
Technikum dla dorosłych<br />
-publiczne<br />
16 Wojewódzki Zespół Szkół Policealnych Policealna - publiczna<br />
17 AP Edukacja Policealna niepubliczna<br />
18<br />
Niepubliczne Technikum Gastronomiczne dla<br />
Dorosłych<br />
Technikum niepubliczne<br />
76-200 Słupsk,<br />
ul. Niedziałkowskiego 2<br />
76-200 Słupsk,<br />
ul. Bałtycka 29<br />
76-200 Słupsk,<br />
ul. Kołłątaja 35<br />
76-200 Słupsk,<br />
ul. Szczecińska 60<br />
zsp4sek@um.slupsk.pl<br />
zsm_sl@wp.pl<br />
slupsk@apedukacja.pl<br />
gastronomik.slupsk@poczta.onet.p<br />
l<br />
www.mechanik.slupsk.pl<br />
www.wzsp.slupsk.pl<br />
www.apedukacja.pl<br />
www.slupsk_republika.pl<br />
19<br />
Niepubliczne Uzupełniające Technikum<br />
Gastronomiczne dla Dorosłych<br />
Technikum uzupełniające -<br />
niepubliczne<br />
76-200 Słupsk,<br />
ul. Szczecińska 60<br />
gastronomik.slupsk@poczta.onet.p<br />
l<br />
www.slupsk_republika.pl<br />
20 Policealne Studium Farmaceutyczne Policealna niepubliczna<br />
76-200 Słupsk,<br />
ul. Szczecińska 36<br />
szkoly@stopkapress.com.pl<br />
www.szkoly.stopkapress.com.pl<br />
21<br />
Szkoła Policealna dla Dorosłych Nr 6.<br />
Pomorski Ośrodek Edukacyjny<br />
Policealna, niepubliczna<br />
76-200 Słupsk,<br />
ul. Banacha 10<br />
poe7@go2.pl<br />
www.poe.slupsk.pl<br />
22<br />
Prywatny Zespół Szkół Zaocznych dla<br />
Dorosłych<br />
Policealna niepubliczna<br />
23 Szkoła Policealna dla Dorosłych nr 8 Policealna niepubliczna<br />
24<br />
Szkoła Policealna Zakładu Doskonalenia<br />
Zawodowego w Słupsku<br />
Policealna niepubliczna<br />
76-200 Słupsk,<br />
ul. Przemysłowa 100<br />
76-200 Słupsk,<br />
ul. Przemysłowa 35<br />
76-200 Słupsk,<br />
ul. Grodzka 9<br />
kontakt@szkoly-slupsk.pl<br />
technik@technik.slupsk.pl<br />
ced@zdz.slupsk.pl<br />
www.szkoly-slupsk.pl<br />
www.technik.slupsk.pl<br />
www.zdz.slupsk.pl<br />
25<br />
Towarzystwo Edukacji dla Dorosłych i<br />
Młodzieży - Szkoła policealna Nr 10<br />
Policealna niepubliczna<br />
76-200 Słupsk,<br />
ul. Kołłątaja 32<br />
tedim_sekretariat@op.pl<br />
www.tedimszkola.pxv.pl<br />
26<br />
Społeczna Szkoła Policealna dla Dorosłych w<br />
Słupsku<br />
Policealna niepubliczna<br />
76-200 Słupsk,<br />
ul. Grottgera 15<br />
dyrekcjazss@op.pl<br />
27<br />
Policealna Szkoła TEB Edukacja - oddział<br />
Słupsk<br />
Policealna niepubliczna<br />
76-200 Słupsk,<br />
ul. Wojska Polskiego 29<br />
slupsk@teb.pl<br />
www.teb.pl/filia/slupsk/informacje<br />
28 COSINUS - oddział Słupsk Policealna niepubliczna<br />
76-200 Słupsk,<br />
ul. Wojska Polskiego 29a<br />
slupsk@cosinus.pl<br />
www.cosinus.pl<br />
29<br />
Szkoła Policealna nr 4 dla Dorosłych<br />
prowadzona przez Spółkę Oświatową Nauka<br />
Policealna niepubliczna<br />
76-200 Słupsk,<br />
ul. Kołłątaja 31a<br />
Powiat bytowski<br />
sekretariat@nauka.slupsk.pl<br />
30 Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych<br />
Technikum uzupełniające,<br />
Policealna - publiczna<br />
31 Zespół Szkół Ponadgimnazjanych Policealna publiczna<br />
32 Zespół Szkół Ogólnokształcących Policealna publiczna<br />
33<br />
Zespół Szkół Rolnicze Centrum Kształcenia<br />
