Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Flutningur niturs á milli smára og grass.<br />
Þessi tilraun var gerð sumarið 2003 og er mastersverkefni Þóreyjar Ólafar Gylfadóttur við<br />
Landbúnaðarháskólann í Kaupmannahöfn. Leiðbeinandi Þóreyjar í Danmörku er dr. Henning<br />
Høgh-Jensen (þátttakandi í COST-852) og leiðbeinandi hér á Íslandi er Áslaug Helgadóttir.<br />
Meginmarkmið verkefn<strong>is</strong>ins eru (i) að mæla hlutdeild niturs, sem flyst milli hvítsmára og<br />
vallarsveifgrass, í umsetningu niturs í smáratúni og (ii) að meta gagnkvæman flutning á nitri<br />
milli tegundanna tveggja yfir eitt vaxtartímabil. Til mælinganna var notuð 3 ára gömul tilraun<br />
á Korpu þar sem sáð var hvítsmára og vallarsveifgrasi. Reknir voru niður 32 plasthólkar til að<br />
einangra jarðveginn innan hvers reits. Einstakar plöntur í tilraunareitum voru merktar beint<br />
með 15 N lausn (Urea) snemma sumars og voru sýni klippt fjórum sinnum með þriggja vikna<br />
bili, fyrst um 10 dögum eftir að merkingu lauk. Sýnin voru greind til tegunda og þurrkuð. Í<br />
Danmörku hafa sýnin verið efnagreind ( 15 N, heildar-N) í massagreini. Niðurstöður sýna að<br />
einhver flutningur á nitri hefur orðið milli tegunda. Ekki er búið að fullvinna niðurstöður.<br />
Hvítsmári og rótarhnýð<strong>is</strong>gerlar (132-9315)<br />
Frá árinu 1994 hefur samspil hvít- og rauðsmára og rótarhnýð<strong>is</strong>baktería verið rannsakað í<br />
tilraunum á móajarðvegi. Þetta er unnið í samstarfi við Mette Svennig ásamt allmörgum<br />
nemendum við Háskólann í Tromsö í Noregi.<br />
Í nágrenni Gunnarsholts á Rangárvöllum er móajarðvegur þar sem engar rótarhnýð<strong>is</strong>bakteríur<br />
fundust við skoðun sumarið 1993. Þarna gafst tækifæri að rannsaka hvernig rótarhnýð<strong>is</strong>bakeríur<br />
ná fótfestu í jarðveginum, hvernig samkeppni er á milli einstakra bakteríustofna um<br />
pláss í smárahnýðum og hvernig einstökum bakteríustofnum gengi að lifa í jarðvegi þar sem<br />
eiginn smári væri.<br />
Tilraunaspildunni var bylt í maí 1994 og hvítsmára sáð ásamt þremur bakteríustofnum (a,b,c),<br />
sem allir eru einangraðir úr jarðvegi í Norður-Noregi. Settar voru um 50 þús. bakteríur/fræ.<br />
Þessir stofna má aðgreina með DNA greiningu sem er forsenda fyrir því að hægt sé að fylgjast<br />
með afdrifum þeirra í tilrauninni. Tilraunaliðir voru fimm. Í öllum liðum var hvítsmári, en<br />
bakteríustofnarnir hreinir í þremur liðum, allir saman í einum lið og fimmti liðurinn<br />
ósmitaður. Fylgst var með vexti smárans næstu þrjú árin ásamt hlutdeild einstakra<br />
bakteríustofna. Vorið 1998 var smáranum eytt og byggi sáð í spilduna. Bygg var sáð aftur<br />
1999 og 2000 og smára sem spíraði var eytt. Þannig tókst að halda spildunni smáralausri<br />
fram á vor 2001 en þá var sáð í nýja tilraun með hreinum túnvingli og hvítsmára eða<br />
rauðsmára með túnvingli. Smárafræið var snitað með blöndu af bakteríustofnunum þremur í<br />
jöfnum hlutföllum.<br />
Helstu niðurstöður tilraunanna eru að einn bakteríustofninn (b) hafði áberandi meiri<br />
samkeppn<strong>is</strong>þrótt í því að mynda tengsl við hvítsmárann og það varð til þess að hlutdeild hans<br />
í hnýðum óx ár frá ári. Hann dreifði sér inn í tilraunareiti þar sem hinur stofnarnir voru og þar<br />
sem allir stofnar voru saman í byrjun náði hann að útiloka veikast stofninn (c) úr<br />
rótarhnýðum. Svipað gerð<strong>is</strong>t í viðmiðunarreit þar sem engar bakteríur voru í byrjun. Þangað<br />
barst hann strax ásamt hinum og hlutdeild hans óx með tímanum í rótarhnýðum.<br />
Stofnarnir voru m<strong>is</strong>virkir eftir tíma sumarsins. Þannig var stofn (a) hlutfallslega virkari um<br />
vor en seinni hluta sumars. Þetta skýrir líklega að hvítsmári náði mestri uppskeru þar sem<br />
hann var smitaður með blöndu af öllum stofnunum.