Ustawicznego w Łodzierzy<br />
77-200 Miastko,<br />
ul. Młodzieżowa 3<br />
77-100 Bytów,<br />
ul. Sikorskiego 35<br />
77-100 Bytów,<br />
ul. Gdańska 57<br />
sekretariat@zspmiastko.pl<br />
zszbytow@wp.pl<br />
dyrekcja@lo.bytow.pl<br />
www.zspmiastko.pl<br />
www.zspbytow.neostrada.pl<br />
www.lo.bytow.pl<br />
Technikum - publiczne Łodzierz 11, 77-100 Miastko zsrcku@lodzierz.pl www.lodzierz.pl<br />
47
34 EXTERNUS Studium Zdrowia i Terapii Policealna niepubliczna<br />
77-100 Bytów,<br />
ul. Derdowskiego 3<br />
dyrektor.bytow@externus.pl<br />
www.externus.pl<br />
35<br />
Prywatne Centrum Edukacyjne<br />
MARMOŁOWSKI<br />
Policealne Studium Zawodowe<br />
niepubliczne<br />
77-100 Bytów,<br />
ul. 11 Listopada 1<br />
pce@marmolowski.pl<br />
www.marmolowski.pl<br />
36<br />
Prywatne Centrum Edukacyjne<br />
MARMOŁOWSKI<br />
Policealna - niepubliczna<br />
77-200 Miastko,<br />
ul. Kujawska 1<br />
pce@marmolowski.pl<br />
www.marmolowski.pl<br />
37 Ośrodek Kształcenia Zawodowego<br />
Niepubliczna Placówka<br />
Kształcenia Ustawicznego<br />
77-100 Bytów,<br />
ul. Prosta 8<br />
bytow@zdz.slupsk.pl<br />
www.zdz.slupsk.pl/pl/osrodki/bytow<br />
Powiat człuchowski<br />
38 Centrum Kształcenia Ustawicznego<br />
Policealne Studium Zawodowe -<br />
publiczne<br />
77-300 Człuchów,<br />
ul. Szczecińska 8<br />
cku-czluchow@wp.pl<br />
www.cku.czluchow.pl<br />
39 Centrum Kształcenia Ustawicznego<br />
Zasadnicza zawodowa dla<br />
dorosłych - publiczna<br />
77-300 Człuchów,<br />
ul. Szczecińska 8<br />
cku-czluchow@wp.pl<br />
www.cku.czluchow.pl<br />
40 Centrum Kształcenia Ustawicznego<br />
Policealne Studium Zawodowe –<br />
publiczne oddział Czarne<br />
77 – 330 Czarne,<br />
ul. Leśna 2<br />
cku-czluchow@wp.pl<br />
www.cku.czluchow.pl<br />
48
Załącznik Nr 2<br />
SCENARIUSZ WYWIADU Z DYREKCJĄ SZKOŁY<br />
Nazwa szkoły<br />
Typ szkoły<br />
Powiat<br />
Imię i Nazwisko respondenta<br />
Funkcja<br />
Telefon<br />
e-mail<br />
Imię i Nazwisko osoby prowadzącej wywiad<br />
Data przeprowadzenia wywiadu<br />
I. Pytania ogólne o kondycję szkoły:<br />
1. Jaka jest Pana/Pani ocena stabilności instytucjonalnej i potencjału <strong>rozwojowego</strong><br />
szkoły? Co Pana/Pani zdaniem stanowi o mocnych stronach szkoły jako<br />
fundamencie do jej dalszego rozwoju? Dlaczego Pan/Pani tak uważa? Szanse i<br />
zagrożenia dla rozwoju szkoły.<br />
2. Jakim dorobkiem – efektami nauczania i osiągnięciami może pochwalić się<br />
szkoła?<br />
3. Jaki kierunek nauczania jest specjalnością <strong>oferty</strong> <strong>edukacyjnej</strong> szkoły?<br />
4. Przed jakimi wyzwaniami/zmianami stoi szkoła w najbliższym czasie?<br />
II. Pytania o kadrę dydaktyczną:<br />
5. Na ile kadra pedagogiczna szkoły jest wystarczająca (liczebnie i<br />
kompetencyjnie) do obecnych i przyszłych wyzwań stojących przed szkołą?<br />
6. W jaki sposób w szkole bada się potrzeby edukacyjne kadry nauczycielskiej i<br />
czy jest wypracowany mechanizm podnoszenia kompetencji zawodowych<br />
nauczycieli adekwatnie do zmieniających się potrzeb rynku pracy?<br />
III. Pytania o słuchaczy:<br />
7. Kim są słuchacze szkoły? Jaki jest profil słuchaczy szkoły? (np. podział ze<br />
względu na płeć, wiek, status społeczny, kompetencje, itp.).<br />
8. Czy szkoła ma problem z rekrutacją słuchaczy? Jakie są tendencje w<br />
odniesieniu do liczby słuchaczy w ostatnich latach - nadmiar/niedobór w<br />
poszczególnych zawodach?<br />
9. Czy szkoła bada losy absolwentów, jeśli tak to, w jaki sposób? Czy i w jaki<br />
sposób wykorzystywane są wyniki tych badań?<br />
IV. Pytania o bazę lokalowa i sprzęt:<br />
10. W jakim stopniu baza lokalowa i wyposażenie jest adekwatne do potrzeb<br />
edukacyjnych szkoły? Czego brakuje, co jest mocną stroną? Jaka jest jakość<br />
sprzętu dydaktycznego, zwłaszcza do nauki zawodu?<br />
49
11. Czy szkoła jest w wystarczającym stopniu zinformatyzowana? (strona www,<br />
stałe łącze internetowe, poczta mailowa do kontaktów ze słuchaczami, sale<br />
komputerowe wykorzystywane w dydaktyce).<br />
V. Pytanie o finanse:<br />
12. Jakie źródła finansowania, poza dotacjami z samorządu uważa Pan/Pani za<br />
ważne dla rozwoju szkoły?<br />
13. Czy szkoła ma już doświadczenie w pozyskiwaniu środków pozabudżetowych,<br />
w tym unijnych?<br />
VI. Pytania o ofertę programową:<br />
14. Jakie są słabe i mocne strony szkoły w kontekście obecnej <strong>oferty</strong> <strong>edukacyjnej</strong>?<br />
Czy w ostatnich latach szkoła tworzyła nowe kierunki kształcenia/zawody?<br />
Jakie szkoła ma plany odnośnie <strong>oferty</strong> <strong>edukacyjnej</strong>?<br />
15. W jakim stopniu słuchacze szkoły są obecnie poszukiwanymi pracownikami na<br />
rynku pracy? Jakie działania należałoby podjąć, aby zapewnić absolwentom<br />
przygotowanie do zawodu zgodnie z oczekiwaniami pracodawców?<br />
16. Czy szkoła ułatwia/pomaga/umożliwia zdobycie słuchaczom formalnych<br />
certyfikatów, uprawnień, licencji niezbędne do wykonywania danego zawodu,<br />
jeśli tak to jakie?<br />
17. W jakim stopniu szkoła jest przygotowana merytorycznie, finansowo i<br />
organizacyjnie do wyzwań związanych ze zmieniającym się rynkiem pracy w<br />
Polsce w perspektywie do 2013 roku?<br />
VII. Pytania o partnerów:<br />
18. Na czy polega współpraca szkoły z Organem Prowadzącym <strong>oraz</strong> Kuratorium<br />
Oświaty w zakresie tworzenia <strong>oferty</strong> <strong>edukacyjnej</strong>?<br />
19. Jak Pan/Pani uważa, które z instytucji są obecnie, i będą ważni w przyszłości<br />
dla rozwoju szkoły zgodnie z potrzebami rynku pracy? Czy i w jakim zakresie<br />
szkoła współpracuje np. z:<br />
• pracodawcami (proszę wymienić nazwy firm),<br />
• instytucjami rynku pracy,<br />
• samorządem lokalnym i regionalnym,<br />
• instytucjami publicznymi,<br />
• instytucjami badawczymi,<br />
• szkołami wyższymi,<br />
• organizacjami pozarządowymi,<br />
• partnerami zagranicznymi,<br />
• ekspertami,<br />
• innymi, jakimi?<br />
20. W jakim stopniu szkoła współpracuje z partnerami w zakresie oceny<br />
zapotrzebowania na kierunki kształcenia (<strong>badania</strong>/analizy)?<br />
21. Jak Pan/Pani myśli, w jakim kierunku będzie rozwijać się współpraca szkoły<br />
z innymi partnerami w celu trafnego zaspokojenia potrzeb edukacyjnych?<br />
50
Załącznik Nr 3<br />
Nazwa szkoły<br />
Typ szkoły<br />
Powiat<br />
Adres<br />
Telefon/fax<br />
e-mail<br />
Strona www<br />
Dyrektor<br />
PODSTAWOWE INFORMACJE O SZKOLE<br />
1. Proszę podać liczbę nauczycieli<br />
zatrudnionych w szkole (w podziale<br />
na kobiety i mężczyzn, bez względu<br />
na formę zatrudnienia):<br />
Ogółem nauczyciele szkoły<br />
W tym:<br />
Nauczyciele przedmiotów ogólnych<br />
Nauczyciele przedmiotów<br />
zawodowych<br />
I. KADRA PEDAGOGICZNA<br />
Rok szkolny:<br />
2005 - 2006<br />
Rok szkolny:<br />
2006 - 2007<br />
K M K M K<br />
Rok szkolny:<br />
2007 - 2008<br />
M<br />
Rok szkolny:<br />
2008 - 2009<br />
K<br />
M<br />
2. Proszę podać liczbę nauczycieli<br />
szkoły w podziale na posiadane<br />
stopnie awansu:<br />
Nauczyciele dyplomowani<br />
Nauczyciele mianowani<br />
Nauczyciele kontraktowi<br />
Nauczyciele stażyści<br />
Rok szkolny:<br />
2005 - 2006<br />
Rok szkolny:<br />
2006 - 2007<br />
Rok szkolny:<br />
2007 - 2008<br />
Rok szkolny:<br />
2008 – 2009<br />
3. Proszę podać liczbę<br />
słuchaczy szkoły<br />
uwzględniając dane z<br />
początku i końca roku<br />
szkolnego w poszczególnych<br />
latach:<br />
Ogółem słuchacze szkoły<br />
W tym:<br />
Słuchacze klas pierwszych<br />
wszystkich kierunków kształcenia<br />
Absolwenci wszystkich<br />
kierunków kształcenia<br />
Uczący się w trybie<br />
wieczorowym<br />
Uczący się w trybie<br />
zaocznym<br />
II. SŁUCHACZE SZKOŁY<br />
Rok szkolny: Rok szkolny:<br />
2005 - 2006 2006 - 2007<br />
Stan na<br />
początek<br />
roku<br />
szkolnego<br />
Stan na<br />
koniec roku<br />
szkolnego<br />
Stan na<br />
początek roku<br />
szkolnego<br />
Stan na<br />
początek<br />
roku<br />
szkolnego<br />
Stan na koniec<br />
roku szkolnego<br />
Rok szkolny:<br />
2007 - 2008<br />
Stan na koniec<br />
roku szkolnego<br />
Rok szkolny:<br />
2008 - 2009<br />
Stan na<br />
początek roku<br />
szkolnego<br />
Stan na<br />
koniec roku<br />
szkolnego<br />
51
4. Proszę wpisać nazwy<br />
oferowanych zawodów w<br />
szkole <strong>oraz</strong> podać liczbę<br />
oferowanych miejsc,<br />
przyjętych słuchaczy <strong>oraz</strong><br />
absolwentów dla każdego z<br />
zawodów w<br />
poszczególnych latach (w<br />
razie potrzeby proszę dodać<br />
kolejne wiersze w tabeli):<br />
4.1. technik administracji<br />
4.2. technik informatyk<br />
4.3. technik rachunkowości<br />
4.4.<br />
4.5.<br />
4.6.<br />
4.7.<br />
4.8<br />
4.9<br />
4.10<br />
Liczba<br />
oferow<br />
anych<br />
miejsc<br />
Rok szkolny:<br />
2005 - 2006<br />
Liczba<br />
przyjęty<br />
ch<br />
słuchac<br />
zy<br />
Liczba<br />
absolwe<br />
ntów<br />
Liczba<br />
absolwe<br />
ntów<br />
Rok szkolny:<br />
2006 - 2007<br />
Liczba<br />
oferowa<br />
nych<br />
miejsc<br />
Liczba<br />
przyjęty<br />
ch<br />
słuchac<br />
zy<br />
Liczba<br />
absolwe<br />
ntów<br />
Rok szkolny:<br />
2007 - 2008<br />
Liczba<br />
oferowa<br />
nych<br />
miejsc<br />
Liczba<br />
przyjęty<br />
ch<br />
słuchac<br />
zy<br />
Liczba<br />
absolwentó<br />
w<br />
Rok szkolny:<br />
2008 - 2009<br />
Liczba<br />
oferowa<br />
nych<br />
miejsc<br />
Liczba<br />
przyjęty<br />
ch<br />
słuchac<br />
zy<br />
III. BAZA SZKOŁY<br />
5. Proszę ocenić jakość bazy lokalowej i wyposażenia szkoły korzystając ze skali od 1 do 6, gdzie 1 oznacza<br />
najniższą ocenę, a 6 najwyższą ocenę.<br />
Zakres oceny Wpisz ocenę od 1 do 6<br />
5.1. Stan techniczny budynków szkoły, w których odbywa<br />
się nauka<br />
5.2. Warunki w pomieszczeniach dydaktycznych<br />
5.3. Sprzęt dydaktyczny wykorzystywany do nauki zawodu<br />
5.4. Sprzęt komputerowy wykorzystywany w dydaktyce<br />
5.5. Zasoby biblioteczne<br />
IV. OFERTA PROGRAMOWA SZKOŁY<br />
6. Jakie czynniki w Pana/Pani opinii mają decydujący wpływ na kształt <strong>oferty</strong> <strong>edukacyjnej</strong> szkoły?<br />
Proszę wskazać lub/i podać inne - maksymalnie 5 najważniejszych zaznaczając „X” w odpowiednim miejscu.<br />
6.1.Zapotrzebowanie zgłaszane bezpośrednio przez pracodawców na pracowników z<br />
konkretnymi kwalifikacjami.<br />
6.2. Zapotrzebowanie społeczne (moda, popularność kierunków kształcenia wśród słuchaczy).<br />
6.3. Zapotrzebowanie rynku pracy zgłaszane przez urzędy pracy.<br />
6.4. Analiza rynku usług edukacyjnych w regionie (analiza konkurencji).<br />
6.5. Konsultacje z kuratorium oświaty.<br />
6.6. Przewidywania kierownictwa szkoły dotyczące zapotrzebowania na konkretne zawody.<br />
6.7. Dostępność wykwalifikowanej kadry, wykładowców w danej dziedzinie.<br />
6.8. Relatywnie niskie koszty kształcenia w danym zawodzie.<br />
6.9. Doświadczenie i kwalifikacje kadry zarządzającej szkołą.<br />
6.10. Wytyczne, wskazania organu prowadzącego szkołę.<br />
6.11. Specyfika regionu, tradycje związane z występującymi lokalnie gałęziami gospodarki<br />
6.12. Posiadana baza dydaktyczna do nauki danego zawodu.<br />
6.13. Inne, jakie?:<br />
52
V. POTENCJAŁ ROZWOJOWY SZKOŁY<br />
7. Proszę ocenić, które z poniżej wymienionych czynników stanowią o sile i<br />
potencjale rozwojowym szkoły (mocne strony), a które są jej słabymi<br />
stronami?<br />
Zaznacz nie więcej niż po 3 czynniki dla mocnych i słabych stron wstawiając<br />
znak „X” w odpowiednie wiersze tabeli.<br />
7.1. Bezpieczeństwo funkcjonowania i stabilność finansowa szkoły.<br />
7.2. Lokalizacja szkoły (dostępność komunikacyjna).<br />
7.3. Liczebność kadry pedagogicznej.<br />
7.4. Poziom wykształcenia i kompetencji zawodowych kadry pedagogicznej.<br />
7.5. Gotowość kadry pedagogicznej do angażowania się w życie szkoły.<br />
7.6. Baza szkoły (zaplecze lokalowo-sprzętowe).<br />
7.7. Zapotrzebowanie na fachowców w zawodach, które obejmuje nauka w tej<br />
szkole.<br />
7.8. Renoma szkoły na lokalnym rynku usług edukacyjnych.<br />
7.9. Oferta edukacyjna szkoły.<br />
7.10. Jakość kształcenia w szkole.<br />
7.11. Współpraca z partnerami lokalnymi (instytucjami sektora publicznego,<br />
biznesu<br />
i organizacjami pozarządowymi).<br />
7.12. Inne (proszę wymienić, jakie?) Organizacja praktyk zawodowych<br />
Mocna<br />
strona<br />
szkoły<br />
Słaba strona<br />
szkoły<br />
Dziękujemy za wypełnienie ankiety.<br />
Wypełnioną ankietę proszę przesłać na adres e-mail: magdalena.wojtysiak@gab.com.pl<br />
53